ဧျပီ ၃၊ ၂၀၁၄
ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းက ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ေတြကိုထားရွိရာ စခန္းေတြမွာ နာရီနဲ႔အမၽွ စာနပ္ရိကၡာေတြေလ်ာ့ပါးလာျပီး ကုန္ေစ်းႏႈန္းေတြ တဟုန္ထိုး တက္လာတာေၾကာင့္ စခန္းတြင္းေနထိုင္သူ ကိုလွေမာင္ က အစားအေသာက္ရရွိေရးအတြက္ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္ရြာက မိတ္ေဆြဆီမွာ အကူအညီေတာင္းဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ရပါတယ္။
REUTERS/Soe Zeya Tun စေနေန႔မနက္ေလာက္မွာ ဆန္တစ္အိတ္ က်ပ္ တစ္ေသာင္းခြဲ (၁၅ ေဒၚလာ)ရွိေပမယ္ ေန႔တြင္းခ်င္း က်ပ္ ႏွစ္ေသာင္းခြဲအထိ ထိုးတက္ခဲ့တယ္လို႔ မိတ္ေဆြအိမ္ သြားရင္း လမ္းမွာေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ သူ႕မိတ္ေဆြကေတာ့ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ရွိ အေနာက္ပိုင္းရခိုင္ျပည္နယ္မွာမၾကာခဏ ဘာသာေရးအသြင္ေဆာင္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြျဖစ္ေနတဲ့ၾကားက အိုးအိမ္မေပ်ာက္၊ ေလွမဆံုးဘဲ ကံေကာင္းလွတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာတစ္ဦးလို႔ေျပာလို႔ရပါလိမ့္မယ္။
ျပည္နယ္ျမိဳ႕ေတာ္ စစ္ေတြျမိဳ႕မွာ မၾကာေသးခင္က ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားတဲ့ အေထာက္အကူျပဳလုပ္သားေတြကို ဖယ္ရွားလိုက္တဲ့အတြက္ ကိုလွေမာင္နဲ႔ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဒုကၡသည္ေတြဟာ အစာေရစာေတြအတြက္ ပိုမိုစိုးရြားတဲ့ အေျခအေနေတြကို ရင္ဆိုင္ႏိုင္ဖြယ္ရွိတယ္လို႔ဆိုရပါမယ္။ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးစခန္းက ဒုကၡသည္ အနည္းဆံုး ႏွစ္ေသာင္းေလာက္အတြက္ကေတာ့ ဆယ္ရက္အတြင္း ေသာက္သံုးေရကုန္ခမ္းသြားမွာျဖစ္ျပီး ႏွစ္ပါတ္အတြင္း အစားအေသာက္ေတြ ပ်က္ေတာက္သြားပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ထပ္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာလည္း ဒုကၡေရာက္ႏိုင္ေခ်ရွိေနပါတယ္။
ဒါကေတာ့ စစ္ေတြ ေဒသပိုင္းမွာရွိတဲ့ အသိုင္းအဝိုင္းကို အေျခခံျပီး ရည္ညြန္းေျပာဆိုတာျဖစ္လို႔ အားလံုးျခံဳၾကည့္ရင္ေတာ့ ကုန္စည္ခမ္းေျခာက္မႈေတြေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ႏိုင္ေျခရွိတဲ့ ဦးေရက ပိုမ်ားပါလိမ့္မယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႕ေတြက စစ္ေတြကို အေျချပဳျပီး ဒုကၡသည္စခန္းက လူဦးေရ တစ္သိန္းေလးေသာင္းေလာက္ကို ေထာက္ပံ့တဲ့အျပင္ အျခားေက်းရြာေတြက လူဦးေရ ေလးေသာင္းခန္႔ကိုလည္း ကူညီေနၾကရလို႔ပါဘဲ။
REUTERS/Soe Zeya Tun ျပည္နယ္အတြင္း လူနည္းစု ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ေတြက အကူအညီလက္ခံရရွိတဲ့ ဒုကၡသည္ဦးေရမ်ားတယ္ဆိုေပမယ့္ လူမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြလည္း လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားတဲ့ အကူအညီေတြအေပၚမွီခိုေနရတာေတြလည္းရွိပါတယ္။
