Author: editor

သွ်မ္းသံေတာ္ဆင့္
.
၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လ ၁၇ ရက္ေန့ UNFC စည္းလုံး ညီညြတ္ေသာ တုိင္းရင္းသား ဖက္ဒရယ္ေကာင္စီေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ေတြ႕ဆုံရာတြင္ နုိင္ငံေတာ္ အတုိင္ ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာဆုိခဲ့ေသာ မွတ္သားဖြယ္ရာ မိန့္ခြန္း နွင့္ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားကို သွ်မ္းသံေတာ္ဆင့္ သတင္းဌာန ႒ာန၏ ေဖာ္ျပခ်က္ကို ကူးယူေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

အဖြင့္မိန့္ခြန္း
–
က်မကိုအခုလိုလာၿပီးေတြ႕တဲ့အတြက္အမ်ားႀကီးေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ဒီလိုေတြ့ဆံုမွုအတြက္လဲက်မတို႕ေမ်ွာ္လင့္ခဲ့တာၾကာပါၿပီ။ေတြ႕ဆံုျခင္းအားျဖင့္လဲက်မတို႕အားလံုးအတြက္တိုးတက္မွုေတြအက်ဳိးေကာင္းေတြရလိမ့္မယ္္လို႕ေမ်ွာ္လင့္ပါတယ္။
က်မတို႕ ေတြမိသားစုလိုေတြ႕တယ္ဆိုေတာ့ က်မတခုေမးခ်င္ပါတယ္။
.
ဒီအထဲမွာဘယ္သူအသက္အႀကီးဆံုးလဲ ? ဦးေက်ာ္တင့္ေဆြအပါအ၀င္ေပါ့။ ဦးေက်ာ္တင့္ေဆြက က်မထက္ ၃ လငယ္တယ္။က်န္တဲ့ဧည့္သည္ေတြေကာ က်မထက္ႀကီးတဲ့သူပါလား။
.
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဆထဲင္ကအသက္ဘယ္ေလာက္လဲ။ ၈၀နွစ္။ က်မထက္ႀကီးတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္အန္ဘန္လာေကာ၊ ၆၇ ဆိုက်မထက္ငယ္တယ္။က်မထက္ႀကီးတာ တေယာက္ဘဲရွိတာေပါ့။
.
က်မဘာျဖစ္လို႕ေမးလဲဆိုေတာ့ က်မ ဒီအစည္း အေ၀းမလာခင္ က်မ စဥ္းစား မိတယ္။ က်မတို႕အားလံုးမွာ က်မတို႕ႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ မႀကိုက္ သည္ျဖစ္ေစ တူညီခ်က္တခုရွိတယ္။ က်မတို႕ဘယ္လိုမွအျမဲေနသြားလို႕မရဘူး။ က်မတို႕ သက္တမ္းဆံုးတဲ့ အခါမွာ က်မတို႕ဒီေလာကကေနထြက္သြားရမွာဘဲ။
.
က်မတို႕ဒီေလာကကေနမထြက္သြားခင္မွာ အားလံုး စုေပါင္းၿပီးေတာ့ နိုင္ငံ့ တိုးတက္မွဳလုပ္သြားခ်င္တယ္။အဲဒါက်မစိတ္ထဲေရာက္လာတယ္။က်မတို႕ဒီမွာရွိတဲ့အားလံုးလူငယ္ေတြအပါအ၀င္ေပါ့၊ေျပာလို႕ရတာမဟုတ္ဘူး၊လူငယ္ လူႀကီးဘယ္သူဟာဤေလာကႀကီးကေနအရင္ထြက္သြားမလဲဆိုတာတေန႕တခ်ိန္တခါမွက်မတို႕ထြက္သြားရမွာဘဲ။ဘယ္သူမွျငင္းလို႕မရဘူး။
.
က်မတို႕အားလံုးတျခားကိစၥေတြ NCA နဲ႕ဘယ္ေလာက္ဘဲျငင္းခံုခံု၊ ဖက္ဒရယ္ နဲ႕ပတ္သက္ၿပီးဘယ္ေလာက္ ဘဲျငင္းခံုခံုတူညီတဲ့ ကိစၥတခုကေတာ့ က်မတို႕ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာဤေလာကကေနထြက္သြားရမွာဘဲ။မထြက္သြားခင္မွာက်မညီညြွတ္မွဳကိုလိုခ်င္တယ္။က်မတို႕အစဥ္အဆက္က်မတို႕ေခါင္းေဆာင္ေတြတိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြ၊နုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြေမွ်ာ္မွန္းခဲ့တဲ့ညီညြတ္မွဳကိုရယူၿပီးေတာ့ထားပစ္ခဲ့ခ်င္တယ္ဆိုတဲ့စိတ္က်မေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။
.
ေနာက္တခုက်မစဥ္းစားမိတာဘာလဲဆိုေတာ့ က်မတို႕အားလံုးဟာ ဘာလဲ ဘယ္သူလဲ ဆိုတာ အရင္စဥ္းစား ရင္ေကာင္းမလားလို႕။ ဥပမာဆို လို႕ ရွိရင္ က်မအေနနဲ႕ က်မကဘယ္သူလဲ ဆိုေတာ့ က်မဟာျမန္မာ နုိင္ငံသား တေယာက္လို႕ ေျပာ မွာလား၊က်မဟာက်မမိဘရဲ႕သမီးေျပာရမွာလား၊ က်မအေဖဟာ အညာသားဗမာစစ္စစ္၊ က်မအေမဟာ ဧရာ၀တီက မြန္ေသြးပါ တယ္။ ရခုိင္ေသြး ပါေကာင္းပါမယ္။ ဖိုးဖိုးဘက္က က်မ သိပ္မေသခ်ာဘူး ။ ေသခ်ာတာ ကေတာ့ မြန္ေသြး ပါတယ္။ က်မက မြန္မ်ဳိးနြယ္လို႕ေခၚရမွာ လား။ အညာသားမ်ုိးနြယ္လို႕ ေခၚရမွာလား။ ေျပာရမယ္ ဆိုရင္က်မတို႕ Identity အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ တခုတည္းမဟုတ္ပါဘူး။
.
