ႏိုဝင္ဘာ- ၂၇ ၂၀၁၃
ဘာသာျပန္-ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္
ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံတကာအဆက္အသြယ္မ်ားအားဖြင့္လွစ္ၿပီးေနာက္ ေဆးလိပ္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ ေစ်းကြက္ေနရာသစ္တစ္ခုကိုလည္း ပူးတြဲဖြင့္လွစ္ေပးလိုက္သလို ျဖစ္ေနေလသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ မည္သည့္လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ျဖစ္ေစ ၀င္လိုက္သည္ႏွင့္ မီးခိုးေငြ႕မ်ားက ႀကိဳဆိုေနပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဆိုင္ထဲတြင္ လက္ဖက္ရည္ေသာက္ရန္လာေရာက္ေသာ စားသံုးသူမ်ားသည္ ေဆးေပါ့လိပ္ ဟုေခၚသည့္ လက္လိပ္ျပည္တြင္းျဖစ္ ေဆးလိပ္မ်ားအား ေသာက္ဖြာေနၾက၍ပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔အတူ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျမိဳ႕ျပေနရာတိုင္းရွိ မီးပိြဳင့္မ်ားတြင္ တရုတ္ျပည္မွ တရားမ၀င္တင္သြင္းလာေသာ ေစ်းေပါသည့္ စီးကရက္မ်ားကို ကားသမားမ်ားအား ေရာင္းခ်လ်က္ ရိွေနသည္။ ေဆးရြက္ႀကီးထည့္ထားေသာ ကြမ္းယာမ်ားအား လူအမ်ားမွ စားသံုးၿပီး ကြမ္းတံေတြးေထြး ထားသျဖင့္ ပလက္ေဖာင္းမ်ားသည္ နီက်င္ ညစ္ပတ္လ်က္ရိွသည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွရိွ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈ ကန္႔သတ္ခ်က္ဥပေဒမ်ား အားနည္းေန သျဖင့္ ေဆးလိပ္ေၾကာင့္ ျပႆနာေပါင္း မ်ားစြာကို ရင္ဆိုင္ေနရလ်က္ ရိွသည္။ သို႔ေသာ္ ရာစုႏွစ္၀က္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေက်ာ္လြန္ၿပီးေနာက္ တံခါးဖြင့္ ၀ါဒကို က်င့္သံုးလုိက္ေသာအ ခါ ႏိုင္ငံတကာမွ စီးကရက္ကုမၸဏီႀကီးမ်ား အတြက္ ေစ်းကြက္သစ္ကို ရွာေဖြေတြ႕ရိွ သြားသည္၌ အႏၱရာယ္ အသြင္ေဆာင္လာသည္။
ႏွစ္မ်ားစြာ အဖယ္ၾကဥ္ ခံရေသာႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံတကာျဖင့္ ပိုမိုနီးစပ္မွႈျဖစ္လာေသာ အခါ လူငယ္အမ်ားစုသည္ အေနာက္တုိင္း ယဥ္ေက်းမႈကို အားက်၍ အေနာက္တိုင္း လူငယ္မ်ားအတိုင္း က်င့္သံုးခ်င္လာၾကသည္။
“ ရုပ္ရွင္ထဲျမင္ရတဲ့လူေတြလို ကြ်န္ေတာ္ လိုက္လုပ္ခ်င္တယ္ ” ဟု အသက္ ၄၂ ႏွစ္ရိွ ေက်ာ္ဇင္လင္းကဆိုသည္။ သူသည္ အသက္ ၁၂ ႏွစ္ကပင္ စီးကရက္စတင္ေသာက္သံုးခဲ့ၿပီး သူ၏ ပထမဆံုးစီးကရက္ဘူးအား သူ႔မိဘမ်ား၏ကုန္စံုဆိုင္မွ ခိုးယူရရိွခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ “ အဲအခ်ိန္ကေတာ့ အရမ္းကိုစတိုင္လ္က်ေနတာပဲ ” ဟု သူက ဆိုသည္။
ေဆးလိပ္ဆန္႔က်င္ေရး လုပ္ေဆာင္သူမ်ား အဆိုအရ ေဆးလိပ္ကုမၸဏီမ်ားေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ား၏ က်န္းမာေရး ဒုကၡေရာက္ရသည္ သာမက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ား၏အခြင့္အေရးမ်ားပါ ထိခိုက္ေၾကာင္း သိရသည္။
