ဇန္န၀ါရီ ၁၃၊ ၂၀၁၇
ဆရာေလး ေကတုမာလာ – ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ သီတင္းသံုးေနထုိင္ၾကသည့္ သီလရွင္အေရအတြက္မွာ ၆ ေသာင္း၀န္းက်င္ရွိသည္။ ဦးျပည္ေခါင္းတံုးတံုး၍ သာသနာ့ေဘာင္၀င္ၾကသည့္ အဆုိပါ ဘိကၡဳနီ (ရဟန္းမ) မ်ားက အမ်ိဳးသားရဟန္းမ်ားႏွင့္ တန္းတူအဆင့္ရွိသည္ဟု သတ္မွတ္ျခင္းမခံရ။
ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာထြန္းကားေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ျပည္သူမ်ားက ဘုန္းႀကီးရဟန္းမ်ားကုိ ဘတ္စ္ကားေပၚတြင္ ေနရာဖယ္ေပးျခင္း၊ လမ္းမမ်ားတြင္ လက္စံုမိုး၍ ရွိခုိးကန္ေတာ့ျခင္း၊ ေန႔စဥ္ ဆြမ္းကြမ္းႏွင့္ လွဴဖြယ္၀တၳဳမ်ား ဆက္ကပ္လွဴဒါန္းျခင္းတုိ႔ကုိ ျပဳၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ‘ရဟန္းမ’ ဟုခၚသည့္ သီလရွင္မ်ားကေတာ့ တရားဓမၼကုိ တရား၀င္သင္ယူျခင္း ပိတ္ပင္ခံထာရၿပီး၊ အရာသြင္းျခင္းလည္း မခံရ။ ႏုိင္ငံအတြင္း ထင္ရွားသည့္ ဆရာေလး ေကတုမာလာကေတာ့ အဆုိပါ အစြဲမ်ားကုိ ေခ်ဖ်က္ေနသည္။
“ဆရာေလးတုိ႔ ရင္ဆုိင္ၾကတာေပါ့ေလ။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ မဟာဖုိ၀ါဒက ႀကီးစုိးၿပီး၊ ေယာက်ၤားေတြကသာ ၾသဇာရွိေတာ့ သသနာ့ေဘာင္မွာလည္း အမ်ိဳးသားေတြကသာ လႊမ္းမုိးပါတယ္။ မဟာဖုိ၀ါဒက ဒီမွာ တအားအျမစ္တြယ္ေနၿပီ” ဟု သက္ေတာ္ ၃၆ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္သည့္ ဆရာေလး ေကတုမာလာက မိန္႔ၾကားခဲ့သည္။
ဓမၼစကူးလ္ေဖာင္ေဒးရွင္းကုိ တည္ေထာင္သူျဖစ္သည့္ ဆရာေလးမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ပညာေရးစနစ္တြင္ ဗုဒၶသာသနာ၏ အဆံုးအမ်ားကုိ ထည့္သြင္း သင္ၾကားရာ၌ ေအာင္ျမင္မႈ သိသိသာသာ ရရွိခဲ့သည္။ ဆရာေလး၏ အဆုိပါ ေဖာင္ေဒးရွင္းက ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္းရွိ စာသင္ေက်ာင္း ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္ ကြန္ယက္ခ်ိတ္ဆက္ထားၿပီး၊ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေပါင္း သန္း၀က္ခန္႔က အက်ိဳးခံစားေနရသည္။ ဆရာေလး ေကတုမာလာကုိ ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဘန္ကီမြန္ကပင္ သတိထားမိခဲ့ၿပီး မၾကာေသးမီက ၎တို႔ႏွစ္ဦး ေတြ႕ဆံုခဲ့ၾကသည္။ ဆရာေလးမွာ ကမၻာတစ္၀ွမ္း ဗုဒၶတရားေတာ္မ်ားကုိ ေဟာေျပာပုိ႔ခ်ေလ့ရွိၿပီး လူႀကိဳက္မ်ားသည္။