ဒီေတာ့က်မကကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ဗုဒၶဘာသာတေယာက္လို႕ သတ္မွတ္ရမွာလား။
.
ကုိယ့္ကုိယ္ကုိဘာလဲဘယ္လူလဲဆိုတာ သတ္မွတ္သာအမ်ုိးမ်ဳိးရွိတယ္။ လူတိုင္းလူတိုင္းမွာရွိပါတယ္။ အဲဒါ Diversity ဘဲ။
.
ေနာက္ဆံုးေတာ ့ဒိုင္ဗာစီတီအရင္လာသလား ယူနီတီလာတာလား။ Diversity of the unity ဆိုတာဒီမတူကြဲျပား မွုဆိုတာ က်မတို႕အခ်င္း ခ်င္းၾကား ထဲမွာမဟုတ္ဘူး၊ က်မတို႕ တေယာက္ခ်င္းတေယာက္ ခ်င္း အတြင္းမွာကို မတူကြဲျပားမွုေတြ အစံုရွိပါတယ္။
.
ဥပမာဆို ကခ်င္၊ ကခ်င္ ဆိုေပမယ့္ ကိုယ္ကိုးကြယ္တဲ့ဘာသာဆိုလို့ကိုယ့္ရဲ့ Identity ဘဲ။ကို္ယ္ကိုး ကြယ္တဲ့ ဘာသာဆိုလဲ မတူတဲ့ကခ်င္ တုိင္းရင္းသားေ တြ ရွိတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ဆိုတာလဲမတူတဲ့အရပ္ ေဒသ က လာတာ ရွိတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕မိဘကမတူညီတဲ့ အေျခအေနေတြရွိတယ္။ အဲဒီလိုအမ်ဳိးမ်ုိး မတူညီတာ ေတြရွိတယ္။
.
က်မစဥ္းစားမိတာကေတာ့တကယ္ႀကီးတဲ့သစ္ပင္ႀကီးေတြခိုင္ခံ့တဲ့သစ္ပင္ႀကီးေတြဆိုတာအျမစ္ေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ဒီအျမစ္ေတြအမ်ားႀကီးစုေစာင္းၿပီးေတာ့မွခိုင္ခံ့တဲ့အပင္ႀကီးတခုျဖစ္လာတာပါ။အျမစ္တခုတည္းရွိတဲ့အပင္ေတြဟာမခိုင္ခံ့ပါဘူး။
.
ဥပမာဆုိရင္မုံလာဥ ဆြဲထုတ္ လိုက္ရင္ပါသြားတာဘဲ။ သူကအျမစ္က တခု တည္း ရွိတယ္။ တကယ္ေတာ့ျမစ္မ ပင္မတခုတည္းရွိတယ္။ နည္းနည္းေ လးေပါ့တျခားအျမစ္ေသးေသးေလးရွိရင္ရွိမယ္။ဒီလိုအျမစ္ႀကီးႀကီး တခုတည္း ရွိတာ မခိုင္ခံ့ပါဘူး။ဆြဲြဲနွုတ္လိုက္လို႕ရွိရင္တခါတည္းပါသြားတာဘဲ။
.
ဒီလို Diversity ရွိတဲ့အျမစ္ေတြအမ်ားႀကီးရွိတဲ့သစ္ပင္ႀကီးေတြတာ တကယ္ကို ခိုင္ခံ့နုိင္မွာပါ။ အဲဒီေတာ့က်မတို႕ ကေနၿပီးေတာ့ Diversity of Strength ဆို ၿပီးေတာ့လက္ေတြ႕က်က်သဘာ၀အရမွန္ တယ္လို႕က်မျမင္ တယ္။ က်မ တို႕ ဘယ္သူမွ Identity တခုတည္းရွိတာမဟုတ္ဘူး။ က်မဒီဟာကိုဘာျဖစ္ လို့ေ လ့လာလဲဆိုေတာ့ က်မတို့တကမၻာလံုးမွာျဖစ္ေနတဲ့ Identity Crisis ေပါ့ေ နာ္ အထူးသျဖင့္ဘာသာေရးအရ ကြဲျပားတာေတြ၊ အဲဒီဟာနဲ႕ ပတ္ သက္ၿပီးေတာ့ ျပင္သစ္မွာႀကီးလာတဲ့ North Africa က မူစလင္ဘာသာ၀င္ တေယာက္ က ေရး ဖူး ပါတယ္။
.
ဒီ Identity နဲ႕ပတ္သက္လို့ေပါ့။လူေတြဟာကုိယ့္မွာ Identity တခုရွိတယ္လို႕ သတ္မွတ္လိုက္လို႕ရွိရင္ျပသနာ ျဖစ္တယ္တဲ့။ ဒါေပမယ့္လူတိုင္းလူတုိင္းမွာ Identity အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ဒီဟာေတြအားလံုးကိုသိမ္းသြင္းၿပီးေတာ့ လက္ခံၿပီးေတာ့ေက်ာ္လႊားနုိင္ရမယ္။ဒီဟာေတြအားလံုးကိုအင္အားျဖစ္ေအာင္လုပ္ေဆာင္နုိင္ရမယ္ဆိုေတာ့က်မ ဒီဟာကိုသိပ္ကိုသေဘာက်ပါတယ္။
.
