MMSY မိသားစု၀င္တဦးျဖစ္သူ ကိုသန္းမင္းထိုက္ ကို မ၀ိုင္း ေတြ႔ဆံု အင္တာဗ်ဴးထားသည္ကို ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
ကိုသန္းမင္းထိုက္ဟာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ျမန္မာစာအထူးျပဳ ပါရဂူဘြဲ႕(Ph.D) တက္ေရာက္ေနတဲ့ ဂုဏ္ယူဖြယ္ ထူးခၽြန္မြတ္စလင္မ္ လူငယ္တစ္ဥိးပဲျဖစ္ပါတယ္။
အပိုင္း(၁)
ေမး – စလာမ္ပါ အစ္ကုိ။
ေျဖ – ၀အလိုင္းကြန္းမ္စလာမ္
ေမး – ထူးခၽြန္မြတ္စလင္မ္လူငယ္က႑အတြက္ အင္တာဗ်ဴးလုပ္မွာဆုိေတာ့ အေမးေျဖက႑ေလး စလိုက္ ရေအာင္ေနာ္။
ေျဖ – ဟုတ္ကဲ့။
ေမး – အစ္ကုိ႔ရဲ႕ နာမည္ေလးေျပာျပပါလား။ ျမန္မာနာမည္ေရာ၊ အာရဗီနာမည္ေရာေပါ့။
ေျဖ – ဟုတ္ကဲ့ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ ျမန္မာနာမည္က သန္းမင္းထိုက္ပါ။ အာရဗီနာမည္ကေတာ့ မုဟမၼဒ္ဖိုင္သြလႅာဟ္။
ေမး – ေမြးရပ္ဇာတိနဲ႔ ေမြးသကၠရာဇ္ကေရာ။
ေျဖ – ေမြးရပ္ဇာတိကေတာ့ သာေကတပါပဲ။ ေမြးသကၠရာဇ္က ၂၅-၂- ၁၉၇၇ ပါ။
ေမး – သန္းမင္းထိုက္ဆုိတာ နာမည္အရင္းပဲလား။ စာေတြေရးေတာ့ေရာ။
ေျဖ – ဟုတ္ကဲ့ နာမည္ရင္းပါ။ စာေရးေတာ့လည္း သန္းမင္းထိုက္ဆုိတဲ့နာမည္ကုိ ျမန္မာစာနဲ႔တြဲၿပီးေတာ့ သန္းမင္းထိုက္(ျမန္မာစာ) ဆုိတဲ့နာမည္နဲ႔ ေရးပါတယ္။
ေမး – ျမန္မာစာေမဂ်ာေပါ့ေနာ္။
ေျဖ – ဟုတ္ကဲ့ ျမန္မာစာေမဂ်ာပါ။
ေမး – ဟုတ္ကဲ့ ဒါဆုိ ကုိသန္းမင္းထိုက္ရဲ႕ မိဘေတြနဲ႔ ညီအစ္ကုိ ေမာင္ႏွမေတြေရာ ေျပာျပလုိ႔ရမလား။ လက္ရွိဘယ္မွာေနလဲ။
ေျဖ – ညီအစ္ကုိေမာင္ႏွမ(၅)ေယာက္ရွိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က အႀကီးဆုံး။ အားလုံးကေတာ့ ဘြဲ႕ရၿပီးပါၿပီ။ မိဘေတြကေတာ့ အေဖက ဦးျမသန္း( စာေရးဆရာေမာင္သဲနီ)။ အေမက ေဒၚျမစိန္ပါ။ ေနတာကေတာ့ မိဘေတြနဲ႔အတူ ေဒါပံုမွာ ေနပါတယ္။
ေမး – ကုိသန္းမင္းထိုက္ရဲ႕ ပညာေရးအေျခအေနကုိလည္း ေျပာျပပါဦး။ ငယ္ငယ္ကတည္းက အခုလက္ရွိထိ ပညာသင္ၾကားခဲ့တဲ့ အေျခအေနေလးေပါ့။
ေျဖ – ငယ္ငယ္က ေက်ာင္းစေနတာကေတာ့ သာေကတ အ.မ.က(၁)မွပါ။ မူလတန္းေက်ာင္းသားဘ၀မွာ ေတာ့ ပညာရည္ခၽြန္ဆုေတြ ရခဲ့ဖူးတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီကေန အလယ္တန္းေက်ာင္းေျပာင္းတဲ့အခ်ိန္ က်ေတာ့ ပညာေရးက ထူးထူးခၽြန္ခၽြန္ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ သာမန္ပဲေပါ့။ (၅)တန္းမွာ ေဒါပုံကုိ ေျပာင္းတယ္။ (၆)တန္းေရာက္ေတာ့ နယ္ကုိေျပာင္းရတယ္။ နယ္ဆုိတာက စစ္ကိုင္းတုိင္း ေရဦးဘက္။ အေဖက ဆည္ေျမာင္းဌာနက S.A. E ဆုိေတာ့ ၈၈ အေရးခင္းေနာက္ပိုင္းမွာ နယ္ဘက္ကုိတာ၀န္က် လို႔ ေျပာင္းရတာ။ အဲဒီကေန (၈)တန္းႏွစ္ေရာက္ေတာ့ အေဖက ေတာင္တြင္းႀကီးကို ေျပာင္းရျပန္ တယ္။ အဲဒီႏွစ္မွာပဲ အေဖလည္း ဟဂ်္သြားျဖစ္ေတာ့ မိသားစုကုိ ရန္ကုန္မွာပဲ ျပန္ထားမယ္ဆုိၿပီး (၈)တန္းမွာတစ္ခါ ရန္ကုန္ျပန္ေရာက္လာတာေပါ့။ အဲဒီလို ေလွ်ာက္ေျပာင္းေနရေတာ့ မၾကာခဏ ဆိုသလို ခံစားမႈအသစ္ ျဖစ္တယ္။ သူငယ္ခ်င္းအေပါင္းသင္းကလည္း အသစ္၊ ဆရာကလည္း အသစ္။ နယ္နဲ႔ ရန္ကုန္ အကူးအေျပာင္းမွာ နည္းနည္းေလးကြာျခားမႈရွိေနတယ္။ နယ္ကုိေရာက္ေတာ့လည္း ရန္ကုန္သား ၿမိဳ႕သားဆိုၿပီး သူတို႔ရဲ႕အျမင္ကတစ္မ်ိဳး။ ေနာက္ၿပီး ကိုယ္ေျပာတာဆိုတာနဲ႔ သူတို႔ေျပာဆို ဆက္ဆံတာေတြက ကြာျခားတယ္။ ဟိုမွာနည္းနည္း အသားက်ၿပီးမွ ရန္ကုန္ျပန္ေရာက္လာေတာ့ စ႐ိုက္ေတြက နည္းနည္းကြဲသြားၿပီ။ အဲဒီတုန္းက ရန္ကုန္မွာ (၈)တန္းျပန္တက္ရတာ။ အ-လ-က (၄)၊ ေဒါပံုမွာ။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္က နယ္ေျပာင္းလည္းျဖစ္ ေက်ာင္းအပ္ခ်ိန္ကလည္း ေနာက္က်ေတာ့ ႏွစ္က်ေတြခ်ည္းပဲ ထားတဲ့အခန္းထဲမွာ ကၽြန္ေတာ့္ကိုထားခံရတယ္။ သိပ္လည္းမေပ်ာ္ဘူး။ သူငယ္ခ်င္း အေပါင္းအသင္းလည္း မရွိဘူး။ ေနာက္ဆံုး စာထဲမွာပါ သိပ္အာရုံမရွိေတာ့ဘူး။ စာသင္တဲ့ဆရာ၊ ဆရာမတိုင္းကလည္း တစ္ခန္းလံုးကိုၿခံဳၿပီး မႏွစ္က သင္ၿပီးသားလို႔ သတ္မွတ္ၿပီး ကြက္ေက်ာ္သင္တာ တို႔ ေတာ္ရိေလ်ာ္ရိသင္တာတို႔၊ မႏွစ္က မွတ္စုရွိၿပီးသားမဟုတ္လားလို႔ေျပာၿပီး မွတ္စုအသစ္မေပး ေတာ့တာတို႔ အဲဒီလိုမ်ိဳးေတြလုပ္ေတာ့ ၾကြားလိုက္ရဦးမယ္ ကၽြန္ေတာ္ ၈ တန္းႏွစ္မွာ က်ေရာဗ်။
ေမး – ေၾသာ္ …. အစ္ကုိတုိ႔တုန္းက (၈)တန္းက အစုိးရစစ္ စာေမးပြဲျဖစ္မယ္ေနာ္။
ေျဖ – ဟုတ္တယ္ အစုိးရစစ္။ (၈)တန္းမွာ တစ္ႏွစ္က်ၿပီးေတာ့– ေနာက္–အဲဒီစစ္ကိုင္းတုိင္းကုိပဲ ျပန္ေျပာင္း ရတယ္။ အဲဒီမွာပဲ (၈)တန္း ျပန္တက္တယ္။ ျပန္တက္တဲ့ႏွစ္မွာေတာ့ ဂုဏ္ထူး(၂) ဘာသာပါတယ္။ သခၤ်ာနဲ႔ သမုိင္း။ အဲဒီ အ-ထ-က(၁) ေရဦးကေနပဲ ဆယ္တန္းေအာင္တယ္။ ဆယ္တန္းေအာင္ၿပီးတဲ့ အခါမွာလည္း ပုံမွန္ဆုိ မုံရြာဒီဂရီေကာလိပ္တက္ရမွာ။ ဒါေပမဲ့ အေဖက တစ္ခါ လားရႈိးေျပာင္းရတယ္။ အဲဒါနဲ႔ လားရႈိးမွာ ေက်ာင္းတက္ရတယ္။ First Year ကုိ လားရႈိးေကာလိပ္မွာ တက္တယ္။ အခုေတာ့ ဒီဂရီေကာလိပ္ျဖစ္သြားၿပီေပါ့။ ပထမႏွစ္မွာ ပါဠိဂုဏ္ထူးနဲ႔ေအာင္တယ္။ ေအာင္ၿပီးသြားေတာ့ တစ္ခါ ပဲခူးကုိ ေျပာင္းရျပန္တယ္။
ေမး – ဒါဆုိ အစ္ကုိ နယ္ေတြေတာ္ေတာ္စုံသြားၿပီ။
ေျဖ – ဟုတ္တယ္။ မႏၱေလး ေခ်ာင္း၀င္းကိုလည္း အေဖေျပာင္းခဲ့ရဖူးတယ္။ ဒါေပမဲ့ မိသားစုက မေျပာင္းျဖစ္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ အလည္တစ္ေခါက္ပဲ ေရာက္လိုက္တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ မြန္ျပည္နယ္ မုဒံုနယ္က ၀င္းဖႏံုဆည္စီမံကိန္းမွာလည္း အေဖလုပ္ခဲ့ေသးတယ္။ အေဖ့အလုပ္ကိစၥနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ နယ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေနခဲ့ရဖူးတယ္။ အေတြ႕အႀကံဳေတြ၊ ဗဟုသုတေတြေတာ့ အမ်ားႀကီး ရတာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ဆိုးတာေတာ့ ရန္ကုန္ျပန္ေရာက္ေတာ့ ငယ္ေပါင္းႀကီးေဖာ္ သူငယ္ခ်င္း မရွိေတာ့သလိုျဖစ္သြားတယ္။ အေဖက ပဲခူးကိုေျပာင္းရတဲ့အခ်ိန္မွာ ရန္ကုန္နဲ႔လည္း ေတာ္ေတာ္နီးသြားၿပီဆုိေတာ့ ညီအစ္ကုိေမာင္ႏွမေတြအကုန္လုံးကုိ ဘာသာေရးေလာကနဲ႔ နီးနီးစပ္စပ္ရွိဖုိ႔ ရန္ကုန္မွာပဲ အထိုင္ခ်ေတာ့မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔မိသားစု ရန္ကုန္မွာ ေနၾကတယ္။ အေဖကေတာ့ လာလိုက္ သြားလိုက္ပဲ။ ေနာက္ေတာ့ ဆည္ေျမာင္းဌာန ဦးစီးမွဴးဘ၀က အလုပ္ထြက္လိုက္တယ္။ အေဖလည္း စိတ္ကုန္သြားတယ္နဲ႔တူပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္လည္း Second Year ကုိ ရန္ကုန္အေ႔ရွပိုင္းတကၠသုိလ္မွာတက္တယ္။ အဲဒီကေအာင္ေတာ့ ဂုဏ္ထူးတန္းပါသြားတယ္။ ဂုဏ္ထူးတန္းက (၃)ႏွစ္ထပ္တက္တယ္။ အဲဒီကေနၿပီးေတာ့တစ္ခါ မဟာ၀ိဇၨာတန္းကို ရန္ကုန္တကၠသုိလ္မွာ ေျပာင္းတက္ခဲ့တယ္။ အဲဒီတုန္းက အေရွ႕ပိုင္းတကၠသိုလ္မွာပဲ ဆက္တက္မယ္ဆို တက္လို႔ရပါတယ္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ဆိုတာက ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ ငယ္ငယ္ထဲက မက္ခဲ့တဲ့ အိပ္မက္ေလ။ အဓိပတိလမ္း၊ ဂ်ပ္စင္၊ RC ၊ ကံ့ေကာ္ပင္တန္း၊သစ္ပုတ္ပင္ —ဒါေတြက သီခ်င္းေတြ၊ ၀တၳဳေတြ၊ ႐ုပ္ရွင္ေတြထဲကတစ္ဆင့္ လႊမ္းမိုးေနတာကိုး။ ဒါေၾကာင့္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကို ေျပာင္းတက္ခ်င္ခဲ့တာ။
ေနာက္တစ္ခုက ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ျမန္မာစာဌာနမွာ ဆရာႀကီးေဒါက္တာ ခင္ေအး (ေမာင္ခင္မင္-ဓႏုျဖဴ)က ပါေမာကၡ-ဌာနမွဴး ျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္။ ဆရာႀကီးလက္ထက္မွာ ဆရာႀကီးရဲ႕တပည့္ျဖစ္ခ်င္တာ လည္း ပါတာေပါ့။ အဲဒီႏွစ္ခုေၾကာင့္ ေျပာင္းလိုက္ရေပမဲ့ အေရွ႕ပိုင္းတကၠသိုလ္ ျမန္မာစာဌာနက ဆရာ၊ဆရာမတခ်ိဳ႕က ကၽြန္ေတာ္ေျပာင္းတာကို သိပ္သေဘာမတူၾကဘူး။ ဌာနက ေမြးထုတ္ထားတဲ့ အေတာ္ဆံုးေက်ာင္းသားသံုးေယာက္တစ္ခါတည္း ေျပာင္းသြားၾကတာဆိုေတာ့ စိတ္မေကာင္းျဖစ္ၾက တာပါ။ ေျခစံုကန္သြားတယ္၊ ဘာညာေပါ့။ ပါေမာကၡဆရာမႀကီးကို ကၽြန္ေတာ္ရွင္းျပတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ေျခစံုကန္တာမဟုတ္ဘူးလို႔။ အေရွ႕ပိုင္းတကၠသိုလ္၊ ျမန္မာစာဌာနရဲ႕ဂုဏ္ကိုေဆာင္ဖို႔ အတြက္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကို သြားတာပါလို႔။ ဆရာမႀကီးကေတာ့ နားလည္ေပးပါတယ္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေျပာင္းတဲ့ႏွစ္က အထူးျခားဆံုးပဲ။ ဆရာႀကီးဦးခင္ေအးရဲ႕ လက္ေအာက္မွာ ဆရာ၊ဆရာမေတြလည္း အညီညြတ္ဆံုး အတက္ၾကြဆံုး ကာလေတြျဖစ္မယ္လို႔ ထင္တယ္။ စာတမ္းေတြ၊ ေဆြးေႏြးပြဲေတြဆိုတာလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔အရင္က ေက်ာင္းသားေတြ အဲေလာက္မလုပ္ခဲ့ရသလို ေနာက္ပိုင္းႏွစ္သမားေတြလည္း မလုပ္ရေတာ့ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔တက္တဲ့ ၂ ႏွစ္မွာ ဆရာႀကီးက သူလုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိသမွ် အစြမ္းကုန္ပ်ိဳးေထာင္ေပးခဲ့ပံုရတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ မာစတာ ၂ ႏွစ္၊ semester ၄ ခု တက္ရတာမွာ Grade 4 (၁၃)ခု ရတယ္။ (၈)ခုပါရင္ေတာင္မွပဲ MRes ဆက္တက္ဖို႔ ကြာလီဖိုင္းျဖစ္တယ္ဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္လည္း မထူးဘူး ဆက္တက္မယ္ဆိုၿပီး တက္ျဖစ္ျပန္တယ္။
ေမး – MRes ဆုိတာက ဘာလဲအစ္ကုိ။
ေျဖ – Master of Research …. ။ ဒါက ေနာက္ပိုင္းမွ ေပၚလာတဲ့ ၾကားခံဘြဲ႕တစ္ခုပါ။ ပါရဂူဘြဲ႕ကို အရင္က ဆရာ၊ ဆရာမေတြပဲ ၀င္ခြင့္ေျဖၿပီး ေလွ်ာက္လို႔ရတယ္ေလ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဆရာ မျဖစ္ေသးတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြအေနနဲ႔လည္း ထူးခၽြန္ရင္ ထူးခၽြန္သလို တက္ခြင့္ရေအာင္ တစ္ႏွစ္သုေတသနဘြဲ႕ တစ္ခု ထားေပးထားတာ။ ဒါေပမဲ့လည္း အဲဒီအတန္းတက္ခြင့္ရလို႔၊ ေနာက္ၿပီး က်မ္းလည္းျပဳႏိုင္ၿပီး က်မ္းေအာင္လို႔ ပါရဂူတန္းကို တန္းၿပီးတက္ႏိုင္တာေတာ့ မဟုတ္ေသးဘူး။ ၀င္ခြင့္အတြက္ ႏႈတ္ေျဖ(viva) ရွိေသးတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အဲဒီမွာ ျပဳတ္က်န္ခဲ့တာလည္း ရွိတာေပါ့။ ေနာက္ပိုင္းမွာဆို ၂ ႏွစ္ေျဖလို႔ မေအာင္ရင္ ပါရဂူအတြက္ ေျဖခြင့္မရွိေတာ့ဘူးတို႔ ဘာေတာ့ တျဖည္းျဖည္းတင္းၾကပ္လာတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေရွ႕မွာကလည္း နည္းနည္းေဖာင္းပြထားတာေတြ ရွိတာကိုး။ ထားပါေတာ့။ အဲဒီ MRes အတြက္က ေက်ာင္းလုိေတာ့ မတက္ရဘူး။ က်မ္းႀကီးၾကပ္သူ (Supervisor) ခ်ေပးထားတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္က်မ္းႀကီးၾကပ္သူက အဲဒီအခ်ိန္က ပါေမာကၡဌာနမွဴး ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ေဆြျမင့္။ က်မ္းေခါင္းစဥ္ကေတာ့ ‘ျမန္မာကဗ်ာႏွင့္ပန္းသေကၤတ’ဆိုတဲ့ေခါင္းစဥ္ပါ။
ေမး – ‘ျမန္မာကဗ်ာႏွင့္ ပန္းသေကၤတ’ ဟုတ္လား။
ေျဖ – ဟုတ္တယ္။ ပန္းေလးေတြကုိ ကဗ်ာေတြထဲမွာ စာဆိုေတြက ထည့္ေရးၾကတယ္။ အဲဒါ ဘယ္လို အဓိပၸာယ္၊ ဘယ္လို တင္စားမႈေတြနဲ႔ ေရးထားတာလဲဆုိတာကို ေလ့လာတာ။ MRes ၿပီးသြားတဲ့ အခါက်ေတာ့ Ph.D ဆက္တက္ရတယ္။ (၅)ႏွစ္တက္ရတယ္။ အဲဒါ ပညာေရးလမ္းေၾကာင္း သက္သက္ေပါ့။ ေနာက္ …
ေမး – ခဏေလးအစ္ကုိ။ တစ္ခုေလာက္ ျပန္ေမးပါရေစ။ ခုနက အစ္ကုိေျပာသြားတယ္။ first year က လားရႈိးမွာ။ ေနာက္ second year က ရန္ကုန္မွာ။ အဲဒါၿပီးေတာ့ ဂုဏ္ထူးတန္း (၃)ႏွစ္။ အဲဒီ (၃)ႏွစ္ၿပီးေတာ့မွ MRes က သီးျခားလား။
ေျဖ – အဲဒီမတိုင္ခင္ Master (၂)ႏွစ္တက္ရတယ္။ M.A ဘြဲ႕ယူၿပီးေတာ့မွ MRes က သီးသန္႔ဘြဲ႕တစ္ခုအေနနဲ႔ တစ္ႏွစ္တက္ရတာ။ မဟာသုေတသနဘြဲ႕လို႔ေတာ့ ျမန္မာလိုသံုးၾကတယ္။
ေမး – အခု ပါရဂူဘြဲ႕အတြက္က ေနာက္ထပ္(၅)ႏွစ္ေပါ့။ ဒါဆုိ အစ္ကုိ ေက်ာင္းတက္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္အေတြ႕အႀကံဳ ကလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားသြားၿပီေပါ့ေနာ္။ အခုဆုိ အစ္ကုိက ပါရဂူဘြဲ႕အတြက္ လုပ္ေနတဲ့အခါမွာေရာ ဘယ္လုိႀကိဳးစားခဲ့ရတာမ်ဳိးေတြရွိခ့ဲလဲ။ နည္းနည္းေျပာျပေပးပါဦး။
