– ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ ဒမတ္စကပ္က ယာရ္မြတ္ ဒုကၡသည္စခန္း ဖ်က္ဆီးခံရခ်ိန္မွာ ၀႐ုန္းသုန္းကားျဖစ္မႈကုိ အန္တုရင္း ၿငိမ္သက္စြာ စႏၱယားတီးေနတဲ့ ဗီဒီယုိ အြန္လုိင္းစာမ်က္ႏွာမွာ ျပန္႔ႏွံ႔သြားၿပီးတဲ့ေနာက္ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ အာ႐ံုစုိက္မႈကုိ ရရွိခဲ့တဲ့ ပါလက္စတုိင္း ဒုကၡသည္တစ္ဦးဟာ ဂ်ာမနီက ခ်ီးျမႇင့္တဲ့ လူ႕အခြင့္အေရးဆုတစ္ခုကုိ ရရွိခဲ့ပါတယ္။
အသက္ ၂၇ ႏွစ္အရြယ္ ေအဟမ္ အဟ္မဒ္ဆုိသူျဖစ္ၿပီး လူ႕အခြင့္အေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ပူးေပါင္းပါ၀င္ေရးနဲ႔ ဆင္းရဲမြဲေတြမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးဆုိင္ရာ ဘီသုိဗင္ဆု (Beethoven Prize) ကုိ ၿပီးခဲ့တဲ့ေသာၾကာေန႔က ဂ်ာမနီႏုိင္ငံ ဘြန္းၿမိဳ႕မွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အခမ္းအနားမွာ ရရွိခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
ယာရ္မြတ္ဒုကၡသည္စခန္းမွာ က်န္ရွိေနတဲ့ ပါလက္စတုိင္းဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ အေျခအေနဟာ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ဆုိး၀ါးလာတဲ့အခ်ိန္ အဟ္မဒ္ရဲ႕ စႏၱယားတီးတဲ့ဗီဒီယုိဟာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အတြင္း ဆုိရွယ္မီဒီယာေတြမွာ ျပန္႔ႏွံ႔ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီဗီဒီယိုက ပတ္ပတ္လည္ ယုိယြင္းေနတဲ့ အိမ္ေတြ၊ အပ်က္အဆီးေတြျပန္႔က်ဲေနတဲ့ လမ္းမေတြၾကားမွာ အဟ္မဒ္တစ္ေယာက္ အုိမင္းေဟာင္းႏြမ္းေနတ့ဲ စႏၱယားတီးေနတာကုိ ျမင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အျခားဗီဒီယုိေတြမွာေတာ့ တုိက္ပြဲေတြျဖစ္ေနတဲ့ အဲဒီစခန္းကသူေတြဟာ သူနဲ႔အတူ လာေရာက္ပူးေပါင္းၿပီး သီခ်င္းေတြဆုိတာကုိ ျမင္ေတြ႕ရပါတယ္။
စက္တင္ဘာမွေတာ့ အဟ္မဒ္ဟာ ယာရ္မြတ္စခန္းကုိ စြန္႔ခြာခဲ့ၿပီး အႏၱရာယ္မ်ားတဲ့ ေရလမ္းေၾကာင္းကတစ္ဆင့္ တူရကီကေန ဂရိကုိ သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီကေနတစ္ဆင့္ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ သူဟာ ဂ်ာမနီကုိ ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။
ဧၿပီလမွာ IS အဖြဲ႕ဟာ ယာရ္မြတ္ဒုကၡသည္စခန္းကုိ က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္ခဲ့ၿပီး စခန္းရဲ႕ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္ကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့ပါတယ္။ ရက္အနည္းငယ္မွာ သူတုိ႔ ထြက္သြားခဲ့ေပမယ့္ မထြက္သြားခင္ အဟ္မဒ္ရဲ႕ စႏၱယားကုိ လမ္းေပၚထုတ္ၿပီး မီး႐ႈိ႕ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့ပါတယ္။