က်မတို႕အားလံုုးဟာျပည္ေထာင္စုသားေတြဆိုတဲ့ Identity ကိုလဲရွိေစခ်င္ တယ္။ကိုယ္သက္္ဆိုင္ရာ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းရင္းသားဆိုတဲ့ Identity ကိုလဲရွိေ စခ်င္တယ္။ကိုယ္ကိုးကြယ္ရာဘာသာဆိုတဲ့ Identity ကိုလဲရွိေစ ခ်င္တယ္။ .
ကိုယ့္ရဲ႕မိဘေတြကလဲ လူမ်ဳိးစုတခုတည္းက ဘဲျဖစ္ခ်င္မွျဖစ္မယ္။ ဒီလိုမတူကြဲျပားတဲ့ Identity ကိုေပါင္းၿပီးေတာ့ပိုၿပီးခိုင္ခံ့တဲ့အပင္ႀကီး သဖြယ္ျဖစ္တဲ့ျပည္ေထာင္စုကို ထူေထာင္တာဟာ က်မတို႕ ေခတ္မွာ က်မတို႕အသက္ရွင္ ကာလ မွာက်မတို႕ ထူေထာင္သြားေစခ်င္တယ္။
.
က်မတို႕ဒီမွာအျမဲရွိေနမွာမဟုတ္ဘူး။ဒါဘယ္သူမွျငင္းလို႕ရမွာမဟုတ္ဘူး။က်မတို႕အသက္၅၀ေက်ာ္လာတာနဲ႕အမွ်သက္တမ္းတ၀က္ေရာက္တဲ့သူကမ်ားပါတယ္။အသက္တရာေက်ာ္တဲ့သူကအခုနည္းနည္းေတာ့မ်ားလာတယ္။
.
က်မတို႕ျမန္မာနုိင္ငံရဲ႕ပ်မ္းမ်ွျခင္းသက္တမ္းနဲ႕အမ်ဳိးသားေတြက၆၃နွစ္၊အမ်ဳိးသမီးေတြက၆၅နွစ္ဆိုေတာ့၊ဒီမွာလဲအမ်ုိးသားေတြဘက္က၆၃နွစ္ေက်ာ္သြားၿပီ က်မလဲ၆၅နွစ္ေက်ာ္သြားၿပီ က်မတို႕မွာက်န္တဲ့သက္တမ္း အတြင္းမွာက်မတို႕ေရရွည္ထားေပးခဲ့ ရမယ့္ ေနာင္မ်ဳိးဆက္ေတြအတြက္ ဘာျဖစ္မလဲဆိုတာ စဥ္းစားၿပီးေတာ့က်မတို႕ေျပာမယ္ ဆိုမယ္ ေဆြးေနြးမယ္ဆိုရင္ အခက္အခဲရွိမယ္မထင္ဘူးလို႕ က်မယံုၾကည္ပါတယ္။
.
အဲဒါ့ေၾကာင့္မို႕လို့ဒီအခ်က္နွစ္ခ်က္မေန႕ကစဥ္းစားတာပါ။ ဒီအစည္းအေ၀းက်ရင္ ပြင့္ပြင့္လင္းေျပာရရင္ေအာင္ျမင္ခ်င္ေစတယ္။ အရင္တုန္းကမေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ဟာကိုေအာင္ျမင္ခ်င္တယ္။.
.
ဒီလိုေအာင္ျမင္မွုရေအာင္ဘယ္လိုစဥ္းစားမလဲဆိုေတာ့က်မအေတြးနွစ္ခု၀င္လာတယ္။တခုကအကန္႕အသတ္မရွိတဲ့အခ်ိန္မရွိဘူး။ကမၻာႀကီးေတာင္မွအကန္႕အသတ္မရွိဘူးလို႕ေျပာလို႕ရတာမဟုတ္ဘူး။ကမၻာႀကီးလဲတခ်ိန္တခါၿပီးသြားမွာပဲေပါ့ေနာ္။. က်မတို႕တဦးခ်င္းတဦးခ်င္းမွာ အကန္႕အသတ္မဲ့အခ်ိန္ရွိတာ မဟုတ္ပါဘူး။ဒီရွိတဲ့အခ်ိန္ကို တန္ဖိုးအရွိဆံုးျဖစ္ေအာင္လို႕ သံုးေစခ်င္တယ္။ဒီရွိတဲ့အခ်ိန္ကို သတိၱရွိရွိနဲ႕ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ေအာင္္ က်မလုပ္ခ်င္တယ္။
.
ေနာက္ၿပီးေတာ့က်မတို့အားလံုးဟာ Identity ေပါ့ေနာ္အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ တခု တည္း ရွိတာမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီ လိုစဥ္းစားမယ္ဆိုလို႕ရွိရင္က်မတို႕ ကြာဟ ခ်က္ေတြက အင္မတန္မွနည္းသြားမယ္။ ဥပမာဆိုလို႕ ရွိရင္က်မေမေမ က မြန္ ဆိုေတာ့မြန္ေသြးပါတယ္။.
.မြန္ေတြနဲ႕ခ်ိတ္ဆက္မွု လုပ္လို႕ရတယ္။ က်မအဖိုးက ခရစ္ယာန္ဆိုေတာ့ ခရစ္ယာန္ေတြနဲ႕ခ်ိတ္ဆက္လို႕ ရတယ္။က်မတို႕ကိုးကြယ္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာက ဘာသာဆိုၿပီးေတာ့ ဗုဒၶဘာသာနဲ႕ခ်ိတ္ဆက္လို႕ရတယ္။.
တူညီတဲ့အပိုင္းေတြမွာ က်မတို႕ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးေတာ့ ငါတို႕အားလံုးဟာ မွ်ေ၀နုိင္တာဘဲဆိုတဲ့ စိတ္ထားနဲ႕ျပသနာေတြကို ကိုင္တြယ္မယ္ဆိုရင္ေျဖရွင္းမယ္ဆိုရင္ ခ်ဥ္းကပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့မေျဖရွင္းနုိင္တဲ့ ကိစၥမရွိဘူးလို႕က်မထင္ပါတယ္။
.