အဓိကျပႆနာကေတာ့ အစိုးရဌာနမ်ားအတြင္း သေဘာထားကြဲဲလြဲေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ က်န္းမာေရး ၀န္ၾကီးဌာနက ေဆးလိပ္ေသာက္ သံုးမႈ ေလ်ာ့နည္းေအာင္ ဟန္႔တားေနေသာ္လည္း ကုန္သြယ္ေရး ၀န္ၾကီးဌာနကမူ ေဒၚလာ မီလီယံေပါင္း မ်ားစြာရေရး အတြက္ ႏိုင္ငံတကာ ကုမၸဏီမ်ားအား ျပည္တြင္း ရင္းႏီွးျမွပ္ႏွံမႈ လာလုပ္ရန္ ေခၚဆိုေနသည္ ဟု အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးရြက္ႀကီး ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ အဖြဲ႕ (Sountheast Asian Tobacco Control Alliance) မွ ဒါရိုက္တာ ဘန္ဂြန္ ရစ္ဖက္ခ္ဒီ(BungonRithiphakdee) က ဆိုသည္။
တားျမစ္ေရးလုပ္ေဆာင္သူမ်ာ းကဆိုသည္မွာ ျမန္မာျပည္သူ သံုးပံုတစ္ပံု သို႔မဟုတ္ လူသန္း ၆၀ ထဲမွ တစ္၀က္ခန္႔မွ်သည္ ေဆးရြက္ႀကီးအား တစ္နည္းမဟုတ္ တစ္နည္းျဖင့္ အသံုးျပဳလ်က္ရိွသည္။ အမ်ားစုမွာ ကြမ္းယာမ်ားတြင္ ထည့္စားၾကသူမ်ား ႏွင့္ ေဆးေပါ့လိပ္ေသာက္သံုးၾက သူမ်ားျဖစ္သည္။ အစီခံပါသည့္စီးကရက္မ်ားသည္ ၿမိဳ႕ျပမ်ားေပၚတြင္သာ အဓိကေသာက္သံုးေရာင္း ခ်ေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏လူဦးေရ ၄၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ၂၄ ႏွစ္ေအာက္ လူငယ္မ်ားျဖစ္သျဖင့္ စီးကရက္ ကုမၸဏီမ်ားအတြက္ ပစ္မွတ္ထားရာ အဓိကလူအုပ္စုပင္ျဖစ္သည္။
တံခါးေခါက္လာေသာ အခြင့္အလမ္း
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန၏ ေျပာၾကားခ်က္အရ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူမ်ား အနက္ ၉.၂ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္သာ အေနာက္တိုင္းပံုဟန္ အစီခံစီးကရက္မ်ားကို ေသာက္သံုးၾကသည္။ ႏိုင္ငံျခားမွ စီးကရက္ ထုတ္လုပ္သူမ်ားအဖို႔ ထိုအခ်က္သည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးစႏိုင္ငံမ်ား အတြင္းရိွ ေစ်းကြက္မ်ား၌ စံႏႈန္းနိမ့္ ပစၥည္းမ်ားအား တင္သြင္းေရာင္းထုတ္ရန္ အခြင့္ေရးတစ္ခုရသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေနသည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ျပည္သူ့ေဆးရံုႀကီးရိွ ကင္ဆာေရာဂါကုသေရးလူနာေဆာင္သည္ အၿမဲျပည့္ၾကပ္လ်က္ရိွသည္။ ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ World Health Organisation က ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ လူငါးဦးလွ်င္ တစ္ဦးသည္ ေဆးလိပ္ ေသာက္သံုးမႈေၾကာင့္ ေသဆံုးေနရသည္ဟု ခန္႔မွန္းေျပာဆိုခဲ့သည္။
Euromonitor မွ ေဆးလိပ္ေစ်းကြက္ေလ့လာသူ ရိွန္း မဂ္ေဂြးလ္(Shane MacGuill) က လာမည့္ေလးႏွစ္အတြင္း စီးကရက္ေရာင္းခ်မႈသည္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ပ်မ္းမွ် ၂ – ၃ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးျမင့္လာမည္ျဖစ္ေၾကာင္း တြက္ဆထားသည္။
တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ အႀကီးမားဆံုးစီးကရက္ထုတ္လုပ္သူ ႏွင့္ ကမာၻ႕နံပါတ္ ၅ အဆင့္၀င္ ဟံုရြင္ဟံုဟယ္ အုပ္စု(HongyunHonghe Tobacco Group) ႏွင့္ ၄င္း၏အက်ိဳးတူပူးေပါင္းသူမ်ားထံတြင္ တစ္ႏွစ္အတြင္း စီးကရက္သံုးသန္းမွ်အထိ ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္ေသာ စက္ရံုရိွၿပီး၊ အထူး ကၽြမ္းက်င္သည့္ ေစ်းကြက္မန္ေနဂ်ာမ်ား ႏွင့္ အေရာင္းသမားမ်ားစြာကို ခန္႔အပ္ထားသည့္အျပင္ ေစ်းကြက္ျမွင့္တင္ေရး လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား ႏွင့္ ျဖန္႔ခ်ိေရး ယာဥ္မ်ားကိုလည္း ျပည့္စုံ လံုေလာက္ေအာင္ စီစဥ္ထားသည္ ဟု၄င္း၏ ၀က္ဘ္ဆိုဒ္မွတစ္ဆင့္ သိရသည္။
ကမာၻေပၚတြင္ ဒုတိယအၾကီးဆံုးျဖစ္ေသာ ၿဗိိတိန္-အေမရိကန္ ေဆးလိပ္ေဆးရြက္ႀကီးကုမၸဏီ (British American Tobacco) သည္ ေနာက္လာမည့္ ငါးႏွစ္အတြက္ ေရရွည္စီမံကိန္းမ်ားတြင္ ၀န္ထမ္း ၄၀၀ ခန္႔ႏွင့္တစ္ကြ ေဒၚလာသန္း ၅၀ ရင္းႏီွးျမွဳပ္ႏွံထားသည္။
ႏိုင္ငံတကာအဆင့္သံုး စာရင္း၀င္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတကာေဆးရြက္ႀကီးလုပ္ငန္း (Japan Tobacco International) သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္း ရင္းႏီွးျမွပ္ႏွံမည့္ အစီစဥ္မ်ား လုပ္ေနေၾကာင္းကို ေျပာၾကားခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ထပ္ မွတ္ခ်က္မ်ားကိုမူ မေပးခဲ့ေခ်။
“ ျပည္တြင္းစီးကရက္ ကုမၸဏီေတြက ယွဥ္လို႔မရပါဘူး။ ႏိုင္ငံျခားစီးကရက္ကုမၸဏီေတြက ႏိုင္ငံအတြင္း အသံတိတ္၀င္လာၿပီး အာဏာပိုင္ေတြကို – ငါတို႔က စက္ရုံ တည္ေဆာက္မႈေတြ၊ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းေတြနဲ႔ကူညီေပးမယ္ လို႔ ဆိုၾကပါလိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာေရွ႕ေနမ်ား၊ ဒီလို ႏိုင္ငံတကာကို ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္မယ့္ ေၾကးရတတ္မ်ား မရိွၾကဘူး။ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ေနရင္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း အလားတူ ဥပေဒျပ႒ာန္းမႈ ျပဳလာႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုေတာ့ အသံုးျပဳတဲ့ ဓေလ့က အရမ္းကို ေခတ္စားေနဆဲပါ ” ဟု တီဘီကဲ့သို႔ေရာဂါမ်ားအား ပေပ်ာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနေသာ World Lung Foundation မွ အႀကံေပး ဂ်ဴးဒစ္ မက္ေကး (Judith Mackay) က ဆိုသည္။
ည့ံဖ်င္းေသာ ျပ႒ာန္းမႈ
ျမန္မာႏို္င္ငံသည္ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္က World Health Organisation မွလုပ္ေဆာင္ေသာ ေဆးလိပ္ႏွင့္ေဆးရြက္ႀကီး တားဆီးထိန္းခ်ဳပ္မႈ (Framework Convention against Tobacco Control) အား လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ေသာ္လည္း၊ တရား၀င္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၌ အလြန္အားနည္းေနၿပီး၊ WHO ၏ လမ္းညႊန္ခ်က္အခ်ဳိ႔ကို ျပ႒ာန္းရန္ ပ်က္ကြက္ေနေလသည္။ ထိုအရာမ်ားထဲတြင္ စီးကရက္ဘူးမ်ားေပၚ က်န္းမာေရးသတိေပးခ်က္မ်ားအျဖစ္ ဓာတ္ပံုမ်ားထည့္သြင္းျခင္း ႏွင့္ တစ္ဘူးကို ၆၅ ရာခိုင္ႏႈန္းအခြန္တင္းၾကပ္ျခင္းမ်ားလည္း အပါအ၀င္ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ကစတင္ကာ အမ်ားပိုင္ေနရာမ်ားတြင္ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးျခင္းကိုပိတ္ပင္ခဲ့ေသာ္လည္း ဆန္႔က်င္မႈမ်ားအတြက္ ဒဏ္တပ္အေရးယူျခင္းမ်ုဳိး မရိွေပ။