ေျဖ – ဟုတ္ကဲ့ … အခုကၽြန္ေတာ္လုပ္ေနတဲ့ က်မ္းေခါင္းစဥ္ကေတာ့ ဘာသာေဗဒနဲ႔ ပတ္သက္တာေပါ့။ Master ဒုတိယႏွစ္ေရာက္ေတာ့ Major ခြဲရတယ္ေလ။ Literature နဲ႔ Language တစ္ခုခုကို ေရြးရေတာ့မယ္ဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္က language ကို ေရြးခဲ့တယ္။ ကၽြန္ေတာ္က နဂိုကတည္းက စာေပကို စိတ္၀င္စားတဲ့သူ။ ဒါေပမဲ့ ဆက္ၿပီး ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ေလ့လာလို႔ရတယ္။ ဘာသာစကားပိုင္းက်ေတာ့ စာအုပ္ဖတ္႐ုံနဲ႔ မလြယ္ဘူးေလ။ ဒါေၾကာင့္ ဘာသာစကားဘက္ကို ကၽြန္ေတာ္ယူလိုက္တာ။ အခု ပါရဂူက်မ္းတင္ေတာ့ ေခါင္းစဥ္က “ျမန္မာဘာသာစကား၏ စကားလုံးဖြဲ႕ပုံကို သမူဟဘာသာေဗဒရႈေထာင့္မွ ေလ့လာျခင္း”။ သမူဟဘာသာေဗဒ(Integrational Linguistics) ဆုိတာက ဒီဘက္မွာ နည္းနည္းစိမ္းေနတယ္။ ဂ်ာမန္က ဆရာတစ္ေယာက္က စခဲ့တာ။ အဲဒါက သခၤ်ာမွာရွိေနတဲ့ set theory ကုိ ဘာသာစကားနဲ႔ ခ်ိတ္ၿပီးေလ့လာတာ။
ေမး – ေၾသာ္ set က (၁၀)တန္းတုန္းကေတာ့ သင္ဖူးလိုက္တယ္။ သိပ္ေတာ့ မမွတ္မိေတာ့ဘူး။
ေျဖ – ဟုတ္တယ္ ဘာသာစကားကို set theory နဲ႔တြဲၿပီး နယ္ပယ္(၂)ခုကုိ ေရာၿပီးေတာ့ ေလ့လာတာ ဆိုေတာ့ နည္းနည္းေတာ့ခက္တယ္။ ၾကားထဲမွာ စာတမ္းေတြလုပ္ထားေတာ့ အားလုံး အဆင္ေျပပါ တယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕က်မ္းႀကီးၾကပ္သူ (Supervisor) ကိုယ္တိုင္က ဂ်ာမနီမွာသြားၿပီး အဲဒီဘာသာရပ္ကို သင္လာခဲ့တာ။ ဆရာ့နာမည္က ေဒါက္တာကိုေလးတဲ့။ ပုသိမ္တကၠသိုလ္က ပါေမာကၡ။ အခုေတာ့ ဆရာက ႏိုင္ငံျခားတကၠသိုလ္တစ္ခုမွာ ဧည့္ပါေမာကၡျဖစ္ေနတယ္။ ဆရာကုိယ္တုိင္ကလည္း ဒီေခါင္းစဥ္နဲ႔ ကၽြန္ေတာ့္ကို လုပ္ေစခ်င္တယ္။ မင္းလုပ္ပါလားလို႔ ေမးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကလည္း ေနာက္ပိုင္းကိုယ့္ေအာက္အငယ္ေတြ ဒီဘာသာရပ္ကို ဆက္သင္ေနရမယ္ဆိုရင္ ကုိးကားစရာ က်မ္းတစ္ခု ရွိသြားေအာင္ လုပ္ေပးခ်င္တဲ့ စိတ္ျဖစ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ ဖတ္စရာ၊ ေလ့လာစရာ ျမန္မာလိုစာအုပ္ မရွိဘူးေလ။ ခက္ခဲမယ္ဆိုတာေတာ့ ႀကိဳတြက္ထားၿပီးသား ပါပဲ။ ဒီေတာ့ ဂ်ာမနီက အဂၤလိပ္လိုေရးထားတဲ့ စာအုပ္ေတြကိုပဲ အဓိက ဖတ္ရတယ္။ အင္တာနက္က ရွာေတာ့လည္း ေတာ္ေတာ္နည္းတယ္။ အခုကံဆိုးခ်င္ေတာ့ ဆရာက ကိုရီးယားက တကၠသိုလ္တစ္ခု ကို ေရာက္သြားတယ္။ အခုေတာ့ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္က လက္ရွိပါေမကၡ ေဒါက္တာေအာင္ျမင့္ဦးက ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ Supervisor အသစ္ျဖစ္လာတယ္။ ဆရာကလည္း ျမန္မာစာနဲ႔ ပထမဦးဆံုး ပါရဂူဘြဲ႕ရခဲ့ သူပါ။ လူေတာ္တစ္ေယာက္ပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ယူထားတဲ့ေခါင္းစဥ္အေပၚမွာေတာ့ က်မ္းကပံုေပၚေအာင္ ေတာ္ေတာ္အားစိုက္ရဦးမယ့္သေဘာရွိတယ္။
ေမး – အဲဒီေတာ့ အစ္ကုိပုိၿပီးေတာ့ ေလ့လာျဖစ္တာေပါ့ေနာ္။ ေ႔ရွမွာ အားကုိးစရာမရွိဘူးဆုိေတာ့။
ေျဖ – ဟုတ္တယ္။ ပိုေတာ့ စူးစိုက္ေလ့လာျဖစ္သြားတာေပါ့။ တစ္ခါတစ္ခါ အားကိုးရာမဲ့သလိုလို၊ အေဖာ္မဲ့ သလိုလို၊ အခက္အခဲႀကံဳရတာေတြက ဘာနဲ႔တူသလဲဆိုေတာ့ ငယ္ငယ္က ရဟတ္စီးရသလိုပဲ။ လႈိက္ခနဲ ရင္ဖုိၿပီး ခံစားရခက္သြားရတာမ်ိဳးဆိုေပမဲ့ ေအာက္ေရာက္တဲ့အခါက်ေတာ့ အဲဒီအရသာကို ႀကိဳက္ေနမိတာမ်ိဳး။ ကၽြန္ေတာ္လည္း အခက္အခဲဆိုတာမ်ိဳးကို နည္းနည္းေတာ့ သေဘာက်တတ္ေနၿပီ။
ေက်ာ္လႊားႏိုင္မႈရဲ႕ အရသာကို လိုခ်င္လို႔ေလ။
ေမး – ဒီေတာ့ အစ္ကုိက ဒီေခါင္းစဥ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပထမဦးဆုံးစတင္သူေပါ့ေနာ္။
ေျဖ – ဟုတ္ကဲ့ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။
ေမး – ဟုတ္ကဲ့ပါအစ္ကုိ။ ၿပီးေတာ့ အစ္ကုိ႕ရဲ႕ သာသနာ့ေရးရာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သင္ယူခဲ့မႈနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေလးေတြကုိ ေျပာျပေပးပါဦး။
ေျဖ – သာသနာေရးပညာက ေက်ာင္းသီးသန္႔ေတာ့ မတက္ခဲ့ဖူးပါဘူး။ ငယ္ငယ္တုန္းက မဒရဆာလည္း ေကာင္းေကာင္းမတက္ခဲ့ရပါဘူး။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အိမ္မွာ အေဖက သင္ေပးတယ္။ မဒရဆာကုိ ထားေတာ့ထားတယ္။ ထားေပမယ့္ ဆရာအေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔။ ဆရာတစ္ေယာက္ ေျပာင္းသြားလိုက္ အစကေန ျပန္သြားလိုက္နဲ႔ ေရွ႕မတက္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အဲဒါနဲ႔ ထြက္လုိက္ၿပီး ေနာက္ဆုံး ကုိယ့္ဘာသာ ကုိယ္ပဲ ဖတ္ေတာ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္းက်မွ အစၥလာမ္ဓမၼဗိမာန္မွာ သင္တန္းေလးေတြတက္တယ္။ အငယ္တန္းကုိ (၁၉၈၆)ခုႏွစ္မွာ တက္တယ္။ အဲဒီတုန္းက(၉)ႏွစ္သားပဲ ရွိေသးတယ္။ ၁၉၈၇ မွာ တစ္ႀကိမ္ ထပ္တက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြကလုပ္တဲ့သင္တန္းေတြ တက္တယ္။ အစၥလာမ္သာသနာေရးရာေကာင္စီကလုပ္တဲ့ စာစစ္ပြဲတို႔၊ ေနာက္ အုိလမာအဖြဲ႕ကလုပ္တဲ့ စာစစ္ပြဲတုိ႔ အဲဒါေလးေတြ ၀င္တက္၊ ၀င္ေျဖလုပ္တယ္။ အရင္က ရမသြာန္လဆုိရင္ အစၥလာမ္သာသနာေရးရာ ေကာင္စီဌာနခ်ဳပ္မွာ ဆရာႀကီးဃာဇီဟာရွင္မ္ရဲ႕ ေဟာေျပာပြဲေတြ ရွိတတ္တယ္။ တစ္ႏွစ္မွာေတာ့ ဗုခါရီေဟာေျပာပို႔ခ်မႈသင္တန္းဆိုၿပီး လုပ္တယ္။ ရမသြာန္တစ္လလုံး စ၊လယ္ဆံုး တက္တဲ့သူကုိပဲ သင္တန္းဆင္းလက္မွတ္ေပးတယ္။ အဲဒီတုန္းက ကၽြန္ေတာ့္အေဖလည္းတက္တယ္။ ဆရာမေဒၚခင္စန္းလြင္တုိ႔လည္း တက္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္က အငယ္ဆုံးသင္တန္းသားေပါ့။
ေမး – အဲဒီတုန္းက အစ္ကုိက အသက္ဘယ္ေလာက္လဲ။
ေျဖ – (၁၀)ႏွစ္ေလာက္ပဲရွိေသးတယ္။ ၁၉၈၇ တုန္းက။
ေမး – ေၾသာ္ … ဟုတ္ကဲ့ပါ။