Identityနဲ႕ပတ္သက္လို႕က်မကေလးမတေယာက္အေၾကာင္းဖတ္ၿပီးေတာ့သူကလဲဒီလိုပါဘဲ။သူ႕ရဲ႕မ်ဳိးႏြယ္ေတြမေနတဲ့နုိင္ငံမွာႀကီးလာရေတာ့သူ႕ရဲ႕ Identity ကိုသူေျပာေျပေတာ့Tangla Identity ေပါ့၊ ရွဳပ္ေထြးလွတဲ့ Identity ေပါ့၊သူဘယ္သူလဲဆိုတာ သူဆံုးျဖတ္ရတာရွဳပ္ေထြးေန တယ္။
.
ဒီလိုရွဳပ္ေထြးမွုက က်မတို႕ မျဖစ္ေစ ခ်င္ဘူး။ကိုယ့္မွာရွိတဲ့ Identity အားလံုး ဟာတန္းတူရည္တူလက္ခံနိုင္တယ္၊ သူတို႕ေတြဟာ သဟဇာတရွိရွိနဲ႕ ရွင္သန္ နုိင္ တယ္။ဒီလိုအေျခအေနမ်ဳိးျဖစ္ေစခ်င္တယ္ ။ျပည္ေထာင္စု ဆိုတာဒီလိုပါ ဘဲ။ အားလံုးဟာအတူတူေနၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕မတူညီတဲ့ကိစၥေတြကို သဟ ဇာတျဖစ္ေအာင္လုပ္တာဟုျပည္ေထာင္စုတည္ေထာင္ျခင္းပါဘဲ။
.
အဲဒီလိုစိတ္ဓါတ္နဲ႕သြားမယ္ဆိုရင္က်မတို႕ေအာင္ျမင္နုိင္မယ္လို႕က်မယံုၾကည္ပါတယ္။.
.
ဒါကိုက်မတို႕အေနနဲ႕က်မတို႕တုိင္းရင္းသားေတြကဘာ့ေၾကာင့္ဒီ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မွာဘာ၀င္ဖို႕အခက္အခဲရွိတယ္ဆိုတာပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာပါပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရင္က်မတို႕လဲဒီကိစၥကိုထိထိေရာက္ေရာက္ကိုင္တြယ္ဖို႕ႀကိဳးစားပါ့မယ္။.
က်မတို႕အေနနဲ႕လဲက်မတို႕အျမင္ေတြကိုပြင့္ပြင့္လင္းလင္းမွန္မွန္ကန္ကန္ေျပာျပမယ္။အေျခခံအားျဖင့္ေတာ့ပြင့္လင္းဖို႕ေျဖာင့္မတ္ဖို႕လိုပါတယ္။ေျဖာင့္မတ္ဖို႕ပြင့္လင္းဖို႕ဆိုတာကလဲဒါပထမလိုအပ္တဲ့ယံုၾကည္မွဳဘဲ။. ကိုယ္မယံုၾကည္တဲ့ သူနဲ႕ဆို ပြင့္လင္းဖို႕အင္မတန္မွ ခက္ပါတယ္။
.
ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ဒီသူဟာကိုယ့္ကိုမေကာင္းၾကံမယ္လို႕ထင္ရင္သူနဲ႕ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းဆက္ဆံမယ္ဆိုရင္ကိုယ့္အေၾကာင္းသိသြားတာကိုအေျခခံၿပီးေတာ့အခြင့္အေရးယူမလားဆိုၿပီးေတာ့ဒီလိုစိုးရိမ္မွုလဲရွိနုိင္ပါတယ္ ပထမဦးဆံုးတေယာက္နဲ့ တေယာက္ပြင့္လင္းနို္င္ဖို႕ အတြက ္ေျဖာင့္မတ္နုိင္ဖို႕အတြက္ အဲဒီ့ အထိေတာ့ယံုၾကည္မွုရွိရမယ္။
.
က်မတို့ဟာတေယာက္နဲ႕တေယာက္ေဆြးေနြးတဲ့အခ်က္ေတြကိုျပန္ၿပီးေတာ့ တုိက္ခုိက္ဖို႕သံုးဖို႕အတြက္ မဟုတ္ဖူး၊ၾကားမွရွိေနတဲ့ျပသနာကို ဘယ္လိုေျပလည္ေအာင္အေျဖရွာဖို႕။ က်မထပ္သလဲလဲေျပာပါတယ္။ျပသနာဟာ ခက္တာမဟုတ္ဘူး။.
အေျဖရွာမွာမို႕ဘဲ အေရးႀကီးတာ။ျပသနာေတာ့ရွိမွာပဲ။ အခုလဲရွိမွာပဲေနာင္လဲရွိမွာဘဲ။ က်မတို႕ျပည္ေထာင္စုႀကီး တည္တည္တံ့တံ့ရွိတဲ့အခါမွာလဲရွိမွာဘဲ။ အဲဒီ့ေတာ့ျပသနာေျဖရွင္းတဲ့နည္းကိုဘဲက်မတို႕ရွာဖို႕ပါဘဲ ျပသနာကိုေတာ့စိုးရိမ္ဖို႕ မလိုပါဘူးလို႕က်မအေနနဲ႕တင္ျပခ်င္ပါတယ္။
.
ဒါ့ေၾကာင့္မို႕လို႕ NCA အခက္အခဲၿငိမ္းခ်မ္းေရ းပေရာဆက္ေတြရဲ႕ အခက္ အခဲေတြကိုျပသနာပါလို႕ဆိုမဲ့ အစား ကိုင္တြယ္ရမယ့္ကိစၥ တခုဆိုတဲ့ အျမင္နဲ႕ ၀ိုင္းၿပီးေတာ့အေျဖရွာေပးခ်င္ပါတယ္လို႕က်မမေနနဲ႕ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။
.
