ဒီဇင်ဘာ ၈၊ ၂၀၂၀
M-Media
မော်စီတုန်းလက်ထက် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုံကို အသိအမှတ်ပြုသည်ဆိုသည့် ဝါဒဖြန့် ပိုစတာတစ်ခု
-ရှီကျင့်ဖျင်အစိုးရဟာ တရုတ်တစ်မျိုးတည်းရှိရေး ဝါဒကို အားပေးမြှင့်တင်ကာ ‘လူမျိုးတစ်မျိုးတည်းနိုင်ငံ’ ဖြစ်လာရေး လူမျိုးစုငယ်တွေကို ပုံသွင်းနေပါတယ်။
ရှီကျင့်ဖျင် တရားဝင်ကြေငြာထားတာက လူနည်းစုတိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ ဆင်းရဲမွဲတွေမှုကို အမြစ်ဖြတ်မယ့် စီမံကိန်းပါ။ အဲဒီက ပြည်သူတွေကို အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပညာတွေ သင်ပေးကာ ဝင်ငွေတိုးအောင်၊ ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ ဘ၀နေထိုင်မှု ဖြစ်လာအောင် ဆောင်ရွက်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။
ရှင်ကျန်းပြည်နယ်မှာ အကျဉ်းစခန်းတွေဆောက်ပြီး ဝီဂါမွတ်စလင်တွေကို ဖိနှိပ်နေတယ်လို့ အပုပ်နံ့ထွက်တဲ့ ‘ဒီ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပညာ သင်ကြားရေး’ အစီအစဉ်ကို မကြာသေးခင်ကပဲ တိဘက်ဒေသမှာ ချဲ့ထွင်လုပ်ဆောင်လာပါတယ်။ လူမျိုးစုဒေသတွေဟာ ‘ခေတ်နောက်ပြန်ဆွဲတွေ’ လို့ တရုတ်အစိုးရက ယူဆပြီး ‘ကျေးလက်က အလုပ်လုပ်နိုင်တဲ့ လူတွေ’ ကို အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပညာတွေ သင်ပေးတယ်ဆိုရာမှာ လက်တွေ့မှာ ဒီလိုမဟုတ်တာကို တိဘက်နဲ့ ရှင်ကျန်းပြည်နယ်က တရုတ်အစိုးရရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေမှာ ထင်ထင်ရှားရှား တွေ့ရပါတယ်။
လူမျိုးစုဒေသတွေမှာ ဆင်းရဲမွဲတွေမှုတိုက်ဖျက်ရေး စီမံကိန်းအတွက် တရုတ်အစိုးရက ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေမှာ ‘ငပျင်းတွေကို အလုပ်ခိုင်းရမယ်’၊ ဒီအတွက် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပညာသင်ရေး လုပ်ငန်းကို ‘စစ်တပ်လို ပြင်းထန်တဲ့ပုံစံနဲ့ ကိုင်တွယ်စီမံရမယ်’ ဆိုတာမျိုးတွေ ပါဝင်ပြီး ဒါတွေကို တရုတ်အစိုးရက ရပ်တန့်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ဒီစာရွက်စာတမ်းတွေကို အသေးစိတ် လေ့လာခဲ့တဲ့ ဝါရှင်တန်အခြေစိုက် သုတေသနနဲ့ လေ့လာဆန်းစစ်မှုဆိုင်ရာ ဘက်မလိုက်အဖွဲ့ Jamestown Foundation က ထုတ်ပြန်ပါတယ်။
အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပညာသင်ကြားရေ းအစီအစဉ်ဟာ ‘ဘာသာတရားရဲ့ အဖျက်သဘောဆောင်တဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို အားနည်းစေဖို့’ ရည်ရွယ်တယ်လို့လည်း ဒီစာရွက်စာတမ်းတွေမှာ ဖော်ပြပါတယ်။