ဆရာေလးေကတုမာလာက အသက္ ၁၃ ႏွစ္အရြယ္တြင္ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည့္ က်ား၊ မ ခြဲျခားမႈကုိ ျပန္ေျပာင္းေျပာျပခဲ့သည္။ သူမ၏ ေမြးရပ္ေျမ ေမာ္လၿမိဳင္တြင္ ဦးေလးႏွင့္ ၀မ္းကြဲအစ္ကုိတုိ႔က ပဥၥင္းတက္သည့္အခ်ိန္ သူမအပါအ၀င္ မိသားစုအတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းရွိ ပဥၥင္းခံသည့္ ေနရာသုိ႔ ၀င္ေရာက္ခြင့္မရခဲ့။
“ဆရာေလးတုိ႔ဟာ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႔ မတူညီပါလားဆုိၿပီး ပထမဆံုး ခံစားခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္ ‘ေယာက်္ားေတြက ဒါမ်ိဳးလုပ္ႏုိင္ၿပီး ငါတုိ႔ကတာ့ ဘာျဖစ္လုိ႔ မလုပ္ႏုိင္တာလဲ’ ဆုိၿပီး ဆရာေလး ေတြးခဲ့ပါတယ္”
ဖားေအာက္ေတာရတရားစခန္းတြင္ သီတင္းသံုးခဲ့သည့္ ဆရာေလးမွာ ထုိအျဖစ္အပ်က္ေနာက္ပုိင္း ႏွစ္အေတာ္ၾကာသည္အထိ သာသနာ့ေဘာင္အတြင္း က်ား၊ မခြဲျခားမႈကုိ မႀကံဳရေတာ့။ အျမင္က်ယ္သည့္ ေက်ာင္းထုိင္းဘုန္းေတာ္ႀကီးေၾကာင့္ အဆုိပါတရားစခန္း၌ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အလုိရွိရာေနရာသုိ႔ သြားလာႏုိင္ၾကသည္။ ယခုအခ်ိန္တြင္ေတာ့ ဖားေအာက္ေတာရ တရားစခန္းမွာ ဆရာေလး ေကတုမာလာအတြက္ သီတင္းသံုးရာေနရာ ျဖစ္ေနၿပီျဖစ္သည္။ ဆရာေလးမွာ ေယာဂီ၀တ္စံု၀တ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ နာမည္ေက်ာ္ ရဟန္းသံဃာမ်ားက အဆုိပါ ေယာဂီ၀တ္စံုကုိ လက္ခံေသာ္လည္း ၿခိမ္းေျခာက္မႈတစ္ခုအျဖစ္ မွတ္ယူၾကသည္။
“သံဃာေတြကုိ ေလွ်ာက္တင္တဲ့အခါမွာ အလိမၼာေလးသံုးၿပီး ခ်က္က်လက္က် ေလွ်ာက္တင္ရတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ သံဃာေတြက က်ား၊ မ ခြဲျခားမႈအေၾကာင္းေျပာရင္ သူတုိ႔ကုိ ၿပိဳင္ခ်င္တယ္လုိ႔ ထင္ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခါက်ရင္ ဆရာေလးက ‘ဒါ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ကုိ ၿပိဳင္တာမဟုတ္ပါဘူး။ အမ်ိဳးသမီးေတြ ကိုယ့္ကုိယ္ကုိ ယံုၾကည္မႈရွိလာေအာင္ပါ ဘုရား’ လုိ႔ ျပန္ေလွ်ာက္ရပါတယ္” ဟု ဆရာေလးက ဆုိၿပီး ဘုန္းႀကီးမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုသည့္အခါတြင္ မိမိတုိ႔က ဦးခ်ရကာ ၎တုိ႔ထက္ နိမ့္သည့္ေနရာတြင္ ထုိင္ရသည္ဟုလည္း ဖြင့္ဟခ့ဲ့သည္။
