(VOA ျမန္မာပိုင္း)
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကုိ အလုပ္သေဘာ အလည္အပတ္ခရီးေရာက္ရိွေနတဲ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ႏွင့္ အေမရိကန္ေရာက္ ျမန္မာ အသိုင္းအ၀ိုင္း ကေနၿပီးေတာ့၊ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး၊ လူငယ္ေရးရာ ဘက္ေပါင္းစံုက အသိုင္းအ၀ိုင္း ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခန္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအစီအစဥ္ကို ဗြီအိုေအျမန္မာပိုင္း ကေနၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ႐ုပ္ျမင္သံၾကားကေန တိုက္႐ိုက္ထုတ္လြႊင့္ခဲ့ပါတယ္။
ယခု ဗီဒီယို အပိုင္းက ေတာ့ ေမးခြန္းမ်ားမွ တခုကို ေကာက္ႏႈတ္ျပီးေဖာ္ျပထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အစီအစဥ္အျပည့္အစံုကို http://www.youtube.com/watch?v=lZPko9fRfWo လင္ခ္တြင္ ၾကည့္ရႈႏိုင္ပါသည္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ကိစၥေတြဟာ အင္မတန္ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြအေပၚကို တစ္ခါ တစ္ခါ — တဲ့ အမည္းစက္ေတြ ရွိပါတယ္။ ႐ုပ္ဆိုးအက်ည္းတန္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြေပါ့ေနာ္။ အထူးသျဖင့္ ရခုိင္ျပည္မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ကိစၥလိုမ်ဳိး၊ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အဓိက႐ုဏ္းေတြေပါ့ေနာ္။ ဒီကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ကေတာ့ တိုင္းျပည္တစ္ျပည္ရဲ႕ အျပဳသေဘာေဆာင္ေနတဲ့ အေျခအေနေတြ ၾကားထဲမွာ လက္ညႇိဳးထုိးျပစရာ အျမင္မ်ဳိး ျဖစ္ေနတယ္ဆိုေတာ့- ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာသာေရးအေၾကာင္းအရာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေမးျမန္းဖို႔ ဆိုၿပီးေတာ့ ဦးဝင္းေအာင္ရွိေနပါတယ္။ ဦးဝင္းေအာင္အေနနဲ႔ ထၿပီးေတာ့ ေမးႏိုင္ပါတယ္။ ဦးဝင္းေအာင္ကေတာ့ အေစာပိုင္းက က်ေနာ္တို႔ ဗီြအိုေအရဲ႕ ဌာန ဝန္ထမ္းေဟာင္းပါပဲ။
ဦးဝင္းေအာင္။ ။ က်ေနာ္ ဝင္းေအာင္ပါ။ က်ေနာ္တို႔ ညီအကိုေမာင္ႏွမ ၁၂ ေယာက္ရွိတယ္။ ျမန္မာျပည္က ထြက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ အႏွစ္ ၂၀ ၾကာတဲ့အခါမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကြယ္လြန္သြားတာ – အခု ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈအရ က်ေနာ္ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ေရာက္ၿပီးေတာ့ လည္ပတ္ခြင့္ရတဲ့အခါမွာ အသက္မေသ ရွင္က်န္ေနတဲ့ ညီအကို ေမာင္ႏွမေတြကို မေသခင္မွာ ေတြ႔ရတဲ့အတြက္ သမၼတႀကီးကို ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း အရင္ ေျပာလိုပါတယ္။ က်ေနာ္ ဗီြအိုေအမွာ ၁၅ ႏွစ္မလုပ္ခင္ ျမန္မာ့အသံမွာ အႏွစ္ ၂၀ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္ဟာ အဂၤလိပ္ ကၽြန္ေခတ္မွာ ေမြးပါတယ္။ ဂ်ပန္ေခတ္ကိုလည္း ႀကံဳပါတယ္။ ေနာက္ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ေတာ့လည္းပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ကြန္ျမဴနစ္ အုပ္စိုးတာတို႔-ဘာတုိ႔ ျဖစ္လာေတာ့ ေနာက္ က်ေနာ္ ျမန္မာ့အသံမွာ အႏွစ္ ၂၀ လုပ္တဲ့အခါမွာ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ- စသျဖင့္ ေခတ္အဆက္ ဆက္ ေနာက္ဆံုး ေခတ္အဆက္ဆက္ကို က်ေနာ္ ႀကံဳခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္သတင္းစာဆရာပါ။ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ ကေလာင္ကိုင္ခဲ့တဲ့သူပါ။ အဲဒီေတာ့ကာ ဒီလုိ ျမန္မာျပည္မွာေပါ့ေလ- ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္လာတဲ့ အတြက္ အင္မတန္ကို ဝမ္းသာစရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္သြားခ်င္တဲ့ အခါမ်ဳိးမွာ၊ အခုနက သမၼတႀကီး အမိန္႔ရွိသလို က်ေနာ္တုိ႔က အျမတ္ထုတ္ဖို႔၊ Invest လုပ္ဖို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္ အခုနက ေျပာသလို က်ေနာ့္ ညီအကို ေမာင္ႏွမအရင္းေတြ အဲဒီမွာ ရွိေနပါမယ္။ အဲဒီေတာ့ကာ မၾကာေသးခင္က ျဖစ္ေနတဲ့ ကိစၥေတြ၊ အင္မတန္ အက်ည္းတန္ အ႐ုပ္ဆိုးတဲ့ ကိစၥေတြ ျဖစ္ေနတာက ျမန္မာျပည္အတြင္းမွာ ဘယ္ေလာက္ထိ သိၾကတယ္၊ ျမင္ၾကတယ္ဆိုတာကို မသိရေပမဲ့လို႔ ျပည္ပမွာကေတာ့ သမၼတႀကီးလည္း သိတဲ့အတိုင္းပါပဲ။ ဒီကေန႔ ေခတ္ေပၚ တိုးတက္တဲ့ နည္းပညာေတြအရ သမၼတႀကီးအိမ္မွာ ေန႔လည္စာ ဘာတို႔စရာနဲ႔၊ ဘာဟင္းနဲ႔ စားလဲဆိုတာကိုေတာင္မွ သိလို႔ ျမင္လို႔ရတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိး ျဖစ္သြားပါၿပီ။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ ဦးဝင္းေအာင္ခင္ဗ်ာ။ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဦးဝင္းေအာင္ ေမးစရာရွိတာကို ေမးေပးပါ။
ဦးဝင္းေအာင္။ ။ ဒီလို ဘာသာေရး အက်ည္းတန္၊ အ႐ုပ္ဆိုးတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကို ျပင္ပမွာ ျမင္ေနရတဲ့အတြက္က သမၼတႀကီး ဦးေဆာင္တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကို အင္မတန္ အက်ည္းတန္ အ႐ုပ္ဆိုးေစပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီ မုန္းတီးေရးကို ဖန္တီးေနတဲ့- ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း လုပ္ေနတာကို တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအရ ဘယ္လိုမွ ဘာေၾကာင့္ အေရးမယူလဲဆိုတာ – က်ေနာ္ဟာ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ မူဆလင္တစ္ေယာက္ပါ။ မြတ္ဆလင္တစ္ေယာက္ အေနနဲ႔လည္း က်ေနာ္ ေတာ္ေတာ္ စိတ္မေကာင္းျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ မွာ ေမြးတဲ့ လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔လည္း ဝမ္းနည္းပါတယ္။ ေနာက္ အႏွစ္ ၅၀ သတင္းသမားတစ္ေယာက္ အေနနဲ႔လည္း က်ေနာ္ အံ့ၾသမိပါတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ ဟုတ္ကဲ့၊ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္၊ ဦးဝင္းေအာင္ ခင္ဗ်။ ေမးခ်င္တဲ့သေဘာေတာ့ က်ေနာ္နားလည္ပါတယ္။ က်ေနာ္နားလည္တာက လက္ရိွ မုန္းတီးေရးေတြ လံႈေဆာ္ေနတာေတြကို ဘာေၾကာင့္ အေရးမယူသလဲ၊ အေရးယူမႈ ရိွသလားဆိုတာကို သိခ်င္တယ္။
သမၼတဦးသိန္းစိန္။ ။ က်ေနာ္ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံေရးအရ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြလုပ္တယ္။ တခါ စီးပြားေရးအရ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္တယ္။ အဲေတာ့ ေအာင္ျမင္မႈေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ အထိုက္အေလ်ာက္ ရပါတယ္။ အခက္အခဲေတြ စိန္ေခၚမႈေတြ ဒါေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲေတာ့ ရခိုင္မွာျဖစ္တဲ ့ကိစၥေတြက ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ ထၿပီးေတာ့ ျဖစ္ၾကတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈအေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ လူအုပ္စုတစုနဲ႔ တစု မီးရိႈၾက အၾကမ္းဖက္ၾကနဲ႔မွ ႀကီးထြားလာတဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ဖဲြ႔ပါတယ္။ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္မွာ ဟိုဖက္က ေဒါက္တာ ပါပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေဒါက္တာ နဲနဲေလး ေျဖေပးလိုက္ပါ။
ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္။ ။ အခ်ိန္အရဆိုေတာ့ အမ်ားႀကီးေတာ့ က်ေနာ္ မေျပာေတာ့ပါဘူး။ သို႔ေသာ္ ၿခံဳၿပီးေျပာမယ္ဆိုရင္ တဖက္နဲ႔တဖက္ ယံုၾကည္မႈေတြ ေလွ်ာ့ပါးေနတာေတြ၊ ေနာက္ၿပီး မုန္းတီးမႈေတြ ရိွေနတာက ျမန္မာျပည္မမွာေရာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာပါ အေတာ္ၾကာၾကာ ရိွေနၿပီးသားပါ။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြလုုပ္လာတဲ့အခါ ပြင့္လာတဲ့အခါ မေက်နပ္မႈေတြကို ပိုၿပီး ျပလာတဲ့ အေျခအေနမွာရိွေတာ့ ျဖစ္သြားတဲ့ ရာဇ၀တ္မႈေပၚ မူတည္ၿပီးတဲ့အခါမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ Community Level မွာပဲ အဓိက ျဖစ္ခဲ့တာပါ။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ Report ကိုလည္း လူေပါင္း ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ေလာက္ကို အင္တာဗ်ဴးၿပီး ေရးခဲ့တာပါ။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း Online မွာ အဂၤလိပ္လိုေရာ ျမန္မာလိုေရာ ရပါမယ္။ အဓိက ေျပာခ်င္တာက မေက်နပ္မႈေတြ မုန္းတီးမႈေတြက အရမ္းမ်ားလာတဲ့အခါမွာ အခြင့္အေရးယူၿပီး ေျမာက္ထိုးပင့္ေကာ္မႈေတြကလည္း အမ်ားႀကီး ပါလာတယ္။ အဲဒီ ပါလာတဲ့ အပိုင္းေတြက အေျခအေနေတြကို ပိုၿပီး ဆိုးသြားေစတာပါ။ ေနာက္ အစိုးရအေနနဲ႔ အေရးယူမႈမျပဳဘူးဆိုတာ အဲဒါေတာ့ မဟုတ္ပါဘူးဗ်။ မိတၱီလာမွာ ၿပီးၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာလည္း အေရးယူမႈေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ပါတယ္။ ရခိုင္မွာလည္း က်ေနာ္တို႔က အေရးယူမႈေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္ပါတယ္။ ရခုိင္မွာလည္း အေရးယူမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တို႔ ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔က အားလံုးကို ၾကည့္ခြင့္ရတဲ့အတြက္ အေရးယူမႈေတြက အမ်ားႀကီးလုပ္ထားပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး တခု ေျပာခ်င္တာက ဒီအစိုးရအေနနဲ႔ ဘာမွ လုပ္မထားဘူးဆိုတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ Interfaith Dialogue ေတြကို တႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာနဲ႔ လုပ္ဖို႔ လုပ္ေနပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္တည္ၿငိမ္ေရးနဲ႔ ဖံြၿဖိဳးတိုးတက္ေရးေတြကေန ဒါေတြကို လုပ္ေနပါတယ္။ ရခိုင္ေကာ္မရွင္ကိစၥ ၿပီးသြားေတာ့ ဒီကိစၥမွာ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့လူေတြနဲ႔ ဆက္ၿပီးလုပ္ေန က်ေနာ္တို႔ အႀကံျပဳေနတယ္ ၀င္ၿပီး ကူညီေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီ Interfaith Dialogue ေတြကို ရန္ကုန္မွာလည္း လုပ္ေနပါတယ္။ ရခိုင္မွာလည္း အဖဲြ႔ေတြက အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြ ဗုဒၵဘာသာ၀င္ေတြ အတူတဲြသြားၿပီးေတာ့ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔လုပ္ဖို႔ ၀ိုင္းၿပီးလုပ္ေနၾကပါၿပီ။ အားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
ဦးရဲထြဋ္ ေျဖၾကားခ်က္မ်ား
=============
သမၼတဦးသိန္းစိန္နဲ႔အတူ လိုက္ပါလာတဲ့ သမၼတရဲ႕ေျပာေရးဆို ခြင့္ရွိသူ၊ ျပန္ၾကားေရးဒုန၀န္ႀကီး ဦးရဲထြဋ္ကလည္း ၀ါရွင္တန္ၿမိဳ႕ေတာ္ ဗြီအိုေအဌာနခ်ဳပ္မွာ က်င္းပတဲ့ ျမန္မာမိသားစုေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆုံပြဲမွာ နယ္ပယ္စုံက ျမန္မာမိသားစုေတြရဲ႕ ေမးျမန္းခ်က္ေတြကို ျပန္လည္ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။
