ဒီီဇင္ဘာ ၁၉ ၊ ၂၀၁၄
သမၼတဦးသိန္းစိန္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလက ေနာ္ေဝႏိုင္ငံ ေအာ္စလို သို႔ အလည္အပတ္သြားေရာက္စဥ္ ေနာ္ေဝ ဝန္ၾကီးခ်ဴပ္ Jens Stoltenberg ႏွင့္ အတူေတြ႔ရစဥ္ PHOTO: Reuters – ကုလသမဂၢမွ ၿပီးခဲ့သည့္လက အတည္ျပဳခဲ့ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေနာက္ပုိင္း ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ ႐ုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳးမ်ား ခံစားေနရသည့္ ဒုကၡသုကၡမ်ားအေပၚ `အလြန္အမင္း စုိးရိမ္မိသည္´ ဟု ေဖာ္ျပထားေလသည္။ ထုိေဒသတြင္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားႏွင့္ မြတ္စလင္မ်ားအၾကား ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ပဋိပကၡမ်ားၿပီးေနာက္ အက်ယ္ခ်ဳပ္ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားတြင္ ေနထုိင္ေနရသူ ဒုကၡသည္ဦးေရမွာ ၁၄၀၀၀၀ ခန္႔ ရွိသည္။ ထုိအထဲမွ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာမွာ သြားလာလႈပ္ရွားမႈ ကန္႔သတ္ ခံထားရၿပီး အေျခခံ လူ႕အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ားကုိလည္း ျငင္းပယ္ျခင္းခံထားရသည္။
ျမန္မာအစုိးရကမူ အဆုိပါ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအား ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ ၀င္ေရာက္လာသူမ်ားအျဖစ္ အတန္းအစားခြဲထားၿပီး ေစာ္ကားျခင္း၊ ႏုိင္ငံျခားသားျဖစ္ျခင္းကုိ ထင္ရွားေစသည့္ `ဘဂၤါလီ´ ဟူေသာ စကားလံုးျဖင့္ ေခၚေ၀ၚသမုတ္ေလသည္။ ကုလ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တြင္မူ ႐ုိဟင္ဂ်ာ လူနည္းစုမ်ား အတြက္ ျပည့္၀ေသာ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ ခြင့္ေပးရန္ ျမန္မာအစိုးရအား တုိက္တြန္းထား၏။
ျမန္မာအစုိးရကေတာ့ အဆုိပါ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကုိ ျငင္းပယ္ခဲ့သည္။ သမၼတဦးသိန္းစိန္၏ ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူ ဦးရဲထြဋ္ကမူ ႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒစံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ မကုိက္ညီသည့္ မည္သူ႕ကုိမဆုိ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ သတ္မွတ္မည္မဟုတ္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ထုိကဲ့သုိ႔ပင္ သမၼတဦးသိန္းစိန္ကလည္း ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားမွာ ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္ခံရမႈေၾကာင့္ ထြက္ေျပးေနရသည္ဆုိသည္ကုိ ျငင္းဆုိခဲ့ၿပီး မီဒီယာမ်ားက မမွန္မကန္ ေဖာ္ျပျခင္းသာျဖစ္သည္ဟု VOA ျမန္မာပုိင္းႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းမႈတြင္ ေျပာၾကားခဲ့ေလသည္။
႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ား၏ ဒုကၡသုကၡမ်ားအေပၚ အာ႐ံုစုိက္ရန္အတြက္ ႏုိင္ငံတကာမွ ဖိအားမ်ား တစ္ျဖည္းျဖည္း ႀကီးထြားလာခ်ိန္တြင္ ေနာ္ေ၀ႏုိင္ငံအေနျဖင့္ ႐ုိဟင္ဂ်ာအေရး၌ မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ႏွစ္မ်ားစြာ ႏႈတ္ဆိတ္ေနသနည္းဟု အမ်ားစုက ေမးလာၾကသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းအား ပံ့ပုိးကူညီမႈတြင္ အဓိကက်သူျဖစ္ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မႈမ်ားကုိ ပထမဆံုး ဖယ္ရွားေပးခဲ့သည့္ ႏုိင္ငံမ်ား ထဲမွ တစ္ႏုိင္ငံျဖစ္သည့္ ေနာ္ေ၀ႏုိင္ငံအေနျဖင့္ ႐ုိဟင္ဂ်ာကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ႏႈတ္ဆိတ္ေနမႈမွာ ေပၚလြင္ေန၏။ ဦးသိန္းစိန္အစုိးရမွ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းမ်ား တရား၀င္ျဖစ္ျခင္း အတြက္ ေနာ္ေ၀ႏုိင္ငံက အမွီျပဳေပးထားသည္။ ထုိ႔ျပင္ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရးခ်ဲ႕ထြင္မႈ အတြက္လည္း ေနာ္ေ၀ႏုိင္ငံကပင္ ကူညီေပးထား၏။ ထုိမွ်ကမေသး ျမန္မာၿငိမ္းခ်မ္းေရး ပံ့ပုိးမႈအစီအစဥ္ MPSI ကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ကာ လက္နက္ကုိင္ တုိင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ အပစ္ရပ္ေရး သေဘာတူညီခ်က္ကုိ ပံ့ပုိးကူညီေပးရန္ အတြက္လည္း ေနာ္ေ၀မွာ ျမန္မာအစိုးရႏွင့္ အလုပ္တြဲလုပ္လ်က္ရွိေနသည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လကုိ ျပန္ၾကည့္လွ်င္ ထုိစဥ္က ဆုိရွယ္လစ္ ပါလီမန္ အမတ္တစ္ေယာက္ ျဖစ္သည့္ အခ္တာရန္ ေခ်ာင္ဒရီ (Akhtar Chaudhry) က ႐ုိဟင္ဂ်ာအေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပါလီမန္တြင္ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့သည္။ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ဂ်ိဳနက္စ္ ဂါရ္စတုိး ကမူ ေနာ္ေ၀အေနျဖင့္ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ား၏ အေျခအေနကုိ စုိးရိမ္မိၿပီး သမၼတဦးသိန္းစိန္ႏွင့္အတူ ထုိကိစၥကို ေဆာင္ရြက္ေနသည္ဟု ျပန္လည္ေျဖၾကား ခဲ့ေလသည္။ ထုိ႔ျပင္ အၾကမ္းဖက္မႈအား စံုစမ္း စစ္ေဆးရန္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕ခဲ့ျခင္းကုိ ေထာက္ျပခဲ့ၿပီး အျပဳ သေဘာေဆာင္သည့္ လကၡာဏာ ဟုျမင္ေၾကာင္း ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့ေလသည္။
ထုိေဆာင္ရြက္ခ်က္မွ အပ၊ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား ဆုိးရြားစြာျဖစ္ေပၚေနသည့္ အေထာက္အထားမ်ားႏွင့္ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အက်ပ္အတည္းမ်ား ျမင့္တက္လာမႈကို ေတြ႕ရွိေနရေသာ္လည္း ႐ုိဟင္ဂ်ာေရးကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ေအာ္စလုိဘက္က တရား၀င္ ေၾကညာခ်က္မ်ား မထုတ္ခဲ့ဘဲ၊ ေဆြးေႏြးမႈလည္း အနည္းငယ္သာရွိသည္ကုိ အံ့ၾသစြာပင္ေတြ႕ရ၏။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေနာ္ေ၀၏အကူအညီကုိ အဓိကရယူေနေသာ ႏုိင္ငံ ၁၂ ႏုိင္ငံထဲမွ တစ္ႏုိင္ငံျဖစ္သည္။
႐ုိဟင္ဂ်ာျပႆနာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေနာ္ေ၀က ဘာ့ေၾကာင့္ ႏႈတ္ဆိတ္ေနရသလဲ?