ေဆြးေနြးခ်က္
—————
အခုက်မတုိ့ ေဆြးေနြးေျပာဆုိသြားတဲ့အထဲမွာ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ NCA ဖက္ဒရယ္နဲ့ တုိက္ပြဲ ေတြအေၾကာင္းပါမယ္။ အခ်ိန္ကာလ အေၾကာင္းပါတယ္ေနာ္။
.
က်မတုိ့ အခ်ိန္ကာလ အရင္ၾကည့္ရေအာင္အခ်ိန္ကာလ အကန့္ အသတ္ တခုလုိတယ္လုိ့ ဘာေၾကာင့္ က်မတို့ဆုံးျဖတ္ရသလဲဆုိရင္ တျခားနုိင္ငံ ကေနရတဲ့ အေတြ့အၾကံဳ ကုိက်မတုိ့ၾကည့္ျပီးေတာ့ေျပာတာပါ။ တျခားနုိင္ငံမွာ အမ်ုိးသားျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရးအတြက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ေတြကုိစတဲ့အခါမွာ အခ်ိန္အကန့္အသတ္မရွိထားလုိက္တဲ့အခါမွာ အလုပ္ကုိမျပီးဘူး ဆုိ တာျဖစ္ သြားပါတယ္။
.
ဥပမာဆုိရင္အထူးသျဖင့္ ေျမာက္အုိင္ယာလန္နဲ့ပတ္သက္လုိ့ ထဲထဲ၀င္၀င္လုပ္ ခဲ့တဲ့ Jonathan Powell တုိ့ ဆုိရင္သိဖူးၾကမွာပါ။ သူေျပာခဲ့တာက သူတုိ့ ပထမပုိင္းမွာဘာမွားသြားလဲဆုိတာက အကန့္အသတ္မရွိ အခ်ိန္ကုိထား လုိက္တဲ့အခါက်ေတာ့ အလုပ္မျဖစ္ဘူးတဲ့။ သူတုိ့အရင္တုန္းကထင္ခဲ့တာက အရင္တုန္းက အကန့္အသတ္မရွိ ေျပာခ်င္တာေျပာ ေဆြးေနြးခ်င္တာေဆြးေနြး ဆုိလုိ့ရွိရင္ျပသနာေတြ ေျပလည္ သြားမယ္လုိ့ထင္ေပမယ့္ မဟုတ္ဘူး တဲ့။ ျပသနာေတြမဆုံးနုိင္ဘူးဘဲျဖစ္သြားတယ္။ အဲေတာ့ အုိင္ယာလန္ ကုိ ျပန္ ၾကည့္ မယ္ဆုိရင္ေတာ့ အိုင္းရစ္ျပသနာစ တာဟာ Cromwell တုိ့လက္ထက္ ကတည္းက ထဲထဲ၀င္၀င္စတယ္ ဆုိရင္ အဲဒီမတုိင္မီကတည္းက အုိင္ယာလန္ တုိ့ကေနသြားသြားျပီးေတာ့ ဒီမိန္းလန္းနားကေနျပီးေတာ့ အဂၤလိပ္ ေတြ က်ဴးေက်ာ္တာေတြဆုိတာ ၁၃ ရာစုေလာက္ကတည္းက စခဲ့တဲ့ ကိစၥ ပါ။
.
တရား၀င္ အုိင္ယာလန္ကုိ၀င္သိမ္း လုိက္တာ ကေတာ့ Cromwell တုိ့ေခတ္ မွာေ ပါ့ေနာ္။ အဲဒီကေန တြက္လာရင္ေတာင္မွ နွစ္ ၃၀၀ ေက်ာ္မွ ျငိမ္း ခ်မ္း ေရး ရေအာင္ လုပ္တယ္။ အဲေတာ့ နွစ္ ၃၀၀ ၾကာမွာ ျပသနာတခုဟာ သူ့ဖာသာ သူေပ်ာက္သြား လား ဆုိတာ သူ့ဟာသူ မေပ်ာက္သြားပါဘူး။ သူတုိ့ေဆြးေနြး ယူရပါတယ္။ အဲတာ က်မတုိ့ကုိသတိေပးလုိက္ တာက အခ်ိန္ သတ္မွတ္ ခ်က္ဆုိတာ ရွိသင့္တယ္တဲ့။ ဘာျဖစ္လုိ့လဲဆုိေတာ့ လူ့သဘာ၀အေလ်ာက္ အခ်ိန္ရွိရင္ရွိ သေလာက္ေျပာမယ္ဆုိမယ္ျငင္းမယ္ ခုံမယ္ေပါ့။ အဲတာကုိ အခ်ိန္သတ္မွတ္ခ်က္တခုထားမွသာလ်ွင္ ေျပာမယ္ ဆုိရင္ အခ်ိန္နဲ့ပတ္ သက္ျပီးေတာ့လည္း ပန္းတုိင္တခုထားရပါမယ္။ ကိစၥရပ္ေတြနဲ့ပတ္သက္မွသာ ပန္းတုိင္ထား ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အခ်ိန္နဲ့ပတ္သက္ လုိ့လည္း ပန္းတုိင္တခုထား ရမယ္ လုိ့ေျပာတဲ့ဟာကုိလည္း က်မအျမဲမွတ္ထားပါတယ္ ။
.