‘ဘိကၡဳနီသံဃာ’ စနစ္ ျပန္လည္ ေပၚေပါက္လာမည္ကုိ သံဃာမ်ားက ေၾကာက္ရြံ႕ၾကသည္ဟုလည္း ဆရာေလးက ဆုိသည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား ရဟန္းျပဳခြင့္ေပးသည့္အဆုိပါ ‘ဘိကၡဳနီသံဃာ’ စနစ္မွာ ျမန္မာႏွင့္ အျခားေသာ ေထရ၀ါဒႏုိင္ငံမ်ားတြင္ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း တစ္ေထာင္အရင္ကပင္ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ပညတ္မ်ားအရ ဘိကၡဳနီျဖစ္ခ်င္ေသာ အမ်ိဳးသမီးမွာ ဘိကၡဳ (အမ်ိဳးသားရဟန္း)၊ ဘိကၡဳနီ (အမ်ိဳးသမီးရဟန္း) ႏွစ္ဦးလံုးတြင္ ရဟန္းခံရမည္ျဖစ္ေသာၾကာင့္ ဘိကၡဳနီသံဃာစနစ္ ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပုိင္း ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ရဟန္းျဖစ္ခြင့္ မရေတာ့။
တ႐ုတ္၊ ကုိရီးယားႏွင့္ ထိုင္၀မ္တုိ႔ကဲ့သုိ႔ မဟာယန ဗုဒၶဘာသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဘိကၡဳနီသံဃာစနစ္က တစ္ဖန္ ျပန္လည္ရွင္သန္လာခဲ့သည္။ ေထရ၀ါဒႏုိင္ငံျဖစ္ေသာ သီရိလကၤာႏုိင္ငံတြင္လည္း ဘိကၡဳနီ သံဃာစနစ္မွာ ျပန္လည္စတင္ေနသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ဘိကၡဳနီသံဃာစနစ္ကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ဟ,လုိ႔မရဟု ဆရာေလးက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ဆရာေလးက အသိ၊ သတိျပတ္သူမဟုတ္။ ယခင္ အာဏာရွင္စနစ္တြင္ ႏုိင္ငံရပ္ျခား၌ ဘိကၡဳနီအျဖစ္ခံယူေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ျမန္မာႏုိင္ငံျပန္လာသည့္အခါ ေထာင္ခ်ခံရသည္ကုိလည္း ဆရာေလးက သိေနသည္။
“ဒါ့ေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လိင္ခြဲျခားမႈအေၾကာင္း ေျပာတာဟာ သိပ္ေတာ့မလြယ္ဘူးေပါ့။ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ အခ်ိန္ကာလ တရားေဒသနာ ေဟာၾကားတဲ့အခါမွာ တစ္ဖက္မွာ အမ်ိဳးသားရဟန္းေတြရွိၿပီး၊ တစ္ဖက္မွာ အမ်ိဳးသမီးရဟန္းေတြ ရွိပါတယ္။ ဘုရားက တန္းတူညီမွ်ထားခဲ့တယ္”ဟု ဆရာေလးက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ဆရာေလး ေကတုမာလာအတြက္ ထုိကဲ့သုိ႔ တန္းတူညီမွ်ရွိမႈက အလြန္ေ၀းကြာေနေသးသည္ဟု အထင္ေရာက္ေစသည့္ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုရွိၿပီး၊ တရားေဒသနာေဟာၾကားမႈတစ္ခုတြင္ ဘုန္ႀကီးတစ္ပါးႏွင့္ အေျခအတင္ေျပာဆုိရျခင္းျဖစ္သည္။ အဆုိပါ ဘုန္းႀကီးက ကုသုိလ္ ရသည့္ျဖစ္ေစ မရသည္ျဖစ္ေစ လူသားအားလံုးအေပၚ ေမတၱာထားရမည္ဆုိသည့္ ဗုဒၶ၏ အယူအဆကုိ မယံုၾကည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
“ဒါက မွားတယ္ေလ။ ရဟန္းတစ္ပါးအေနနဲ႔ ဒီလုိ မေျပာရဘူး။ ဘုရားကလည္း ဒီလုိမ်ိဳး ဘယ္တုန္းကမွ မေဟာခဲ့ဘူး။ လူသားအားလံုးအပၚ ေမတၱာထားဖုိ႔ပဲ ေျပာခဲ့တာပါ”
သို႔ေသာ္လည္း ထုိကိစၥက သာမန္ အျမင္မတူျခင္းဆုိသည္ထက္ ပုိ၍ နက္႐ႈိင္းခဲ့ပံုရသည္။