Development Today သတင္းစာက အဆုိပါေမးခြန္းအား ေအာ္စလုိတြင္ ႏုိင္ငံျခားေရး အႀကီးအကဲကုိ ေမးျမန္းခဲ့သည့္အခါ ၎က ေနာ္ေ၀အစုိးရအေနျဖင့္ ထုိျပႆနာအား သီးသန္႔ ေဆာင္ရြက္ေနသည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
`၂၀၁၂ ခုႏွစ္ကတည္းက ျမန္မာ အစုိးရနဲ႔ျပဳလုပ္တဲ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ ေဆြးေႏြးမႈေတြမွာ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြရဲ႕ အေျခအေနနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥေတြကုိ ထပ္တလဲလဲ ေျပာပါတယ္။ ဒီသီတင္းပတ္ အေစာပုိင္းက ျမန္မာႏုိင္ငံကုိသြားခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္အဆင့္ အလည္အပတ္အတြင္း သမၼတဦးသိန္းစိန္နဲ႔ေတြ႕တဲ့ အခ်ိန္မွာလည္း ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဘရန္ဒီက ဒီအေၾကာင္းကုိ ေျပာခဲ့ပါေသးတယ္´ ဟု ႐ုိဟင္ဂ်ာအေရး ၎တုိ႔ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏုိင္ငံျခားေရးရာ အႀကီးအကဲ ေမာ္တန္ ဟဂ္လန္က ေျပာခဲ့သည္။
ဒီမုိကေရစီ လႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အေၾကာင္း ေလ့လာေနသည့္ ေအာ္စလုိ တကၠသုိလ္မွ လူသားေရးရာကၽြမ္းက်င္သူ ခရစၥတီယန္ စေတာ့ကီက ေနာ္ေ၀ႏုိင္ငံမွာ ျမန္မာ အာဏာရွင္မ်ားႏွင့္ အထူး ဆက္ဆံေရးအား ထိန္းသိမ္းခ်င္ေသာေၾကာင့္ ႐ုိဟင္ဂ်ာအေရး ႏႈတ္ဆိတ္ေန ရျခင္းဟု မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့သည္။
`႐ုိဟင္ဂ်ာကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လူသိရွင္ၾကားေျပာျခင္းက စက္ထဲကုိသဲေလာင္းထည့္သလုိပါပဲ။ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္နဲ႔ ေသြဖည္သြားပါလိမ့္မယ္။ တကယ္လုိ႔မ်ား ႐ုိဟင္ဂ်ာျပႆနာမွာ ၀င္ေရာက္ေစ့စပ္ေပးလုိ႔ရွိရင္ ေရွ႕လာမယ့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္မွာ လႊမ္းမုိးမႈရွိဖုိ႔ ခက္ခဲသြားပါလိ့မ္မယ္။ အာဏာရွင္ေတြနဲ႔ ဆက္ဆံမႈ၊ သူတုိ႔ကုိလႊမ္းမုိးမႈ ဆံုး႐ံႈးသြားမွာကုိ သူတုိ႔ ေၾကာက္ေနၾကပါတယ္´ ဟု စေတာ့ကီက Development Today သတင္းစာသုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ေပၚလစီ အေျပာင္းအလဲလား?
မၾကာေသးမီက ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ သြားေရာက္ခဲ့သည့္ ႏုိင္ငံေတာ္အဆင့္ လည္ပတ္မႈႏွင့္ ဆက္စပ္၍ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ေဘာ္ဂီ ဘရန္ဒီက ဒီဇင္ဘာ ၂ ရက္ေန႔တြင္ ေနာ္ေ၀သတင္းစာ သံုးေစာင္သုိ႔ ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္ ေပးပုိ႔ခဲ့သည္။ ထုိေဆာင္ပါးတြင္ ရခုိင္ျပည္နယ္အေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ ထုိေဆာင္းပါးမွာ ေခ်ာင္ဒရီ၏ ေမးခြန္းကုိ ဂါရ္စတုိးက ျပန္လည္ေျဖၾကားခဲ့ၿပီးသည့္ေနာက္ပုိင္း ေနာ္ေ၀အစုိးရဘက္မွ ႐ုိဟင္ဂ်ာကိစၥႏွင္ ့ပတ္သက္၍ လူသိရွင္ၾကားထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ စုိးရိမ္ေၾကာင္းေၾကညာခ်က္ တစ္ခုလည္းျဖစ္သည္။
ထုိေဆာင္းပါး၌ –
`ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ အေျခအေနက စုိးရိမ္မႈကုိ ျဖစ္ေစသည္။ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ သတင္းမ်ားလည္း ၾကားေနရၿပီး မြတ္စလင္လူနည္းစုမ်ား၏ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အေျခအေနမ်ားႏွင့္ အေနအထားမ်ားမွာလည္း ဆုိးရြားေနသည္။ ကၽြႏု္ပ္၏ ေဆြးေႏြးမႈအတြင္း မိမိတုိ႔၏ စုိးရိမ္မႈကုိေျပာဆုိခဲ့ၿပီး ႏုိင္ငံတကာ စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ အေရးႀကီးပံုႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ေထာက္ျပခဲ့သည္´ ဟု ေရးသာေဖာ္ျပထား၏။
၀န္ႀကီး၏ ေရးသားမႈတြင္ အေရးပါသည့္ေနာက္တစ္ခ်က္က `ေနာ္ေ၀ႏုိင္ငံအေနျဖင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္ အတြင္းရွိ စိန္ေခၚမႈမ်ားကုိ ေျဖရွင္းရန္အတြက္ အေထာက္အကူျပဳႏုိင္မည့္ အားထုတ္မႈမ်ား အတြက္လည္း ပံ့ပုိးေပးသြားမည္´ ဆုိေသာ စကားပင္ျဖစ္ေလသည္။
ထုိသုိ႔ ထုတ္ျပန္လိုက္ျခင္းက အျခားေသာ တုိင္းရင္းသား အုပ္စုမ်ား အဓိကအားျဖင့္ ကရင္၊ မြန္၊ ခ်င္း၊ ကရင္နီ၊ ရွမ္းတုိ႔၏ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ MPSI မွတစ္ဆင့္ ေနာ္ေ၀ႏုိင္ငံက အဓိကထားေဆာင္ရြက္ေနသာ အေရးပါသည့္ ေျပာင္းလဲမႈတစ္ခုဟုလည္း မွတ္ယူႏုိင္သည္။ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားမွာ ျမန္မာအစုိးရ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆာင္ရြက္မႈ အတြင္း ယခုအခ်ိန္အထိ ပါ၀င္ႏုိင္ျခင္းမရွိေသး။ ရခုိင္ျပည္နယ္ အတြက္ မည္သည့္ ပံ့ပုိးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေပးရန္ ဘရန္ဒီက စဥ္းစားေနသည္ကုိေတာ့ ရွင္းလင္းလင္း မသိရေခ်။
မၾကာေသးမီက Development Today ႏွင့္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ အင္တာဗ်ဴးတြင္ MPSI လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဆာင္ရြက္ေပးေနေသာ အန္ဂ်ီအုိတစ္ခုျဖစ္သည့္ ေနာ္ေ၀ ျပည္သူ႕အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕ NPA မွ ကေလာ္ဒီယုိ ဖီအုိက ၎တုိ႔အေနျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ေနာ္ေ၀ႏုိင္ငံမွ စတင္ကူညီခဲ့ေသာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ကတည္းက `ႏုိင္ငံေရး အက်ပ္႐ုိက္ျခင္း´ ကုိ ေတြ႕ႀကံဳေနရသည္ဟု ေျဖၾကားခဲ့သည္။ ႏုိင္ငံအေရွ႕ပုိင္းတြင္ အျပဳသေဘာေဆာင္ သည့္ ႏုိင္ငံေရးဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈမ်ားျဖစ္ေပၚေနၿပီး တစ္ၿပိဳင္နက္ဆုိသလုိပင္ ႏုိင္ငံအေနာက္ပုိင္း၌ ႐ုိဟင္ဂ်ာႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအၾကား အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ျဖစ္ပြားေနသည္ဟု ဆုိသည္။ NPA က ႐ုိဟင္ဂ်ာျပႆနာအား ၀င္ပါျခင္းျဖင့္ ႏုိင္ငံအေရွ႕ပုိင္းရွိ လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ေစ့စပ္ေဆာင္ရြက္ရန္ ျဖစ္ႏုိင္ေခ်ကို မပ်က္စီးေစရန္ သတိရွိေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခုကုိ ခ်မွတ္ခဲ့ေလသည္။ ဖီအုိကမူ NPA မွာ ရခုိင္ျပည္နယ္သုိ႔ ၀င္ေရာက္ခြင့္မရွိဘဲ ထုိအေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ေရေရလည္လည္ သိရွိျခင္းမရွိဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ေနာ္ေ၀ အစုိးရကလည္း ထုိကဲ့သုိ႔ေသာ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္သည့္ တြက္ခ်က္မႈကုိ ျပဳလုပ္ခဲ့သလား?
ထုိကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ Development Today မွာ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးအား ေမးျမန္းခဲ့ေသာ္လည္း တုိက္႐ုိက္တံု႔ျပန္မႈကုိ မရခဲ့။ ဟာ့ဂ္လန္က MPSI မွာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီတြင္ အဆံုးသတ္ လိ့မ္မည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ MPSI ၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ားမွာ အလွဴရွင္မ်ား၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းႏွင့္ အတူ အျခားေသာ အန္ဂ်ီအုိအဖြဲ႕မ်ားေအာက္သုိ႔ ေရာက္ရွိသြားမည္ဟု ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။ ဆန္႔က်င္ဘက္အားျဖင့္ ဖီအုိက ေနာ္ေ၀ျပည္သူ႕အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕ NPA မွာ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ား၏ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ ျပႆနာဆုိးရြားမႈ၊ အျခားေသာ ႏုိင္ငံေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ႏုိင္ငံေရး အက်ိဳးဆက္မ်ား၊ ထိခုိက္မႈမ်ားကုိ ေလွ်ာ့တြက္ခဲ့သည္ဟုလည္း ဆုိသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ ၂ ႏွစ္တာကာလအတြင္း အေသာမသတ္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည့္ ဘာသာေရးတင္းမာမႈမ်ားက ႏုိင္ငံတည္ေဆာက္မႈ၏ ဒီမုိကေရစီလုပ္ငန္းစဥ္ကုိ ပ်က္ဆီးေစႏုိင္သည္ဟု ယခုအခ်ိန္တြင္ ၎က စုိးရိမ္ေန၏။
ျပႆနာ၏ ပမာဏ
႐ုိဟင္ဂ်ာျပႆနာတြင္ ေနာ္ေ၀၏ အမ်ားျပည္သူႏွင့္ သက္ဆုိင္သည့္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမႈ နည္းျခင္းကုိ ျပႆနာ၏ အေျခအေနတြင္ မုခ် ေတြ႕ျမင္ရမည္ျဖစ္သည္။ ႐ုိဟင္ဂ်ာ ကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ တကယ့္လက္ေတြ႕ႀကံဳေတြ႕ေနရေသာ အလြန္ဆုိး၀ါးေသာ အေျခအေနမ်ားကုိ သတင္းမ်ားက ေဖာ္ျပခဲ့ၾကရာ ဦးသိန္းစိန္အစုိးရ၏ ေျပာၾကားမႈႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေနသည္။
လူ႕အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕ကမူ ထုိအေျခအေနမ်ားကုိ လူမ်ိဳးစု မ်ိဳးျဖဳတ္ရွင္းလင္းေရးုဟု ေခၚေ၀ၚသမုတ္ခဲ့သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ လူ႕အခြင့္အေရးအထူး ကုိယ္စားလွယ္ ယန္ဟီးလီ၏ မၾကာေသးမီက ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အစီရင္ခံစာတြင္ လြတ္လပ္စြာ လႈပ္ရွား သြားလာခြင့္ႏွင့္ ေျမယာပုိင္ဆုိင္ခြင့္၊ အစားအေသာက္၊ ေသာက္သံုးေရ၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မူ စသည္တုိ႔ ကန္႔သတ္ျခင္းအပါ၀င္ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ား အေပၚ စနစ္တက် ခြဲျခားဆက္ဆံမႈမ်ား ရွိေနၿပီး၊ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအား စိတ္ထင္တုိင္း သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊ အဓမၼျပဳက်င့္ျခင္းႏွင့္ အတင္းအဓမၼ အလုပ္ခုိင္းေစျခင္းတုိ႔လည္း ရွိေနသည္ဟု ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေနသည္ဟု ယန္ဟီးက ၀န္ခံခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ျပန္ သြားႏုိင္သည့္ လကၡဏာမ်ား ရွိေနသည္ဟုလည္း သတိေပးခဲ့ေလသည္။