တုိက္ပြဲ
——–
ေနာက္တခုက ခုနက ေခါင္းေဆာင္ၾကီးေတြေျပာသြားတဲ့အထဲမွာ တုိင္းရင္း သားေတြ အခ်င္းခ်င္းလဲ တုိက္ပြဲ ေတြျဖစ္ ေနၾကတယ္ဆုိတာကေတာ့ အဲတာဟာက်မတုိ့အတြက္ေလးေလးနက္နက္စဥ္းစားစရာဘဲ။ ဘာျဖစ္လုိ့ တုိက္ပြဲေတြျဖစ္လဲ။ တုိက္ပြဲေတြျဖစ္တယ္ဆုိတာဟာ နုိင္ငံေရးသေဘာ ထားမတူညီမွဳေၾကာင့္ျဖစ္တာလား။ ရွိတဲ့အရင္းအျမစ္ေတြအတြက္ လုၾက တာေပါ့ေနာ္။ မွ်မွ်တတ မခြဲယူနုိင္မွဳေၾကာင့္ျဖစ္တာလား။ တျခား ကိစၥ ေတြေ ၾကာင့္ျဖစ္တာလား။ အျပင္ပေယာဂေၾကာင့္ျဖစ္တာလား စသည္ျဖင့္ …။
ဘာျဖစ္လုိ့တုိင္းရင္းသားေတြၾကားထဲမွာတုိက္ပြဲေတြျဖစ္သလဲ ဆုိတာက်မတုိ့ စဥ္းစားရပါလိမ့္မယ္။ အဓိက ကေတာ့ ဗမာ့တပ္မေတာ္ေပါ့ေနာ္။ နုိင္ငံ့တပ္ မေတာ္ေခၚမွာလား ေရြးရတာခက္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ဗမာ အမ်ား စုပါေနေတာ့ ဗမာ့တပ္မေတာ္ဘဲေခၚရမွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ဗမာ့တပ္မေတာ္ေ ခၚျပန္ေတာ့လည္း ဗမာလူမ်ဳိးနဲ့တျခား တုိင္းရင္းသား ေတြ တုိက္ေနတယ္ဆုိ တဲ့ပုံစံၾကီးျဖစ္ေနတဲ့ခါက်ေတာ့ ၀မ္းသာစရာ ကိစၥ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါဘယ္လုိ ဘဲေျပာေျပာ တပ္မေတာ္နဲ့တုိင္းရင္းသားအဖြဲ့အစည္းေတြ တုိက္ပြဲေတြျဖစ္ေ နတာ မဟုတ္ ဘူး။ တုိင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္းလည္းျဖစ္ေနတယ္ဆုိေတာ့ ဒီဟာကုိက်မတုိ့က ေမးခြန္းေမးရမယ္။ ဘာျဖစ္လုိ့က်မတုိ့ အခ်င္းခ်င္း တုိက္ပြဲေတြျဖစ္ေနရသလဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲ။ မတူကြဲျပားမွဳေ ၾကာင့္ လုိ့ေျပာ သြားတဲ့အေပၚမွာ က်မတုိ့က ဖက္ဒရယ္သာအေျဖဆုိတာ လက္ခံ ထားျပီး သားပါ။ ဖက္ဒရယ္ဆုိတဲ့အဓိပါယ္ကုိေဖာ္ရမယ္ဆုိေတာ့ အမွန္ေျပာ ရင္ ဒါက်မတုိ့ ေခၚလုိ့မရဘူး။ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံ လည္းေဖာ္လုိ့မရဘူး။ ဘာျဖစ္လုိ့ေျပာလဲဆုိေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဆုိတဲ့အနက္ အဓိပါယ္ ကုိေဖာ္ရမယ္ ဆုိရင္ ပညာ ရွင္မ်ားေပါင္းစုံ နွစ္ေပါင္းရာနဲ့ခ်ီျပီးေဖာ္လုိ့မရပါဘူး။ တိတိက် က်ေဖာ္လုိ့မရ ပါဘူး။ အခုထက္ထိ ဖက္ဒရယ္နဲ့ ပတ္သက္တဲ့စာရြက္ စာတမ္းေ တြက တခ်ိန္လုံးထုတ္ေနၾကတာ။ တေယာက္ တမ်ဳိးေပါ့။ ေနာက္ဆုံး က်မ တို့ရဲ့နုိင္ငံရဲ့ဖက္ဒရယ္ကဘာလဲဆုိတာကလည္း ဖြဲ့စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကဘဲ ဆုံးျဖတ္မွာ။ အေမရိကန္ရဲ့ ဖြဲ့စည္းပုံအေျခခံဥပေဒက ဂ်ာမနီနုိင္ငံရဲ့ဖြဲ့စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒနဲ့မတူပါဘူး။ ဂ်ာမနီနုိင္ငံရဲ့ဖြဲ့စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒကလည္း ဆြိစ္ဇာလန္ ရဲ့ ဖြဲ့စည္းပုံအေျခခံဥပေဒနဲ့လည္းမတူပါဘူး။ မတူတာနဲ့အမ်ွ သူတုိ့ရဲ့ဖက္ဒရယ္ ေတြကလည္း တခုနဲ့တခု ကြာျခားပါတယ္။
.