‘သင်ကြားရေး’ ကျောင်း ရောက်လာသူတွေရဲ့ ’ခေတ်နောက်ပြန်ဆွဲအတွေးတွေ’ ကို ဖယ်ရှားကာ ‘စည်းကမ်းလိုက်နာအောင်’ အင်အားသုံးဆောင်ရွက်ရမယ်လို့လည်း တရုတ်အစိုးရရဲ့ ညွှန်ကြားစာတွေမှာ ခိုင်းစေထားပါတယ်။ ဒီကျောင်းတွေကို ရောက်သွားတာဟာ အာဏာပိုင်တွေက အဓမ္မ ဖမ်းဆီးပို့ဆောင်လို့ဖြစ်တယ်လို့ ကာယကံရှင်တွေရဲ့ ဆွေမျိုးတွေက Asia Times နဲ့ အင်တာဗျူးမှာ ပြောပါတယ်။ သင်တန်းသားတွေ တရုတ်ဘာသာစကားကို ကျွမ်းကျမ်းကျင်ကျင်တတ်မြောက်အောင်၊ တရုတ်ဥပဒေကို နားလည်အောင် လုပ်ရမယ်လို့လည်း အစိုးရရဲ့ ညွှန်ကြားချက်တွေမှာ ပါဝင်ပါတယ်။
ရှင်ကျန်းလိုဘဲ တိဘက်မှာလည်း ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ ‘ဆင်းရဲမွဲတေမှု တိုက်ဖျက်ရေး’ ဟာ တရုတ်နိုင်ငံကို ‘လူမျိုးတစ်မျိုးတည်းတိုင်းပြည်’ ဖြစ်လာအောင် ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်နေတာပါ။ ဒီလုပ်ဆောင်မှုဟာ မကြာသေးခင်ကာလအထိ ရှိခဲ့တဲ့ မတူကွဲပြားတဲ့ လူမျိုးစုတွေအပေါ် သည်းခံနိုင်မှုဓလေ့နဲ့ ဖြောင့်ဖြောင့်ကြီး ဆန့်ကျင်နေတယ်လို့ တရုတ်ဇာတ်သွင်းရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူတွေနဲ့ လေ့လာစောင့်ကြည့်သူတွေက ပြောပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ သန်း ၁၄၀၀ ကျော် လူဦးရေမှာ ၉၂ ရာခိုင်နှုန်းရှိတဲ့ ‘ဟန်’ လူမျိုးနဲ့ အခြား လူမျိုးစု ၅၅ စုကို တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတွေအဖြစ် တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုထားတာပါ။
အခုအချိန်မှာတော့ ရှီကျင့်ဖျင်အစိုးရဟာ ‘ကျုံးကော်’ ( zhonghua) ခေါ် ဟန်လူမျိုး တစ်မျိုးတည်းကြီးစိုးရေး သည်းခံမှုနည်းတဲ့ဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်လာပြီး ‘ဟန်ယွီ’ (hanyu) လို့ အရင်က ခေါ်ခဲ့တဲ့ ဟန်(မန်ဒရီယန်) စကားကိုလည်း ‘ဂေါ်ယွီ’ (guoyu) လို့ အမည်ပြောင်းကာ ‘နိုင်ငံတော်ဘာသာစကား’ အဖြစ် သတ်မှတ်ပါတယ်။
‘တရုတ်တစ်မျိုးတည်းတိုင်းပြည်’ ဆိုတဲ့ ဒီပေါ်လစီအသစ်ရဲ့ ပထမဆုံး ပစ်မှတ်က နိုင်ငံအနောက်ပိုင်းမှာရှိတဲ့ ရှင်ကျန်း ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီမှာ ဘေဂျင်းအစိုးရရဲ့ အုပ်ချုပ်မှုကို လက်မခံလိုတဲ့ ဝီဂါ၊ ကာဇက်၊ တာဂျစ်နဲ့ အခြား တူရကီအနွယ် လူမျိုးစုတွေအပါအဝင် လူပေါင်း ၂၅ သန်းဝန်းကျင် ရှိပါတယ်။
၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇူလိုင်လမှာ တရုတ် နိုင်ငံတော်ကောင်စီဟာ ‘ရှင်ကျန်းနှင့်ပတ်သက်သည့် သမိုင်းကြောင်းများ’ ဆိုတဲ့ စက္ကူဖြူစာတမ်းတစ်စောင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ရှင်ကျန်းဟာ ‘တရုတ်နိုင်ငံက ဖယ်ထုတ်လုပ်မရတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု’ ဖြစ်ပြီး၊ ဝီဂါလူမျိုးတွေကတော့ တရုတ်နိုင်ငံအပြင်ဘက်ကနေ ‘ဝင်ရောက်အခြေချနေထိုင်မှု ကြာမြင့်ရာကနေ ဖြစ်လာတာ’ လို့ အဲဒီ စာတမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဝီဂါတွေဟာ ‘တရုတ်လူမျိုးရဲ့ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ပြီး’ ‘အစ္စလာမ်ဘာသာကလည်း ဌာနေဘာသာတရား၊ ဝီဂါတွေကိုးကွယ်တဲ့ တစ်ခုတည်းသော ဘာသာတရား’ မဟုတ်ဘူးလို့စာတမ်းက ဆိုပါတယ်။ ရှင်ကျန်းက အကျဉ်းစခန်းတွေမှာ ဝီဂါတွေကို တရုတ်ဇာတ်သွင်းနေသလို၊ ဘာသာပျက်သွားအောင်လည်း လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ အဓမ္မ ဝက်သားစားခိုင်းတာ၊ အဓမ္မအရက်သောက်ခိုင်းတာ၊ ဝီဂါတွေယုံကြည်တဲ့ ဘာသာတရားနဲ့ ဆန့်ကျင်နေတဲ့ တရုတ်နှစ်ကူးပွဲတွေ ကျင်းပခိုင်းတာမျိုး ရှိတယ်လို့ သတင်းမီဒီယာတွေက ဖော်ပြပါတယ်။
အခုတော့ တရုတ်အစိုးရဟာ တိဘက်က ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေဆီ ခြေဦးလှည့်လာပါပြီ။ တရုတ်ဇာတ်သွင်းရေး ပေါ်လစီအရ တိဘက်ဒေသဟာလည်း တရုတ်အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်လာရမှာဖြစ်ပြီး၊ တိဘက်လွင်ပြင်တစ်လျှောက် လှည့်လည်ပြီး မွေးမြူရေးလုပ်ကာ နေထိုင်တဲ့ တိဘက်လူမျိုးတွေရဲ့ ရိုးရာ၊ ဓလေ့၊ ထုံးတမ်းတွေကိုလည်း ပြောင်းလဲပစ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
အကျဉ်းစခန်းတွေထဲက ‘တိဘက်အလုပ်သမားတွေ’ ရဲ့ ‘ခေတ်နောက်ပြန်ဆွဲမှု’ ကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲပေးရမယ်၊ တရုတ်မဟုတ်ဘဲ သီးခြားလူမျိုးသာဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အယူအဆကို စွန့်လွှတ်အောင် လုပ်ရမယ်လို့ တရုတ်အစိုးရကထုတ်ပြန်တဲ့ အမိန့်ညွှန်ကြားချက်တွေမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီမူဝါဒအရ တိဘက်နဲ့ တရုတ် နှစ်ဘာသာတွဲသင်တဲ့ကျောင်းတွေမှာ တိဘက်ဘာသာကို ဖယ်ရှားပြီး တရုတ် ‘ဂေါ်ယွီ’ (guoyu) ဘာသာစကားနဲ့သာ သင်ကြားဖို့ အမိန့်ထုတ်ပါတယ်။
တရုတ်အစိုးရဟာ ‘ဝီဂါနဲ့ တိဘက်ဘာသာစကား မပျောက်ပျက်အောင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သူတွေကိုဖမ်းဆီးနှိပ်ကွပ်တာ’၊ ဒီဘာသာစကား သင်ကြားမှုကို ပိတ်ပင်တာတွေ လုပ်ဆောင်တယ်လို့ Georgetown တက္ကသိုလ်က တရုတ်ရေးရာပညာရှင် ဂျိမ်းစ် မီလ်ဝါ့ဒ်က New York Times က ဆောင်းပါးတစ်ခုမှာ ရေးပါတယ်။
အစိုးရရဲ့ ရုပ်သံလိုင်းတွေမှာလည်း ဟန်မဟုတ်တဲ့ အခြားလူမျိုးတွေရဲ့ ဘာသာစကားနဲ့ တင်ဆက်တာတွေ ပျောက်ကွယ်သွားပြီး ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ တရုတ်နိုင်ငံမှာ လူမျိုးတစ်မျိုး၊ ဘာသာစကားတစ်ခု၊ ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုသာ ရှိရမယ်ဆိုတာကို ဖော်ညွှန်းနေပါတယ်။
