ေအာက္တိုဘာ၊ ၁၊ ၂၀၁၃
M-Media
ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။
မိမိလက္မွာကိုင္ထားဆဲ လက္တစ္၀ါးစာေက်ာက္စိမ္းကို ညစ္ေထးေထးရာဘာစနဲ႕ ပြတ္တိုက္လို႕ တစ္ညတာ အခ်ိန္ကုန္လြန္ခဲ့ၿပီ။ အဲ့ဒါဟာ သူ႕ကို အပံုအပင္ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာေစလိမ့္မယ္လို႕ တင္ထြန္းက ေမွ်ာ္လင့္ေနတယ္။ ဒီလိုအျဖစ္မ်ဳိးလည္း ရိွေနခဲ့တယ္ေလ။
“ ယမန္ႏွစ္က က်ပ္ သန္း ၅၀ တန္တဲ့ ေက်ာက္ကို ကၽြန္ေတာ္ ရရိွခဲ့တယ္ ” လို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ေျမာက္ပိုင္း ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ေရးေတာင္ကုန္းေဟာင္းေတြတစ္ေၾကာ လမ္းေလွ်ာက္ယင္း သူက ေျပာျပခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီေက်ာက္ဟာ ေဒၚလာ ၅ ေသာင္းနီးပါးရရိွၿပီး အသက္ ၃၈ ႏွစ္အရြယ္ တင္ထြန္းအတြက္ မိမိဇာတိေက်းရြာမွာ ကိုယ္ပိုင္အိမ္ကိုယ္ပိုင္ေျမနဲ႕ ျဖစ္သြားေစတဲ့အျပင္ ပိုလွ်ံေစခဲ့ပါတယ္။
တင္ထြန္းလို အခ်ိန္တိုတိုအတြင္း မထင္မွတ္ပဲ ရွာေတြ႕ရရိွသြားသူမ်ားကေတာ့ အလြန္အင္မတန္ နည္းပါးပါတယ္။ စက္ရံုေထာင္ထုတ္လုပ္ေနတဲ့ ျမန္မာစစ္တပ္၊ ေက်ာက္စိမ္းသည္းေျခႀကိဳက္တရုတ္ျပည္နဲ႕ ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့ ကုမၸဏီေတြကသာ တစ္အံုတစ္က်င္း ထုတ္ယူသြားၾကၿပီး မတန္တဆ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာကုန္ၾကတာပါဘဲ။
ေက်ာက္စိမ္းအားလံုးရဲ႕ထက္၀က္ေလာက္ဟာ တရားမ၀င္လမ္းေၾကာင္းထဲကေရာင္းခ်မႈ ျဖစ္ေနတယ္။ အခြန္လံုး၀မေဆာင္ဘဲ ဒါမွမဟုတ္ ဟန္ျပအခြန္ေဆာင္ခ်က္ေလာက္နဲ႕ နယ္စပ္ကေန တရုတ္ျပည္ထဲ ေရာက္ကုန္ၾကတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အက်ဳိးျမတ္မွာ ေဒၚလာဘီလီယံနဲ႕ခ်ီၿပီး ဆံုးရႈံးသြားေစတယ္။ ရာစုႏွစ္၀က္ေလာက္ စစ္အာဏာရွင္စံနစ္ေၾကာင့္ က်ဳိးပဲ့ေၾကမြေနတဲ့ ႏိုင္ငံကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးမွာ ဒီေငြေတြ အသံုးျပဳရမွာျဖစ္တယ္။
တရား၀င္စာရင္းဇယားမ်ားအရ ေဒၚလာဘီလီယံမ်ားစြာ ေပ်ာက္ဆံုးေနတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ၂၀၁၁ ဧၿပီ – ၂၀၁၂ မတ္ ကာလအတြင္း ျမန္္မာႏိုင္ငံက ေက်ာက္စိမ္းကို ကီလုိဂရမ္ ၄၃ သန္းအထိ ထုတ္လုပ္ခဲ့တယ္။ တစ္ကီလိုကို ေဒၚလာ ၁၀၀ ႏႈန္းနဲ႕အၾကမ္းဖ်င္းျဖစ္သလုိတြက္ၾကည့္ယင္ တန္ေၾကးက ေဒၚလာ ၄.၃ ဘီလီယံရိွေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ တရား၀င္ေက်ာက္စိမ္းတင္ပို႕မႈမွာ ေဒၚလာ ၃၄ သန္းမွ်သာ စာရင္းရိွေနပါတယ္။
တရုတ္ျပည္ရဲ႕ တရား၀င္စာရင္းအင္းေတြကလည္း ပေဟဠိလုပ္ထားတုန္းပါဘဲ။ ျမန္မာျပည္ကေက်ာက္စိမ္းေတြကို ဘယ္ေရြ႕ဘယ္မွ်အထိ တင္သြင္းေၾကာင္း တရုတ္ႏိုင္ငံအေနနဲ႕ အမ်ားသိသတင္းထုတ္ျပန္မႈ ျပဳေလ့မရိွပါဘူး။ သို႕ေသာ္လည္း ေက်ာက္မ်က္ရတနာနဲ႕သတၳဳပစၥည္းဆိုင္ရာ တရား၀င္သြင္းကုန္ေတြထဲမွာ ေက်ာက္စိမ္းက အပါအ၀င္ တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ၂၀၁၂ မွာ ေဒၚလာ ၂၉၃ သန္းအထိ တန္ေၾကးရိွတယ္လို႕ဆိုေနေပမယ့္ ေဒၚလာဘီလီယံမ်ားစြာ တန္ေၾကးရိွတဲ့ ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းေတြ ဘယ္ေရာက္ကုန္ၿပီလဲဆိုတာ ရွင္းျပလို႕မရႏိုင္ေအာင္ျဖစ္ေနရတယ္။
