ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၂၊ ၂၀၁၆
M-Media
– အေနာက္တိုင္းမွာ မြတ္စ္လင္မ္တစ္ဦးက အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈတစ္ခု ျပဳလုပ္တိုင္း “သူတို႔က ငါတို႔ကို ဘာေၾကာင့္ မုန္းတီးေနတာလဲ” ဆိုတဲ့ ေမးခြန္း ထြက္ေပၚလာေလ့ရိွတယ္။
(အဲ့ဒီအခါမွာ) ကၽြန္ေတာ့္သူငယ္ခ်င္း “ရဖီးအုလႅာဟ္ ကာကာ” ထံက စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္စရာ အေျဖမ်ဳိးေတြ ထြက္ရိွလာတတ္ပါတယ္။ သူဟာ ကၽြန္ေတာ္ သိကၽြမ္းသမွ်လူေတြထက္ အံ့ၾသထူးျခားတဲ့ဘ၀ကို ျဖတ္ေက်ာ္လာခဲ့သူျဖစ္တယ္။ ရဖီးဟာ တာလီဘန္ကို ေထာက္ခံၿပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို မုန္းတီးေနခဲ့တဲ့ ပါကစၥတန္လူငယ္တစ္ဦးပါ။ ရဖီးရဲ႕အစ္ကိုက တာလီဘန္အဖြဲ႕ထဲ ကာလတစ္ရပ္အထိ ၀င္ေရာက္ခဲ့သူျဖစ္ေပမယ့္ ခုခ်ိန္မွာ တာလီဘန္ေတြက ရဖီးကို သတ္ဖို႔ႀကိဳးစားလာမလားဆိုၿပီး ကၽြန္ေတာ္ စိုးရိမ္ေနမိတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ကၽြန္ေတာ္ အေတြးလြန္ေနတာပဲ ျဖစ္ပါေစ။
ရဖီးမွာ ေမာင္ႏွမ ၁၃ ဦးရိွတယ္။ မ်ဳိးႏြယ္စုပဋိပကၡေတြနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားလွတဲ့ အာဖဂန္နယ္စပ္အနီး ရႊံ႕တဲေလးတစ္လံုးအတြင္းမွာ သူတို႔ ႀကီးျပင္းလာၾကတယ္။ မိဘႏွစ္ပါးကေတာ့ စာေပမတတ္ရွာတဲ့ လယ္သမားေတြျဖစ္တယ္။ ပဥၥမတန္းၿပီးစီးခ်ိန္မွာပဲ မဒရဆာ(ဘာသာေရးစာသင္ေက်ာင္း) အပို႔ခံလိုက္ရလို႔ ရဖီးရဲ႕ပညာေရးက အဆံုးသတ္သြားခဲ့တယ္။ သူ႔မိခင္က သူ႔ကို ဟာဖိဇြ္(ကုရ္အာန္က်မ္းအာဂံုေဆာင္သူ) ျဖစ္ေစခ်င္ေနခဲ့တာေလ။
“လူေတြက သူတို႔ရဲ႕ကေလးငယ္ေတြကို ဟာဖိဇြ္ေက်ာင္း ပို႔လိုၾကတဲ့အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုကေတာ့ – ဟာဖိဇြ္တစ္ပါးဟာ သုခဘံုကို ၀င္ေရာက္ခြင့္ရသလို ေနာက္ထပ္လူ ၁၀ ဦးကိုလည္း ေခၚေဆာင္သြားႏိုင္တယ္ေလ။ ကၽြန္ေတာ့္မိခင္က ကၽြန္ေတာ့္ကို ဟာဖိဇြ္ ျဖစ္ေစလိုတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ သူမအတြက္ သုခဘံု၀င္ခြင့္လက္မွတ္ ျဖစ္ေစႏိုင္လို႔ပါပဲ” ဆိုၿပီး ရဖီးက သုခဘံုေရာက္ႏိုင္ေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေဒသႏၱရဆိုင္ရာယံုၾကည္မႈတစ္ခုကို ရွင္းျပတယ္။
အဆံုးသတ္က်ေတာ့ ရဖီးရဲ႕ဘ၀ အသြင္ေျပာင္းသြားခဲ့တယ္။ သူ႔ရဲ႕အစ္ကိုအႀကီးဆံုး အခ္သာရ္က မရအရ ေငြရွာၿပီး ရဖီးကို ဘလူးခ်စၥတန္ခရိုင္က အေကာင္းဆံုးအမ်ားပိုင္ေက်ာင္းကို ပို႔လိုက္တယ္။ ရဖီးဟာ ဥာဏ္ရည္ထက္ျမက္ၿပီး အတန္းထဲမွာလည္း ထိပ္တန္းအဆင့္၀င္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ သူဟာ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံေရးဆိုတဲ့ မိႈင္း မိသြားခဲ့ရတယ္။ ၀ါရင့္သမာၻရင့္ အစၥလာမ့္ေရးရာဆရာတစ္ဦးတစ္ဦးက သူ႔ကို အေနာက္တိုင္းရြံရွာသူ တာလီဘန္ဘက္ေတာ္သားအျဖစ္ ပံုသြင္းလိုက္ပါတယ္။