စက္တင္ဘာလအတြင္း ဂရိရဲ႕ လက္စ္ေဘာ့စ္ကၽြန္းကေန ျပဳလုပ္တဲ့ အင္တာဗ်ဴးမွာ အဟ္မဒ္က “ယာရ္မြတ္ကုိစြန္႔ခြာရတာဟာ ဆုိးရြားတဲ့အေတြ႕အႀကံဳပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ့္အိမ္က မီးေလာင္သြားတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မိသားစုနဲ႔အတူ စြန္႔ခြာထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။ ဒီစခန္းဟာ ဂီတသံစဥ္ေတြ ဖန္တီးဖုိ႔ေနရာ ထပ္မျဖစ္ႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ သီခ်င္းေတြကို ဖန္တီးႏုိင္မယ့္ ပုိေကာင္းတဲ့ေနရာတစ္ခုကုိ ရရွိႏုိင္ဖုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္” လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ အဲဒီစခန္းမွာ အလ္-ႏူဆရာတပ္ဦး ရွိေနၿပီး ပတ္၀န္းက်င္က ပတ္ပတ္လည္ေနရာေတြကုိေတာ့ IS က ထိန္းခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ ဧၿပီလကစလုိ႔ အလ္-ႏူဆရာတပ္ဦးေရာ IS အဖြဲ႕ကပါ ပါလက္စတိုင္းႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြကုိ လုပ္ႀကံခဲ့ၾကပါတယ္။
“ဧၿပီလပထမပတ္ IS က ယာရ္မြတ္စခန္းကုိ မသိမ္းပုိင္ခင္မွာ ကုလအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္က အဲဒီဒုကၡသည္စခန္းဟာ မရဏစခန္းျဖစ္ေနၿပီး ငရဲနဲ႔ ဘာမွမျခားေတာ့ဘူးလုိ႔ ေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္” လုိ႔ ပါလက္စတုိင္းဒုကၡသည္မ်ားဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢေအဂ်င္စီ UNRWA ရဲ႕ ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူ ခရစ္ ဂန္းနက္စ္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းကစလုိ႔ စခန္းထဲကုိ မိမိတုိ႔ ၀င္ေရာက္လုိ႔မရေတာ့ဘဲ အဲဒီမွာက်န္ရွိေနတဲ့ ေသာကပင္လယ္ပုိင္းေနသူေတြဟာ မစဥ္းစားႏုိင္ေလာက္တဲ့ က်ိဳးယုတ္ရွက္ရမႈကုိ ခံစားေနရမွာအတြက္ စုိးရိမ္မိတယ္လုိ႔ ဂန္းနက္စ္က ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ျမက္ပင္မ်ားပင္ စားခဲ့ရ
ဆီးရီးယားႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္းက ျပည္သူေတြလုိပဲ ယာရ္မြတ္အပါအ၀င္ ပါလက္စတုိင္းဒုကၡသည္စခန္းေတြဟာ အစုိးရတပ္ဖြဲ႕ေတြနဲ႔ လက္နက္ကုိင္အတုိက္အခံေတြအၾကား တုိက္ခုိက္မႈေတြအတြင္းမွာ ၾကားညပ္ခဲ့ရပါတယ္။
(ဒီဇင္ဘာ ၂၃ ရက္ေန႔) ဗုဒၶဟူးေန႔မွာေတာ့ ယာရ္မြတ္စခန္းကုိ ဆီးရီးယားအစုိးရက ပိတ္ဆုိ႔မႈဟာ ၃ ႏွစ္တင္းတင္း ျပည့္ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ျပည္သူအမ်ားအျပားေသဆံုးခဲ့တဲ့ ဗံုးႀကဲမႈေတြအၿပီးမွာ ဆီးရီးယားစစ္တပ္ဟာ စခန္းတစ္ခုလံုးမွာ စစ္ေဆးေရးဂိတ္ေတြ ခ်ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဆီးရီးယားစစ္သားေတြက အစားေသာက္၊ ေရနဲ႔ ေဆး၀ါးေတြ၀င္ေရာက္မႈကုိ တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ကန္႔သတ္ခဲ့တဲ့အတြက္ စခန္းက ျပည္သူေတြဟာ အလြန္အမင္းအဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈနဲ႔ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရၿပီး အသက္ရွင္ဖုိ႔အတြက္ မ်က္စိလည္လမ္းမွားလာတဲ့ တိရစၦာန္ေတြနဲ႔ ျမက္ပင္ေတြကုိေတာင္ စားသံုးေနရတယ္လုိ႔ သတင္းေတြ ထြက္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။