ဒီလို ဓနျပဳန္းတီးမႈက ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ စိန္ေခၚခ်က္ ပိုမိုႀကီးထြားေစပါတယ္။ ေရနံ၊ ကၽြန္းသစ္၊ အဖိုးတန္သတၳဳမ်ား အပါအ၀င္ သဘာ၀သယံဇာတေပါၾကြယ္လွၿပီး ဆင္းရဲတြင္းနက္လွတဲ့ႏိုင္ငံမွာ လက္နက္စြဲကိုင္ပဋိပကၡ သက္ဆိုးရွည္လာေလ အာဏာခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ၊ အုပ္စုေတြကို ဆထက္ထမ္းပိုး ၾကြယ္၀လာေစေလ ျဖစ္လို႕ေနပါတယ္။ ဖားကန္႕မွာရိွေနတဲ့ ျမန္မာ့သတၱဳတြင္းလုပ္ငန္းတည္ရိွတဲ့ေနရာဆီ ရိုက္တာသတင္းဌာနမွ ႀကံဳေတာင့္ႀကံဳခဲ ေရာက္္ရိွခဲ့တယ္။ ေတာ္လွန္သူလူမ်ဳိးစုေတြနဲ႕စစ္တပ္တို႕ ျပႆနာျဖစ္ေနတဲ့ အဲ့ဒီေဒသမွာ ဥပေဒစိုးမိုးမႈ မရိွေၾကာင္း ေတြ႕ရတယ္။ ဒါ့အျပင္ တရုတ္ျပည္မႀကီးက တရုတ္ကုန္သည္မ်ားကလည္း ဘိန္းစြဲေနတဲ့ လက္ကိုင္ဒုတ္မ်ားနဲ႕အတူ ေခါင္းပံုျဖတ္ေနၾကတာ ေတြ႕ခဲ့ရတယ္။ အဲ့ဒီလက္ကိုင္ဒုတ္ေတြက ေက်ာက္စိမ္းရွာေဖြရရိွေရး အတြက္ ရွင္လ်က္နဲ႕ေသေပးေနရသူေတြပါ။
ျမန္မာသတၳဳတြင္း၀န္ႀကီး ဦးျမင့္ေအာင္က ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းနဲ႕လူမႈေရးရာေတြမွာ ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာ ေငြသန္းေပါင္းမ်ားစြာနဲ႕ပတ္သက္လို႕ ရိုက္တာက စာေရးေမးျမန္းတဲ့အေပၚ ေျဖၾကားမႈ မရိွပါဘူး။
ျပန္လည္ျပဳျပင္ေရးအစိုးရတက္လာခ်ိန္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ မတ္လကစၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ မိမိရဲ႕စီးပြားေရးေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို ျပည္ပရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈနဲ႕အကူအညီေတြေပၚမွာ အားထားလာခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ စီးပြားေရးကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္အခ်ဳိ႕က ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ၾကြယ္၀မႈနဲ႕ညီညြတ္မႈက ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခ်က္ေတြထက္ ကုန္ၾကမ္းကရရိွတဲ့အက်ဳိးအျမတ္ေတြအေပၚ မူတည္ေနပါတယ္လို႕ ဆိုၾကတယ္။
တရားမ၀င္ျပည္ပပို႕မႈအပါအ၀င္ ေက်ာက္စိမ္းေရာင္းခ်ျခင္းအားလံုးနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ခိုင္မာတဲ့အခ်က္အလက္ အခ်ဳိ႕ရိွေနပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအရပ္သားတစ္ပိုင္းအစိုးရကို အႀကံေပးအဖြဲ႕တစ္ခုျဖစ္တဲ့ The Harvard Ash Center ဆီမွာ အေကာင္းဆံုး အခ်က္အလက္ေတြ ရရိွထားပါတယ္။
ဒီႏွစ္အတြင္း ဒီေဒသဆီ သုေတသီေတြကို ပို႕လႊတ္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ The Harvard Ash Center က ဇူလိုင္လအတြင္း အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္ကို ထုတ္ျပန္ရာမွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္က ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းေရာင္းခ်မႈတန္ဖိုး ေဒၚလာ ၈ ဘီလီယံ ၀န္းက်င္ရိွတယ္လို႕ ဆိုထားတယ္။ အဲ့ဒီပမာဏဟာ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ေရာင္းခ်မႈအျမတ္အစြန္းထက္ ၂ ဆေက်ာ္ မ်ားျပားေနၿပီး၊ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ GDP ရဲ႕ ၆ ပံု ၁ ပံု နီးပါးရိွေနတာကို ေတြ႕ခဲ့ရတယ္။
“ အစိုးရဖက္က လုပ္ေဆာင္ေပးတာ ဘာမွကို မရိွေၾကာင္း ေတြ႕ရတယ္။ တူးေဖာ္ေရးတြင္းေတြကို သိမ္းယူထားတဲ့ အာဏာပုိင္ထဲမွာ လူထုေထာက္ပံ့ေရးေခတ္မွီစံနစ္တစ္ရပ္ရိွဖို႕ လုိအပ္ေနတယ္ ” လို႕ အစီရင္ခံစာ တြဲဖက္ေရးသားသူ David Dapice က ရိုက္တာကို ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။