“၉/၁၁ အေရးအခင္းဟာ အေမရိကန္ေတြကိုယ္တိုင္ကပဲ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္တယ္၊ အဲ့ဒီအခင္းျဖစ္ပြားတဲ့ေန႔က ဂ်ဴးလူမ်ဳိး ၄၀၀၀ လုပ္ငန္းခြင္ကို ေရာက္မလာခဲ့ဘူးဆိုတဲ့ အေျခအျမစ္မဲ့အဆိုေတြကို ကၽြန္ေတာ္ ေထာက္ခံခဲ့တယ္။ တာလီဘန္ေတြက အလြတ္တန္းတိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြလို႔ ကၽြန္ေတာ္ ထင္ျမင္ခဲ့တယ္ေလ”။
အစြန္းေရာက္၀ါဒရဲ႕အဆိပ္ေျဖေဆးဟာ ပညာေရးျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္ မၾကာခဏ ေရးသားေလ့ရိွပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ပါကစၥတန္မွာက်ေတာ့ အထက္တန္းေက်ာင္းက ရဖီးကို အယူသည္းတစ္ယူသန္ ျဖစ္သြားေစခဲ့တယ္။ “ပညာေရးဆိုတာလည္း ျပႆနာတစ္ခု ျဖစ္လာေစႏိုင္ပါတယ္” လို႔ သူက သေရာ္စကားဆိုပါတယ္။
သူေျပာတာလည္း မမွားပါဘူး။ ပညာေရးရဲ႕ၾသဇာကလည္း အဲ့ဒီအေျခအေနမ်ဳိးေရာက္ေအာင္ လြယ္ကူသြားေစႏိုင္တယ္ေလ။ အိုဆာမာ ဘင္လာဒင္က အင္ဂ်င္နီယာတစ္ဥိးျဖစ္တယ္။ လက္ရိွ အလ္ကိုင္ဒါအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ အိုင္မန္ အလ္ဇ၀ါဟ္ရီကလည္း ဘာသာစကားသံုးမ်ဳိးကၽြမ္းက်င္သူ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္တစ္ဦးျဖစ္ေနပါတယ္။ ပါကစၥတန္ဆရာ၀န္ သို႔မဟုတ္ အင္ဂ်င္နီယာအခ်ဳိ႕ဟာ ရံဖန္ရံခါ အစြန္းေရာက္၀ါဒီေတြ ျဖစ္သြားတတ္တယ္၊ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံရဲ႕ပညာေရးစံနစ္က ေ၀ဖန္ပိုင္းျခားႏိုင္ေသာစြမ္းရည္မပါ၀င္တဲ့ ဘြဲ႕လက္မွတ္တစ္ခု ရယူေရးကိုသာ လမ္းေၾကာင္းေပးထားလို႔ပါပဲ လို႔ဆိုၿပီး ရဖီးက
မွတ္ခ်က္ျပဳထားပါတယ္။
အလွဴရွင္တိုင္းျပည္မ်ားအေနနဲ႔ ပညာေရးကို အားေပးသင့္ေပမယ့္ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းေတြကို ပိုၿပီး အေလးထားကရုျပဳသင့္ပါတယ္လို႔ ရဖီးက ဆိုတယ္။ သူမွန္တယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ထင္ျမင္တယ္။ အာဖရိကနဲ႔ အာရွတိုက္က ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ အစြန္းေရာက္မဒရဆာေက်ာင္းမ်ားကို ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေပးေနၾကတဲ့ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်လို တိုင္းျပည္ေတြအေပၚ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပိုမို ဖိအားေပးရမွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
