ေမ ၃၁၊ ၂၀၁၇
၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၃၁ ရက္ေန႔ Google ၏ Home page တြင္ ဇာဟာ ဟာဒစ္အား ဂုဏ္ျပဳေဖာ္ျပထားသည့္ doodle – အီရတ္ဖြား ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံသူ ဇာဟာ ဟာဒစ္ဟာ ဗိသုကာေလာကရဲ႕ အျမင့္ဆံုး ဂုဏ္ျပဳဆု Pritzker Architecture Prize ကုိ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ရဲ႕ ဒီေန႔မွာ ရရွိခဲ့ၿပီး ဒီဆုကုိ ရရွိတဲ့ ပထမဆံုးအမ်ိဳးသမီး ဗိသုကာပညာရွင္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။
သူမဟာ ၿဗိတိန္ရဲ႕ အႀကီးက်ယ္ဆံုး ဗိသုကာဂုဏ္ျပဳဆု Stirling Prize ကုိလည္း ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ Royal Institute of British Architects က ခ်ီးျမႇင့္တဲ့ Royal Gold Medal ဆုတံဆိပ္ကုိ ရရွိတဲ့ ပထဆံုး အမ်ိဳးသမီးလည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ကမၻာႀကီးရဲ႕ အာ႐ံုစုိက္မႈကုိ ရရွိခဲ့ၿပီး၊ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ရဲ႕ လုပ္ႏုိင္စြမ္း ကန္႔သတ္ခ်က္ကုိ ေဖာက္ထြက္ျပခဲ့တဲ့ ဟာဒစ္ကုိ ဒီေန႔မွာ Google က သူတုိ႔ရဲ႕ Home Page မွာ ဂုဏ္ျပဳခဲ့ပါတယ္။
အေစာပုိင္းဘ၀
ဇာဟာ ဟာဒစ္ဟာ ဟာရွီမုိက္မင္းဆက္အုပ္စုိးတဲ့ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ေတြမွာ ဘဂၢဒတ္က ထင္ရွားတဲ့ မိသားစုကေန ေမြးဖြားလာခဲ့သူပါ။
ဗုိလ္ခ်ဳပ္ အဘ္ဒူလ္ ကရင္မ္ ကာစင္မ္ ဦးေဆာင္တဲ့ စစ္အာဏာသိမ္းအစုိးရေအာက္မွာ ႀကီးျပင္းလာခဲ့ၿပီး ေနာက္ပုိင္းမွာ သခ်ၤာအထူးျပဳနဲ႔ ေကာလိပ္ဆက္တက္ဖုိ႔အတြက္ ေဘရြတ္ကုိ ေျပာင္းေရႊ႕သြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီကေနတစ္ဆင့္ ဟာဒစ္ဟာ လန္ဒန္ကုိသြားၿပီး ဗိသုကာပညာကုိ ေလ့လာဆည္းပူးခဲ့ပါတယ္။
“ဟာဒစ္ဟာ အမိေျမက လွပေကာင္းမြန္တဲ့ အရာတုိင္းကုိ ယူေဆာင္သြားခဲ့ၿပီး သူမ ေရာက္ရွိခဲ့တဲ့ ကမၻာ့ေနရာတုိင္းမွာ သူမရဲ႕ အမွတ္သညာကုိ ေရးထုိးခဲ့ပါတယ္” လုိ႔ ဟာမစ္ ဒါဘာရွီက ေရးသားခဲ့ပါတယ္။
၁၉၇၉ ခုႏွစ္မွာ ဟာဒစ္ဟာ လန္ဒန္မွာ Zaha Hadid Architects လုိ႔ေခၚတဲ့ ဗိသုကာ လုပ္ငန္းတစ္ခုကို တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြသာ ႀကီးစုိးတဲ့ ဒီနယ္ပယ္မွာ ၀င္တုိးရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေပမယ့္ သူမရဲ႕ စိတ္ဆႏၵက ဗိသာကာပညာရပ္မွာ ကန္႔သတ္ထားမႈေတြကို ေဖာက္ထြက္ဖုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။
“အမ်ိဳးသမီး ဗိသုကာပညာရွင္တစ္ေယာက္ ျဖစ္တယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ကုိ ကၽြန္မဘယ္ေတာ့မွ ေရွ႕တန္းမတင္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔ဟာ သာမန္အေျခအေနကေန ေဖာက္ထြက္ႏုိင္တယ္ဆုိတာ ဒီအခ်က္က လူငယ္ေတြကုိ သိေစခဲ့ရင္လည္း ကၽြန္မ ဘာမွ မျဖစ္ပါဘူး” လုိ႔ ဟာဒစ္က Icon မဂၢဇင္းနဲ႔ အင္တာဗ်ဴးတစ္ခုမွာ ေျပာ
သူမဟာ သဘာ၀ျမင္ကြင္းက ပံုစံေတြအတုိင္း အေဆာက္အဦးေတြကို ပံုေဖာ္ကာ ေခတ္သစ္ ဗိသုကာနယ္ပယ္ကုိ ဆန္းသစ္ေစခဲ့သလုိ၊ neofuturistic ဒီဇုိင္းေတြေၾကာင့္လည္း နာမည္ေက်ာ္ပါတယ္။
ဂ်ာမနီက Vitra Fire Station မီးသတ္ဌာန အေဆာက္အဦးကုိ ပံုေဖာ္ထားတဲ့ ေထာင့္ခ်ိဳးေတြ၊ လုိင္းေတြဟာ အနီးအနားမွာေတြ႕ရတဲ့ စပ်စ္ခင္းေတြကေန ပံုစံယူထားတာျဖစ္ၿပီး၊ လန္ဒန္က Aquatic Centre အေဆာက္အဦးကေတာ့ ေရလႈိင္းပံုစံကုိ အတုယူ ဒီဇုိင္းဆြဲထားတာျဖစ္ပါတယ္။
“ဗိသုကာနယ္ပယ္မွာေတာ့ သူမဟာ တကယ့္ကုိ ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပတစ္ဦးပါ။ သူမဟာ Pritzker Architecture Prize ဆုရဲ႕ အျမင့္ဆံုးဂုဏ္သိကၡာလည္း ျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ ဆုခ်ီးျမႇင့္ေရးအဖြဲ႕က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဟာဒစ္ဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ၿပီး သူ ဒီဇုိင္းဆြဲေပးခဲ့တဲ့ အေဆာက္အဦးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက လတ္စမသတ္ေသးပါဘူး။
၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ကာတာႏုိင္ငံမွာ က်င္းပျပဳလုပ္မယ့္ ကမၻာဖလားပြဲအတြက္ Al Wakrah ေဘာလံုးကြင္းကုိလည္း ဟာဒစ္က ဒီဇုိင္းဆြဲေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အေဆာက္ဦးေတြကေတာ့ ဇာဟာ ဟာဒစ္ ဒီဇုိင္းဆြဲေပးခဲ့တဲ့ နာမည္ေက်ာ္ အေဆာက္အဦးေတြျဖစ္ပါတယ္။
လန္ဒန္မွ Aquatics Centre စင္တာ အဇာဘုိင္ဂ်န္ၿမိဳ႕ေတာ္ ဘာကူမွ Heydar Aliyev Center အဇာဘုိင္ဂ်န္ၿမိဳ႕ေတာ္ ဘာကူမွ Heydar Aliyev Centre တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွ Guangzhou Opera House တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ ေဘဂ်င္းမွ Galaxy Soho အေဆာက္အဦး ကာတာႏုိင္ငံမွ Al Wakrah ေဘာလံုးကြင္း Ref: Aljazeera
