ေမ ၁၁၊ ၂၀၁၆
– ပူေလာင္အိုက္စပ္ေသာ ေမလ၏ ေန႔တစ္ေန႔။ ရခိုင္ျပည္နယ္ ႏံုခ်ာႏြမ္းပါးလွသည့္ ရြာေလးတစ္ရြာမွ အိမ္တစ္အိမ္၏ အိမ္ေရွ႕တြင္ ပလပ္စတစ္ထိုင္ခံုမ်ား အစီအရီခင္းက်င္းထား၏။ ၎ျမင္ကြင္းနွင့္မလိုက္ဖက္စြာ ေဂါက္ရိုက္ပစၥည္းတစ္စံုကိုလည္း ေတြ႕ရ၏။ ထုိေနရာတြင္ အမ်ဳိးသားႏွစ္ဦးက ေဒသတြင္း ဘာသာေရးတင္းမာမႈအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေဆြးေႏြးေနၾက၏။ စပ္စပ္စုစုႏိုင္လွေသာ အိမ္နီးခ်င္းမ်ားကလည္း သူတို႔အနီးတြင္ ၀ိုင္းရံလ်က္ရိွ၏။
“ရိုဟင္ဂ်ာတို႔ ဘင္ဂါလီတို႔ ဆိုတဲ့နာမည္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွ ၾကားခဲ့ရတယ္။ ဒီမွာရိွတဲ့လူေတြအားလံုးက (မိမိကိုယ္ကို) မြတ္စ္လင္မ္လို႔သာ သံုးႏႈန္းၾကတာပါ” ဟု ဆင္တက္ေမာ္ မြတ္စ္လင္မ္ရြာ၏ ရြာလူႀကီးေဟာင္း ဦးကာလုက ဆိုသည္။
ထိုရြာအနီး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔ေနထိုင္ေသာ စင္အိရြာ၏လူႀကီးလည္းျဖစ္၊ သူ၏မိတ္ေဆြေဟာင္းလည္းျဖစ္ေသာ ဦးထြန္းေအးသိန္းက ထိုအခ်က္ကို သေဘာတူညီေၾကာင္း အမ်ားျမင္သာေအာင္ ေခါင္းညိတ္ျပေလသည္။
ေပါက္ေတာၿမိဳ႕နယ္ရိွ ဆင္တက္ေမာ္ႏွင့္ ၎၀န္းက်င္မွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တံငါရြာတို႔မွာ တစ္ေနရာႏွင့္တစ္ေနရာ အလွမ္းေ၀းၾက၏။ တစ္ဖက္တြင္ ေတာင္တန္းမ်ား၊ ေနာက္တစ္ဖက္တြင္ ပင္လယ္ျပင္တည္ရိွၿပီး ျပင္ပကမာၻႏွင့္ သြားလာဆက္ဆံႏိုင္ရန္ ေလွတစ္စင္းေတာ့ လိုအပ္ၾကသည္။ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ၌လည္းေကာင္း၊ ကုန္သြယ္မႈ၌လည္းေကာင္း ေဒသခံ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ႏွင့္ မြတ္စ္လင္မ္တို႔မွာ ကိုင္းကၽြန္းမီကၽြန္းကိုင္းမီ ႏွစ္ကာလမ်ားစြာ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္တစ္ခြင္၌ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ႏွင့္ မြတ္စ္လင္မ္တို႔အၾကား လူမ်ဳိးေရးတင္းမာမႈမ်ားသည္ ေပါက္ကြဲလုမတတ္ တအံုေႏြးေႏြး ျဖစ္ေနေသာ္လည္း ဦးကာလုႏွင့္ ဦးထြန္းေအးသိန္းတို႔က လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနႏွင့္ သူတို႔၏နယ္ေျမစပ္ေပၚရိွသည့္ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းတစ္ခုကို ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပရန္ လက္ခ်င္းခ်ိတ္ထားၾကကုန္သည္။ ထိုစခန္းမွာ လူအမ်ား အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ဒုကၡသည္ဘ၀သို႔ေရာက္ေစခဲ့ေသာ ဘာသာေရးအၾကမ္းဖက္မႈထက္ပင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ႏွင့္မြတ္စ္လင္မ္တို႔၏ ေကာင္းမြန္ေနသည့္ေဒသတြင္းဆက္ဆံေရးအတြက္ အႏၱရာယ္ႀကီးမားလာေစႏိုင္ေၾကာင္း သူတို႔ကဆိုသည္။