တိဘက်နဲ့ ရှင်ကျန်းဒေသတွေဟာ ဘေဂျင်းအုပ်စိုးမှုကို လက်မခံဘဲ သီးခြား လွတ်လပ်တဲ့နိုင်ငံဖြစ်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေကြောင့် သမိုင်းနဲ့ချီ မတည်ငြိမ်တဲ့ ဒေသတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် အဲဒီဒေသတွေမှာ ပိုမိုတင်းကြပ်တဲ့အမိန့်တွေကို ထုတ်ပြန်ပြီး အကျဉ်းစခန်းတွေတည်ဆောက်တာ၊ အဲဒီဒေသကလူတွေကို တိုင်းပြည်က တစ်ခြားဒေသတွေဆီ ပို့ဆောင်တာတွေလည်း လုပ်ပါတယ်။
မိမိတို့အမှတ်သညာတည်တံ့ရေး လူမျိုးစုတွေက ကြိုပမ်းတဲ့ရေချိန်ကို လိုက်ပြီး ဒီပေါ်လစီကို နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း အခြေားဒေသတွေမှာလည်း အကောင်အထည်ဖော်နေပုံရပါတယ်။ စက်တင်ဘာလာတုန်းက ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ အင်းနားမွန်ဂိုလီးယားဒေသမှာ ထောင်သောင်းချီတဲ့ ဒေသခံတွေ ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။ တရုတ်အစိုးရက စာသင်ကျောင်းတွေမှာ မွန်ဂိုလီးယားလူမျိုးတွေရဲ့ ဘာသာစကားကိုပိတ်ပင်ပြီး၊ ဟန်လူမျိုးရဲ့ ဘာသာစကားကိုသာ အသုံးပြုရမယ်လို့ အမိန့်ထုတ်တဲ့အတွက် ဖြစ်ပါတယ်။
တရုတ်ဇာတ်သွင်းရေး ဒီဆောင်ရွက်မှုကို မိမိတို့ လက်မခံဘူးလို့ ဆန္ဒပြသူတွေက ပြောကြားခဲ့ပြီး သတင်းတွေက ဖော်ပြတဲ့ ဆန္ဒပြဆိုင်းဘုတ်တစ်ခုမှာတော့ ဒီသဘောထားကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပဲ ဖော်ပြထားပါတယ်။
“မွန်ဂိုလီးယားလူတွေမျိုးတွေ၊ မွန်ဂိုလီးယားဘာသာစကားကို သင်ယူတာဟာ ပိတ်ပင်လို့မရတဲ့ မွေးရာပါအခွင့်အရေး ဖြစ်ပါတယ်”
‘ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ လှုံ့ဆော်မှုလုပ်တယ်၊ ရဲတွေပိတ်ထားတဲ့ စာသင်းကျောင်းထဲကို ချိုးဖျက် ဝင်ရောက်တယ်’ လို့ စွပ်စွဲကာ အာဏာပိုင်တွေက ဆန္ဒပြပွဲမှာ ပါဝင်သူ ၁၃၀ လောက်ကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပါတယ်။
မွန်ဂိုလီးယားဘာသာစကား၊ အနီးအနားက ပြည်နယ်တွေမှာ ကိုရီးယား ဘာသာစကားကို အချိန်အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ သင်ကြားခွင့်ရပေမယ့် ဥပဒေအသစ်အရ ၂၀၂၂ ခုနှစ်ရောက်ရင် စာသင်ကျောင်းတွေမှာ အဓိကဘာသာရပ်သုံးခုဖြစ်တဲ့ တရုတ်ဘာသာစကားနဲ့ စာပေ၊ ဥပဒေနဲ့ သမိုင်း ဘာသာရပ်တွေကို ဟန်ဘာသာစကားနဲ့ပဲ သင်ကြားရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
‘အမျိုးသားဘာသာစကား’ လို့သမုတ်တဲ့ ဟန်ဘာသာစကားနဲ့ ရေးသားထားတဲ့ ဒီပြဌာန်းစာအုပ်တွေကို ၂၀၁၇ ခုနှစ်က ရှင်ကျန်းမှာ စတင်သင်ကြားခဲ့ပြီး၊ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှာတော့ တိဘက်မှာ သင်ကြားစေခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်တစ်မျိုးတည်းရှိတဲ့ တိုင်းပြည်ဖြစ်အောင် တရုတ်အစိုးရက ဆောင်ရွက်နေပေမယ့် တရုတ်ဟာ တစ်ကယ်တော့ လူမျိုးစုံရှိတဲ့ တိုင်းပြည်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း မွန်ဂိုလီးယားလူမျိုး ၆ သန်းရှိပြီး၊ တိဘက်ဒေသ၊ အနီးအနားက ကျင်ဟိုင်၊ ယူနန်၊ စီချွမ်နဲ့ ဂန်ဇူပြည်နယ်တွေမှာ တိဘက်လူမျိုး ၆.၅ သန်း နေထိုင်ပါတယ်။ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ စာရင်းဇယားတွေအရ ဝီဂါလူမျိုး ၁၂ သန်းကျော်ရှိပြီး ရှင်ကျန်းပြည်နယ်က လူဦးရေ ထက်ဝက်နီးပါးက ဝီဂါတွေပါ။