ျပီးခဲ့တဲ့ ဗုဒၶဟူးေန႔က ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာဝင္ ၄၀၀ ေလာက္ဟာ ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ အိုးအိမ္ေတြ၊ ရံုးေတြ၊ ဂိုေဒါင္ေတြ၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စက္ေလွေတြကို ဖ်က္ဆီးလိုက္ၾကတဲ့အတြက္ ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရးလုပ္ငန္းေတြ ရပ္တန္႔လိုက္ရတာပါ။ လူစုခြဲဖို႔အတြက္နဲ႔ လူအုပ္ေတြၾကားက ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားေတြကို ကယ္ဆယ္ဖို႔အတြက္ ရဲေတြက သတိေပး ေသနတ္ေတြ ပစ္ေဖာက္ခဲ့ၾကျပီး ေသဆံုးမႈေတြ၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရမႈေတြေတာ့မရွိခဲ့ပါဘူး။
ေနာက္တစ္ရက္မွာေတာ့ ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး ရဲေတြက သတိေပး ေသနတ္ေတြေၾကာင့္ ၁၁ ႏွစ္အရြယ္ မိန္းခေလးတစ္ဦး ေသဆံုးခဲ့ျပီး ၃၉ ႏွစ္အရြယ္အမ်ိဳးသမီး ေသနတ္ဒဏ္ရာ ရခဲ့တယ္လို႔ အစိုးရပိုင္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာမွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အရပ္ဖက္အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႕အစည္းေတြမရွိေတာ့တဲ့အတြက္ ကုလသမဂၢကေတာ့ အစိုးရနဲ႔ ညိႇႏႈိင္းျပီး အေရးေပၚ ကုန္စည္ေတြကို ဒုကၡသည္စခန္းေတြထဲ ေပးပို႔ေနပါတယ္။ ဒါကလည္း ေရတို ေျဖရွင္းခ်က္သာျဖစ္တယ္လို႔ ကုလသမဂၢရဲ႕ Office for the Coordination of Humanitarian Affairs က ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ Pierre Peron ေျပာျပပါတယ္။
“ေရတိုနဲ႔ေရရွည္မွာ အရပ္ဖက္ အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႕ ေတြအတြက္ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ ေနရာေတြ ရွိဖို႔ အရမ္းလိုအပ္ပါတယ္။” “ ႏိုင္ငံတကာလုပ္သားေတြနဲ႔ ျပည္တြင္းဝန္ထမ္း ေတြအတြက္ပါ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ ေနရာေတြ ျဖစ္ဖို႔ အစိုးရက အာမခံဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။” လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
ဇြန္လ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ကတည္းက အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးစခန္းေတြထဲကို ေရာက္ရွိေနတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ တစ္သိန္းေလးေသာင္းေက်ာ္ေလာက္ကို ဦးစားေပးကူညီတယ္လို႔ စြပ္စြဲေနတဲ့ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာဝင္အသိုင္းအဝိုင္းရဲ႕ မႏွစ္ျမိဳမႈကို ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားေတြ ရင္ဆိုင္ေနရတာၾကာပါျပီ။
အရပ္ဖက္ အန္ဂ်ီအို ကိုယ္စားလွယ္ေတြကေတာ့ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာဝင္ အသိုင္းအဝိုင္းကိုလည္း ကူညီေပးပါတယ္လို႔ဆိုကာ ဘက္လိုက္တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို ျငင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကုလသမဂၢရဲ႕ အဆိုအရကေတာ့ ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားေတြက ျခိမ္းေျခာက္တာ၊ ေစာ္ကားတာကို ခံၾကရပါတယ္။