ေျဖ – အဲဒါၿပီးေတာ့ စာေပမွတ္ေက်ာက္တင္ၿပိဳင္ပြဲေတြ၊ တမန္ေတာ္ေန႔အခမ္းအနားၿပိဳင္ပြဲေတြ ၀င္ၿပိဳင္တယ္။ ေကရာအသ္ၿပိဳင္တယ္၊ ေဟာေျပာပြဲၿပိဳင္တယ္။ အဲဒါမ်ဳိးေတြ ၿပိဳင္တယ္။ ေနာက္ပိုင္း နယ္ေတြေရာက္ သြားေတာ့ အဲဒီမွာေတာ့ ဘာမွ သင္ယူစရာမရွိဘူး။ ကုိယ့္ဘာသာကုိယ္ စာအုပ္ဖတ္တာေတြေလာက္ပဲ ရွိတယ္။ ရန္ကုန္ဘာသာေရးအသိုင္းအ၀ိုင္းနဲ႔ေတာ့ အဆက္မျပတ္ဘူး။ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ အေဖက ဒီဘက္ ဘာသာေရးအသိုင္း၀ုိင္းနဲ႔ အဆက္အသြယ္ရွိေနေတာ့ စာေတြနဲ႔ ဒီဘက္က လႈပ္ရွားမႈ သတင္း ေတြ ပုိ႔ေပးတာတုိ႔ အေခြေတြပုိ႔ေပးတာတုိ႔ လုပ္ေပးၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ မႏၱေလးက အေဖ့မိတ္ေဆြတခ်ိဳ႕ ကလည္း တရားေခြေတြ ကူး ကူးေပးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔လည္း နားေထာင္၊ ဟိုဘက္က မြတ္စလင္မ္ အသိုင္းအ၀ိုင္းကိုလည္း ျပန္ျဖန္႔ေပါ့။ အဲလို လုပ္ျဖစ္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ကၽြန္ေတာ္တု႔ိက စစ္ကိုင္း တုိင္း၊ ေရဦးၿမိဳ႕ေလးမွာ။ ၈ တန္းတစ္ႏွစ္ ရန္ကုန္မွာလာေနေတာ့ ဘာသာေရးအသိုင္းအ၀ိုင္းနဲ႔ ျပန္ၿပီးထိစပ္မႈရွိလာတယ္။ ေနာက္ ၁၉၉၅ မွာ ဆယ္တန္းစာေမးပြဲေအာင္ၿပီးေတာ့ ရန္ကုန္မွာ ခဏလာေနတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ျမန္မာမြတ္စလင္မ္ဘာသာေရးေလာကမွာ ထူးျခားေျပာင္းလဲမႈ ေလးေတြ နည္းနည္းျဖစ္ေနတဲ့ကာလေပါ့။ အဲဒီတုန္းက အစၥလာမ္ဓမၼဗိမာန္မွာ သဂ်္၀ီဒ္သင္တန္း တက္တယ္။ ဆရာအဏၰ၀ါေမာင္စိန္ သင္တာ။ ဆရာဦးျမတ္သူဆီမွာ အာရဗီသင္တယ္။ မအူကုန္း ဘက္က အိမ္တစ္အိမ္မွာ။ ဒါေပမဲ့ ၂ ပတ္ေလာက္သင္ၿပီး ဆရာ့အေမဆံုးသြားလို႔ ေမာ္လၿမိဳင္ကို ျပန္သြားရာကေန ျပန္မဆက္ျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ၁၉၉၈-ခုႏွစ္ လားရႈိးက ျပန္ေျပာင္းလာေတာ့မွ အစၥလာမ္ ဓမၼဗိမာန္မွာ သက္ႀကီးသင္တန္း၀င္တက္တယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အာရဗီသဒၵါက ဆရာသက္ေ၀ဆီမွာ တက္တယ္။ ေနာက္ တစ္ျခမ္းပဲ့ဗလီမွာ ဆရာမုဖ္သီဦးျမင့္သိန္းသင္တဲ့ အရဗီသဒၵါ သင္တန္းတက္ တယ္။ ေနာက္ ၁၉၉၉-ခုႏွစ္မွာ အစၥလာမ္ေကာင္စီကဖြင့္တဲ့ အစၥလာမ့္ေရးရာအဆင့္ျမင့္သင္တန္း တက္တယ္။
ေမး – ဇုံသင္တန္းေတြလား။ ဘယ္ဇုံမွာတက္ခဲ့တာလဲဟင္။
ေျဖ – ဟုတ္တယ္ ဇုံသင္တန္း၊ သန္လ်င္မွာ လုပ္တာ။ အဲဒီတုန္းက အစၥလာမ္သာသနာေရးရာေကာင္စီရဲ႕ ဥကၠ႒ႀကီးျဖစ္တဲ့ ဟာဂ်ီဦးသိန္းက ဦးစီးၿပီးလုပ္တာ။ သူကိုယ္တိုင္ေကာ၊ အခုလက္ရွိ ဥကၠ႒ျဖစ္ေနတဲ့ အလ္ဟာဂ်္ဦးညြန္႔ေမာင္သွ်ိန္ေကာ၊ ေနာက္ေတာ့ ပသီဦးကိုကိုေလးေကာ သူတို႕ေတြသင္ၾကတာ။ ေနာက္ပိုင္း ၂၀၀၅-မွာ (၅၁)ႀကိမ္ေျမာက္ အန္ဆြာရီ သင္တန္းတက္တယ္။ အစၥလာမ္ဓမၼဗိမာန္မွာပဲ ေမာင္လာနာအုမရ္ျမင့္ႏိုင္ဆီမွာ အရဗီသဒၵါသင္တန္းထပ္တက္တယ္။ ဆရာဦးျမ၀င္းသင္တဲ့ Islamic Study in English သင္တန္းေတြကိုလည္း တက္ခဲ့တယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဘာသာေရးအသိုင္း အ၀ိုင္းကလုပ္တဲ့ သင္တန္းေလးေတြ၊ ၿပိဳင္ပြဲေလးေတြမွာ ပါ၀င္ရင္း စာအုပ္စာေပေတြဖတ္ရင္း ဒီလိုပဲ ေလ့လာဆည္းပူးခဲ့တာပါ။
ေမး – အစ္ကုိ အခုလုိေျပာျပလုိ႔ သတိရသြားလုိ႔ တစ္ခုေလာက္ေမးပါရေစေနာ္။ အခုလုိ ၿပိဳင္ပြဲေလးေတြမွာ ၀င္ၿပိဳင္ျခင္းကလည္း မြတ္စလင္မ္လူငယ္ေတြအတြက္ ပုိၿပီးအေထာက္အကူျပဳႏိုင္မယ္လုိ႔ အစ္ကုိ ထင္ပါသလား။
ေျဖ – အမ်ားႀကီးျဖစ္တာေပါ့။ အမ်ားႀကီးအေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆုိရင္ အဲဒီအေတြ႕အႀကံဳ ေတြေၾကာင့္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေနရာေတြမွာ ရင့္က်က္တည္ၿငိမ္မႈရတယ္။ ဥပမာ – ေက်ာင္းတုိ႔၊ တကၠသုိလ္တုိ႔မွာ စာတမ္းဖတ္ပြဲဆုိရင္ အမ်ားႀကီးအေထာက္အကူျပဳတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕က စာတမ္းဖတ္ရ မယ္ဆုိရင္ ေၾကာက္ေနတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆုိ ရဲသြားၿပီ။ ငယ္ငယ္တုန္းကတည္းက ေဟာေျပာပြဲတုိ႔ ကဆီြဒါတုိ႔ စသျဖင့္ေပါ့ မၾကာမၾကာ၀င္ၿပိဳင္ခဲ့ဖူးေတာ့ စင္အေတြ႕အႀကံဳေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေဟာေျပာၿပိဳင္တယ္ဆုိလည္း အခ်က္အလက္ေတြလုိတယ္။ အဲဒီေတာ့ ၿပိဳင္ပြဲ၀င္တဲ့ ကေလး တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ အဲဒီအခ်က္အလက္ေတြကုိ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ သိလုိ႔မဟုတ္ဘဲ တစ္ေယာက္ေယာက္က ေရးေပးလုိ႔ပဲျဖစ္ေစ၊ ကုိယ့္ဘာသာကုိယ္ စာအုပ္ထဲက ရွာေဖြရတာပဲျဖစ္ေစ အဲဒါကို ဖတ္ရက်က္ရ အႀကိမ္ႀကိမ္ေလ့က်င့္ၿပီး အလြတ္ျပန္ေျပာရတာေတြရွိေတာ့ ေခါင္းထဲစြဲသြားေစတာေပါ့။
ေမး – ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ေလ့လာရတဲ့အက်ဳိးရသြားတာေပါ့ေနာ္။
ေျဖ – ဟုတ္တယ္ …. ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုၿပိဳင္ပြဲေလးေတြက ဘာသာေရးအသိေတြကို တုိးေစၿပီး ကို္ယ္ရည္ကိုယ္ေသြးလည္း ျမွင့္တင္ေပးႏိုင္တယ္လို႔ ထင္တယ္။
ေမး – ဟုတ္ကဲ့ပါအစ္ကုိ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အစ္ကုိက အိမာမသ္သင္တန္းလည္းသြားတက္ထားရတယ္။ ပါကစၥတန္နဲ႔မေလးရွားမွာလုိ႔ ၾကားဖူးထားတယ္။ အဲဒီအေတြ႕အႀကံဳေလးေရာ၊ အဲဒီကေန ဘာအသိပညာေတြရခဲ့လဲ ေျပာျပေပးပါဦး။
ေျဖ – ပါကစၥတန္က ၂၀၀၂-ခုႏွစ္က သြားတာ။ အဲဒါက ပထမဦးဆုံး ႏိုင္ငံျခားခရီးစဥ္ေပါ့။ ေျပာမယ္ဆုိရင္ေတာ့ နည္းနည္းေတာ့လန္႔တာေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ထပ္ (၂)ေယာက္ပါတယ္ သြားၾကတုန္းက။ တစ္ေယာက္က ကုိသန္႔ဇင္ေထြး၊ ေနာက္တစ္ေယာက္က ကုိမ်ဳိး၀င္း။
ေမး – ေၾသာ္ …. ဟုတ္ကဲ့။