တရုတ်မှာ ကိုရီးယားလူမျိုး ၂.၅ သန်းလောက် ရှိနေပြီး နိုင်ငံအရှေ့မြောက်ပိုင်းက ကျီလင်၊ ဟီလုံကျန်းနဲ့ လျောင်နင်းတို့မှာ အဓိကနေထိုင်ပါတယ်။ တောင်ကိုရီးယားနဲ့ မြောက်ကိုရီးယားရဲ့ အပြင်ဘက်မှာရှိတဲ့ အကြီးဆုံး ကိုရီးယားလူမျိုးစုပါ။
ယူနန်တောင်ပိုင်းမှာလည်း ယီ၊ ဘိုင်၊ ဟာနီ၊ ကျွမ်ဇူ၊ တိုင် စသဖြင့် လူမျိုးစုအများအပြား နေထိုင်ကြပြီး အရေအတွက်က သန်းချီရှိပါတယ်။
နိုင်ငံတောင်ပိုင်းက ဂွမ်ဒုန်းပြည်နယ်၊ ဖူကျင့် ပြည်နယ်၊ အထူးအုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသတွေဖြစ်တဲ့ ဟောင်ကောင်နဲ့ မကာအိုတို့မှာလည်း ဟန်ဘာသစကားကနေ ကွဲထွက်တဲ့ ဒေသိယ ဘာသာစကား အများအပြားကို အသံုးပြုနေကြပါတယ်။
ဒီလို လူမျိုးစုံရှိတဲ့ တိုင်းပြည်ကို လူမျိုးတစ်မျိုးတည်းရှိတဲ့ တိုင်းပြည်မျိုးဖြစ်လာအောင် ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ လုပ်ဆောင်မှု အောင်မြင်ပါ့မလားဆိုတာကတော့ စောင့်ကြည့်ရမှာပါ။ ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ ဒီပေါ်လစီတွေဟာ အရင့်အရင်က တရုတ်နိုင်ငံကို အုပ်စိုးသူတွေရဲ့ ပေါ်လစီနဲ့ လုံး၀ ကွဲထွက်နေတယ်ဆိုတာ ထင်ထင်ရှားရှား တွေ့ရပါတယ်။
အတိတ်က တရုတ်အင်ပါယာရှင်တွေဟာ အစွန်အဖျားကျတဲ့ဒေသတွေကို သူတို့အာဏာစက်တည်ရာ ဒေသလို့ မှတ်ယူခဲ့ပေမယ့် တကယ်တမ်းမှာ စိုးမိုးအုပ်ချုပ်နိုင်ခြင်း မရှိပါဘူး။ တိဘက်၊ ရှင်ကျန်းနဲ့ ယူနန်တို့လို လူမျိုးစုဒေသတွေဟာ တရုတ်ဘုရင်ရဲ့ဩဇာကို နားလည်မှုနဲ့ အသိအမှတ်ပြုတဲ့ ပဏာဆက်နိုင်ငံငယ်လေးတွေအဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉ ရာစုရောက်တဲ့အချိန်အထိ ဒီလူမျိုးစုဒေသတွေမှာ တရုတ်ပြည်မရဲ့ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်မှု မရှိခဲ့ဘဲ၊ တရုတ်ဘုရင်ရဲ့ ဩဇာသက်ရောက်မှုလည်း မရှိသလောက်ပါပဲ။
အဲဒီနောက် ၁၉၁၁-၁၂ နှစ်မှာ ပထမဆုံး ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးဖြစ်ပွားပြီး တရုတ်ပြည်ရဲ့ နောက်ဆုံးမင်းဆက်လည်း ပြုတ်ကျသွားပါတယ်။ တရုတ်ခေါင်းဆောင်သစ်တွေဟာ တိုင်းပြည်ကို နယ်နမိတ်သတ်မှတ်ချက်နဲ့ ဗဟိုအစိုးရတွေရှိတဲ့ အတောင်အလက်စုံ ခေတ်သစ်နိုင်ငံတစ်ခုကို ထူထောင်ဖို့ လုပ်ဆောင်လာပါတယ်။
တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံကို တည်ထောင်သူ ဆွန်ယက်ဆင်ဟာ ဟန်၊ မန်ချူး၊ မွန်ဂို၊ တိဘက်နဲ့ ဝီဂါလူမျိုးတွေ စုပေါင်းပြီး ‘လူမျိုးစုတွေနဲ့ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ’ ကို ထူထောင်ဖို့ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပေမယ့် မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။
မော်စီတုံးရဲ့ ကွန်မြူနစ်တွေဟာ တိုင်းရင်သားလူမျိုးစုတေွနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ကိစ္စတွေမှာ အစပိုင်းက ပျော့ပြောင်းခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ (CCP) ရဲ့ ၁၉၃၁ ခုနှစ် ‘ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ’ မှာ ‘တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများ၏ အခွင့်အရေးဟူသည် – တရုတ်နိုင်ငံမှ လုံး၀ခွဲထွက်ခွင့်၊ လူမျိုးစုတစ်စုချင်းအလိုက် သီးခြား လွတ်လပ်သောနိုင်ငံ ထူထောင်ခွင့်တို့ ဖြစ်သည်’ လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
“မွန်ဂို၊ တိဘက်၊ မယော(miao)၊ ယောင်(yao)၊ ကိုရီးယားလူမျိုးနှင့် တရုတ်နိုင်ငံအတွင်း နေထိုင်ကြသည့် အခြားလူမျိုးစုများသည် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကို ရယူခံစားနိုင်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ၎င်းတို့သည် တရုတ်ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် ပေါင်းစည်းလိုက ပေါင်းစည်းနိုင်သလို၊ မပေါင်းစည်းလိုပါကလည်း ပြည်ထောင်စုမှခွဲထွက်ပြီး သီးခြားနိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် ထူထောင်နိုင်သည်” လို့ အဲဒီ အခြေခံဥပဒေမှာ ပြဌာန်းထားပါတယ်။
ကွန်မြူနစ်တွေ အာဏာရပြီး ၁၉၄၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁ ရက် တရုတ်ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့တဲ့အချိန်မှာတော့ ဒီမူဝါဒကို စွန့်လွှတ်လိုက်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုတွေကို ဆက်လက်အသိမှတ်ပြုထားပြီး ဒေသအဆင့်မှာ လုပ်ပိုင်ခွင့်ပေးထားတဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရပြည်နယ်၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ခရိုင်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်နေပါသေးတယ်။
လူများစု ဟန်လူမျိုးတွေ ကြီးစိုးလာပြီး တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ ဘာသာစကား၊ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု ထိန်းသိမ်းခွင့်တွေ ကျဉ်းမြောင်းလာတာကြောင့် ဒီစနစ်ကလည်း အမည်ခံစနစ်တစ်ခုသာ ဖြစ်တယ်ဆိုပြီး ဝေဖန်ထောက်ပြမှုတွေ ရှိလာပါတယ်။
တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုဒေသတွေမှာ မကြာခင်ကဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဆန္ဒပြမှုတွေကိုကြည့်ရင်
ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ ဟန်လူမျိုးကြီးစိုးရေး ‘ကျုံးကော်’ ( zhonghua) အယူအဆဟာ တိုင်းရင်းသားတွေဖက်က ခုခံတွန်းလှန်မှုတွေမရှိဘဲ ချောချောမွေ့မွေ့ ဖြစ်လာမှာမဟုတ်ဘူးဆိုတာကို ပြသနေပြီး တိုင်းပြည်ရဲ့ ညီညွတ်ရေးနဲ့ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးကိုခြိမ်းခြောက်လာနေပါတယ်။
အင်းနားမွန်ဂိုလီးယားဒေသမှာ စက်တင်ဘာ ဆန္ဒပြပွဲ မတိုင်ခင်နဲ့ ဆန္ဒပြပွဲပြီးတဲ့နောက် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသူ အရေအတွက်ဟာ တကယ်သတင်းထွက်တဲ့ ပမာဏထက် ပိုမိုများပြားဖွယ် ရှိနေပါတယ်။ နယူးယောက်အခြေစိုက် မွန်ဂိုလီးယား လူ့အခွင့်အရေးအချက်အလက်စင်တာ ( Southern Mongolia Human Rights Information Center) က ထုတ်ပြန်တဲ့ ကြေငြာချက်မှာ ‘အနည်းဆုံး မွန်ဂိုလီးယားလူမျိုး ၈ သောင်းကနေ ၁ သိန်းလောက်ဟာ ရဲတပ်ဖွဲ့ရဲ့ ဖိနှိပ်မှုကို တစ်နည်းမဟုတ်တစ်နည်းနဲ့ ခံစားနေရတယ်’ လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
‘လွတ်လပ်သော မွန်ဂိုလီးယားနိုင်ငံ’ ဆိုတဲ့ လှုပ်ရှားမှုမှာ ၂၀၀၉ ခုနှစ်ကနေ ၂၀၁၇ ခုနှစ်အထိ သမ္မတတာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့တဲ့ အဲလ်ဘဂ်ဒူဂျ် ဆာခီယာရဲ့ မိန့်ခွန်းကို ဒီစင်တာက ဘာသာပြန်ဆို ထုတ်ပြန်ပါတယ်။
“ဘယ်နေရာမှာပဲနေနေ မွန်ဂိုလီးယားလူမျိုး ဖြစ်နေသမျှ ဒီလှုပ်ရှားမှုမှာ ပါဝင်သင့်ပါတယ်။ မွန်ဂိုလီးယား ဘာသာစကား မရှိဘဲနဲ့ ကျွန်တော်တို့ပြောနေတဲ့ မွန်ဂိုလီးယားနိုင်ငံလည်း ရှိလာမှာ မဟုတ်ပါဘူး” လို့ ဆာခီယာက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ရှင်ကျန်းက အကျဉ်းစခန်းတွေမှာ ဝီဂါလူမျိုး ဘယ်လောက်များများ ထိန်းသိန်းခံထားရလဲဆိုတာ အတိအကျ မသိရပါဘူး။ ဂြိုဟ်တုဓာတ်ပုံတွေကို အခြေပြုပြီး BBC သတင်းဌာနရဲ့ ဖော်ပြချက်မှာတော့ လူသိန်းချီ ရှိနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေဖြစ်တဲ့ Amnesty International နဲ့ Human Rights Watch တို့က ဒီအကျဉ်းစခန်းတွေမှာ ဝီဂါလူမျိုး အနည်းဆုံး ၁ သန်းလောက် ဖမ်းဆီးခံထားရတယ်လို့ ခန့်မှန်းတွက်ချက်ထားပါတယ်။
မကြာသေးခင်ကာလအတွင်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရတဲ့ တိဘက်လူမျိုးအရေအတွက် ဘယ်လောက်ရှိလဲဆိုတာလည်း အတိအကျ မသိရပါဘူး။ အိန္ဒိယအခြေစိုက် အဝေးရောက် တိဘက်အစိုးရ ခေါင်းဆောင် သမ္မတ လော့ဘ်ဆန် ဆန်ဂေ နိုဝင်ဘာ ၂၀ ရက်နေ့က သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်နဲ့ အမေရိကန်မှာ သမိုင်းဝင်တွေ့ဆုံမှုနောက်ပိုင်း တိဘက်ကိစ္စဟာ ရှေ့တန်းရောက်လာပါတယ်။