REUTERS/Soe Zeya Tun အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အရပ္ဖက္ အန္ဂ်ီအို ေတြကို ျပည္နယ္ကေန ႏွင္ထုတ္ေပးဖို႔ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြက အစိုးရဆီမွာ ဆႏၵျပ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ လက္တေလာျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ အဓိကရုဏ္းကေတာ့ ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႕အစည္းက ဝန္ထမ္းေတြကို စစ္ေတြျမိဳ႕က ဖယ္ရွားေအာင္ ဖန္တီးလိုက္သလိုပါဘဲ။
“သူတို႔က က်န္ရွိေနေသးတဲ့ အန္ဂ်ီအို လုပ္သားေတြကို စာရင္းျပဳစုျပီး အျပီးရွင္းဖို႔ ၾကိဳးစားေနတာ” လို႔ အမည္မေဖာ္လိုသူ ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားတစ္ဦးကေျပာျပပါတယ္။
စားနပ္ရိကၡာေတြ သယ္ယူဖို႔ေဆာင္ေပးဖို႔ တဆင့္ခံလုပ္ေပးတဲ့ ေဒသခံေတြကိုလည္း အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ အလုပ္မလုပ္ဖို႔ ျခိမ္းေျခာက္ထားတဲ့အတြက္ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားတဲ့ အလုပ္ေတြ ဆက္လုပ္ဖို႔ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ခက္ခဲ့ပါလိမ့္မယ္လို႔ သူကေျပာပါတယ္။
“ရုံးေတြ၊ ကားေတြ၊ ယဥ္ေတြ၊ ကုန္ကားေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ကို ဘယ္သူမွ မငွားေပးေတာ့ဘူး။ က်ေနာ္တို႔ကို ဘာမွလည္း မေရာင္းေပးေတာ့ဘူး။” လို႔ သူကေျပာပါတယ္။
သန္းေခါင္စာရင္း အရႈပ္ေတာ္ပံု
ဒီလို ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားေတြကို ဖယ္ရွားလိုက္ခ်ိန္ဟာ ဘာသာေရးနဲ႔ လူမ်ိဳးေရး ေမးခြန္းေတြေၾကာင့္ အျငင္းပြားမႈေတြ ေပါက္ဖြားေနတဲ့ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ဖို႔ျပင္ဆင္ေနတဲ့အခ်ိန္လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ အစိုးရကိုယ္ႏိႈက္က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က တရားမဝင္ဘန္ဂါလီေတြလို႔ စြပ္စြဲခံေနရတဲ့ သန္းခ်ီ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔ရဲ႕ ဇာတိေျမျဖစ္ရာ ဒီရခိုင္ျပည္နယ္မွာလည္း တင္းမာမႈ ပိုမိုၾကီးထြားလာေစႏိုင္တဲ့ ကိစၥလည္းျဖစ္ပါတယ္။
“ရိုဟင္ဂ်ာ” ဆိုတဲ့ အမည္ဟာ သန္းေခါင္စာရင္းမွာမပါေပမယ့္ “အျခား” ဆိုတာကိုေရြးခ်ယ္ျပီး သန္းေခါင္စာရင္းလာေကာက္သူကို ကိုယ့္ရဲ႕ လူမ်ိဳးေရးထည့္ေပးဖို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဒါဟာ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတာကို တရားဝင္သိအမွတ္ျပဳတဲ့ အေနအထားကို ေရာက္သြားႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုျပီး တခ်ိဳ႕ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြက သန္းေခါင္စာရင္းကို သပိတ္ေမွာက္ဖို႔ ျခိမ္းေျခာက္ၾကပါတယ္။
သန္းေခါင္စာရင္းကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့ သေကၤတ အမွတ္အသားေနနဲ႔ စစ္ေတြက ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြဟာ ဘာသာေရးအလံေတြကို အိမ္ေရွ႕မွာ ခ်ိတ္ဆြဲၾကပါတယ္။ Malteser International ကယ္ဆယ္ေရးရံုးေရွ႕မွာ ဘာသာေရးအလံ ခ်ိတ္ဆြဲထားလို႔ ဘာသာေရး သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံေရး သေကၤတဟာအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕စည္းမ်ဥ္းကိုခ်ိဳးေဖာက္တယ္ဆိုျပီး ဖယ္ရွားလိုက္ပါတယ္။