ေျဖ – ၃ ေယာက္အတူတူသြားတာဆုိေတာ့ တုိင္တိုင္ပင္ပင္လည္းရွိတယ္။ သိပ္ေတာ့ အခက္အခဲ မေတြ႕ခဲ့ ဘူး။ ဟုိေရာက္ေတာ့ အေတြ႕အႀကံဳေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီးရတယ္။ အိမာမသ္သင္တန္းက Training Camp လည္းျဖစ္ေတာ့ တာ၀န္အလွည့္က်ယူတဲ့ စနစ္နဲ႔ ေလ့က်င့္ေပးတယ္။ ဘာတာ၀န္ေတြရွိလဲ ဆိုေတာ့ မနက္ေစာေစာထၿပီး အေဆာင္တစ္ခုလံုးကို ဖဂ်ရ္ဖတ္ဖို႔ လိုက္ႏႈိးရတဲ့တာ၀န္၊တစ္ေနကုန္ ဆြလာသ္အခ်ိန္ေတြအတြက္ အာဇာန္ေပးဖို႔ တာ၀န္၊ အီမာမ္လုပ္ၿပီး ဆြလာသ္ ဦးေဆာင္ေပးဖို႔တာ၀န္။ ဖဂ်ရ္အၿပီး ၅ မိနစ္ေလာက္ ဘာသာေရးအေၾကာင္းအရာတစ္ခုခုေျပာရတဲ့ တာ၀န္။ ေနာက္–ဖဂ်ရ္ဆြလာသ္ ၿပီးတာနဲ႔ အားကစားလုပ္ၾကရတယ္။ အဲဒီမွာ တစ္ေယာက္က ဦးေဆာင္ၿပီး ေမာင္းေပးရတယ္။ စာသင္ခန္းမွာ MC လုပ္ဖို႔ တစ္ေယာက္က တာ၀န္ယူရတယ္။ အဲဒီလူကပဲ workshop အခ်ိန္ဆိုရင္ Chairman လုပ္ရတယ္။ MC လုပ္တဲ့အခါ ၀င္မယ့္ဆရာအသစ္ကို မိတ္ဆက္ ေပးရတယ္။ ၿပီးရင္ တစ္ခါတည္း ဆရာကို ႀကိဳေျပာရတာက – အခ်ိန္တစ္နာရီရမယ္။ ဆရာ့စာသင္ခ်ိန္ က ၄၅ မိနစ္၊ ၁၅ မိနစ္က အေမး-အေျဖ အခ်ိန္ပါလို႔။ ဆရာက စာသင္ရင္း ၄၅ မိနစ္ထက္ေက်ာ္သင္ ရင္ MC လုပ္တဲ့ေက်ာင္းသားက “အခ်ိန္ျပည့္ၿပီ”လို႔ ခ်က္ခ်င္းထေျပာရတာ။ ေျပာလည္းေျပာၾကတယ္။ အားမနာဘူး။ ဆရာကလည္း ေျပာလိုက္တာနဲ႔ တိခနဲရပ္လိုက္တယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ သူ႕ဟာနဲ႔သူ အခ်ိန္ကိုက္ျဖစ္ၾကတာ မ်ားတယ္။ အခ်ိန္ ေလးစားၾကတယ္။ Projector နဲ႔ Powerpoint နဲ႔ သင္ၾကတာဆိုေတာ့ အခ်ိန္ကြက္တိျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားတဲ့သေဘာရွိတယ္။ ေနာက္ေတာ့ တစ္ေနကုန္အတြက္ ေက်ာင္းသားေတြအားလံုးကို ဦးေဆာင္ရတဲ့ Leader တာ၀န္ကို တစ္ေယာက္က ယူရတယ္။ အျပင္ေလ့လာေရးေတြ ဘာေတြ သြားတာပဲျဖစ္ျဖစ္ စာသင္ခန္းမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ အားလံုးက သူ႕အမိန္႔အတိ္ုင္းပဲ လိုက္နာရတယ္။ ဘယ္ႏွနာရီအတန္းျပန္တက္မယ္၊ ဘယ္အခ်ိန္ ဘယ္ေနရာမွာ ျပန္ဆံုၾကမယ္။ အဲဒါ သူ႕ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အတိ္ုင္းပဲ။ ညက်ရင္ အိရွာဟ္အၿပီးမွာ evaluation အစီအစဥ္ရွိတယ္။ တစ္ေန႔တာအတြက္ မေက်နပ္တာေတြ ရင္ဖြင့္ၾက၊ feedback ေပးၾက၊ ေ၀ဖန္တာေတြ၊ ခ်ီးက်ဴးတာေတြလုပ္ၾက အဲဒါမ်ိဳးလုပ္တာေတြကို Leader လုပ္ရတဲ့လူက Report ျပန္လုပ္ရတယ္။ ေနာက္ရက္က်ေတာ့ သင္တန္းတာ၀န္ခံေတြက လိုအပ္ခ်က္ရွိတာေတြကို ျပင္ဆင္ျဖည့္ဆည္းလိုက္ေလ်ာေပးတယ္။ အဲဒီလိုပဲ ေန႔တိုင္း သြားတာ။ ဒီေတာ့ ရွိတဲ့တာ၀န္ေတြကို သင္တန္းသားတိုင္း လုပ္ဖူးေအာင္ အလွည့္က် ခြဲယူရတာ။ ဘယ္ဟာေတာ့မလုပ္ခ်င္ဘူးလို႔ ျငင္းလို႔မရဘူး။ ေနာက္ပိုင္း ႏွစ္ေတြ ကၽြန္ေတာ္ၾကားတာေတာ့ အဲေလာက္သိပ္မလုပ္ေတာ့ဘူးၾကား တယ္။ ေနာက္တစ္ခု ကၽြန္ေတာ္တို႔တုန္းက ဒဟ္၀ဟ္လက္ေတြ႕ဆိုတာရွိတယ္။ လက္ကမ္းစာရြက္ေလး ေတြ သူတို႔လုပ္ေပးထားတယ္။ အဲဒါေတြကိုယူၿပီး ၿမိဳ႕ထဲပတ္ရတာ။ အဖြဲ႕ေတြခြဲၿပီး အိမ္ေတြ၊ ဆိုင္ေတြ မွာသြားၿပီး အစၥလာမ္အေၾကာင္း တင္ျပရတယ္။ မြတ္စလင္မဟုတ္တဲ့သူေတြကိုပဲ ေရြးခ်ယ္ၿပီးေျပာရ တယ္။ ေနာက္ ႏိုင္ငံျခားသားေတြ ေတြ႕ရင္လည္း ေျပာေပါ့။ ျပန္ေရာက္ရင္ Report တင္ရတယ္။ ဘယ္ေတြ သြားခဲ့တယ္။ ဘယ္လို တုန္႔ျပန္မႈေတြရခဲ့တယ္။ ျပန္ၿပီးသံုးသပ္ခ်က္၊ လိုအပ္ခ်က္ အဲဒါေတြပါ တစ္ခါတည္း ေရးရတယ္။ poster competation တို႔ ဘာတို႔လည္း ရွိေသးတယ္။ အဖြဲ႕ခြဲၿပီး လုပ္ၾကရတာ။ ေနာက္ စာေစာင္တစ္ခု လုပ္ၾကရတယ္။ ေဆာင္းပါး၊ ၀တၳဳ၊ ကဗ်ာ ေတြနဲ႔ အင္တာဗ်ဴး ေတြကို ေက်ာင္းသားေတြကပဲ ၀ိုင္းလုပ္ၾကရတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က အဲဒီမွာ အယ္ဒီတာအျဖစ္ တာ၀န္ယူတယ္။ ေနာက္ အဂၤလိပ္လို ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ေရးတယ္။ အင္တာဗ်ဴးတစ္ခုလုပ္ေပးတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ကိုယ္ပိုင္ေရးေတြေရာ၊ ျဖတ္ညွပ္ကပ္ေတြေရာ အစံုေပါ့။ ၀ိုင္းေရးၾကတယ္။ အဲဒီလို လက္ေတြ႕ဆန္ဆန္ေလ့က်င့္ေပးတာေလးေတြေၾကာင့္ ဒီသင္တန္းက ေတာ္ေတာ္ပဲ ထူးျခားပါတယ္။
ေမး – အဲဒီေတာ့ ပါကစၥတန္သင္တန္းနဲ႔ မေလးရွားသင္တန္းက အတူတူပဲလား။
ေျဖ – မတူဘူး ကြဲတယ္။ ပါကစၥတန္သင္တန္းက နည္းနည္းအဆင့္ျမင့္တယ္။ ပါကစၥတန္သင္တန္းက လက္ရွိ ေရပန္းစားေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို အစၥလာမ့္႐ႈေထာင့္ကေန တင္ျပတာမ်ိဳးေတြသင္တာ။ ဥပမာေျပာရရင္ ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး၊ လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး၊ ဂလိုဗယ္လိုက္ေဇးရွင္း၊ Time Manangement ၊ Leadership ၊ Islamic Banking system စတာေတြ ကို အစၥလာမစ္ ရႈေထာင့္ကေန သင္တာမ်ားတယ္။ မေလးရွားမွာက်ေတာ့ ဒီဘက္က အစၥလာမ္ ဓမၼဗိမာန္တုိ႔လို အလ္အဇ္ဟရ္ကဖြင့္တဲ့ ရဗၺာနီသင္တန္းတို႔လို ဘာသာေရးသင္တန္းေတြကေတာင္ ျမင့္ေသးတယ္။ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေျပာတာပါ။ သင္ၾကားမႈနည္းစနစ္ကေတာ့ သင္ေထာက္ကူ ေတြ ဘာေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီက သူတို႔လို မသံုးႏိုင္ေသးဘူး။
ေမး – အစ္ကုိတုိ႔ သင္တန္းကာလက ဘယ္ေလာက္လဲ။
ေျဖ – တစ္လပဲ။ ၂ ေနရာစလံုးအတူတူပဲ။
ေမး – အစ္ကုိတုိ႔သြားရတဲ့ သင္တန္း title ကေရာ။
ေျဖ – Title ကေတာ့ အီမာမသ္ပဲ။ မေလးရွားေရာ ပါကစၥတန္ေရာ။ ပါကစၥတန္က အစၥလာမ္မာဘတ္မွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အစၥလာမ့္တကၠသိုလ္ IIU မွာ တက္ရတယ္။ Dawah Academy က စီစဥ္တာ။ မေလးမွာ က်ေတာ့လည္း IIU ပဲ။ IIUM ေပါ့။ မေလးလို UIA လို႔လည္း အတိုေကာက္ေခၚတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီမွာက်ေတာ့ RISEAP(Regional Islamic Da’wah Council of Southeast Asia and the Pacific) က ဦးေဆာင္စီစဥ္တာ။ ႏွစ္ခုစလံုးက ႏိုင္ငံတကာအစၥလာမ့္တကၠသိုလ္ေတြမွာ လုပ္ၿပီးေတာ့ ဒအ္၀ဟ္နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြက ဦးေဆာင္တယ္။ ေခါင္းစဥ္က်ေတာ့ အီမာမသ္သင္တန္းလို႔ ေပးထားတယ္။ အဲဒီတူညီမႈက ထူးျခားတယ္။
ေမး – အဲဒီ မေလးမွာ သြားတက္ရတာက မၾကာေသးဘူးထင္တယ္ေနာ္။ ၂၀၁၀ ထဲမွာပဲထင္တယ္။
ေျဖ – ဟုတ္တယ္ မၾကာေသးဘူး။ ၂၀၁၀ ထဲမွာပါပဲ။ ရမသြာန္ေတာင္မွ ဟုိမွာ ၂-ရက္ ၃-ရက္ေလာက္ ေနခဲ့ရတယ္။