မိန္းကေလးမ်ားရဲ႕ပညာေရးက႑မွာလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံရပါဦးမယ္။ ဒီအခ်က္က လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္လံုးကို အေျပာင္းအလဲျဖစ္ေစႏိုင္လို႔ပါ။ ပညာတတ္အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ကေလး အမ်ားအျပား မယူတတ္ၾကတဲ့အတြက္ လူငယ္ေတြ ေဘးထြက္ပ်က္စီးမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ရာလည္း ေရာက္ပါတယ္။ ဒါဟာ (လူငယ္ေတြ ေဘးထြက္ပ်က္စီးတာဟာ) အစြန္းေရာက္၀ါဒ၊ စစ္မက္ေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ဆက္ႏႊယ္ေနျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုလည္း ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပညာသင္မိန္းကေလးမ်ားကလည္း ပညာသင္ေယာက္်ားေလးမ်ားကို ေျပာင္းလဲသြားေစႏိုင္ပါတယ္။ ရဖီးလိုမ်ဳိးေပါ့။
လာဟိုၿမိဳ႕ေကာလိပ္ကို ရဖီး သြားတက္တဲ့အခ်ိန္က်မွ ပညာတတ္အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို ပထမဆံုး ႀကံဳဆံုခဲ့ရတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ဥာဏ္ရည္တစ္ဆင့္နိမ့္က်ၿပီး ပညာတတ္အမ်ဳိးသမီးေတြက အက်င့္စာရိတၱ ယိုယြင္းေနသူေတြလို႔ တစ္ခ်ိန္က သူ ထင္မွတ္ထားခဲ့တယ္။
“ကၽြန္ေတာ္ ဘယ္အမ်ဳိးသမီးနဲ႔မွ ေျပာဆိုဆက္ဆံတာမ်ဳိး မရိွခဲ့ဖူးဘူး။ ေကာလိပ္ေရာက္တဲ့အခါက်မွ အတန္းထဲမွာ ထူးခၽြန္လွတဲ့၊ ပြင့္လင္းေဖာ္ေရြတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြရိွေနတာကို ေတြ႕ရတဲ့အခါ ကၽြန္ေတာ္ တအံ့တၾသျဖစ္သြားရပါတယ္”။
ဒါဟာ မိန္းကေလးေတြရဲ႕ပညာသင္ၾကားေရးကို နားလည္ခံစား-အားေပးေထာက္ခံသူျဖစ္လာေအာင္ ရဖီးကို တြန္းပို႔လိုက္တဲ့အေၾကာင္းေတြထဲက က႑တစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔မိသားစု၀င္အတြင္းမွာပါ တိုက္တြန္းလာေစခဲ့တယ္။ သူ႔အစ္မႀကီးမ်ားက စာေပမတတ္ၾကေပမယ့္ ညီမအငယ္ဆံုးကေတာ့ ေကာလိပ္တက္ေနပါၿပီ။
ရဖီးဟာ South Dakota က Augustana ေကာလိပ္မွာ ပညာသင္ၾကားဖို႔ ဖူးလ္ဘရိုက္ Fulbright စေကာလားရွစ္ကို ရရိွခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီအေတြ႕အႀကံဳက သူ႔ကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံအေပၚ ပိုၿပီး နားလည္သြားေစပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္လည္း အေမရိကန္ရဲ႕မူ၀ါဒအမ်ားအျပားကို စိတ္တိုင္းမက် ျဖစ္ေနဆဲပါ။ ေကာလိပ္တက္ၿပီး Rhodes စေကာလားရွစ္ကို ထပ္မံရရိွတယ္။ အဲ့ဒီေနာက္ ယမန္ႏွစ္မွာ ေအာ့စ္ဖို႔ဒ္ Oxford တကၠသိုလ္ကေန ဘြဲ႕ဆြတ္ခူးရယူႏိုင္ခဲ့တယ္။