ကိုယ္ေပ်ာက္ေက်ာက္စိမ္းမ်ား
———————————
တရုတ္လူမ်ဳိးေတြက ေက်ာက္စိမ္းရဲ႕အလွအပနဲ႕အမွတ္လကၡဏာေတြေပၚမူတည္ၿပီး ေစ်းေကာင္းေပးတတ္တာ ႏွစ္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းကပါပဲ။ ေက်ာက္စိမ္းကိုလက္၀တ္ရတနာအျဖစ္ ဆင္ယင္ျခင္းက ကံေကာင္းျခင္း၊ ဥစၥာတိုးပြားၾကြယ္၀ျခင္း နဲ႕ သက္ရွည္က်န္းမာျခင္းကို သယ္ေဆာင္လာေပးတယ္လို႕ အေတာ္မ်ားမ်ား ယံုၾကည္ယူဆၾကတယ္။ တရုတ္ရဲ႕ခ်ဥ္ျခင္းေၾကာင့္ ျမန္မာေက်ာက္စိမ္းအေပၚ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈျဖစ္လာေစတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းတစ္ခ်က္လို႕ ဆိုရမွာပါ။ “ ေရႊကအဖိုးတန္တယ္။ သို႕ေသာ္ ေက်ာက္စိမ္းက တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ ” လို႕ တရုတ္ေရွးစကားပံုတစ္ခု ရိွေနတယ္။
ေက်ာက္စိမ္းက တန္ေၾကးျမင့္ပစၥည္းျဖစ္ေသာ္လည္း သယ္ေဆာင္ရတာ လြယ္ကူတယ္။
“ ေရာင္းခ်ပြဲနဲ႕ျပတိုက္ဆီေရာက္တဲ့ေက်ာက္စိမ္းေတြကိုသာ သူတို႕ အျမင္ခံၾကပါတယ္ ” လို႕ အသက္ ၅၃ ႏွစ္အရြယ္ ေက်ာက္စိမ္းကုန္သည္ ဦးတင္စိုးက ေနျပည္ေတာ္ေက်ာက္မ်က္ရတနာခင္းက်င္းျပသေရာင္းခ်ပြဲကို ရည္ၫႊန္းၿပီးေျပာဆိုခဲ့တယ္။
က်န္ရိွသမွ်ေတြအဖို႕ ျမန္မာစစ္တပ္ပိုင္နက္ကေနျဖစ္ေစ၊ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ – Kachin Independence Army (KIA) နယ္ေျမကေနျဖစ္ေစ သက္ဆိုင္ရာအက်ဳိးအတြက္ တရုတ္ျပည္ကို ထရပ္ကားနဲ႕ အတံုးအရုန္း တိတ္တဆိတ္ တင္ပို႕တာခံရတယ္။ ေဘဂ်င္းအေျခစိုက္ အာဏာပိုင္ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျဖစ္တဲ့ တရုတ္ေက်ာက္စိမ္းကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီး All China Jade Trade Association ဟာ အင္တာဗ်ဴးအတြက္ ေမတၱာရပ္ခံမႈကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ေရွာင္လႊဲေနခဲ့တယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္ထဲရိွတဲ့ ဖားကန္႕ဟာ တရုတ္ နဲ႕ အိႏိၵယႏိုင္ငံအၾကားမွာ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္နယ္ေျမအျဖစ္ တည္ရိွေနပါတယ္။ အဲ့ဒီလို အရည္အေသြးေရာ အေရအတြက္ပါ ထြက္ရိွတဲ့ေဒသဆိုလို႕ ကမာၻ႕ဘယ္ေနရာမွာမွ မရိွပါဘူး။ တိုင္းျပည္ဘ႑ာတိုးဖို႕ ေျမလႊာကိုဖြင့္လွစ္စို႕ လို႕အဓိပၸာယ္သက္ေရာက္တဲ့စာတန္းေတြကို ဖားကန္႕ၿမိဳ႕၊ သတၳဳတြင္း၀န္ႀကီးဌာနရံုးျပင္ဖက္ေတြမွာ ေတြ႕ၾကရပါလိမ့္မယ္။
တကယ္တမ္းက်ေတာ့ အရည္အေသြးျမင့္မားလွတဲ့ ျမန္မာ့သဘာ၀သယံဇာတကေန ႏိုင္ငံကို အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစတဲ့ အခန္းက႑ဆိုလို႕ မဆိုစေလာက္ေလးသာ ေတြ႕ေနရတယ္။ ဖားကန္႕သြားတဲ့လမ္းက ခ်ဳိင့္ခြက္ခ်ဳိင့္ေပါက္ေတြဆိုယင္ ေလးဘီးယက္ကားဘီးေတြထက္ေတာင္ ႀကီးမားေနပါတယ္။ မိုးတြင္းကာလမွာ ကခ်င္ျပည္နယ္ၿမိဳ႕ေတာ္ ျမစ္ႀကီးနားကေန ၁၁၀ ကီလုိမီတာ(၆၈ မိုင္)သာကြာေ၀းတဲ့ ဖားကန္႕ကိုေရာက္ဖို႕ ကိုးနာရီေက်ာ္ၾကာျမင့္ရတယ္။
