ဇန်န၀ါရီ ၁၀၊ ၂၀၂၃
M-Media
-စစ်တပ်အာဏာသိမ်း၂နှစ်ပြည့်ခါနီးတွင်အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးသည်တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ ရပ်တည်ချက်များနှင့်ထိရောက်မှုများကိုပြန်လည်သုံးသပ်လျက်ရှိသည်။
ထိုသုံးသပ်ချက်များစွာထဲမှ အဓိကကျသည့် ဘုံသုံးသပ်ချက်တစ်ခုမှာ NLD, CHRP နှင့် NUG ၏ဦးဆောင်မှုနှင့် ဆိုင်သည့် အကြောင်းအရာဖြစ်ကြောင်း တက်ကြွလှုပ်ရှားသူအသိုင်းအဝိုင်းထံမှ စုံစမ်းသိရှိရသည်။
ထို အဖွဲ့အစည်း ၃ ခုသည် သုံးပွင့်တစ်ဆူကဲ့သို့ ဖြစ်နေပြီး NLD ဗဟိုပြုနိုင်ငံရေးနှင့် လူများစုဒီမိုကရေစီနိုင်ငံရေး(Majoritarian Democracy)အခြေခံကိုသာ ဆုတ်ကိုင်ထားကြောင်း၊ ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်တခုတည်းကိုကြည့်ပြီး NLD, CRPH နှင့် NUG သာလျှင် နိုင်ငံရေး အခွင့်အာဏာ legitimacy ရှိ သည်ဟု ယူဆထားကြောင်း၊ တော်လှန်ရေးဦးဆောင်မှုနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက်များသည်လည်း သူတို့အပေါ်တွင်သာ မူတည်သည်ဟု ကိုင်စွဲထားသဖြင့် တိုင်းရင်းသားအင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရာတွင် အခက် အခဲကြီးများရှိနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။
တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့်သာမက လူထုအခြေပြု အဖွဲ့အစည်းများ၊ အခြားတော် လှန်ရေးအင်အားစုများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် NUCC နှင့်လည်းကောင်း၊ တိုင်းရင်းသားနိုင်ငံရေးပါတီတချို့နှင့်လည်းကောင်း နားလည်မှုကွဲလွဲမှု၊ အငြင်းပွားမှုများရှိနေသည်။
တာထွက်ကတည်းက တိုင်းရင်းသားအင်အားစုများနှင့် ကတောက်ကဆ ဖြစ်ခဲ့သည့် NLD, CRPH, NUG အင်အားစုများ သည် NUCC နှင့်လည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် မှုများအားနည်းလာနေသည်။
NUCC သည် စုပေါင်းဦးဆောင်မှုကို အခြေခံသည်။ CRPH ဦးဆောင်သူများနှင့် NUG အကြား သဘောထားမတူညီမှုများ၊ အခက်အခဲများရှိနေသော်လည်း သုံးပွင့်တဆူ NLD, CRPH, NUG သည် သူတို့သာ ဦးဆောင်ခြင်း၊ ဆုံးဖြတ်ခြင်းများလုပ်နိုင်သည်ဟု ကိုင်စွဲထားသဖြင့် တိုင်းရင်းသားအင်အားစုများနှင့် အဟ,များလာသည်မှာ ၂၀၂၂တွင် ပိုမိုထင်ရှားလာသည်။
NLD, CRPH, NUG တို့၏ နိုင်ငံရေးအခွင့်အာဏာကိစ္စ လွဲမှားစွာ ဆွဲကိုင်ထားသည့်လမ်းစဥ်သည် ပြည်တွင်းစစ်ကို ချုပ်ငြိမ်းမည့် လမ်းစဥ်မဟုတ်ကြောင်း ဥပဒေအထောက်အကူ ပြုကွန်ယက်နှင့် ဖက်ဒရယ်ဥပဒေ ကျောင်းတည်ထောင်သူ ရှေ့နေ ဦးအောင်ထူးက ၂၀၂၂ နှစ်လည်ကတည်းက သုံးသပ်ထားသည်။
ရွေးကောက်ပွဲ လူများစုဆုံးဖြတ်သည့်စနစ်သည် လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီအခြေခံအရ ဟုတ်သလိုလိုရှိသော်လည်း မြန်မာ နိုင်ငံ၏ ပကတိအရှိတရားနှင့် လက်တွေ့မကျသည့်အတွက် တိုင်းရင်းသားအင်အားစုများ၏ ဆန္ဒနှင့် မကိုက်ညီကြောင်း သုံးသပ်မှုများလည်း ရှိနေသည်။
ရွေးကောက်ပွဲရလဒ် တခုတည်းကိုကြည့်၍ NLD, CRPH, NUG သည်သာ အခွင့်အာဏာရှိသည့်အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆခြင်းသည် တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းများ ယခင်ကတည်းက ၎င်းတို့ထိန်းချုပ်သည့်နယ်မြေများအပေါ် လုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာရှိနေသည့်အချက်ကို ပစ်ပယ်ခြင်းဖြစ်သည်။
အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် NLD, CRPH နှင့် NUG တွင် သီးသန့် ထိန်းချုပ်နယ်မြေနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးမရှိသော်လည်း တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းများသည် နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိန်း ချုပ်နယ်မြေကို စီမံအုပ်ချုပ်လျက်ရှိသည်။ အုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရားများ၊ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး ဝန်ဆောင်မှုများဖြင့် လည်ပတ်နေခြင်းဖြစ်သည်။
အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပြီး NLD CRPH NUG နှင့် CDM များ၏ လုံခြုံရေးကိုပါ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များက တာဝန်ယူပေး ရသည်ကို လူတိုင်းအသိဖြစ်သည်။
နှစ်ပေါင်းများ လုံခြုံရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ ကာကွယ်ရေးတပ်များနှင့် စီမံခန့်ခွဲရေးကိစ္စများဖြင့် နယ်မြေအုပ်ချုပ် လာသော တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းများအား လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာ legitimacy မရှိဟု ယူဆခြင်းသည် NLD CRPH NUG ၏ ဗမာနိုင်ငံရေးလူလည်ကျခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဗမာတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ အသိုင်း အဝိုင်းကပင် နားလည်လာသည်။
အမှန်မှာ NLD သည် ရွေးကောက်ပွဲကြောင့် နိုင်ငံရေးလုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာရှိသကဲ့သို့ တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းများတွင်လည်း တရားဝင်နိုင်ငံရေးအခွင့်အာဏာရှိသည်။ ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်း ကာကွယ်ရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေး နှစ်ပေါင်းများစွာရှိလာပြီး ပြည်သူများကလည်း သူတို့၏ မိခင် အဖွဲ့အစည်းဟု အသိအမှတ်ပြုခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။
ထိုအခြေခံပေါ်တွင် အင်အားကောင်းသော မဟာမိတ်နှင့် ပူးပေါင်းဦးဆောင်ရေးကို ဖော်ဆောင်မှသာ တော်လှန်ရေးပိုမို အားကောင်းလာမည်ဟု သုံးသပ်ကြကြောင်း လေ့လာသိရှိရသည်။