ကြာျခားတဲ့အေပၚ ဘယ္ဟာက ပုိေကာင္းတာလဲဆုိတာ ကုိလည္း ေျပာဖုိ့ခ က္ပါတယ္။ သူ့နည္းသူ့ဟန္နဲ့ေအာင္ျမင္ေနၾကတာဘဲ မတူၾကဘူးေပါ့။ က်မေတာ့ ဖက္ဒရယ္နဲ့ပတ္ သက္ျပီးျပည္သူေတြကုိရွင္းျပတဲ့အခါမွာ- အရင္ တုန္းကေတာ့ ဖက္ဒရယ္နဲ့ပတ္သက္ျပီး ၀ါဒျဖန့္မွဳေတြ အမ်ား ၾကီး ရွိပါတယ္။ ဖက္ဒရယ္ဆုိတာခြဲထြက္ေရး။ က်မတုိ့အဖြဲ့က အျမဲတမ္း ဖက္ဒရယ္ နဲ့ရပ္ တည္ခဲ့တာကုိး။ အဲတာေၾကာင့္ NLD က ခြဲထြက္ေရးကုိလုိလား တယ္။ ျပည္ေ ထာင္စုျပိဳကြဲေအာင္ လုပ္ေနတာဆုိျပီး အဲ့တုန္းက ဖက္ဒရယ္ဆုိတဲ့စကားသုံးရင္ ဖမ္းတာဆီးတာေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ က်မတုိ့ေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဆုိတာ ကုိအျမဲသုံးခဲ့ တယ္။ မူအရေပါ့။ ဖက္ဒရယ္ဆုိတာခြဲထြက္ေရးမဟုတ္မွန္းလူထုကုိ သိေစခ်င္ လုိ့။ ဆုိေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဆုိတဲ့ အဓိပယ္ကုိအရုိးသားဆုံး ရွင္းျပရမယ္ဆုိရင္ နုိင္ငံတနုိင္ငံအတြင္းမွာ အာဏာကုိ ဗဟုိအစုိးရနဲ့ ျပည္နယ္အစုိးရ၊ တုိင္း အစုိးရေတြၾကားထဲမွာခြဲယူဖုိ့ ၊ခြဲယူတဲ့စနစ္ ။ အဲဒီဟာဖက္ဒရယ္ဘဲ။
.
ဘယ္လုိပုံစံနဲ့ခြဲယူလဲဆုိရင္ ဖြဲ့စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒက သတ္မွတ္တယ္။ ဖက္ဒရယ္နဲ့ပတ္သက္ျပီး ပညာရွင္ေတြ ရဲ့ေလ့လာခ်က္ သုေတသန ျပဳခ်က္ အရ ဖက္ဒရယ္စနစ္လုပ္လုိက္တဲ့အခါမွာ ခြဲထြက္ခ်င္တဲ့ စိတ္ဓါတ္ေတြက က်ဆင္းသြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖက္ဒရယ္ဆုိတာ ခြဲထြက္ခ်င္တဲ့စိတ္ကုိ အားေပးတာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ခြဲထြက္ ခ်င္စရာ အေၾကာင္း မရွိေအာင္ အေဆာက္အအုံတခုကုိတည္ေဆာက္တာဘဲဆုိျပီးေတာ့ က်မတုိ့ဒီလုိ ဘဲရွင္းျပပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖြဲ့စည္းပုံအေျခခံဥပေဒက က်မတုိ့နုိင္ငံနဲ့ အသင့္ေတာ္ဆုံး ဖက္ဒရယ္ပုံစံတခုကုိ သတ္မွတ္ေပးပါမယ္။
.
ဆက္ျပီးေျပာ မယ္ဆုိရင္ ဖြဲ့စည္းပုံအေျခခံက ဖက္ဒရယ္က ရေအာင္ လုပ္မယ္ဆုိေတာ့ ညီလာခံေတြဘာေတြနဲ့ ပတ္သက္လုိ့ Ceasefire မရခင္ ညီလာခံလုပ္လုိ့သင့္ေတာ္ပါ့မလား ခုနေျပာတဲ့အတုိင္း အခ်ိန္တိတိက်က် လုိအပ္ပါတယ္။ ဆုိေတာ့ NCA ဘက္ကုိျပန္လွည့္လာပါမယ္။
.
NCA
——–
NCA ထဲမွာပါတဲ့အခ်က္ေတြကုိတခ်ဳိ့ဟာေတြကသေဘာမတူဘူး။ ဒါေၾကာင့္ NCA ေရးဆြဲေရးမွာ က်မတုိ့အဖြဲ့ ခ်ဳပ္ မပါခဲ့ပါဘူး။ က်မတို့က႑လည္း အင္ မတန္မွေသးပါတယ္။ က်မတုိ့ ကုိယ္စားလွယ္ ၂ ေယာက္ဘဲတက္ပါ တယ္။ NCA နဲ့ပတ္သက္လုိ့ က်မတုိ့သေဘာမတူခဲ့တာေတြလည္းရွိခဲ့ပါတယ္။ သုိ့ေပ မယ့္ က်မတုိ့ေတာင္းဆုိ တာ တခုဘဲရွိခဲ့ပါ တယ္။ ျပုသာျပင္ သာေအာင္ေတာ့ ထည့္ခဲ့ပါ။ အဲတာမထည့္ခဲ့လို့ က်မတုိ့လက္မခံနုိင္ပါဘူး။ ဒါေ တာင္မွ က်မတုိ့လက္မွတ္မထုိးခဲ့ပါဘူး။ ျပည္ေထာင္စုေန့တုန္းကေလ။ မထုိးဘူးဆုိ တာက က်မတုိ့ကုိ နုိ့တစ္စ္မေပးဘဲနဲ့ လာပါတက္ပါ လက္မွတ္ ထုိးပါဆုိေတာ့ က်မတုိ့ကုိယ္စားလွယ္ေတြက ထုိးခြင့္မရွိဘူးေလ။ တိတိက်က်ေျပာမယ္ဆုိရင္ NCA လက္မွတ္ထုိးျပီးတာနဲ့ရက္ေပါင္း ၉၀ အတြင္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ လုပ္မယ္ ဆုိတာ မျဖစ္နုိင္ဘူးေလ။ ဒီတုိင္းဘဲျဖစ္မယ္ဆုိရင္ NCA ကဘယ္ေတာ့ေလာက္မွလက္မွတ္ ထုိးနုိင္မလဲဆုိတာ က်မတုိ့မွန္းလု့ိရမယ္။ NCA လက္မွတ္ထုိးျပီးမွ ဆက္ျပီးသြားဖုိ့ဆုိတာအမွန္ေျပာရင္ က်မတုိ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ မဟုတ္ ပါ ဘူး။ အရင္တုန္းက အုပ္ခ်ုပ္ေရး ယန္းတယား လုိ့ဘဲေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဒါက်မတုိ့အေမြခံပါတယ္။
.