Pacific Rim Law & Policy Journal Association တြင္ ေမာင္ဇာနည္ႏွင့္ အလုိက္ ကုိေလး တုိ႔ ပူးေပါင္း၍ ေရးသားထားေသာ ေဆာင္းပါး၌ ထုိထက္ပုိ၍ပင္ ဆုိထားသည္။ ၎တုိ႔က ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ား၏ အေျခအေနမွာ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ `အျပစ္ေပးျခင္းႏွင့္ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ တားျမစ္ေရး သေဘာတူညီခ်က္´ ပါ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈဆုိင္ရာ အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ကုိက္ညီေနသည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
စီးပြားေရးဆုိင္ရာ ႏုိဘယ္ဆုရွင္ Amartya Sen က ဟားဗတ္ တကၠသုိလ္တြင္ ေမာင္ဇာနည္ႏွင့္ပူးတြဲကာ ၿပီးခဲ့သည့္လက ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ညီလာခံတြင္ ထုိေျပာၾကားမႈအား အားျဖည့္ခဲ့သည္။
`ဒီအတြက္(႐ုိဟင္ဂ်ာကိစၥအတြက္) `ျဖည္းျဖည္းျခင္း လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈ´ ဆုိတဲ့ အသံုးအႏႈန္းဟာ အံ၀င္ခြင္က်ျဖစ္တယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈကုိ မေပးဘဲထားတယ္၊ လူေတြရဲ႕ အာဟာရဆုိင္ရာ အခြင့္အလမ္းေတြ၊ အလုပ္အကုိင္အခြင့္အလမ္းေတြ၊ ၀င္ေငြ ရွာေဖြမႈေတြ၊ ကုိယ္တုိင္နဲ႔ မိသားစုေတြကို ေကၽြးေမြးေစာင့္ေရွာက္ၿပီး ဘ၀တစ္ခု ထူေထာင္ဖုိ႔ စတာေတြကုိ မေပးဘဲ ထားတာေတြေၾကာင့္ပါပဲ။ တစ္ခုတည္းေသာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈအဖြဲ႕ျဖစ္တဲ့ Médecins Sans Frontières (MSF) အဖြဲ႕ကုိ ေမာင္းထုတ္တယ္။ ဒါေတြဟာ လူေတြကုိ သတ္ေနတာပါပဲ။ ဒါမ်ိဳးပံုစံဟာ ရ၀မ္ဒါလုိ ဒါမွမဟုတ္ ခမာနီေတြလုိ မဟုတ္ေပမယ့္ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈပါပဲ´ ဟု ဆန္က အဆုိပါ ညီလာခံတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ထုိ႔ျပင္ ထုိကဲ့သုိ႔ အစီအစဥ္တက် သတ္ျဖတ္ျခင္း အတြက္ ျမန္မာအစုိးရတြင္ တာ၀န္ရွိသည္ဟုလည္း ၎ကဆုိၿပီး (ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအၾကားရွိသည့္) ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ားအေပၚ မုန္းတီးမႈကလည္း အစုိးရ ကုိယ္တုိင္ ဂ႐ုတစုိက္ ေရေလာင္းေပါင္းသင္ထားသည့္ အမုန္းတရားမ်ား ျဖစ္သည္ဟူေသာ အေထာက္အထားမ်ား ရွိေနသည္ဟုလည္း ၎က ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။
ေနာ္ေ၀၏ အခန္းက႑
႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ား၏ အေျခအေနကုိ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖစ္မႈဟု ေခၚဆုိျခင္း၏ ဂယက္႐ုိက္မႈက ဘာေတြလဲ?
ေအာ္စလုိတကၠသိုလ္ လူ႕အခြင့္အေရးစင္တာမွ ဥပေဒ ပါေမာကၡ တစ္ဦးျဖစ္သူ တုိရီ လင္ဒ္ဟြမ္းက ၎၏ အျမင္ကုိ ယခုကဲ့သုိ႔ ေျပာဆုိခဲ့သည္။
`ဂယက္႐ုိက္မႈ ရွိလား၊ မရွိဘူးလား ဆုိတာကုိေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ မသိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီအေျခအေနဟာ လံုး၀ လက္မခံႏုိင္စရာျဖစ္တယ္ဆုိတာကုိ ေျပာႏုိင္ဖုိ႔ `လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈ´ လုိ႔ ေအာ္စရာမလုိပါဘူး။ ဒီလူေတြရဲ႕ မလုိအပ္တဲ့ထိခိုက္ခံစားမႈေတြကုိ အစုိးရက ရပ္ကုိ ရပ္တန္႔ရပါမယ္´
ေနာ္ေ၀အစုိးရအေနျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံအား အေကာင္းျမင္လြန္းေသာ နည္းလမ္းမ်ိဳးျဖင့္ သိမ္းသြင္းေနသည္ဟု လင္ဒ္ဟြမ္းက ယံုၾကည္ေနသည္။