ဖားကန္႕မွာ ဗမာလူမ်ဳိးမဟုတ္သူမ်ားကို အရာရိွအျဖစ္ခန္႕အပ္ထားတာမ်ဳိးက တကယ့္ကို ရွားရွားပါးပါးပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဗမာလူမ်ဳိးမဟုတ္တဲ့ အငွားယာဥ္ေမာင္းသမားေတြကေတာ့ ေပါမ်ားလွတယ္။ သူတုိ႕ဟာ တရုတ္ကုန္သည္မ်ားကို မတန္တဆေစ်းႏႈန္းနဲ႕ ဖားကန္႕ကို ပို႕ေဆာင္ေပးၾကတယ္။ ရဲတပ္သားေတြ၊ စစ္တပ္စစ္ေဆးေရးဂိတ္ေတြကို မလိုအပ္ဘဲ လာဘ္ေပးျဖတ္သန္းေနၾကရလို႕ ေစ်းႏႈန္းေခါင္ခိုက္ေနျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဖားကန္႕လမ္းေၾကာတင္းၾကပ္ရျခင္းက လံုၿခံဳေရးအရဆိုၿပီး အာဏာပိုင္ေတြက အေၾကာင္းျပၾကတယ္။ ဖားကန္႕လမ္းေၾကာကိုထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႕ ျမန္မာစစ္တပ္ နဲ႕ KIA တို႕က အၿပိဳင္အဆိုင္ႀကိဳးပမ္းေနတာ ကာလၾကာရွည္ခဲ့ပါၿပီ။ အဲ့ဒီလမ္းေၾကာမွာ ေျမျမွဳပ္မိုင္းေတြရိွတယ္လို႕လည္း ဆိုၾကတယ္။ အဲ့ဒီလိုတင္းၾကပ္မႈမ်ားဟာ မ်ားျပားလွတဲ့ အလုပ္သမားေသဆံုးမႈေတြ၊ စံခ်ိန္တင္ဘိန္းစြဲမႈေတြ၊ HIV ကူးစက္ျပန္႕ပြားမႈ စတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက လုပ္ငန္းခြင္လုပ္သားေတြနဲ႕ သူတို႕ရဲ႕လူမႈဘ၀အေနအထားဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္အမွန္ကို ဆန္းစစ္လို႕မရေအာင္ ျဖစ္ေစပါတယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္ထဲမွာ ေက်ာက္စိမ္းနဲ႕ပဋိပကၡၾကားက ထင္ရွားတဲ့ခ်ိတ္ဆက္မႈေတြကိုလည္း ေတြ႕ရတယ္လို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢအထက္တန္းအရာရိွေဟာင္း သုေတသီ Richard Horsey က ဆိုပါတယ္။ စစ္တပ္နဲ႕ KIA တို႕ရဲ႕ ၁၇ ႏွစ္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကိစၥဟာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လအတြင္း တိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ အဆံုးသတ္သြားခဲ့တယ္။ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ဦးေရ တစ္သိန္းေက်ာ္လာခဲ့ပါၿပီ။
“ ႏွစ္ဖက္ႏွစ္၀ လက္ထဲမွာရိွေနၾကတဲ့ ဧရာမ အက်ဳိးအျမတ္ေတြကို ပဋိပကၡထဲမွာ အသံုးခ်ေနၾကတယ္။ လႊမ္းမိုးျခယ္လွယ္ေရးအတြက္ ေထာက္ပံ့ေနၾကတယ္။ ဒါက ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့စီးပြားေရးကို ေရရွည္တည္တံ့ေအာင္ တည္ေဆာက္ဖို႕အတြက္ အလြန္ရႈပ္ေထြးေနာက္က်ိသြားေစတာပါဘဲ ” လို႕ Horsey က ဆိုခဲ့တယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံကိုစိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ စစ္အာဏာရွင္ေတြရဲ႕အျမတ္ထုတ္ေနမႈကို ျဖတ္ေတာက္ေသာအားျဖင့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္း၊ ပတၱျမား နဲ႕ အျခားေက်ာက္မ်က္ရတနာတင္သြင္းမႈကို ပိတ္ပင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီပိတ္ပင္ခ်က္က မထိေရာက္ခဲ့ဘူး။ အိမ္နီးခ်င္းတရုတ္ျပည္အတြက္ ၀ယ္လိုအားျမင့္မားသြားေစခဲ့တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအစိုးရတက္လာတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ စီးပြားေရးနဲ႕ႏိုင္ငံေရးပိတ္ဆို႕မႈအေတာ္မ်ားမ်ားကို အေမရိကန္က ရုပ္သိမ္းျခင္း သို႕မဟုတ္ ဆိုင္းငံ့ေစာင့္ၾကည့္ျခင္း ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီထဲမွာ ေက်ာက္စိမ္းနဲ႕ပတၱျမား ပိတ္ပင္ခ်က္ကေတာ့ မပါ၀င္ပါဘူး။ ဥပေဒမဲ့ျမန္မာေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္မႈဟာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလအတိုင္းသာ ရိွေနဆဲသာျဖစ္ေနတယ္လို႕ အိမ္ျဖဴေတာ္က ၾသဂုတ္လ ၇ ရက္မွာ ျပန္လည္သံုးသပ္ခဲ့တယ္။ ဒီလႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈေတြဟာ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကို ၿဖိဳလဲမႈေသာ္လည္းေကာင္း အားေပးအားေျမွာက္ျပဳလုပ္ေနတယ္ ဆိုၿပီး အေမရိကန္ေက်ာက္မ်က္ဌာနက ေျပာဆိုခဲ့တယ္။
ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီေတြကို ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ထုတ္လုပ္ခြင့္ မျပဳထားဘူး။ သို႕ပင္သို႕ျငားလည္း သတၳဳတူးေဖာ္ေရးဟာ ႏိုင္ငံေတာ္က႑လို႕ေျပာသည့္တိုင္ ကခ်င္ျပည္နယ္ထဲက ေက်ာက္မ်က္ကုန္သည္ေတြနဲ႕ အျခားလုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႕အဆိုအရ ဖားကန္႕မွာ ေျဗာင္က်က်လက္သိပ္ထိုးလုပ္ငန္း ၂၀ ထဲကအမ်ားစု သို႕မဟုတ္ အႀကီးဆံုးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ေနတာက တရုတ္ကုမၸဏီေတြ၊ သူတို႕ရဲ႕ လက္ေအာက္ခံေတြျဖစ္ေၾကာင္း သိရတယ္။ “ အာဏာပိုင္အစိုးရဆီ အက်ဳိးအျမတ္တစ္စိတ္တစ္ေဒသ ေရာက္ရိွတာေတာ့ အမွန္ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ အမ်ားစုကေတာ့ တရုတ္ျပည္မိသားစုေတြ၊ အာဏာရွင္ေဟာင္းမိသားစု၀င္ေတြရဲ႕ အိတ္ေထာင္ထဲ စီး၀င္ေနတာပါ ” လို႕ ဖားကန္႕သတၳဳတူးေဖာ္ေရး ထိပ္တန္းကခ်င္ကုမၸဏီႀကီး Jadeland Myanmar ရဲ႕ဥကၠဌ Yup Zaw Hkawng က ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။
အျခား အက်ဳိးခံစားေနရသူမ်ားကေတာ့ တစ္ႏိုင္ငံလံုးအေၾကာက္ရဆံုးစစ္တပ္ရဲ႕ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈလက္တံရွည္ႀကီး ျမန္မာဦးပိုင္လိမီတက္ (UMEHL)၊ Max Myanmar ဥကၠဌ ဦးေဇာ္ေဇာ္ ကဲ့သို႕ စစ္အာဏာရွင္ေဟာင္းတို႕ရဲ႕အက်ဳိးတူ ပူးေပါင္းသူ ေခါင္းပံုျဖတ္အျမတ္ႀကီးစား ျမန္မာမ်ားသာ ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။
တရုတ္ေႏွာင္ႀကိဳး
——————
တူးေဖာ္ေရးကုမၼဏီႀကီးမ်ားကို စစ္သားေတြက ေစာင့္ၾကပ္ေပးထားၾကတယ္။ သူတို႕ဟာ အခ်ိန္ပိုင္းေက်ာက္ရွာသမားတို႕ကို ေျခာက္လွန္႕ေသာအားျဖင့္ မၾကာခဏ ေလထဲ ေသနတ္ေဖာက္ေလ့ရိွၾကတယ္။ ေက်ာက္ေကာက္သမားတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ တင္ထြန္းက “ သူတို႕ကို ေတြ႕တာနဲ႕ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ေသေျပးရွင္ေျပးေျပးၾကတာပဲဗ် ” လို႕ ေျပာျပခဲ့တယ္။
လုပ္ငန္းစဥ္ေတြနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ဦးပိုင္က ျပတ္ျပတ္သားသား ေရငံုႏႈတ္ပိတ္ေနေနပါတယ္။ “ ကၽြန္ေတာ္တို႕ကို ဒုကၡလာမေပးနဲ႕ေတာ့။ ခင္ဗ်ားတို႕ ဒီေနရာကိုလာၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႕အထက္ပိုင္းနဲ႕ေတြ႕ဖို႕သာ တတ္ႏိုင္ၾကမယ္။ ဒါက စစ္တပ္ကုမၸဏီျဖစ္လို႕ တစ္ခ်ဳိ႕ကိစၥေတြကို လွ်ဳိ႕၀ွက္ထားရတယ္ ” လို႕ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ဦးပိုင္ရံုးခ်ဳပ္၊ လူ႕အရင္းအျမစ္ဌာနမွဴး ဗိုလ္ႀကီးျမင့္ဦးက ေျပာဆိုပါတယ္။
တရုတ္ကုမၸဏီေတြက စစ္တပ္အကူအညီနဲ႕ သဘာ၀သယံဇာတကို ထင္တိုင္းႀကဲေစေနတဲ့ျဖစ္စဥ္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲ အသားက်ေနတဲ့အျပင္ နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္းအျငင္းပြားဖြယ္ရာကိစၥလည္း ျဖစ္လို႕ေနပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကစတင္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ေျမာက္ပိုင္းမွာရိွတဲ့ လက္ပံေတာင္းေၾကးနီသတၱဳတြင္းျပင္ပမွာ ဆႏၵျပကန္႕ကြက္မႈေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့တယ္။ ရဲတပ္ဖြဲ႕ေတြရဲ႕ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္ႏွင္းမႈကို ခံလိုက္ရတယ္။ စီမံကိန္းကို ကိုင္တြယ္ထားသူႏွစ္ဦးကေတာ့ ဦးပိုင္ (UMEHL) နဲ႕ ျမန္မာ၀မ္ေပါင္ (Myanmar Wanbao) ျဖစ္တယ္။ Myanmar Wanbao ဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းစက္မႈလုပ္ငန္းေကာ္ပိုေရးရွင္းက လက္နက္ပစၥည္းထုတ္လုပ္ေရးရဲ႕ လက္ခြဲတစ္ခုပါ။ သူတို႕ ႏွစ္ဦးဟာ ျမန္မာအစိုးရအတြက္ ၄ % ခ်န္ၿပီး က်န္တဲ့အက်ဳိးအျမတ္ကို ဆတူခြဲယူၾကပါတယ္။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အမ်က္ကိုေျဖခ်ဖို႕ ဇူလိုင္လမွာ စာခ်ဳပ္အသစ္တစ္ခုကို ျပန္လည္ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကတယ္။ အျမတ္အစြန္းရဲ႕
၅၁ % ကို အစိုးရအတြက္ ၊ ၃၀ % ကို ဦးပိုင္အတြက္၊ ၁၉ % ကို ၀မ္ေပါင္အတြက္ဆိုၿပီး သေဘာတူညီလိုက္ၾကတယ္။
ေက်ာက္စိမ္းကုန္သြယ္ေရးအေပၚတရုတ္ရဲ႕လႊမ္းမိုးထားမႈဟာ ျမန္မာ့သယံဇာတျပဳန္းတီးျခင္းနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး မေက်နပ္မႈ ဆက္လက္က်ယ္ျပန္႕ေနဦးမွာျဖစ္တယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္ ဧရာ၀တီျမစ္ဖ်ားမွာ ေဒၚလာ ၃.၆ သန္းတန္ ဆည္တာတမံတစ္ခုက တရုတ္ဦးေဆာင္အစီအစဥ္တစ္ရပ္နဲ႕ တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီကထုတ္လုပ္မဲ့ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားအမ်ားစုကိုေတာ့ ယူနန္ျပည္နယ္ထဲ ပို႕မွာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ လူထုေအာ္သံ စီညံလာခဲ့ေတာ့ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္က အဲ့ဒီစီမံကိန္းကို ရပ္ဆိုင္းထားေစခဲ့တယ္။
ဇြန္လက ေနျပည္ေတာ္မွာ ႏွစ္ပတ္တာက်င္းပတဲ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာေရာင္းခ်ပြဲမွာ ေက်ာက္စိမ္းနဲ႕ေက်ာက္မ်က္ေတြကို ေဒၚလာ ၂.၆ သန္းအထိ စံခ်ိန္တင္ေရာင္းခ်ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ တရား၀င္ေရာင္းခ်မႈရဲ႕ ၂၀ % ရာခိုင္ႏႈန္းသာ အျမတ္ခြန္စာရင္းထဲေရာက္လာတယ္။ ျပပြဲျပင္ပက တရားမ၀င္ေရာင္းခ်မႈကိုပါ ထည့္သြင္းမယ္ဆိုယင္ ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းအားလံုးရဲ႕ ၇ % သာ အျမတ္ခြန္အက်ဳိးသက္ေရာက္ေနေၾကာင္း Harvard ရဲ႕တြက္ခ်က္မႈက ဆိုေနပါတယ္။
အျခားတစ္ဖက္မွာေတာ့ သတၳဳတူးေဖာ္ေရးကုမၸဏီေတြအတြက္ ၀င္ေငြစီးေၾကာင္း အလြန္အင္မတန္ ျမင့္မားေနလ်က္ရိွတယ္။ တရား၀င္ေရာင္းခ်မႈစာရင္းဇယားျဖစ္တဲ့ တစ္တန္ကို ေဒၚလာ ၁၂၆,၀၀၀ နဲ႕ႏိႈင္းစာယင္ သူတို႕ရဲ႕ ထုတ္လုပ္မႈကုန္က်စားရိတ္ဟာ တစ္တန္ကို ေဒၚလာ ၄၀၀ မွ်သာ ရိွတယ္လို႕ အစီရင္ခံခ်က္က ဆိုပါတယ္။
“ ကခ်င္နဲ႕ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာအရ သဘာ၀သယံဇာတအက်ဳိးအျမတ္ကို ေဒသခံလူထုေတြနဲ႕အတူ သာတူညီမွ်ရယူခံစားမႈ မရိွေသးသေရြ႕ ႏိုင္ငံေရးတည္ၿငိမ္မႈနဲ႕ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး ” ဆိုၿပီး သုေတသီ Horsey က ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။
စိတ္ႀကိဳက္ဘက္လိုက္အမိန္႕မ်ား
————————————
ဖားကန္႕မွာရိွတဲ့ စိတ္ႀကိဳက္အမိန္႕ေတြကို တရုတ္ျပည္ကုန္သည္မ်ားက ေငြေၾကးနဲ႕ဖံုးလႊမ္းထားပါတယ္။ သူတုိ႕ဟာ ဖားကန္႕လက္ဖက္ရည္ဆိုင္မ်ားမွာ ေက်ာက္၀ိုင္းစားပြဲခင္းၿပီး ေက်ာက္စိမ္းမ်ားကို ၀ယ္ယူေနၾကတယ္။ ေက်ာက္၀ိုင္းမ်ားကို ဒိုင္ခံလႈပ္ရွားေနသူမ်ားကေတာ့ ေလာက္ပန္း(သူေ႒း)ေတြျဖစ္ၿပီး အမ်ားအားျဖင့္ တရုတ္လူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ၾကတယ္။ သူတို႕က တင္ထြန္းလို ေက်ာက္ေကာက္သမားေတြ ရံဖန္ရံခါ တြင္းသားေတြဆီကေန ၀ယ္ယူေလ့ရိွတယ္။
