ေမ ၁၃၊ ၂၀၁၇
M-Media
ခန္း ဘဟာဒူးရ္ ကြာဇီ အဇီဇြလ္ ဟက္
– ‘လက္ေဗြရာစနစ္’ ဆုိတာ တစ္ကုိယ္ေရသံုး ဖုန္းေတြကေနတစ္ဆင့္၊ အသင္းအဖြဲ႕ေတြ၊ အစုိးရဌာနေတြ၊ ဘဏ္ေတြ၊ လံုၿခံဳေရးဌာနေတြအထိ ဒီေန႔ေခတ္ လံုၿခံဳေရးက႑မွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔အသံုးျပဳေနၾကတဲ့ စနစ္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
ရဲတပ္ဖြဲ႕အတြက္ေတာ့ ဒီနစ္ဟာ ရာဇ၀တ္မႈ ႏွိမ္ႏွင္းေရး၊ ေဖာ္ထုတ္ဖမ္းဆီးေရးမွာ မရွိမျဖစ္ အေရးပါတဲ့ စနစ္တစ္ခုပါ။
ဒီနစ္ကုိ ၿဗိတိသွ်အုပ္စုိးတဲ့ အိႏၵိယ၊ ဘန္ေဂါလ္ျပည္နယ္ ရဲတပ္ဖြဲ႕ရဲ႕ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဆာ အဒ္၀ပ္ ရစ္ခ်က္ ဟင္နရီက ၁၈ ရာစုေႏွာင္းပုိင္းေလာက္မွာ စတင္ ေဖာ္ထုတ္အသံုးျပဳခဲ့ၿပီး သူ႕ရဲ႕အမည္ကုိ အစြဲျပဳကာ Henry Classification System လုိ႔ ေခၚတြင္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ဒီ လက္ေဗြရာစနစ္ ေပၚေပါက္လာဖုိ႔ ႀကိဳးပမ္းေပးခဲ့တာက အာရွသားႏွစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဘဂၤါလီလူမ်ိဳး ခန္း ဘဟာဒူးရ္ ကြာဇီ အဇီဇြလ္ ဟက္နဲ႔ ဟမ္ ခ်န္ဒရာ ဘူးဇ္တုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီထဲမွာ ခန္း ဘဟာဒူးရ္ ကြာဇီ အဇီဇြလ္ ဟက္ရဲ႕ ဘ၀ျဖတ္သန္းမႈဟာ စိတ္၀င္စားဖုိ႔ေကာင္းၿပီး ယေန႔ေခတ္ လူငယ္လူရြယ္ေတြအတြက္ အတုယူစရာ ျဖစ္ပါတယ္။
အဇီဇြလ္ ဟက္ကုိ အခု ဘဂၤလားေဒ့ရွ္လုိ႔ေခၚဆုိၿပီး ၿဗိတိသွ် အုပ္ခ်ဳပ္တုန္းက ဘန္ေဂါလ္ျပည္နယ္လုိ႔ ေခၚဆုိတဲ့ေဒသ ခူလ္နာ ခ႐ုိင္၊ ဖူလ္တာလာၿမိဳ႕က ပုိက္ဂမ္ ကက္စ္ဘာဆုိတဲ့ ရြာေလးမွာ ၁၈၇၂ ခုႏွစ္က ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။
မိဘႏွစ္ပါးကေတာ့ ဟက္ ငယ္ရြယ္စဥ္အခ်ိန္မွာပဲ ေလွမေတာ္တဆျဖစ္မႈတစ္ခုမွာ အသက္ဆံုး႐ံႈးသြားခဲ့ရကာ မိသားစုအတြင္းမွာ စား၀တ္ေနေရး အၾကပ္အတည္း ျဖစ္လာတာေၾကာင့္ ဟက္ရဲ႕ အစ္ကုိက အလုပ္ထြက္လုပ္ကာ မိသားစုကို ထိန္းေၾကာင္းခဲ့ရပါတယ္။
ဟက္ဟာ အစာအေသာက္ကုိ ခံုမင္သူျဖစ္ၿပီး အသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္ တစ္ေန႔ အစ္ကုိျဖစ္သူအတြက္ ဖယ္ထားတဲ့ ထမင္းတစ္၀က္ကုိ စားမႈေၾကာင့္ ႀကိမ္းေမာင္း ေငါက္ငမ္းခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီအျဖစ္အပ်က္ေၾကာင့္ အရွက္ႀကီးရွက္ၿပီး ေၾကကြဲ၀မ္းနည္းသြားတဲ့ ဟက္ဟာ အိမ္က တိတ္တဆိတ္ခုိးထြက္ကာ ရထားနဲ႔ အဲဒီအခ်ိန္က အိႏၵိယၿမိဳ႕ေတာ္ ကလ္ကတားကုိ ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။
ဒါဟာ သူ႕ဘ၀ရဲ႕ အစလည္းျဖစ္ပါတယ္။
အသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္ေကာင္ေလးတစ္ေယာက္ ၾကက္ပ်ံမက်စည္ကားတဲ့ ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးကုိ ေယာင္လည္လည္နဲ႔ ေရာက္လာခဲ့ေပမယ့္ ဟက္ဟာ ေျခသလံုးအိမ္တုိင္ အေပအေတတစ္ေယာက္ဘ၀ မေရာက္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါဟာ သူ႕ရဲ႕ ကံၾကမၼာေၾကာင့္လုိ႔လည္း ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။
ခ်မ္းသာၿပီး နာမည္ႀကီးတဲ့ ဘဂၤါလီဘာဘူတစ္ေယာက္က သူ႕ရဲ႕အိမ္ေရွ႕မွာ အိပ္ေပ်ာ္ေနတဲ့ ဟက္ကုိ ေတြ႕တဲ့အခါ သနားသြားၿပီး အိမ္မွာ ေတာက္တုိမယ္ရခုိင္းဖုိ႔ ေခၚထားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ဘဂၤါလီဘာဘူဟာ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ပါ။ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ေတြဟာ အရမ္း ကြန္ဆာေဗးတစ္ဆန္ၿပီး၊ ဇာတ္အဆင့္အတန္းခြဲမႈ ႀကီးမားတာေၾကာင့္ ဟိႏၵဴအိမ္တစ္အိမ္မွာ မြတ္စလင္ေကာင္ေလးတစ္ေယာက္ကုိ ေခၚထားဖုိ႔ဆုိတာ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ရွားပါးတဲ့ ဇာတ္လမ္းမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဟက္ကေတာ့ ကံေကာင္းခဲ့ၿပီး စိတ္ႏွလုံးသားျပည့္၀တဲ့ လူတစ္ေယာက္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီ သူေဌးႀကီးအိမ္မွာ ေနထုိင္ရင္း အိမ္က ကေလးေတြကုိ ဆရာတစ္ေယာက္က စာလာသင္ေပးတဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာဆုိရင္ ဟက္ဟာ ေဘးနားမွာ သြားထုိင္ကာ သင္ခန္းစာေတြကို စိတ္၀င္တစား နားေထာင္ေလ့ရွိပါတယ္။
ဆာ အဒ္၀ပ္ ရစ္ခ်က္ ဟင္နရီ
ကိန္းဂဏန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပါရမီပါတာေၾကာင့္ အျခားေက်ာင္းသားေတြ မတြက္ႏုိင္တဲ့ သခ်ၤာပုစၦာေတြကုိ ဟက္က တြက္ခ်က္ျပႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ က်ဴရွင္ဆရာက ဟက္ကုိ အမ်ိဳးမ်ိဳး စမ္းသပ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ပုိင္းမွာ သူ႕ရဲ႕ စြမ္းရည္ကုိ အသိမွတ္ျပဳခဲ့ၿပီး သူေဌးႀကီးကုိ အသိေပးလုိက္ပါေတာ့တယ္။
သူေဌးႀကီးကလည္း ေျခအေနကုိ ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့ၿပီး ပါရမီရွိတဲ့ လူငယ္ေလးတစ္ေယာက္အျဖစ္ ယံုၾကည္သြားတဲ့ေနာက္မွာ ဟက္ကုိ ေက်ာင္းထားေပးခဲ့ပါတယ္။
ထူးခၽြန္သူ
ဟက္ဟာ ေက်ာင္းကုိ အမွတ္ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ေအာင္ျမင္ခဲ့ၿပီး ကလ္ကတားက ဘုရင္ခံေကာလိပ္မွာ တက္ေရာက္သင္ယူခြင့္ ရခဲ့ကာ သခ်ၤာနဲ႔ သိပၸံဘာသာရပ္ေတြမွာ ထူးခၽြန္ခဲ့ပါတယ္။