ျမန္မာႏိုင္ငံရိွ စီးကရက္ ကုမၸဏီမ်ားသည္ ပညာေရး အလွဴေငြေပးအပ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ မိဘမဲ့မ်ားအားကူညီေစာင့္ေရွာက္ျခင္း စသည္ကဲ့သို႔ေသာ လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားျဖင့္ တားျမစ္ထားေသာ တိုက္ရိုက္ေၾကာ္ျငာခြင့္မ်ားအား တစ္ဖက္လွည့္ အသံုးျပဳေနၾကသည္ ဟု တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူမ်ားကဆိုသည္။ လူငယ္မ်ားအေပၚ အဓိကေစ်းကြက္အျဖစ္မထားေရး ကတိက၀တ္ ရိွေနလင့္ကစား စီးကရက္ကုမၸဏီမ်ားသည္ ႏွစ္စဥ္ သႀကၤန္ပြဲမ်ား၊ စင္တင္ေတးဂီတပြဲမ်ားကဲ့သို႔ ေဖ်ာ္ေျဖေရး ပြဲမ်ားတြင္ လာေရာက္သူ လူငယ္မ်ားအား စီးကရက္ဘူးမ်ား အခမဲ့ေ၀ငွေပးျခင္းျဖင့္ တစ္ဖက္လွည့္ ျမဴဆြယ္လ်က္ရိွသည္။
ၿဗိတိန္-အေမရိကန္ စီးကရက္ကုမၸဏီ ျမန္မာရံုးခြဲမွ ဒါရုိက္တာ ရီဟန္ ဘိုင္က္(RehanBaig) သည္ ကုမၸဏီအေနႏွင့္ အရြယ္ေရာက္ၿပီးေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူမ်ားကိုသာ အဓိက ထားေရာင္းခ်ေၾကာင္း ကုမၸဏီ၏ေစ်းကြက္လႈပ္ရွားပံုမ်ားအား အီးေမးလ္မ်ားျဖင့္ ေမးျမန္းမႈအေပၚ ေအာက္ပါအတိုင္း ေျဖာၾကားထားခဲ့သည္။
“ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဟာ တရား၀င္ကုန္ပစၥည္းမ်ားကိုသာေရာင္းခ်ေနတဲ့ တရား၀င္ကုမၸဏီပါ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ကုမၸဏီခြဲရိွတဲ့ ႏိုင္ငံတိုင္းက ဥပေဒကိုလိုက္နာၿပီး တာ၀န္ခံလုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕အခ်ိန္မ်ားမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ကုိယ္ပိုင္ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္ စည္းမ်ဥ္းမ်ားထက္ ေက်ာ္လြန္တင္းၾကပ္တဲ့ ဥပေဒအတိုင္းလည္း လုပ္ေဆာင္ လည္ပတ္ေနပါတယ္။ အဲ့ဒီအထဲမွာ လူငယ္မ်ား အေပၚကြ်န္ေတာ္တို႔ ပစၥည္းကို သံုးစြဲမႈတားျမစ္ျခင္းမ်ား အပါအ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္ ” ။
သုိ႔ေသာ္လည္း ေဆးလိပ္ ကုမၸဏီႀကီးမ်ားသာေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေသာ ေစ်းကြက္ျမွင့္တင္မႈလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားသည္ လူငယ္မ်ားအေပၚတြင္ အလြယ္တကူလႊမ္းမိုးေနသည္။
“ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရိွေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာအေျခစိုက္ကုမၸဏီမ်ားဟာ လိမၼာပါးနပ္ေသာ ေစ်းကြက္ ရွာေဖြေရး၊ ေထာက္ပံ့မႈေတြနဲ႔ အတူ သူတို႔ထုတ္ကုန္မ်ားကို သယ္ေဆာင္လာၾကတယ္။ သူတို႔ဟာ သိုးရည္ၿခံဳထားတဲ့ ၀ံပုေလြေတြပါပဲ ” ဟု World Lung Foundation မွ မက္ေကးက ဆိုသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ Camel ႏွင့္ Benson & Hedges ကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံျခားသြင္းကုန္စီးကရက္တံဆိပ္မ်ားက အရိုးေပၚ အရြက္ဖံုးေနေသာ္လည္း ၄င္းတို႔မွာ ျပည္တြင္းျဖစ္ စီးကရက္မ်ားထက္ သံုးဆခန္႔ ပိုေရာင္းရေၾကာင္း သိရသည္။
“ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စက္ရံုလာ ဖြင့္မယ္ဆိုယင္ ေစ်းခ်ဳိခ်ဳိနဲ႔ေရာင္းခ်ႏိုင္မယ္ ” ဟု ေစ်းသက္သာ၍ အမည္ရိွေသာ ႏိုင္ငံျခားျဖစ္ တံဆိပ္မ်ားသည္ အစြဲႀကီးသူမ်ားမွ ပိုမိုလက္ခံၾကပံုကို ႏိုင္ငံတကာ တီဘီႏွင့္အဆုတ္ေရာဂါ ကာကြယ္တားဆီးမႈ အဖြဲ႕ (International Union against Tuberculosis and Lung Disease) မွ ရာဇာညြန့္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။
“ အက်င့္ျပ်က္ျခစားမႈဟာ အဓိကျပသနာပဲ။ အစိုးရကလည္း ျပည္သူလူထုေတြရဲ႕က်န္းမာေရးကို ဂရုမစိုက္ဘူး။ ျမန္မာျပည္မွ ပထမဆံုးလမ္းဖြင့္ေပးတာက အရက္ကုမၸဏီမ်ားျဖစ္တယ္။ အခုေနာက္ တစ္ဆင့္မွာေတာ့ ေဆးလိပ္ ကုမၸဏီေတြအတြက္ ထပ္မံလမ္းဖြင့္ေပးျပန္တယ္ ” ဟု သူက ဆက္လက္ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ႏိုင္ငံေရးအရ ပတ္သက္မႈမ်ား
ျပည္သူမ်ားအတြက္ မသင့္ေတာ္ေသာ အရာမ်ားအျဖစ္ စစ္အစိုးရေဟာင္းမွ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ တားျမစ္ ပိတ္ပင္ထားေသာ အရက္ႏွင့္မူးယစ္ ယမကာမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ရင္းႏီွးျမဳပ္ႏွံမႈေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ (Myanmar Investment Comission) သည္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ အလယ္ပိုင္းေလာက္က လာေရာက္ ထုတ္လုပ္မည့္ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီမ်ားအား ဖိတ္ေခၚခဲ့သည္။
ယင္းဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ်ားစြာတြင္ တစ္နည္းမဟုတ္တစ္နည္း ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ပတ္သက္ေနေသာ ဦးေဆာင္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္မ်ား ခ်ိတ္ဆက္ ပါ၀င္ေနသည္။ ၄င္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အင္တာဗ်ဴး လုပ္ေဆာင္ရန္ေတာင္းဆိုခ်က္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရးႏွင့္ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး ၀န္ၾကီးဌာနမွ ယခုတိုင္ အေၾကာင္းမျပန္ေသးေၾကာင္း သိရသည္။
တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ က်န္းမာေရး ၀န္ႀကီးဌာနသည္လည္း ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးအတြက္ တင္းၾကပ္ေသာစည္းမ်ဥ္းမ်ား ထုတ္ႏိုင္ရန္ လုပ္ေဆာင္ေနေၾကာင္း၊ ျပည္တြင္းေဆးလိပ္ဆန့္က်င္ေရးအဖြဲ႕မ်ားႏွင့္အတူ က်န္းမာေရးအသိပညာေပး လုပ္ေဆာင္မႈမ်ား ႏွင့္ ဥပေဒေပ်ာ့ကြက္မ်ားအား ဖာေထးရန္ ႀကိဳးပမ္းေနေၾကာင္း သိရသည္။ ထိုလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို အမ်ားက မသိက်ဳိး ကၽြံျပဳထားဆဲပင္ျဖစ္သည္ဟု လုပ္ရွားေဆာင္ရြက္သူမ်ားကဆိုၾကသည္။