`ဒါဟာ အခ်ိန္ၾကာလာရင္ အလုပ္ျဖစ္မယ့္ သံတမန္ေရးအရ ခ်ဥ္းကပ္မႈမ်ိဳးလုိ႔ ဆုိၾကပါတယ္။ ဒါမ်ိဳးကုိ လက္ေတြ႕အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ တန္းမညႇိရဘူးလုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေနာ္ေ၀အေနနဲ႔ (႐ုိဟင္ဂ်ာ အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး) ပုိမုိဖြင့္ဟသင့္တယ္လုိ႔လည္း ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။ ေနာ္ေ၀ ကစားေနတဲ႔ ဒီကစားပြဲဟာ အႏၱရာယ္ႀကီးတဲ့ မွန္းဆကစားပြဲသာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာ္ေ၀အစုိးရအေနနဲ႔ အေႏွာင္းေသခ်ာမယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔ရဲ႕ အေကာင္းျမင္လြန္းမႈအတြက္ေတာ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေကာင္းေကာင္း ရွိေနမယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္မထင္ပါဘူး´ ဟု ၎က DT သုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ေလ၏။
ေအာ္စလုိ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ လူ႕အခြင့္အေရးစင္တာတြင္ ဥကၠဌျဖစ္ေနသူ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ကဂ်ီလ္ မဂ္နီ ဘြန္ဒန္ဗစ္ကေတာ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာမ်ား၏အေျခအေနမွာ အမွန္တကယ္ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္ေနၿပီလားဆုိသည္ကုိ ဆံုးျဖတ္ရမည့္ ေနရာမ်ိဳးတြင္ မိမိက ရွိမေနဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
`ဒါေပမယ့္ လူသားထုအေပၚက်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈမ်ိဳးဆုိတာကုိေတာ့ သံသယျဖစ္စရာ မလုိပါဘူး။ သူတုိ႔ဟာ (႐ုိဟင္ဂ်ာေတြဟာ) ဆုိးရြားေၾကာက္မက္ဖြယ္ ဘ၀မ်ိဳးမွာ ရွင္သန္ေနထုိင္ေနရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေန႔စဥ္ျပဳလုပ္ေနတဲ့ ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္မႈေတြရဲ႕ သားေကာင္ေတြလည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ (အဲဒီအေျခအေနအတြက္) တိက်တဲ့ အသံုးအႏႈန္းမ်ိဳး ရွာေဖြတာထက္ ထင္သာျမင္သာျဖစ္ေနတဲ့ ဒီလုိျပႆနာေတြကုိ ေျဖရွင္းဖုိ႔ အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ယံုၾကည္ပါတယ္´ ဟု ဘြန္ဒန္ဗစ္က DT သုိ႔ ဖြင့္ဟခဲ့သည္။
ထို႔ျပင္ ႐ုိဟင္ဂ်ာျပႆနာအတြက္ အဓိက တာ၀န္ယူမႈမွာ အစုိးရအေပၚတြင္ရွိေနသည္ု ၎က ေထာက္ျပခဲ့သည္။
`ဒီျပႆနာကုိ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ကုိင္တြယ္ေျဖရွင္းရာမွာ ေနာ္ေ၀နဲ႔ အျခားေသာ ပါ၀င္ပတ္သက္သူေတြကုိ ကၽြန္ေတာ္ ေတြ႕ျမင္ခ်င္ပါတယ္။ တကယ္လုိ႔မ်ား အေျခအေနဟာ ဆက္လက္ဆုိး၀ါးလာမယ္ဆုိရင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုလံုး ဒံုရင္းအေျခအေနဆီကုိပဲ ဦးတည္သြားႏုိင္ပါတယ္´
—————————–
** Development Today တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ “Børge Brende breaks Norway’s years of silence on the Rohingya of Burma” ေဆာင္းပါးကို” ေလးေမာင္” မွ ဆီိေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။
– အီရတ္ႏွင့္ ဆီးရီးယားနယ္စပ္အနီး ဆင္ဂ်ာေတာင္ ပတ္၀န္းက်င္ရွိ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ယာဇီဒီလူမ်ိဳးမ်ားအား IS တပ္မ်ားက ၀န္းရံပိတ္ဆုိမႈကုိ ကာ့ဒ္တပ္ဖြဲ႕ျဖစ္ေသာ Peshmerga တပ္က ၿဇိဳခြဲႏုိင္ခဲ့သည္ဟု သိရသည္။