ေက်ာက္ေကာက္သမားေတြဟာ အၾကြင္းအက်န္ေလးသာ ရၾကတာပါ။ တူးေဖာ္ေရးကုမၸဏီေတြ စြန္႕ပစ္တဲ့ ေတာင္ပုံရာပံု ျဖဳန္းေျမေတြအၾကား ျဖတ္သန္းက်င္လည္ ရွာေဖြၾကတယ္။ အထူးသျဖင့္ မိုးတြင္းကာလေရတိုက္စားမႈေၾကာင့္ ေျမၿပိဳခ်ိန္မွာ သူတို႕တစ္ေတြအဖို႕ အလြန္အႏၱရာယ္ႀကီးမားပါတယ္။ “ အဲ့ဒါမ်ဳိးႀကံဳယင္ တစ္ႀကိမ္မွာ လူ ၁၀ သို႕မဟုတ္ ၂၀ အထိ ပါ၀င္သြားတတ္ၾကတယ္။ သူတုိ႕အေလာင္းကို ျပန္မတူးႏိုင္တဲ့အခါမ်ဳိးလည္းရိွပါတယ္။ ဘာဆက္လုပ္ရမွန္းလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႕ မသိၾကပါဘူး ” လို႕ ဗန္းေမာ္ကလာၿပီးေက်ာက္ေကာက္ေနတဲ့ အသက္ ၃၀ အရြယ္ ထူးေအာင္က ေျပာျပတယ္။
၂၀၀၂ ခုႏွစ္ တူးေဖာ္ေရးေဒသ ေရလႊမ္းမိုးစဥ္က အနည္းဆံုး လူတစ္ေထာင္ေလာက္ ေသဆံုးရတယ္။ “ လူေတြ ေသရတာက ျဖစ္ရုိးျဖစ္စဥ္ပါ။ ဒါေပမယ့္ ကုမၸဏီေတြက သိသိႀကီးနဲ႕ ကာကြယ္ဖို႕၊ လုပ္ငန္းကိုဆိုင္းင့ံဖို႕ ပ်က္ကြက္ေနၾကပါတယ္ ” လို႕ Jadeland Myanmar ဥကၠဌ Yup Zaw Hkawng က ရိုက္တာကို ေျပာျပခဲ့တယ္။
ဖားကန္႕လူဦးေရတိုးပြားလာတာနဲ႕အမွ် ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈလည္း ျမင့္မားႀကီးထြားလာတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အာဖဂန္နစၥတန္ၿပီးယင္ ကမာၻ႕ဒုတိယေျမာက္ ဘိန္းအမ်ားဆံုးထုတ္လုပ္တဲ့ တိုင္းျပည္ ျဖစ္တယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ဘိန္းျဖဴေတြက အလြန္ေစ်းခ်ဳိၿပီး က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ အလြယ္တကူရရိွႏိုင္တဲ့အခါ ဖားကန္႕လုပ္သားထုထဲ အလြန္ အလုပ္ျဖစ္ေနပါတယ္။
ေက်ာက္ေကာက္သမား/တြင္းသားထက္၀က္ေလာက္က ဘိန္းျဖဴစြဲေနသူေတြပါ။ က်န္သူမ်ားက ဘိန္းစိမ္း သို႕မဟုတ္ အရက္ေသစာကို မွီ၀ဲၾကတယ္။ အဲ့ဒါေတြ ကင္းလြတ္တဲ့လူဆိုလို႕ မရိွသေလာက္ ရွားပါတယ္ လို႕ ေဒသခံ NLD ေခါင္းေဆာင္တျဖစ္လဲ ေက်ာက္စိမ္းကုန္သည္ျဖစ္တဲ့ အသက္ ၅၃ ႏွစ္ အရြယ္ ဦးတင္စိုးက ေျပာျပပါတယ္။
ဖားကန္႕မွာ မူးယစ္ေဆးသံုးသူစာရင္း တရား၀င္ရယူဖို႕ မလြယ္လွပါဘူး။ ေဆးစြဲသူအမ်ားစုနဲ႕အလုပ္အတူတူလုပ္ေနရတဲ့ ျပည္ပကူညီေရးလုပ္သားအနည္းငယ္ကလည္း တစ္စံုတစ္ရာမွတ္ခ်က္ေပးဖို႕ ျငင္းဆိုၾကတယ္။ ျမန္မာအစိုးရနဲ႕ဆက္ဆံေရးမွာ စိတ္ကြက္ၿငိဳျငင္ခံရမွာစိုးလို႕ပါဘဲ။ ဒါေပမယ့္ မူးယစ္ေဆးထိုးသြင္းသူမ်ားရဲ႕ ၄၀ % ခန္႕ဟာ HIV ေရာဂါပိုးရိွေနသူေတြျဖစ္တယ္။ ဒါက ပ်မ္းမွ်ႏႈန္းရဲ႕ ၂ ဆ ျဖစ္ေနတယ္လို႕ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ားထံမွ သိခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၂ ခုႏွစ္က ဖားကန္႕ကိုေရာက္လာတဲ့ စိုးမိုး(၃၉ ႏွစ္)ဟာ ၃ ႏွစ္ေနၿပီးေတာ့ ဘိန္းျဖဴေသာက္သံုးလာတယ္။ အဲ့ဒီေနာက္ ေဆးထိုးသြင္းတဲ့အဆင့္ကို ေရာက္ခဲ့တယ္။ သူ႕ရွာေဖြမႈက သူ႕ရဲ႕ေဆးသံုးစြဲမႈအတြက္ ျဖစ္ေနပါၿပီ။
“ ကၽြန္ေတာ္ ေဆးသံုးထားယင္ ပိုၿပီး တက္ၾကြေပ်ာ္ရႊင္လာတယ္။ အလုပ္ေကာင္းေကာင္းလုပ္ႏိုင္တယ္။ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ သြားေရာက္၀ယ္ယူသံုးစြဲတဲ့ေနရာမွာ လူရာနဲ႕ခ်ီၿပီးရိွၾကတယ္။ ပြဲလမ္းသဘင္အလား ရႈပ္ေထြးစည္ကားလွပါတယ္။ အဖမ္းခံရမွာကို မေၾကာက္ရြံ႕ပါဘူး။ ေရာင္းခ်သူေတြက ရဲေတြကို ေငြေပးလႊတ္လိုက္စၿမဲပဲေလ ” ဆိုၿပီး သူက ရွင္းျပတယ္။
ေရြ႕လ်ားေနတဲ့ ေတာင္တန္းမ်ား
————————————
လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ က ဖားကန္႕ဟာ KIA ရဲ႕ ခ်ဳပ္ထိန္းမႈေအာက္မွာရိွခဲ့တယ္။ ေက်ာက္ေကာက္သမားေတြအေနနဲ႕ အနည္းအက်ဥ္းမွ်သာ ဆက္ေၾကးေပးခဲ့ရတယ္။ သံေပါက္ခၽြန္းကိုင္ လူ ၄ ဦးစီေလာက္သာ ေျမကြက္ငယ္ေလးမွာေနၿပီး ေက်ာက္ရွာထြက္တာရိွတယ္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲမႈေနာက္ပိုင္းမွာ ဖားကန္႕နယ္အမ်ားစုက အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္ေရာက္ခဲ့တယ္။ ေျမေကာ္စက္၊ ေျမတူးစက္၊ ထရပ္ကားရာေပါင္းမ်ားစြာနဲ႕ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ေန႕ေရာညပါ တူးေဖာ္မႈေတြ လုပ္လာတယ္။ အခုဆိုယင္ ေတာင္တစ္လံုးတစ္လံုးကို သံုးလေလာက္သာ ျမင္ေတြ႕ခြင့္ ရႏိုင္ေတာ့တယ္ ” လို႕ ျမစ္ႀကီးနားက Myanmar Gems and Jewellery Entrepreneurs Association (MGJEA) အဖြဲ႕သား Yitnang Ze Lum ကေျပာျပတယ္။
ကခ်င္စီးပြားေရးသမားမ်ားစြာတို႕ဟာ အရင္းအႏွီး၊ နည္းပညာ မလိုက္ႏိုင္ေတာ့တဲ့အတြက္ အဲ့ဒီ လုပ္ငန္းခြင္ကေန ခြာေတာ္မူခဲ့ၾကရတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႕က ကခ်င္လူမ်ဳိးမဟုတ္တဲ့လုပ္သားမ်ားဟာ အလုပ္အကိုင္ရရိွဖို႕ နဲ႕ ၾကြယ္၀ ခ်မ္းသာဖို႕ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြနဲ႕ ပံုေအာေရာက္ရိွလာခဲ့ၾကတယ္။
ပဋိပကၡမီးေတာက္ ျပန္လည္စတင္ေတာ့ ၂၀၁၂ ႏွစ္လယ္ေလာက္မွာ တူးေဖာ္ေရးေတြ ပိတ္လိုက္တယ္။ KIA ေတြ ရိွမယ္ထင္တဲ့ေနရာေတြကို ျမန္မာစစ္တပ္က ဗံုးႀကဲခဲ့ၾကတယ္။ ဖားကန္႕လမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွာလည္း KIA ဖက္က လက္စားေခ် ၿခံဳခိုတိုက္ခိုက္မႈေတြ ျပဳလုပ္ၾကတယ္။ ယမန္ႏွစ္ ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္မႈ ကီလိုဂရမ္ ၄၃.၁ သန္းကေန ၂၀၁၂/၁၃ ဘ႑ာေရးႏွစ္မွာ ကီလိုဂရမ္ ၁၉.၀၈ သန္းအထိ က်ဆင္းသြားခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေမလအတြင္း အစိုးရက ကခ်င္ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြနဲ႕ အပစ္အခတ္ရပ္စဲဖို႕ အားထုတ္လာတဲ့အခါ ဖားကန္႕တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းေတြကို မိုးရာသီအကုန္ ေအာက္တိုဘာလမွာ ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ေကာင္းတယ္လို႕ ကုန္သည္အခ်ဳိ႕က ခန္႕မွန္းထားၾကတယ္။
အေျခအေနအေနအထား မတည္ၿငိမ္ေသးေပမယ့္လည္း ဆီအျပည့္ျဖည့္ထားတဲ့ယာဥ္မ်ားနဲ႕ ပိတ္ၾကပ္လ်က္ရိွၿပီး ေက်ာက္စိမ္းမ်ားကလည္း ထြက္ေနတုန္းျဖစ္တယ္။ အခုလို တူးေဖာ္ပံုႏႈန္းအတိုင္းဆိုယင္ ေနာက္ဆယ္ႏွစ္အတြင္း ေက်ာက္စိမ္းေတြ ကုန္ခမ္းသြားေတာ့့မယ္လို႕ Yitnang Ze Lum က ဆိုပါတယ္။
ျမစ္ႀကီးနားမွာရိွတဲ့ အမည္မေဖာ္လိုသူ ထိပ္တန္းေက်ာက္မ်က္ကုန္သည္ႀကီးတစ္ဦးက ရိုက္တာကို ဒီလို စကားပါးလိုက္ပါတယ္။
“ မိမိျပည္နယ္ထဲက သယံဇာတေတြ ထုတ္ယူခံေနရျခင္းအေပၚ ကခ်င္လူမ်ဳိးတိုင္းက ထိခိုက္နာက်င္စြာ ခံစားေနရတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႕အေနနဲ႕ သူတို႕တားဆီးႏိုင္စြမ္း မရိွေတာ့ဘူးဗ် ”။
( ျမစ္ႀကီးနားမွ Andrew R.C. Marshall ၏ သတင္းေပးပို႕ခ်က္၊ ဖားကန္႕မွ မင္းေဇယ်ာဦး၏ သတင္းေပးပို႕ခ်က္၊ ေဘဂ်င္းမွ Ben Blanchard ၏ သတင္းေပးပို႕ခ်က္မ်ားအား အေျခခံလ်က္ ရိုက္တာအထူးအစီရင္ခံသတင္းအျဖစ္ ေရးသားေသာ Myanmar old guard clings to $8 billion jade empire သတင္းေဆာင္းပါးကုိ ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျမန္မာျပန္ဆိုသည္ )
Photo-Credit: REUTERS/Minzayar