ဆင္တက္ေမာ္စခန္းတြင္ ကမန္မြတ္စ္လင္မ္ေပါင္း ၂၂၀၀ ၀န္းက်င္ ေနထိုင္လ်က္ရိွသည္။ သူတို႔သည္ ေက်ာက္ျဖဴေဒသတြင္ ႏိုင္ငံမဲ့ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စ္လင္မ္တို႔ထက္ လူဦးေရမ်ားျပားသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ရခိုင္ျပည္နယ္တစ္၀ွန္း အၾကမ္းဖက္မႈကာလအတြင္း လူ ၂၀၀ ေသဆံုးၿပီး တစ္သိန္းေလးေသာင္း အိုးအိမ္မဲ့ဒုကၡသည္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ အမ်ားစုမွာ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားျဖစ္သည္။ အဆိုပါစခန္းသို႔ ထိုသူမ်ားသည္ ေနရပ္စြန္႔ေျပးကာ ေရာက္ရိွေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည္။
“ဒုကၡသည္စခန္း(က ျပႆနာေတြ)ေၾကာင့္သာမဟုတ္ရင္ လူေတြဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္သြားပါလိမ့္မယ္” ဟု ဦးကာလု(၅၂ ႏွစ္)က ေျပာျပသည္။ သူသည္ ဆင္တက္ေမာ္ေက်းရြာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးအျဖစ္မွ လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ အနားယူထားၿပီး ႏိုင္ငံသားျပဳအျဖဴေရာင္ကတ္ျပား တစ္နည္း ယာယီႏိုင္ငံသားကတ္ျပား ကိုင္ေဆာင္ထားသူျဖစ္၏။ မိမိ၏လူမ်ဳိးသည္ မြတ္စ္လင္မ္၊ ဘာသာတရားသည္ အစၥလာမ္ဟု သူက ေၾကညာေျပာဆိုထားသည္။
ရခိုင္အမ်ဳိးသား ဦးထြန္းေအးသိန္း(၄၅ ႏွစ္)မွာ သူႏွင့္ အသက္အရြယ္ကြာျခားေသာ္လည္း ဘာသာႏွစ္ရပ္၏ ရင္ေသြးမ်ား တစ္မိုးတည္းေအာက္ေပါင္းစည္းရာ စာသင္ေက်ာင္းတစ္ခုတည္းတြင္ အတူတက္ေရာက္သင္ၾကားခဲ့သူျဖစ္၏။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတင္းမာမႈ က်ယ္ျပန္႔လာလင့္ကစား သူတို႔ႏွစ္ဦးကမူ ဘံုတူညီခ်က္အမ်ားအျပားရိွေနသည့္ မိတ္ေဆြေရာင္းရင္းေကာင္းမ်ားအျဖစ္ ေဖာ္ထုတ္ေျပာၾကားေနသည္။
“က်ဳပ္တို႔က သူငယ္ခ်င္းေရာင္းရင္းေတြပဲဗ်ဳိ႕” ဟု တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ဖက္ေပြ႕ထားလ်က္ ဦးထြန္းေအးသိန္းက ရယ္ရယ္ေမာေမာ ေျပာဆိုပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံလူထုအမ်ားစုအျမင္၌ ယင္းသို႔ေသာ ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးမႈ မရိွႏိုင္ဟု ယူဆၾကေပမည္။ ၂၀၁၂ အၾကမ္းဖက္မႈေနာက္ပိုင္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္ရခိုင္ႏွင့္ မြတ္စ္လင္မ္တို႔အၾကား ဆက္ဆံေရးမွာ လံုး၀ၿပိဳကြဲသြားၿပီျဖစ္၍ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းႏွစ္ရပ္ကို ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေပးေရးအလုပ္မွာ မည္သို႔မွ် မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ဟု အဖြဲ႕အစည္းမ်ားစြာက ယူဆသံုးသပ္ထားၾက၏။
မၾကာေသးမီ ခြာေတာ္မူနန္းစြန္႔ခဲ့ရသည့္ အစိုးရေဟာင္းသည္ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းနွစ္ခုအၾကား ေသြးခြဲေသာ မူ၀ါဒတစ္ရပ္ကို သြတ္သြင္းက်င့္သံုးေစခဲ့သည္။ ၎က ယခုတိုင္ အသက္ငင္ေနဆဲ။ လူဦးေရတစ္သန္းထက္ မနည္းေသာ မြတ္စ္လင္မ္တို႔မွာ ေနထိုင္သြားလာေရးအတြက္ တင္းၾကပ္မႈမ်ားကို ရင္ဆိုင္ေနရဆဲပင္။