သူ အခု လန္ဒန္မွာ ရိွေနၿပီး ပါကစၥတန္သတင္းစာေတြမွာ စာေရးေနပါတယ္။ ဘလူးခ်စၥတန္က ဆင္းရဲခ်ဳိ႕တဲ့ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ ေဘာ္ဒါေက်ာင္းတစ္ခု စတင္တည္ေထာင္ႏိုင္ေအာင္ ျပည္ေတာ္ျပန္ေရးကို စီစဥ္ေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးေလာကထဲလည္း ေျခစံုပစ္ ၀င္ေရာက္မွာျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ သူ႔ရဲ႕ ရြာျပန္ခရီးမွာ တာလီဘန္ေတြ ဒုကၡမေပးခဲ့ဘူးဆိုရင္ေပါ့။
ဒီေန႔မွာေတာ့ ရဖီးဟာ တာလီဘန္၊ အေျခအျမစ္မဲ့အဆိုေတြ၊ အေမရိကန္ဆန္႔က်င္ေရးမ်က္ကန္း၀ါဒေတြအေပၚ ပယ္လွန္တဲ့ အသံရွင္တစ္ဦး ျဖစ္ေနပါၿပီ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ေဒၚနယ္ထရမ့္ရဲ႕ မြတ္စ္လင္မ္တားဆီးေရးအဆိုကို လက္မခံျခင္း အေၾကာင္းရင္းလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ေဒၚနယ္ထရမ့္လို အစြန္းေရာက္အေမရိကန္ေတြရဲ႕အသံေတြက အစၥလာမ္ကမာၻတစ္ခြင္က အစြန္းေရာက္သမားေတြရဲ႕အသံမ်ားကို ထပ္ဆင့္ အားျဖည့္ေပးေနတာျဖစ္တယ္လို႔ ရဖီးက ဆိုပါတယ္။
အစၥလာမ္ေလာကထဲက အစြန္းေရာက္၀ါဒကို တိုက္ခိုက္ဖို႔အတြက္ အေနာက္တိုင္းဟာ ဒရုန္းတို္က္ေလယာဥ္ေတြ၊ ဒံုးက်ည္ေတြ၊ ျပည္ပစစ္စခန္းေတြမွာ ေဒၚလာဘီလီယံနဲ႔ခ်ီၿပီး အသံုးျပဳေနၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပညာေရးနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးမ်ားဘ၀ျမွင့္တင္ေရးက႑ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ လ်စ္လ်ဴရႈထားၾကတယ္။ တကယ္လို႔ နည္းမွန္လမ္းမွန္ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ပိုမိုေခ်ာေမြ႕သြားေစမွာျဖစ္ပါတယ္။ စစ္သည္တစ္ဦးအတြက္ တစ္ႏွစ္စာကုန္က်စားရိတ္က စာသင္ေက်ာင္း ၂၀ ကို လည္ပတ္ေစႏိုင္တာေၾကာင့္ ဘယ္ဖက္ကို အေလးေပးသင့္သလဲဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ စဥ္းစားသံုးသပ္ရပါေတာ့မယ္။
မည္သို႔ပင္ဆိုေစ အစြန္းေရာက္၀ါဒဆန္႔က်င္ေရးမွာ စာအုပ္တစ္အုပ္က ပိုမိုအစြမ္းထက္တဲ့ အင္အားစုတစ္ရပ္ ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္လို႔ ရဖီးက ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို သင္ၾကားေပးလိုက္ပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီစာအုပ္ဟာ မွန္ကန္ေကာင္းမြန္တဲ့စာအုပ္ ျဖစ္ရပါလိမ့္မယ္။
မူရင္း – My Friend, the Former Muslim Extremist by Nicholas Kristof ; The New York Times
ျပန္ဆုိသူ – လိႈင္းသစ္ေအာင္