“သီလရွင္တစ္ပါးက အေပၚေရာက္ေနၿပီး၊ သူက ပရိတ္သတ္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့အတြက္ ဒီကုိယ္ေတာ္ သေဘာသိပ္မက်ဘူးလို႔ ဆရာေလးထင္တယ္ေလ။ ျမန္မာႏုိင္ငံက မဟာဖုိ၀ါဒ ႀကီးစုိးတဲ့ ႏုိင္ငံပါ။ ဘုန္းႀကီးေတြက အၿမဲတမ္း ေနရာပုိရပါတယ္”
ထုိအျဖစ္အပ်က္မွာ သတင္းစာမ်ားႏွင့္ ဆုိရွယ္မီဒီယာမ်ားတြင္ ျပန္႔ႏွံ႔သြားသည္။
သီလရွင္ဆုိသည္က သိကၡာပုဒ္မ်ားကုိ ပုိင္ဆုိင္သူ၊ ေစာင့္ထိန္းသူဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ပရိသတ္ထဲမွ ဘုန္းႀကီးတစ္ပါးကုိ ဆရာေလးေကတုမာလာ၏ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ျဖင့္ ေမတၱာေရွ႕ထား တုန္႔ျပန္မႈမွာ ‘သီလရွင္’ ဆုိသည့္ဂုဏ္ပုဒ္ႏွင့္ ကုိက္ညီေနသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း သီလရွင္မ်ားကေတာ့ အေရးေပးျခင္းမခံရ။
“သီလရွင္ေတြလုိ႔ အေခၚခံရေပမယ့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ သူတုိ႔ဟာ ေလးစားမႈ မရၾကပါဘူး။ ပုိက္ဆံမရွိတာ၊ ဒါမမွဟုတ္ မိသားစုမရွိတာလုိ ဒုကၡေတြေၾကာင့္ မိန္းကေလးေတြက သီလရွင္ ၀တ္ၾကတယ္လုိ႔ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ထင္ေနၾကပါတယ္” ဟု ဆရာေလးက ထည့္သြင္းေျပာဆုိခဲ့သည္။
ထုိသုိ႔ေသာအျမင္မ်ားကုိ ေျပာင္းလဲရျခင္းမွာ လြယ္ကူသည့္အလုပ္မ်ိဳးမဟုတ္၊ ဆရာေလးေကတုမာလကေတာ့ ထုိအေျခအေနမ်ိဳးအတြက္ တုိက္ပြဲ၀င္သြားရန္ သႏၶိဌာန္ခ်ထားေလသည္။
“ျမန္မာျပည္သူေတြက အခုအခ်ိန္မွာ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးအေပၚ ပုိၿပီး စိတ္၀င္စားလာပါၿပီ။ သီလရွင္ေတြဟာလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြပါပဲ။ သူတုိ႔ဟာ ႐ုန္းကန္ေနရတယ္။ ဘာသာေရးက႑မွာလည္း ခြဲျခားခံေနရပါတယ္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းက သီလရွင္ေတြကုိ ေမ့ေနၾကပါတယ္။ ဒ့ါေၾကာင့္ အျခားအမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ သီလရွင္ေတြကုိ သတိရေစခ်င္ပါတယ္။ ကုိယ့္အခြင့္အေရးအတြက္ ကိုယ္တုိင္က ႀကံ႕ႀကံ႕ခံႏုိင္တယ္ဆုိတာ ဆရာေလးတုိ႔ ျပရမယ္။ လူေတြက ဒါကုိ လက္ခံလာရင္ ဆရာေလးတုိ႔႔ ေနာက္ထပ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိလည္း လုပ္ႏုိင္လာပါလိမ့္မယ္”
Ref : Tricycle
(Tricycle တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ Meet Burma’s Feminist Buddhist Nun ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္)