“၂၀၁၂ ခုႏွစ္အလ်င္က လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းအသီးအသီးအၾကားက အေျခအေနေတြဟာ ေကာင္းမြန္ခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔တစ္ေတြလည္း တစ္ဖက္နဲ႔တစ္ဖက္ မိသားစုလိုက္ သြားလာလည္ပတ္မႈေတြ ရိွခဲံၾကတယ္။ ဒီရပ္၀န္းအလယ္မွာ ကေလးေတြအားလံုး တက္ေရာက္ၾကတဲ့ စာသင္ေက်ာင္းတစ္ခုလည္း ရိွခဲ့တယ္။ အခုေတာ့ လူေတြက အျပန္အလွန္ တရင္းတႏွီး မရိွၾကေတာ့ဘူး။ ေမးထူးေခၚေျပာေလာက္သာ ျဖစ္ကုန္ၾကၿပီ” ဟု ဦးကာလုက ေျပာျပသည္။
မြတ္စ္လင္မ္ရြာသူရြာသားမ်ားအေနႏွင့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ ပညာသင္ၾကားမႈ ကန္႔သတ္ခံေနရျခင္းကဲ့သို႔ ျပႆနာမ်ား ရိွေနလင့္ကစား ဆင္တက္ေမာ္ေဒသရိွ တင္းမာမႈမ်ားမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ရိွအျခားေဒသမ်ားေလာက္ မဆိုးရြားလွပါေၾကာင္း၊ အေျခအေနမ်ားသည္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေျပလည္လာႏုိင္ေၾကာင္း၊ လူတို႔အၾကား ကုန္သြယ္ေရာင္း၀ယ္မႈမ်ား ရွိေနေၾကာင္း၊ သြားလာမႈကန္႔သတ္ခံရသည့္ မြတ္စ္လင္မ္ရြာသားမ်ားသည္လည္း ရိကၡာသယ္ယူေရးအတြက္ နီးစပ္ရာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔အေပၚ မွီခိုေနရေလ့ရိွေၾကာင္း ထည့္သြင္းေျပာၾကားပါသည္။
လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းႏွစ္ရပ္အၾကား ဆက္ဆံေရးကိစၥမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ေမးျမန္းရာတြင္ ဦးထြန္းေအးသိန္းက ေအာက္ပါအတိုင္း ေထာက္ျပေျဖၾကားခဲ့၏။
“ဘာသာေရးနဲ႔ ေငြရွာလို႔မရပါဘူး။ စီးပြားေရးနဲ႔ ေငြရွာရတာပါ။ အသိုင္းအ၀ိုင္းနွစ္ရပ္အၾကားမွာ လူမႈေရးျပႆနာ ႀကီးႀကီးမားမား ရိွမေနၾကပါဘူး။ စီးပြားေရးျပႆနာကလြဲလို႔ေပါ့။ IDP စခန္းေတြ ေရာက္မလာခင္က ဗုဒၶဘာသာ၀င္နဲ႔ မြတ္စ္လင္မ္ ႏွစ္ဖက္စလံုးဟာ ေသာက္သံုးေရ၊ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းနဲ႔ အျခားေသာ အေျခခံအရင္းအျမစ္မ်ားကို အတူတစ္ကြ မွ်ေ၀ခံစားခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုက်ေတာ့ အခ်ဳိးညီေအာင္ မလံုေလာက္ၾကေတာ့ဘူး။ တကယ္လို႔ လံုေလာက္မယ္ဆိုရင္ ႏွစ္ဖက္ႏွစ္၀ေဒသခံလူေတြအတြက္ မိတ္ေဆြျဖစ္လာဖို႔ သိပ္လြယ္ကူလွပါတယ္။ ဒီ IDP စခန္းက ဒုကၡသည္မ်ားဟာလည္း အၾကမ္းဖက္မႈဒဏ္ ခံစားထားရေတာ့ ကြဲျပားတဲ့အျမင္ေတြ ရိွေနမွာပဲ။ အာရကန္(ဗုဒၶဘာသာရခိုင္)ေတြက သူတို႔ကို ဒုကၡေပးၾကမလားဆိုၿပီး စိုးရိမ္ေနၾကတယ္။ အဲ့ဒီဂယက္က ေဒသခံမြတ္စ္လင္မ္ေတြၾကားထဲကိုလည္း ရိုက္ခတ္မႈရိွလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မူလကတည္းက ဒီေရေျမမွာအတူမွီတင္းေနထိုင္လာၾကတဲ့ ႏွစ္ဖက္စလံုးက ဒုကၡသည္ေတြကို သူတို႔ရဲ႕မူရင္းေနရပ္ဆီ ျပန္ပို႔ေပးဖို႔ အထက္အာဏာပိုင္ကို ပူးေပါင္းေတာင္းဆိုၾကပါတယ္”။