အသက္ ၄၃ ႏွစ္အရြယ္ရိွ ကိုေက်ာ္ဦးသည္ ေန႔စဥ္ ေဆးေပါ့လိပ္မ်ား ႏွင့္ Red Ruby ကဲ့သို႔ ျပည္တြင္းထုတ္စီးကရက္အား သူ၏ဘ၀တစ္၀က္ေလာက္ေသာက္သံုးလာခဲ့ေသာ္လည္း အသက္ရွဳ လမ္းေၾကာင္းပိတ္ဆို႔မႈျဖစ္လာ၍ ယခုအခါ သူသည္ ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို႔ရည္ရြယ္ေနေၾကာင္း “ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းရဲ႕ဆိုးက်ဳိးကို ေက်ာင္းဆရာေတြဆီက အခ်ိန္ေႏွာင္းမွ ကၽြန္ေတာ္ သိခဲ့ရတယ္ ” ဟု သူက ေျပာဆုိသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ေစ်းကြက္ခ်ဲ႕ထြင္လာေသာ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီမ်ားသည္ ျပည္တြင္းေစ်းကြက္တစ္ခုတည္းကိုသာ အဓိကထားသည္ မဟုတ္ဘဲ၊ အခ်ဳိ႕ကုမၸဏီမ်ားမွာ အျခားအာရွႏိုင္ငံမ်ားသို႔တင္ပို႔္ရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ေဆးရြက္ႀကီး စိုက္ပ်ိဳးရန္ကိုပင္ စီစဥ္လ်က္ရိွသည္။ အစဥ္အဆက္ စိုက္ပ်ိဳးေရးျဖစ္ထြန္းေသာ လယ္ေျမမ်ားသည္ စီးကရက္ထုတ္လုပ္သူမ်ားကို မ်က္ေစ့က်ေစႏိုင္သည္ဟု လႈပ္ရွားတက္ၾကြသူတို႔မွ ဆိုသည္။
British American Tobacco အား ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွတိုက္ထုတ္ရန္ စစ္အစိုးရလက္ထက္ကတည္းက လုပ္ေဆာင္ေနခဲ့ေသာ Burma Campaign မွ ဒါရိုက္တာ မာ့ခ္ဖာမန္နာ(Mark Farmener) က – ယခင္တစ္ခ်ိန္၌ လယ္သမားမ်ားသည္ သူတို႔၏ေျမယာမ်ားကို ႏိုင္ငံျခားရင္းႏီွးျမွဳပ္ႏွံမွႈမ်ား အတြက္ ထိုးအပ္ခဲ့ရသလို ဤအေရးအရာမွာလည္း ေနာင္ အနာဂတ္တြင္ ျပႆနာျဖစ္ မလာပါဟု ဆိုမရႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ဖာမန္နာကဆိုသည္မွာ လယ္ယာေျမမ်ားသိမ္းဆည္းျခင္း ႏွင့္ အလုပ္သမားမ်ားအေပၚအႏိုင္က်င့္ျခင္းမ်ားကဲ့သို႔ လူမႈေရးႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈျပႆနာမ်ားမွာ ႏိုင္ငံတကာစီးကရက္ ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္အတူ ၀င္ေရာက္ လာလိမ့္မည္ဟု ေျပာဆိုကာ ဤသို႔ သတိေပးထားပါသည္။
“ ျမန္မာျပည္ကလူမ်ားဟာ အလုပ္အကိုင္ လိုအပ္ေပမယ့္ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ပြားဖို႔ကိုေတာ့ မလိုခ်င္ၾကပါဘူး။ သူတို႔ကို ေသေဘး ပို႔မယ့္ ရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံမႈမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ သူတို႔အတြက္ေကာင္းက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစမယ့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈမ်ား ေရာက္လာမွာကို ပိုၿပီးျမင္ေတြ႕လိုပါတယ္ ”။
Al Jazeera တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ‘Big tobacco eyes Myanmar market’ ေဆာင္းပါးကို ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျမန္မာျပန္ဆိုပါသည္။