ေမး – ဟုတ္ကဲ့အစ္ကုိ။ ဒါကေတာ့ အစ္ကုိ႔ရဲ႕ သာသနာ့ေရးရာနဲ႔ပတ္သက္တာေလးေတြေပါ့။ ေနာက္တစ္ခုက အစ္ကုိက စာေတြလည္းေရးတယ္ေလ။ အျပင္မွာလည္းေရးတယ္ေလ။ အဲလုိစာေတြေရးျဖစ္ဖုိ႔ ဒီစာေပေလာကထဲကုိ အစ္ကုိ ဘယ္လုိပုံစံနဲ႔ေရာက္ရွိလာလဲ။ အဲဒါေလးေတြလည္း ေျပာျပေပးပါဦးလား။
ေျဖ – စာေရးတာကေတာ့ ငယ္ငယ္ (၈)တန္းေလာက္ကတည္းက စာစေရးတယ္။ ကဗ်ာေလးေတြေရးတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းကေတာ့ ဘယ္မဂၢဇင္းမွာမွ မပါေသးဘူး။ သီခ်င္းေရးတယ္။ သီခ်င္းေရးတာကေတာ့ ေကာ္ပီေပါ့ေနာ္။ ၿပီးေတာ့ (၈)တန္းမွာ ဆရာကန္ေတာ့ပြဲလုပ္ေတာ့ ဆရာကန္ေတာ့ပြဲသီခ်င္းေရးခဲ့ရဖူး တယ္။ သူငယ္ခ်င္းေတြက ကၽြန္ေတာ္သီခ်င္းေရးမွန္းသိေတာ့ ၀ိုင္းေရးခိုင္းၾကတာ။
ေမး – သီခ်င္းေတြေရးေတာ့ အျပင္လူေတြ အဆုိေတာ္ေတြ ဆုိဖုိ႔ေရးတာလား။
ေျဖ – အဲလုိမ်ဳိးေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ကုိယ္တုိင္ ၀ါသနာပါလုိ႔ ေရးတာပါ။ အဲဒီကေန ၀ါသနာစခဲ့တာေပါ့။ မၾကာခင္ကေတာ့ အိႏၵိယသီခ်င္းသံစဥ္နဲ႔ ေကာ္ပီသီခ်င္း ၂ ပုဒ္ေရးေပးဖူးတယ္။ သူတို႔က အေပ်ာ္တမ္းလုပ္ၾကတာဆိုေတာ့ သိပ္ေတာ့ မေပါက္ပါဘူး။ ဟိုအရင္တုန္းကေတာ့ ကခ်င္ျပည္နယ္က တိုင္းရင္းသားအဆုိေတာ္တစ္ေယာက္ ကၽြန္ေတာ့္သီခ်င္း အပုဒ္ ၃၀ ေလာက္ကို စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ၿပီး ယူသြားဖူးတယ္။ ဘာေတြလုပ္ပစ္လုိက္လဲေတာ့ မသိဘူး။ ကၽြန္ေတာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းမွာ အဲဒီဘက္ကို သိပ္အာ႐ုံမရွိေတာ့ပါဘူး။ ထားပါေတာ့။ အဲဒီလိုနဲ႔ အထက္တန္းေက်ာင္းသားဘ၀မွာ ဆုေပးပြဲေတြ ျပန္တက္ရတယ္။ ဆုေပးပြဲေတြတက္ရတာ ပညာေရးအတြက္ မဟုတ္ဘူး။ စာစီစာကုံးၿပိဳင္ပြဲေတြအတြက္တက္ရတာ။ တစ္ႏွစ္ကုိ (၃)ပြဲေလာက္ေတာ့ တက္ခဲ့ရတယ္။ အဲဒါကေတာ့ (၉)တန္း (၁၀)တန္းေလာက္ကေပါ့။ ေနာက္ ရန္ကုန္ ျပန္ေရာက္တဲ့အခ်ိန္က်မွ မဂၢဇင္းေတြကုိ ပုိ႔ျဖစ္တယ္။ ပထမဦးဆုံး ေမာင္ေမာင္သိန္းမႈခင္းမဂၢဇင္းမွာ “ကုမုျဒာရဲ႕ မာန္ခဲသံ”ဆုိတဲ့ ကဗ်ာေလး စပါလာတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ကဗ်ာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေရးျဖစ္တယ္။ ေနာက္ၿပီး ေတာ့ ၀တၳဳတိုေတြ၊ တစ္မ်က္ႏွာ၀တၳဳေတြ ေရးတယ္။ အပ်ိဳမ၊ မႈခင္းစံု၊ သေျပ၊ ကေနာင္၊ ဂ်စ္တူးကေလး စာေစာင္ စတဲ့ေနရာေတြမွာ ေရးခဲ့တယ္။ ေသာၾကာစာေစာင္မွာ ဟာသ၀တၳဳေလးေတြ ပံုမွန္ေရးျဖစ္တယ္။ ေဆာင္းပါးေလးတခ်ိဳ႕လည္း ေရးခဲ့တယ္။ အခုေနာက္ပိုင္း News Watch အထိေပါ့။ အေ႔ရွပိုင္းတကၠသုိလ္ႏွစ္လည္ မဂၢဇင္းမွာလည္း ေက်ာင္းတတ္တဲ့အခ်ိန္က ကေလာင္ခြဲ ၃/၄ မ်ဳိးနဲ႔ေရးခဲ့တယ္။
ေမး – အဲဒါဆုိ အစ္ကုိ႔ရဲ႕ ကေလာင္ခြဲေလးေတြေျပာျပပါဦး။
ေျဖ – အဲဒီတုန္းက ကေလာင္ခြဲေတြက ႏႈိင္းမဲ့စံ၊ နဒီခ်မ္းေျမ႕၊ လြတ္လပ္ၿငိမ္း၊ မင္းထိုက္သူ ။ အဲဒီေနာက္ပိုင္း ေတာ့ စာေပၿပိဳင္ပြဲေတြ ၀င္တာရွိတယ္။ ေက်ာင္းသားဘ၀တုန္းကေတာ့ ကဗ်ာစာအုပ္ေလးေတြ သူငယ္ခ်င္းေတြစုၿပီး ေလး/ငါးအုပ္ထုတ္ျဖစ္တယ္။ “ႏွလံုးသား ဘာသာေဗဒ”ဆိုတဲ့နာမည္နဲ႔။ ကၽြန္ေတာ္ပဲ ဦးစီးၿပီးထုတ္ခဲ့တာ။ ကၽြန္ေတာ့္ညီ၀မ္းကြဲ အခုမေလးရွားေရာက္ေနတဲ့ ေဇာ္လြင္မိုးနဲ႔တြဲၿပီး လုပ္ၾကတာ။ ေနာက္အေ႔ရွပိုင္း တကၠသုိလ္ကေန ပုဂံကုိခရီးသြားၾကတယ္။ အဲလုိ ခရီးသြားရင္း လည္ေနၾကတဲ့အခ်ိန္မွာပဲ ပါေမာကၡဆရာမႀကီးက ‘ဆရာ ဆရာမေတြအတြက္ ၿပိဳင္ပြဲေလးတစ္ခု လုပ္ေပးမယ္’လုိ႔ေျပာတယ္။ လာၾကတာ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးပဲ သိပ္ေလ့လာတာမရွိဘူးလုိ႔ ယူဆၿပီး လုပ္လိုက္တယ္နဲ႔ တူပါတယ္။ စာတမ္းၿပိဳင္ပြဲလုပ္မယ္ဆုိေတာ့ ေလ့လာထားတာေတြ ျပန္ေရးရမယ္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့မွ စာအုပ္ေတြ ေဘာလ္ပင္ေတြထုတ္ၿပီး ေရးၾကတာေပါ့။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္က ခရီးစဥ္အစကတည္းက ဘာရယ္ေၾကာင့္မွ မဟုတ္ဘူး၊ ကိုယ့္စိတ္နဲ႔ကိုယ္ ေလ့လာမွတ္သားေနျဖစ္တာ။ ျပန္လာတဲ့ အခါက်ေတာ့ ဆရာမက ေက်ာင္းသားေတြလည္း ၀င္ၿပိဳင္လုိ႔ရတယ္တဲ့။ ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္၀င္ၿပိဳင္ျဖစ္တယ္။ အဲဒီၿပိဳင္ပြဲမွာ ပထမရခဲ့တယ္။ ေနာက္ၿပီး ေလ့လာေရးခရီးသြားတုန္းက အေတြ႕အႀကံဳတခ်ိဳ႕ကို ဟာသအျဖစ္ေသာၾကာစာေစာင္မွာ ကၽြန္ေတာ္ေရးလိုက္ေသးတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ “အမ်ိဳးသားေဆာင္ပုဒ္ စာေပႏွင့္ ဓာတ္ပံုၿပိဳင္ပြဲ”ဆိုၿပီး ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာနက ဦးစီးလုပ္တဲ့ ၿပိဳင္ပြဲမွာလည္း ပုဂံေလ့လာေရးအေတြ႕အႀကံဳကို အေျခခံၿပီး ၀တၴဳတိုေလးတစ္ပုဒ္ေရးၿပီး ၿပိဳင္လုိက္တယ္။ တစ္ၿပိဳင္တည္းမွာပဲ “စာမတတ္သူပေပ်ာက္ေရး” ေဆာင္းပါးၿပိဳင္ပြဲလုပ္ေတာ့ ၀င္ၿပိဳင္ျဖစ္တယ္။ အဲဒီႏွစ္ခုစလံုးမွာ ကၽြန္ေတာ္ ဒုတိယရတယ္။ ၀တၳဳတိုအတြက္ဆုေပးပြဲက အမ်ိဳးသားကဇာတ္႐ုံမွာ လုပ္တာ။ စာေပဗိမာန္စာမူဆု၊ အမ်ိဳးသားစာေပဆုေတြနဲ႔အတူ တစ္ပြဲတည္းဆုေပးတာ။ အဲဒီႏွစ္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ပါေမာကၡ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာခင္ေအး (ေမာင္ခင္မင္-ဓႏုျဖဴ)က အမ်ိဳးသား စာေပဆုရတယ္။ ေနာက္ဂႏၳ၀င္ စာေရးဆရာႀကီးေမာင္ထင္က ဘ၀တစ္သက္တာ စာေပဆုရတယ္။ ညဘက္ ကရ၀ိတ္ေဟာ္တယ္မွာ ညစာစားပြဲလုပ္ေပးတယ္။ အမွတ္တရပါပဲ။
ေမး – အစ္ကုိ႔အေနနဲ႔ အဲလုိၿပိဳင္ပြဲေတြၿပိဳင္တာ (၃-၄)ခါေတာ့ ၾကားဖူးလိုက္တယ္။ တစ္ျခားဆက္ေျပာပါဦးအစ္ကုိ။
ေျဖ – ဟုတ္ကဲ့။ ၂၀၀၃-မွာ တစ္ခု၀င္ၿပိဳင္ေသးတယ္။ အဲဒါက စာမတတ္သူပေပ်ာက္ေရးအထိမ္းအမွတ္ ၿပိဳင္ပြဲပဲ။ တတိယရတာ။
ေမး – ဟုတ္ကဲ့ အစ္ကုိ။ အဲလုိၿပိဳင္ေတာ့ သူတုိ႔က ေခါင္းစဥ္ေပးထားတာလား။ ကုိယ္ႀကိဳက္တဲ့ ေခါင္းစဥ္ေရြးၿပီးၿပိဳင္ရတာလား။