ေဒသခံမ်ားက မိမိတို႔ကိုထြက္ခြာေစလိုသည့္အတြက္ မိမိတို႔လည္း ေနရပ္ျပန္လိုေၾကာင္း ကနဦးပိုင္းတြင္ The Myanmar Times သို႔ ဒုကၡသည္မ်ားေျပာျပခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ရခိုင္ျပည္နယ္အစိုးရကမူ မည္သည့္ သေဘာထားကိုမွ် ထုတ္ေဖာ္ျခင္း မျပဳေသးေခ်။
“ပထမဆံုးအေနနဲ႔ လြန္ခဲ့တဲ့သံုးလက လံုၿခံဳေရးနဲ႔နယ္စပ္ေရးရာ၀န္ႀကီး႒ာနဆီ ကၽြန္ေတာ္တို႔ စာေရးေပးပို႔ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္တက္မယ့္အစိုးရကို တင္ျပေပးပါမယ္လို႔ သူတို႔က ေျပာတယ္။ ခုခ်ိန္ထိ ေနာက္ထပ္ ဘာအသံမွ မၾကားရေတာ့ဘူး” ဟု ဦးကာလုက ဆိုသည္။
မိမိႏွင့္ မိမိအသိုင္းအ၀ိုင္းအတြက္ ဦးကာလု၏ ရိုဟင္ဂ်ာ၀ိေသသျငင္းပယ္ခ်က္သည္ ႏိုင္ငံေရးအရ ေရလိုက္ငါးလိုက္ ေျပာဆိုျခင္းဟုတ္မဟုတ္ အေသအခ်ာ မသိရေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ မိမိကိုယ္ကို အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္သမားဟု ခံယူထားသူ ျမန္မာလူထုမ်ားစြာတို႔ပင္လွ်င္ ထိုေ၀ါဟာရအေပၚ ခါးသည္းေနျခင္း၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အစြန္းေရာက္အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒီမ်ားအတြက္ လက္ကိုင္ခလုတ္သဖြယ္ျဖစ္ေနျခင္းေၾကာင့္တည္း။
ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုက ၎ရြာကို ရိုဟင္ဂ်ာရြာဟု သတ္မွတ္ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ္လည္း အဘယ္ေၾကာင့္ ယင္းသို႔သမုတ္ေၾကာင္းကိုမူ ရွင္းလင္းခ်က္ မေပးႏိုင္ခဲ့ပါ။
အတိတ္ကာလမြတ္စ္လင္မ္တို႔သည္ မိမိကိုယ္ကို ရိုဟင္ဂ်ာအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားမႈ မရိွေၾကာင္း၊ ၂၀၁၂ အၾကမ္းဖက္မႈတြင္ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ခံလိုက္ရသည့္ လူတစ္စုအား မီးေမာင္းထိုးျပခ်ိန္မွစ၍ ယင္းကဲ့သို႔ အသံထြက္လာေၾကာင္း ရခိုင္လူမ်ဳိးအခ်ဳိ႕က ဆိုသည္။
ဦးကာလုကမူ မိမိ၏ကိုယ္ပိုင္သတ္မွတ္ခ်က္အား ဤသို႔ ျပတ္သားစြာ တင္ျပပါသည္။
“ကၽြန္ေတာ္တို႔အေပၚ ရိုဟင္ဂ်ာ သို႔မဟုတ္ ဘင္ဂါလီလို႔ ေခၚေ၀ၚေနျခင္းကို လက္မခံပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ မြတ္စ္လင္မ္ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္အဖိုးနဲ႔အဖြားက အစိမ္းေရာင္ႏိုင္ငံသားကတ္ေတြကို ကိုင္ေဆာင္ခဲ့ၾကသူပါ။ ဒီကလူေတြအမ်ားစုဆီမွာ အစိမ္းေရာင္ကတ္၊ ပန္းေရာင္ကတ္၊ အျဖဴေရာင္ကတ္ တစ္ခုမဟုတ္တစ္ခု ရိွေနၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဘိုးဘြားေတြရဲ႕အဆိုအရ ဒီရြာရဲ႕သက္တမ္းဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၈၀၀ ၀န္းက်င္ရိွေနပါၿပီ”။