၁၈၉၂ ခုႏွစ္မွာ ဘန္ေဂါလ္ရဲတပ္ဖြဲ႕က စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဆာ အဒ္၀ပ္ ရစ္ခ်က္ ဟင္နရီက ေကာလိပ္ေက်ာင္းအုပ္ထံကုိ စာတစ္ေစာင္ေရးၿပီး သူ႕လက္ေအာက္မွာ အလုပ္ခန္႔ဖုိ႔အတြက္ သခ်ၤာကၽြမ္းတဲ့သူေတြကုိ ေရြးေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိခဲ့ပါတယ္။ ဟက္ရဲ႕ အရည္အခ်င္းကုိသိေနတဲ့ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးက ခ်က္ျခင္းဆုိသလုိပဲ ဟက္ကုိ ေရြေပးပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဟက္ဟာ အျခား ဘဂၤါလီလူငယ္ ဟမ္ခ်န္ဒရာ ဘူးဇ္နဲ႔အတူ ဆာ ဟင္နရီရဲ႕လက္ေအာက္မွာ အမႈထမ္းခဲ့ပါတယ္။
သူတုိ႔ဟာ ဟင္နရီရဲ႕ လက္ေဗြရာစနစ္ Henry Classification System ေပၚေပါက္လာေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းေပးခဲ့ရၿပီး ဟက္က စနစ္အတြက္ သခ်ၤာပုိင္းကုိ တာ၀န္ယူကာ၊ ဘူးဇ္က တယ္လီဂရမ္ ကုဒ္စနစ္ ေပၚထြက္လာေရး တာ၀န္ယူခဲ့ရပါတယ္။
ဟင္နရီ-ဟက္-ဘူးဇ္တုိ႔ရဲ႕ ဒီ သုေတသနဟာ ရာဇ၀တ္မႈေဗဒကုိ ေတာင္လွန္ေျပာင္းလဲေပးလုိက္ၿပီး ကမၻာတစ္၀ွမ္း အသံုးျပဳၾကတဲ့ Henry Classification System လုိ႔ေခၚတဲ့ လက္ေဗြရာစနစ္တစ္ခုကုိ ေပၚေပါက္လာေစခဲ့ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ဒီစနစ္ဟာ လက္ရွိအသံုးျပဳေနတဲ့ ဘုိင္အုိမက္ထရစ္ စနစ္ေတြနဲ႔ AFIS နည္းပညာ ေပၚေပါက္လာေရးမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး လႊမ္းမုိးမႈ ရွိခဲ့ပါတယ္။
ေကာ္ျပားေတြေပၚမွာ ရယူထားတဲ့ လက္ေဗြရာေတြကုိ တစ္ခုခ်င္း တုိက္စစ္ရတာေၾကာင့္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္မႈကုိ ေလွ်ာ့ခ်ဖုိ႔ ေပၚေပါက္လာတဲ့ AFIS စနစ္ဟာ ဟင္နရီရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကုိ အေျခခံထားတာျဖစ္ကာ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ AFIS ေၾကာင့္ လက္ေဗြရာ တုိက္စစ္တဲ့အလုပ္ဟာ နာရီပုိင္းသာ ၾကာျမင့္ပါတယ္။
၁၈၉၆ ခုွစ္မွာ ဆာ ဟင္နရီဟာ အက်ဥ္းက်ေနတဲ့သူေတြရဲ႕ ခႏၶာကုိယ္ပံုစံအျပင္ လက္ေဗြရာမွတ္တမ္းကုိ ယူထားဖုိ႔ ဘန္ေဂါလ္ရဲတပ္ဖြဲ႕ကုိ အမိန္႔ေပးခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၉၆ ခုႏွစ္နဲ႔ ၁၉၂၅ ခုႏွစ္ေတြၾကားထဲမွာ ဟင္နရီဟာ ဒီလက္ေဗြရာစနစ္ အေကာင္အထည္ေပၚလာဖုိ႔အတြက္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၿပီး ဟက္က လက္ေဗြရာအ
မ်ိဳးစားခြဲႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ သခ်ၤာေဖာ္ျမဴလာေတြ ထုတ္ေပးခဲ့ရပါတယ္။ ဘူးစ္ကေတာ့ အထက္မွာေျပာခဲ့သလုိ တယ္လီဂရက္ဖ္စနစ္ကုိ ဖန္တီးေပးခဲ့ရပါတယ္။