ေျဖ – ဟုတ္တယ္။ ၀တၳဳတိုၿပိဳင္ပြဲတုန္းက ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ သင့္ေလ်ာ္ရာေခါင္းစဥ္နဲ႔ ၿပိဳင္ရတာ။ အဲဒီတုန္းက “ေရႊဖလားကို ေငြအနားမကြပ္လိုေတာ့ပါ”ဆိုတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ၿပိဳင္ခဲ့တယ္။ ပုဂံေလ့လာေရး ခရီးကို အေျခခံၿပီး ျမန္မာ့႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ေတြအေၾကာင္းကို ၀တၳဳဖြဲ႕ထားတာ။ စာမတတ္သူ ပေပ်ာက္ေရးအထိမ္းအမွတ္ၿပိဳင္ပြဲေတြက်ေတာ့ သူတို႔ေပးထားတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ၿပိဳင္ရတာ။ အဲဒီတုန္းက ကၽြန္ေတာ္က ဒုတိယ။ ပထမက ဘယ္သူလဲၾကည့္လိုက္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္အစ္ကို၀မ္းကြဲျဖစ္တဲ့ အခုဘားအံတကၠသိုလ္၊ ျမန္မာစာဌာနက ကထိက ေဒါက္တာသန္း၀င္း (ေမာင္သန္း၀င္း-ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္) ျဖစ္ေနတယ္။
ေမး – ေၾသာ္ တိုက္တိုက္ဆုိင္ဆုိင္ပဲ …. အဲဒါက ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ၿပိဳင္ရတာလား။
ေျဖ – ဟုတ္တယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ၿပိဳင္ရတာ။ အဲလုိ ပထမက ကုိသန္း၀င္းျဖစ္ေနေတာ့ အ့ံၾသသြားတာေပါ့။ သူလည္းေျပာတယ္။ သူလည္းကၽြန္ေတာ့္နာမည္ေတြ႕လိုက္ေတာ့ အ့ံၾသသြားတယ္။ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ သူက ဘိတ္(ၿမိတ္)ကုိေရာက္ေနတယ္။ သူက ဟုိကေန လွမ္းၿပိဳင္လိုက္တာ။ ကၽြန္ေတာ္က ဒီဘက္မွာ ၿပိဳင္လိုက္တယ္။ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ မသိလိုက္ၾကဘူးေလ။ ေနာက္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ပါေမာကၡက ေျပာတယ္။ ပုဂံခရီးသြားတဲ့ဟာကုိ ေသာၾကာမွာ ဟာသပံုစံနဲ႔လည္းေရးတယ္။ ေက်ာင္းမွာလည္း စာတမ္းပံုစံနဲ႔ ၿပိဳင္တယ္။ဆုရတယ္။ အခုလည္း ၀တၳဳတုိအေနနဲ႔ ၿပိဳင္တယ္။ form ေပါ့ အေၾကာင္းအရာတစ္မ်ဳိးတည္းကုိ ပုံသ႑ာန္(၃)မ်ဳိးနဲ႔ ေရးသြားတာကုိ ေတာ္ေတာ္ေလး ေက်ေက်နပ္နပ္ ခ်ီးက်ဴးတယ္။ အားလည္းအားေပးတယ္။ ေနာက္ ပုဂံခရီးသြားဆုရတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေက်ာင္းကေန ကၽြန္ေတာ့္ကုိ ဂုဏ္ျပဳပြဲတစ္ခုလုပ္ေပးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ေရးထားတဲ့စာမူေတြကုိ နံရံကပ္ေလးလုပ္ေပးၿပီးေတာ့ ျပပြဲေလးတစ္ခု လုပ္ေပးခဲ့တယ္။ ေနာက္ ျပည္တကၠသိုလ္ ေလ့လာေရး သြားေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ကို ဟိုမွာထပ္ၿပီးဂုဏ္ျပဳဖို႔ရွိတယ္ဆိုၿပီး ခရီးစရိတ္မေပးရဘဲ ေခၚသြားတယ္။ အဲဒီတုန္းက ပညာေရးႏွီးေႏွာဖလွယ္မႈအစီအစဥ္နဲ႔ ခ်စ္ၾကည္ေရးစာတမ္းသြားဖတ္ၾကတာ။ သေရေခတၱရာ ေလ့လာေရးေရာ ေပါင္းၿပီးေတာ့ေပါ့။ အဲဒီက ပါေမာကၡခ်ဳပ္က ဆရာႀကီးျမ၀င္း-ဒႆန။ အဲဒီႏွစ္က ဆရာမ်ားေန႔ဆုေပးပြဲအထိမ္းအမွတ္လက္ကမ္းစာေစာင္မွာ ကၽြန္ေတာ့္ စာမူတစ္ပုဒ္ပါတယ္။ ဆရာေတြဂုဏ္ျပဳထားတဲ့ အက္ေဆးေလး ေရးထားတာ။ ဆရာႀကီးကလည္း အဲဒီထဲမွာ ေမာင္လင္းၾကည္(ျပည္တကၠသိုလ္)ဆိုတဲ့နာမည္နဲ႔ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ေရးထားေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ကို သတိထားမိေနပံုရတယ္။ ျမန္မာစာပါေမာကၡဆရာမႀကီးကိုလည္း ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ေမြးေန႔အထိမ္းအမွတ္ ထုတ္ထားတဲ့ ကဗ်ာစာအုပ္ေလး လက္ေဆာင္ေပးလိုက္ေတာ့ စာတမ္းဖတ္တဲ့ခန္းမမွာ အဖြင့္အမွာစကားေျပာတဲ့ အခ်ိန္မွာပဲ ဆရာမႀကီး ကဗ်ာစာအုပ္ကုိ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္ေတြဖတ္ျပၿပီး ခ်ီးက်ဴးခန္းဖြင့္သြားေသးတယ္။ ၂၅ရက္ ၂ လ ေမြးတဲ့သူေတြက အႏုပညာမွာ ေအာင္ျမင္ထြန္း ေပါက္ၾကတယ္ ဘာညာေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပါေမာကၡကိုလည္း ဒီလိုေက်ာင္းသားမ်ိဳးေတြ ေမြးထုတ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ေလးစားဂုဏ္ယူပါတယ္၊ ဘာညာနဲ႔ဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ေက်ာင္းက ဆရာ၊ဆရာမေတြ၊ ေက်ာင္းသားေတြေရာ ေပ်ာ္လို႔ ၿပံဳးလို႔ေပါ့။ အဲလို အမွတ္တရေလးေတြေတာ့ ရွိခဲ့ပါတယ္။
ေမး – ေၾသာ္ …. ၀မ္းသာစရာပဲေပါ့။ ဒါနဲ႔ အစ္ကုိ ၾကားျဖတ္ေလးတစ္ခု ေမးၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။ အစ္ကုိ ခုလုိ လုပ္ခဲ့တဲ့တစ္ေလွ်ာက္လုံး ေက်ာင္းမွာစာတမ္းၿပိဳင္တာေတြေရာ၊ တစ္ျခားၿပိဳင္ပြဲေတြမွာေရာေပါ့ ကုိယ္က မြတ္စလင္မ္တစ္ေယာက္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ အစ္ကုိ႔အေပၚ ဘယ္လုိရိုက္ခတ္မႈေတြရွိခဲ့လဲ။ ဘယ္လုိ အခက္အခဲေတြရွိခဲ့လဲ။ ဘယ္လုိေက်ာ္လႊားခဲ့ရလဲ။ အဲဒါေလးေရာေျပာျပေပးပါဦး။
ေျဖ – အဲလုိမ်ဳိးေတာ့ သိပ္မရွိဘူး။ မရွိဘူးဆုိတာ ရွိတန္သေလာက္ေတာ့ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အေသးအမႊားကိစၥ ေလးေတြမွာေပါ့။ ေနာက္တစ္ခုက ပညာေရးေလာကမွာ တျခားနယ္ပယ္ေတြထက္ပိုၿပီး ဒါမ်ိဳးခြဲျခားမႈ နည္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုေနာက္ပိုင္းေတာ့ နည္းနည္းရွိလာသလားမသိဘူး။ ဥပမာ တခ်ိဳ႕မြတ္စလင္မ္ ဆရာေတြ ႏိုင္ငံျခားတကၠသိုလ္ေတြမွာ ဧည့္ပါေမာကၡအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ဖို႔အတြက္ အေရြးခံရၿပီး မွ မြတ္စလင္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ မသြားခဲ့ရတာမ်ိဳးေတြ ရွိတယ္။ တစ္ခါတုန္းက ႀကံဳဖူးတာ တစ္ခုရွိတယ္။ ဒါကေတာ့ အျပင္ေလာကမွာပါ။ အေရွ႕ပိုင္းတကၠသိုလ္ ျမန္မာစာဌာန ပါေမာကၡဆရာမႀကီးက ကၽြန္ေတာ့္ကို သူ႕႐ုံးခန္းထဲ ေခၚေတြ႕တယ္။ အယ္ဒီတာအလုပ္လုပ္ခ်င္လားတဲ့။ ကၽြန္ေတာ္ကလည္း ဟုတ္ကဲ့ လုပ္ခ်င္ပါတယ္ဆိုေတာ့ ဒါဆိုရင္ ဒီလိပ္စာအတိုင္းသြား၊ ဆရာမလႊတ္လိုက္တာလို႔ေျပာ။ ဆရာမလည္း ဖုန္းဆက္ထားမယ္လို႔ေျပာတယ္။ ဒါနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ သြားျဖစ္တယ္။ ဟိုက်ေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ကို အင္တာဗ်ဴးလုပ္တယ္။ အားလံုးအဆင္ေျပတယ္။ ဆရာမႀကီးက အသင့္ေလ်ာ္ဆံုး ေက်ာင္းသားကို ေရြးၿပီးလႊတ္လိုက္တာဆိုလို႔ ဘာမွ ေျပာစရာမရွိပါဘူးတဲ့။ ဒါေပမဲ့ မြတ္စလင္ျဖစ္ေန တာကိုေတာ့ သိပ္ဘ၀င္က်ပံုမရဘူး။ ဒီမဂၢဇင္းမွာ ဘုန္းႀကီးေတြလည္းေရးခ်င္ေရးမယ္၊ ဘာသာေရး ေဆာင္းပါးေတြလည္း ပါတယ္။ ဒါမ်ိဳးေတြက်ေတာ့ ဘာသာမတူတဲ့အတြက္ ဘယ္လိုတည္းျဖတ္မလဲ၊ ဘာလဲ ညာလဲနဲ႔ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြေပးၿပီး ေနာက္မွ ဆက္သြယ္လိုက္မယ္လို႔ ေျပာလႊတ္လိုက္တာ ရွိဖူးတယ္။ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြက်ေတာ့ မြတ္စလင္ျဖစ္တဲ့အတြက္လို႔ ယူဆရတာရွိေပမဲ့ အတည္မျပဳႏိုင္ တာေတြေတာ့ရွိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မြတ္စလင္ေတြကလည္း ခ်န္တာ၊ ခြဲျခားတာေတြ ႀကံဳဖူးထားေတာ့ အရာရာကို ဒီအျမင္နဲ႔ပဲ ေတြးျမင္ၿပီး ကိုယ့္ဘာသာကို အားငယ္ေနတာမ်ိဳးေတြလည္း ရွိတတ္တာေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ မေသခ်ာရင္ သိပ္မစြပ္စြဲခ်င္ဘူး။ တစ္ခါက ပထမႏွစ္ဂုဏ္ထူးတန္းမွာ ေက်ာင္းသား စံုညီပြဲေတာ္ေတြ လုပ္တာရွိတယ္။ ေက်ာင္းေပါင္းစံုေပါ့။ အဲဒီမွာ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားေတြကိုယ္စား စကားေျပာဖို႔ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ဌာနက တာ၀န္ယူေရြးေပးရမွာဆိုေတာ့ ပညာေရးအရကၽြန္ေတာ့္ကို ေရြးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႐ုပ္ကိုၾကည့္ၿပီး ဗမာ႐ုပ္မဟုတ္လို႔ လူႀကီးေတြအျမင္မွာ တစ္မ်ိဳးျဖစ္မွာစိုးတယ္ဆိုၿပီး ေနာက္သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ကို ေျပာင္းေရြးလိုက္တယ္။ အဲဒီပြဲက အဲဒီတုန္းက ပညာေရး ေကာ္မတီဥကၠ႒ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔ တက္တဲ့ပြဲကိုး။ ဒါကို အစည္းအေ၀းတက္ခဲ့တဲ့ ဆရာမ တစ္ေယာက္က ကၽြန္ေတာ့္ကိုျပန္ေျပာျပေတာ့ ခြဲျခားမႈအတြက္ စိတ္မေကာင္းေပမဲ့ အဲဒီတုန္းကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ ေပ်ာ္သြားဖူးတယ္။ အဲဒီအခန္းအနားမွာ ေနာက္ကေရးေပးတာတက္ဖတ္ၿပီး တီဗြီမွာ ပါလာရင္ ရွက္စရာႀကီးလို႔ ကၽြန္ေတာ္က ေတြးၿပီးစိုးရိမ္ေနတာကိုး။ ဒါမ်ိဳးက ခ်န္တာသိသိသာသာ ဆိုေပမဲ့ တခ်ိဳ႕ဟာေတြက်ေတာ့ မေသခ်ာဘူးေလ။ ဥပမာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္ေလာက္က က်ဴတာေခၚ ေတာ့ တခ်ိဳ႕တကၠသိုလ္ေတြမွာ ေတာ္တဲ့မြတ္စလင္ ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူေတြ မပါဘဲ သူတို႔ေလာက္မွမေတာ္တဲ့သူေတြ ပါသြားလို႔ တခ်ိဳ႕က ဒီတစ္ေခါက္ မြတ္စလင္မ္ေတြကို က်ဴတာမေခၚေတာ့ဘူးလို႔ သံုးသပ္ၾကတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ အဲဒီလိုသိပ္မထင္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္လည္း မေအာင္ခဲ့ဘူး။ ဒါေပမဲ့ အားနည္းခ်က္ ၂ ခုရွိထားတယ္။ တစ္ခုက အသက္(၃၀)နဲ႔ ကန္႔ေခၚတာ ကၽြန္ေတာ္က (၃၁)ျဖစ္ေနၿပီ။ အသက္တစ္ႏွစ္ ေက်ာ္ေနၿပီ။ အသနားခံစာနဲ႔ လက္ခံၿပီးေျဖခြင့္ျပဳခဲ့ေပမဲ့ ပြစိပြစိေတြမျဖစ္ေအာင္ အေျခအေနထိန္းတဲ့ အေနနဲ႔ ေျဖခိုင္းၿပီးမွ ျဖဳတ္ခ်ပစ္တာလို႔ သံုးသပ္တဲ့သူေတြလည္းရွိတယ္။ ထားေတာ့။ ေနာက္တစ္ခုက ႀကံ႕ခိုင္ေရးအသင္း ၀င္ရတယ္။ အဲဒီအတြက္ ေပးမွတ္ရွိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က မ၀င္ထားဘူး။ ၀င္လည္း မ၀င္ႏိုင္ဘူး။ ဒီအခြင့္အေရးရဖို႔ ဒီအသင္း၀င္ရတယ္ဆိုတာကလည္း အဓိပၸာယ္မရွိဘူး။ ကိုယ့္စိတ္နဲ႔ ကိုယ္ပဲ ေကာင္းပါတယ္။ ဒီအတိုင္းပဲ တင္မွာလားတဲ့။ ေဖာင္တင္ေတာ့ လက္ခံသူေတြက ေမးတယ္။ မျပည့္စံုဘူးေပါ့ေလ။ သူေျပာခ်င္တာက။ ဟုတ္တယ္ ဒီအတိုင္းပဲ ရရင္လည္း လုပ္မယ္၊ မရရင္လည္း မလုပ္ေတာ့ဘူးလို႔ ေျဗာင္ပဲေျပာခဲ့လိုက္တယ္။ ဒါေတြေၾကာင့္ ျဖဳတ္ခဲ့တာလို႔ပဲထင္တယ္။ မြတ္စလင္မ္မို႔ က်ဴတာမေခၚဘူးဆိုတာေလာက္အထိေတာ့ လုပ္မလာေလာက္ဘူးထင္တာပဲေလ။
ေမး – ခုနက အစ္ကုိေတာ့ ေျပာသြားတယ္။ အယ္ဒီတာအျဖစ္ အျပင္မဂၢဇင္းမွာ မလုပ္ျဖစ္လိုက္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ အစ္ကုိ အယ္ဒီတာလုပ္ခဲ့တဲ့ စာေစာင္ေတြ၊ ဂ်ာနယ္ေတြ ရွိတယ္လုိ႔ ၾကားဖူးတယ္။
ေျဖ – ဟုတ္ကဲ့ အဲဒါက ဘာသာေရးပိုင္းေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္က ငယ္ငယ္ကတည္းက ခံယူခ်က္တစ္ခုရွိတယ္။ စာေပအႏုပညာ ဘာပဲလုပ္လုပ္။ ကိုယ္၀ါသနာပါတာ ကိုယ္လုပ္သလို သာသနာအတြက္လည္း တစ္ဖက္တစ္လမ္းက အေထာက္အကူျပဳႏိုင္ေအာင္လုပ္မယ္ဆိုတဲ့စိတ္ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကဗ်ာေရးရင္ ဘာသာေရးကဗ်ာလည္းေရးတယ္။ သီခ်င္းေရးရင္လည္း ဓမၼေတးကဆြီဒါပါ ေရးတယ္။ (၁၀)တန္းေအာင္ၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ ဘာသာေရးစာေပ ပုိေရးျဖစ္လာတယ္။ ဆယ္တန္းေအာင္ၿပီးတဲ့အခါမွာ ခံယူခ်က္တစ္ခု ၀င္လာတယ္။ ဘာလဲဆုိေတာ့ အျပင္စာေတြက ကုိယ္မေရးလည္း ေရးမယ့္သူေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဒီဘက္မွာက် အဲလုိသိပ္မရွိဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ ျမန္မာစာကုိယူလိုက္မိတဲ့ အထဲမွာ အဲဒါတစ္ခုလည္းပါတယ္။ နံပါတ္(၁)အခ်က္က ကုိယ္၀ါသနာ ပါတယ္။ နံပါတ္(၂)အခ်က္က ဘာသာေရးစာေပေတြကုိ ဖတ္ရတာ အားမရဘူး။ အေၾကာင္းအရာေတြေကာင္းေပမဲ့ တင္ျပပံုအပိုင္းမွာ နည္းနည္းအားမရဘူး။ အျပင္စာေတြဖတ္ရတာနဲ႔ ဘာသာေရးစာအုပ္ေတြဖတ္ရတာ တင္ျပပံုစြဲေဆာင္မႈရွိတာခ်င္းကြာတယ္။ အဲဒီအေပၚမွာ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ပုိၿပီးေတာ့မွ improve ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ခ်င္လာတယ္။ ဆရာႀကီးဦးေမာင္ကုိ(ဂဖြာရီ)ထုတ္တဲ့ “အစၥလာမ့္အလင္း” ၂၅ ႏွစ္ေျမာက္စာအုပ္မွာ ဘာသာေရးကဗ်ာ စေရးျဖစ္တယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္း စာေစာင္ေတြထဲမွာ စာေတြဆက္ေရးျဖစ္တယ္။
ဆက္ရန္
အပိုင္း(၂)