၎ေနာက္ ဦးထြန္းေအးသိန္းအား ရြာ၏သက္တမ္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ဦးကာလုအဆိုႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ မည္သို႔သေဘာထားရိွေၾကာင္း သီးသန္႔ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းရာ “မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ခ်ဲ႕ကားေျပာဆိုတဲ့ လက္ဆင့္ကမ္းစကား ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္” ဟု ရယ္ေမာလ်က္ ေျပာသည္။ သို႔ပင္သို႔ျငား ယင္းမြတ္စ္လင္မ္ရြာသည္ မိမိတို႔၏ရြာထက္ ဦးစြာ တည္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး ပို၍သက္တမ္းရွည္ပါေၾကာင္း၊ ခန္႔မွန္းေျခအားျဖင့္ ယင္းလူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၈၀ မွ ၁၀၀ အထိ ၾကာျမင့္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္းကိုမူ လိုလိုလားလားပင္ အသိအမွတ္ေျပာၾကားခဲ့ေပသည္။
ေတြ႕ဆံုေျပာၾကားမိေသာ အနီး၀န္းက်င္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသည္ ဆင္တက္ေမာ္ေက်းရြာ၏ မူလဘူတေနထိုင္သူတို႔အား ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွ တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္လာသူမ်ားအျဖစ္ မသတ္မွတ္ေၾကာင္း အခိုင္အမာသက္ေသတစ္ရပ္ျဖစ္ေနေပသည္။
ဆက္တက္ေမာ္ေက်းရြာအုပ္စုငါးစုအနက္တစ္ခုမွာ မြတ္စ္လင္မ္ရြာျဖစ္ၿပီး ယခုေသာ္ လူဦးေရ ၃၇၀၀ ခန္႔ ရိွေနသည္။ ၎တို႔အနက္အခ်ဳိ႕မွာ ေက်ာက္ျဖဴမွ တိမ္းေရွာင္လာသူမ်ားျဖစ္ၿပီး IDP စခန္းတြင္မေနဘဲ ထုိေဒသ၌ အေျခခ်သျဖင့္ မူလထက္ လူဦးေရတိုးပြားလာခဲ့သည္။
ဆင္တက္ေမာ္၏ က်န္ေက်းရြာအုပ္စုေလးခုမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္ၿပီး လူဦးေရ ၂၀၀၀ ခန္႔ရိွေၾကာင္း ရြာလူႀကီးမ်ားက ဆိုသည္။ မြတ္စ္လင္ရပ္ကြက္မ်ားႏွင့္ ေဘးခ်င္းကပ္လ်က္တည္ရိွေနေသာ ပိုက္စိပ္ေက်းရြာငယ္တြင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ၁၅၀ ခန္႔သာ မွီတင္းေနထိုင္ၾက၏။ ၎တို႔ကလည္း အဓိကျပႆနာမွာ ဒုကၡသည္စခန္းျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုၾက၏။ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္တစ္ဆိုင္တြင္ေတြ႕ရသည့္သူတစ္ဦးကလည္း “ဒုကၡသည္စခန္းသာမရိွရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အားလံုး အတူတစ္ကြ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေနထိုင္သြားႏိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒါက မြတ္စ္လင္မ္လူဦးေရ ပိုမိုမ်ားျပားလာေစတဲ့အတြက္ ျပႆနာျဖစ္လာရတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔လည္း ရင္တထိတ္ထိတ္ပါပဲ” ဟူ၍ ေျပာဆိုခဲ့သည္။
ဦးကာလုႏွင့္ ဦးထြန္းေအးသိန္းတို႔၏စကားမ်ား၌ အေျခခံအားျဖင့္ တူညီခ်က္ရိွေနသည္ကို ေတြ႕ရ၏။