REUTERS/Soe Zeya Tun ဒါကို အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သား အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးက ဘာသာေရးအလံကို မဖြယ္မရာ လုပ္တယ္ဆိုတဲ့ ေကာလဟာလ ျပန္႔လြင့္ခဲ့တဲ့ေနာက္ ညေန ၈ နာရီေလာက္မွာေတာ့ Malteser International ရံုးေရွ႕မွ လူ ၄၀၀ ေလာက္ စုေဝးခဲ့ျပီး ေက်ာက္ခဲေတြနဲ႔ ပစ္ေပါက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ အျခား အန္ဂ်ီအိုနဲ႔ ယူအန္ရံုးေတြကိုလည္း ဆက္လက္တိုက္ခိုက္ခဲ့တယ္လို႔ ကုလသမဂၢအတြင္းပိုင္းအစီရင္ခံစာမွာေဖာ္ျပထားပါတယ္။
စေနေန႔မွာေတာ့ အစိုးရေျပာေရဆိုခြင့္ရွိသူ ဦးရဲထြဋ္က “ရိုဟင္ဂ်ာ” လို႔ထုတ္ေဖာ္ရင္ေတာ့ သန္းေခါင္းစာရင္ေကာက္သူေတြက မွတ္တမ္းတင္မွမဟုတ္ဘဲ “ဘန္ဂါလီ” ဆိုမွသာ စာရင္းသြင္းမယ္လို႔ သတင္းေထာက္ေတြကိုေျပာခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္က သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္သူေတြကလည္း ညြန္ၾကားထားတဲ့အတိုင္းသာ လိုက္လုပ္ၾကရပါတယ္ လို႔ Reuters သတင္းဌာနကိုေျပာၾကပါတယ္။
“အားလံုးကေတာ့ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ရိုဟင္ဂ်ာပါ လို႔ေျပာတာဘဲ” လို႔ စံျပေက်းရြာက သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ေပးသူ ေက်ာင္းဆရာ ဦးစိန္ဝင္းက ေျပာပါတယ္။
“ဒီလိုဆို က်ေနာ္တို႔လည္း ဘာမွမေရးရဘူး။ အထက္က အသိအမွတ္မျပဳထားတဲ့ လူမ်ိဳးဆိုရင္ မေရးနဲ႔လို႔ အမိန္႔ထုတ္ထားတာကို” လို႔ေျပာပါတယ္။
သန္းေခါင္စာရင္းကို စီမံေဆာင္ရြက္ရာမွာ ကူညီေပးတဲ့ UN Population Fund (UNFPA) ကေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ “ကိုယ္ပိုင္ေဖာ္ထုတ္ခြင့္” ကို ခြင့္မျပဳတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အေပၚမွာ စိုးရိမ္မိတယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္တစ္ေစာင္မွာေဖာ္ျပထားပါတယ္။
“ႏိုင္ငံတကာသန္းေခါင္စာရင္း စံခ်ိန္စံႏႈန္းမ်ားမွလည္းေကာင္း၊ လူ႔အခြင့္အေရးစည္းမ်ဥ္းမ်ားမွ လည္းေကာင္း၊ သေဘာတူလက္ခံထားၿပီးေသာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားမွ လည္းေကာင္း ဤသို႔ ေက်ာခိုင္းခြဲထြက္လာမႈအေပၚ UNFPA မွ အထူးပင္ စိုးရိမ္မကင္း ျဖစ္ေနရပါသည္။” လို႔ု အဂၤါေန႔ထုတ္ ေၾကညာခ်က္ေတြ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအျပင္ “လူ႔အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈသမိုင္းေၾကာင္း ရိွေနေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္၌ ဤလုပ္ရပ္က တင္းမာမႈမ်ား ျမွင့္တက္ႀကီးထြား လာေစႏိုင္ျပီး ေကာက္ခံရရွိသည့္ သန္းေခါင္စာရင္းအခ်က္အလက္မ်ားအေပၚ ယံုၾကည္ထိုက္မႈတန္ဖိုး ေလ်ာ့က်လာမည္ကိုလည္း စိုးရိမ္ပါသည္။” လို႔ UNFPA က ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။
မွတ္ခ်က္။ Reuters သတင္းေထာက္မ်ားေပးပို႔ျပီး Jared Ferrie ေရးသားကာ Nick Macfie မွတီးျဖတ္ထားသည့္ Humanitarian crisis looms in western Myanmar as foreign aid workers leave သတင္းေဆာင္းပါးအား O’Laie Manzu မွ ဆီေလၽွာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ထားပါသည္။