ေနာက္ပုိင္းမွာ ၿဗိတိသွ်အစုိးရက သူတုိ႔ ၃ ဦးစလံုးကုိ ဂုဏ္ျပဳခဲ့ပါတယ္။
ဘ၀နိဂံုးပုိင္း
ဟက္၏ သားမ်ားႏွင့္ ေျမးမ်ား
ဟက္ဟာ ေနာက္ပုိင္းမွာ အစ္ကုိရွိရာ ဇာတိရြာကို ျပန္သြားခဲ့ၿပီး အစ္ကုိကလည္း ညီျဖစ္သူရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈေတြကုိ ၾကည့္ကာ အံ့ၾသ၀မ္းသာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
နာမည္ေက်ာ္ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးျဖစ္လာခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၉၁၂ ခုႏွစ္ ဘန္ေဂါလ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္ကေန ဘီဟာရ္ျပည္နယ္ ခြဲထြက္သြားတဲ့အခါမွာ ဟက္ဟာ ဘီဟာရ္ရဲတပ္ဖြဲ႕မွာ ေျပာင္းၿပီး တာ၀န္ထမ္းခဲ့ကာ ဘီဟာရ္မွာပဲ အေျခခ်ခဲ့ၿပီး ၁၉၃၅ ခုႏွစ္မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။
သူကြယ္လြန္ခ်ိန္မွာ ဇနီးနဲ႔အတူ သားသမီး ၈ ဦး က်န္ရစ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရတဲ့အခါ ဟက္ရဲ႕ က်န္ရစ္သူမိသားစုဟာ ပါကစၥတန္ကုိ ေျပာင္းေရႊ႕သြားခဲ့ပါတယ္။ လက္ရွိမွာေတာ့ ဟက္ရဲ႕မ်ိဳး ဆက္ေတြဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ ပါကစၥတန္၊ ယူေက၊ ၾသစေတးလ်၊ အေမရိကန္နဲ႔ ကေနဒါေတြမွာ ေနထုိင္ေနၾကပါတယ္။
ဘြဲ႕ထူးဂုဏ္ထူးမ်ား
Henry Classification System လက္ေဗြရာစနစ္ ေပၚထြက္လာမႈမွာ အဇီဇြလ္ ဟက္က အမ်ားဆံုး ကူညီပံ့ပုိးေပးခဲ့တယ္လုိ႔ အိႏၵိယနဲ႔ ကမၻာတစ္၀ွမ္းက သမုိင္းပညာရွင္ေတြ သုေတသန ပညာရွင္ေတြက တစ္ညီတစ္ညြတ္တည္း လက္ခံထားၾကပါတယ္။
ဒီလုိ စြမ္းစြမ္းတမံေဆာင္ရြက္ႏုိင္မႈေၾကာင့္ပဲ ဟက္ကုိ ၁၉၁၃ ခုႏွစ္မွာ Khan Sahib ဘြဲ႕၊ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္မွာ Khan Bahadur ဘြဲ႕ေတြကုိ ၿဗိတိသွ်အစုိးရက ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ၿပီး ဘီဟာရ္ျပည္နယ္ မုိတီဟာရီေဒသကုိ အပုိင္စားရတဲ့ Jaigir တစ္ေယာက္လည္း ျဖစ္လာပါတယ္။
သူ႕ရဲ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္ျဖစ္တဲ့ ဘူးဇ္ကတာ့ Rai Sahib နဲ႔ Rai Bahadur ဘြဲ႕ေတြကုိ ရရွိခဲ့ၿပီး ႏွစ္ေယာက္စလံုးဟာ တစ္ေယာက္ကုိ ဆုေၾကးေငြ ႐ူပီး ၅၀၀၀ စီ ရရွိခဲ့ပါတယ္။
ဆရာျဖစ္သူ ဆာ အဒ္၀ပ္ ရစ္ခ်က္ ဟင္နရီက ဟက္ရဲ႕ ထူးခၽြန္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး “ခန္း ဘဟာဒူးရ္ အဇီ ဇြလ္ ဟက္ဟာ လက္ေဗြရာအသံုးျပဳ ေဖာ္ထုတ္တဲ့ စနစ္သစ္အတြက္ အဓိကသက္ဆုိင္သူ ျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ ထုတ္ေဖာ္ခ်ီးက်ဴးခဲ့ပါတယ္။
Ref: The Daily Star