အမေရိကန်က တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံရဲ့ တရားဝင် သံတမန်ဆက်ဆံရေး လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ ၁၉၇၈ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း နှစ်ပေါင်း ၆၀ အတွင်း တိဘက်နဲ့ အမေရိကန်ခေါင်းဆောင်တို့ ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ဆုံမှု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီ ထိပ်သီးပုဂ္ဂိုလ်နှစ်ဦး တွေ့ဆုံမှုဟာ တိဘက်လွတ်မြောက်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို အမေရိကန်က ထောက်ခံအားပေးတာကို ပြတယ်လို့ တစ်ချို့က ရှုမြင်ပါတယ်။
တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့အာဘော် Global Times က ဒီတွေ့ဆုံမှုကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်ခဲ့ပြီး ‘ဒီအစည်းအဝေးဟာ တရုတ်ရဲ့ ပြည်တွင်းရေးကို အမေရိကန်က ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ဝင်ရောက်စွက်ဖက်တာဖြစ်တယ်၊ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို ခြိမ်းခြောက်တာ ဖြစ်တယ်’ လို့ ရေးသားခဲ့ပါတယ်။ နောက်တစ်ရက် နိုဝင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့မှာ ရေးသားတဲ့ ဆောင်းပါးမှာလည်း ဒီအစည်းအဝေးကို အမေရိကန်ရဲ့ အခြား ‘တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေး’ ပေါ်လစီတွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။
ရှီကျင့်ဖျင်ဟာ CCP ပါတီကို ထူထောင်သူ မော်စီတုံးနဲ့ အရင်းရှင်စနစ်လမ်းကြောင်းပေါ် တင်ပေးခဲ့တဲ့ တိန့်ရှောင်ဖိန်တို့ နောက်ပိုင်း တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ဩဇာအရှိဆုံးခေါင်းဆောင် ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တရုတ်တစ်မျိုးတည်းတိုင်းပြည်ဖြစ်ရေး သူ့ရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တော့ မီးနဲ့ ကစားတာပါပဲ။
“နိုင်ငံရေးနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုမှာ လူမျိုးတစ်မျိုးတည်း ကြီးစိုးရမယ်ဆိုတဲ့ ရှီရဲ့ ပြင်းပြတဲ့အိပ်မက်ဟာ မတူကွဲပြားမှုတွေအပေါ် တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အရင်ကရှိခဲ့တဲ့ ချဉ်းကပ်မှုတွေနဲ့ ဆန့်ကျင်နေရုံသာမက၊ သူ့ရဲ့ တရုတ်ဇာတ်သွင်းမှုဟာ CCP က အရင်ကတည်းက ရှောင်ရှားဖို့ ကြိုးစားခဲ့တဲ့ မတည်ငြိမ်မှုတွေ ဖြစ်လာအောင် မီးထိုးပေးသလို ဖြစ်နေပါတယ်” လို့ တရုတ်ရေးရာကျွမ်းကျင်သူ မီလ်ဝါ့ဒ်က ရေးပါတယ်။
Ref : Asia Times
(Asia Times သတင်းဌာနတွင် ဖော်ပြထားသည့် Xi’s masterplan for a homogeneous new China ဆောင်းပါးကို လေးမောင်က ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုပါသည်)