“၂၀၁၀ ဂီရိ ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္း၀င္ၿပီးတဲ့ေနာက္ UNDP က ဒီဖက္မွာ မုန္တိုင္းကာတံတိုင္းတစ္ခု တည္ေဆာက္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘတ္ဂ်က္ မလံုေလာက္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားက မုန္တိုင္းကို မကာကြယ္ႏိုင္ဘူး။ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲကလည္း အေျခအေနကို ပိုဆိုး၀ါးလာေစတယ္” ဟု ဦးထြန္းေအးသိန္းက ေျပာျပသည္။
ကၽြႏ္ုပ္တို႔ သတင္းအဖြဲ႕ႏွင့္အတူလိုက္ပါလာၾကေသာ ကေလးငယ္မ်ားသည္ ပင္လယ္ကမ္းေျခတစ္ေနရာအေရာက္တြင္ မျမင္ရေသာအတားအဆီးတစ္ခုကို ႀကံဳေတြ႕သည့္အလား တုန္႔ကနဲ ရပ္တန္႔လိုက္ၾကသည္။ ထိုေနရာရိွ က်ဳိးပ်က္ေနသည့္နံရံ၌ အေပါက္တစ္ခု ပြင့္လွပ္ေနသည္။ ၎သည္ မြတ္စ္လင္မ္ရပ္ကြက္အဆံုးႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔၏ ရပ္ကြက္အစ ျဖစ္သည္။
သူတို႔သည္ ဘာသာေရးတင္းမာမႈမ်ားကို နားလည္ႏိုင္ေသးေသာ အရြယ္မဟုတ္၊ သို႔ေသာ္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းႏွစ္ရပ္ ခြဲျခားခံေနရေၾကာင္းကိုမူ သိရိွေနၾကေပသည္။
ထိုအေျခအေနမ်ဳိးမွာ ပဋိပကၡမတိုင္ခင္ ႏွစ္အနည္းငယ္အထိ မျဖစ္ခဲ့စဖူး၊ ဘာသာတရားႏွစ္ဖက္လံုးမွ ကေလးငယ္တို႔သည္ တစ္ေက်ာင္းတည္း အတူတက္ခဲ့ၾကေၾကာင္း ေက်းရြာအႀကီးအကဲမ်ားက ဆိုသည္။ သူတို႔သည္ ရခိုင္နယ္သားအားလံုး၏အနာဂတ္အတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထားရိွေနၾကဆဲ ………..
ဦးကာလု၏ရင္တြင္းစကားကို ရင္ဖြင့္နားဆင္ၾကည့္လိုက္ပါေလ။
“ဒီနယ္ေျမမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အတူတစ္ကြ ေနထိုင္ရွင္သန္ခဲ့ၾကၿပီးပါၿပီ။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ (ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ) အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ဖို႔ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔အတြက္ေတာ့ အနာဂတ္ျပႆနာတစ္ရပ္ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မထင္ျမင္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ တျခားေဒသမ်ားအတြက္ေတာ့ အစိုးရေပၚမွာပဲ မူတည္ပါလိမ့္မယ္။ အေရးအရာအားလံုးကို ဆံုးျဖတ္ေနတာက အာဏာပိုင္အစိုးရပါ။ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူတစ္ကြ ယွဥ္တြဲေနထိုင္ၾကပါလို႔ လူေတြကို ၾကားေကာင္းယံုေျပာေနတာလည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္ေနမွာေပါ့ဗ်ာ”။
(The Myanmar Times မွ Fiona Macgregor ႏွင့္ Nyan Lynn Aung ေရးသားေသာ Rakhine Buddhists and Muslims form an unlikely alliance ေဆာင္းပါးကို ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုသည္။)