ဂန္းနက္စ္ကေတာ့ ယာရ္မြတ္ဟာ ေဆး၀ါးေတြမရွိတာေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြ မီးဖြားရင္းေသဆံုးတဲ့ေနရာ၊ ကေလးငယ္ေတြအပါအ၀င္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ ျမက္ပင္ေတြကုိ စားေသာက္ခဲ့ရတဲ့ေနရာလုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈ အကူအညီေတြ ခ်က္ျခင္း၀င္ေရာက္ဖုိ႔ တုိက္တြန္းေဆာ္ၾသခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုိ အင္မတန္ဆုိး၀ါးတဲ့ အေျခအေနက ဘယ္တုန္းကမွနဲ႔မတူတဲ့ အကူအညီကုိ ေတာင္းဆုိေနပါတယ္” လုိ႔ သူက ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ကုလဟာ ဇူလုိင္လမွာ ယာရ္မြတ္အေျခအေနကုိ ပိတ္ဆုိ႔ခံထားရတဲ့အေျခအေနအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ေပမယ့္ ေနထုိင္သူေတြကေတာ့ စခန္းကထြက္ဖုိ႔ ျငင္းဆုိခဲ့ၿပီး စခန္းထဲကအေျခအေနကလည္း ဆုိးရြားေနတယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
တစ္ခ်ိန္က လူေပါင္း ၂ သိန္းေလာက္ ေနထုိင္ရာေနရာျဖစ္တဲ့တဲ့ ယာရ္မြတ္ဒုကၡသည္စခန္းဟာ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ လူ ၅၀၀၀ ကေန ၈၀၀၀ ေလာက္အထိသာ ရွိေနတယ္လုိ႔ ယာရ္မြတ္ဒုကၡသည္စခန္းမွာ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ လူငယ္အဖြဲ႕အစည္း Jafra ေဖာင္ေဒးရွင္းက ဆုိပါတယ္။
ၾသဂုတ္လနဲ႔ စက္တင္ဘာလတြင္း အဲဒီဒုကၡသည္စခန္းမွာ တုိက္ဖုိက္ေရာဂါ ျပန္႔ႏွံ႔ျဖစ္ပြားခဲ့ပါေသးတယ္။ ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ မတည္မၿငိမ္စျဖစ္ကတည္းက ေသဆံုးခဲ့သူ ဆီးရီးယားက ပါလက္စတုိင္းအေရအတြက္ဟာ အနည္းဆံုး ၃၀၈၃ ဦး ရွိခဲ့ၿပီလုိ႔ ယူေကအေျခစုိက္ Action Group for Palestinians of Syria အဖြဲ႕က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
အစုိးရအက်ဥ္းေထာင္ေတြမွာ ထိန္းသိမ္းခံထားရတဲ့ ပါလက္စတုိင္းအေရအတြက္ဟာ ၁၀၁၈ ဦး ရွိၿပီး၊ ၂၈၂ ဦးကုိေတာ့ ဘယ္သူဘယ္၀ါမွန္း ေဖာ္ထုတ္လုိ႔မရေသးဘူးလုိ႔ ဒီအဖြဲ႕က ထပ္ေလာင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဆီးရီးယားက ပဋိပကၡဟာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စတင္ခဲ့ေပမယ့္ လက္နက္ကုိင္ပဋိပကၡအျဖစ္ ေျပာင္းလဲခဲ့ၿပီး လူေပါင္း ၂၅၀၀၀၀ ေလာက္ ေသဆံုးခဲ့ၿပီလုိ႔ ကုလကထုတ္ျပန္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
(Aljazeera တြင္ေဖာ္ျပသည့္ Palestinian refugee pianist given Beethoven Prize သတင္းေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္။)