နုိင္ငံတနုိင္ငံရဲ့ အစုိးရတာ၀န္ကုိ ယူတဲ့အဖြဲ့ဟာ အရင္အစုိးရ လုပ္ခဲ့သမ်ွ ကုိတာ၀န္မယူ ဘူးဆုိျပီး လုပ္လုိ့ မရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ NCA ဆုိတဲ့၀န္ထုပ္ ၀န္ပုိးကက်မတုိ့အေပၚ ေရာက္လာပါတယ္။ က်မတို့ကထမ္းျပီး တတ္နုိင္ သမ်ွေျပလည္ေအာင္လုပ္ရမွာဘဲ။ အခြင့္အလမ္းတခုလုိ့က်မျမင္သလုိ တုိင္း ရင္း သားေတြကုိ ျမင္ေစ ခ်င္ပါတယ္။ NCA က ဒီတုိင္းရွိတယ္ဆုိေပမယ့္ တခ်ဳိ့ေသာ ဒက္ဖွေနးရွင္းေတြက အဓိပါယ္ေဖာ္မွဳေတြက မျပီးျပတ္ေသး ပါဘူး။ ဒီအဓိပၸါယ္ေဖာ္မွဳေတြက အေလ်ွာ့အတင္းလုပ္လုိ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အားလုံး အဆင္ေျပေစ ရမယ္လုိ့ မေျပာ လုိဘူး။ အရင္တုန္းကက်မကုိဟုိ ဘက္ ကလာကမ္းလွမ္းတုန္းက Calculated risk ယူလိုက္ပါဆုိသလုိ။ ၂၀၁၂ ကေန မေက်ာ္ျဖတ္နုိင္ရင္ ၂၀၁၅ ကုိက်မတုိ့ေရာက္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ က်မတုိ့အေလ်ွာ့အတင္းလုပ္ ခဲ့ပါတယ္။ အေလ်ွာ့အတင္းလုပ္ျပီးေတာ့ မွ ေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္ရမွာဘဲ။
.
ပင္လုံညီလာခံ
——————
ပင္လုံညီလာခံ ဆုိတာ ပင္လုံ Agreement အေပၚမွာအေျခခံမွာ လား။ ပင္လုံစိတ္ဓါတ္အေပၚမွာ အေျခခံတာ လား။ ပင္လုံသေဘာ တူညီ ခ်က္ ဟာ ေယ်ဘုယသေဘာဆန္ပါတယ္။ တိတိက်က်ရယ္လုိ့ေတာ့မဟုတ္ပါ ဘူး။ ျပန္ဖတ္ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ အဓိက ပါေနတာက ကခ်င္နဲ့ပတ္ သက္တဲ့ဟာ ပါတာပါ ။ တျခားတုိင္းရင္း သားေတြနဲ့စာ လုိ့ရွိရင္ေတာ့ အပုိဒ္ ၅ အပုိဒ္ ၆ နဲ့အပုိဒ္ ၉ မွာ ေသေသခ်ာခ်ာကုိ ကခ်င္ဆုိျပီးေတာ့ ေဖာ္ျပ ထား တာရွိပါတယ္။ ၈ မွာေတာ့ ရွမ္းကုိေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ရွမ္းကုိေဖာ္ျပထားရာမွာ လည္း တကယ္ေတာ့ General ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ (VIII) The arrangements accepted in this Agreement are without prejudice to the financial autonomy now vested in the Federated Shan States.

အဲေတာ့ without prejudice ဆုိတာ အဓိပါယ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေဖာ္လုိ့ရပါတယ္။ အဲေတာ့ ပင္လုံစာခ်ုပ္အတုိင္းသြားမယ္ဆုိ လုိ့ရွိရင္ ေတာင္မွ လုိတုိးပိုေလ်ွာ့ေ တြ အမ်ား ၾကီးလုပ္နုိင္တဲ့အေျခအေနရွိပါတယ္။ ဒါဟာက်မတုိ့အ တြက္ျပ သနာ မျဖစ္နုိင္ပါဘူး။ ျပသနာက တကယ္က်မတုိ့ သေဘာတူညီမွဳယူခ်င္ တယ္ ဆုိလုိ့ရွိရင္ ဘာမွျပသနာမရွိပါဘူး။ က်မက ပင္လုံစိတ္ဓါတ္ လုိ့ေျပာ တာဟာ ပူးေပါင္း ဆက္ဆဲေရး။ ပူးေပါင္း ျခင္းအားျဖင့္ေပါ့ေနာ္။ ဒါမယ့္ က်မ တုိ့က စိတ္ဓါတ္ဘဲယူရမယ္။ ဒီထဲမွာ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ဗမာ ပါတယ္။ မြန္မပါ ကယားမပါ ။ မပါတာေတြအမ်ားၾကီးဘဲ။ ဒါေၾကာင့္ က်မက ပင္လုံ စိတ္ဓါတ္ကုိ အေျခခံပါ လုိ့ေျပာတာ။ ပင္လုံစာခ်ုပ္ကုိအေျခခံမယ္ဆုိရင္ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ဗမာ၊ ရွမ္း နဲ့ဘဲျပီးသြားေရာလားဆုိတာ- မျဖစ္နုိင္ ပါဘူး။ ေနာက္ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ ထဲကအတုိင္း လုိ့ မေျပာတာဟာ တုိင္းရင္းသားေတြရဲ့အခြင့္အေရးေတြကုိ ကန့္သတ္ ခ်င္လုိ့ မဟုတ္ပါဘူး။ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ပင္လုံစာခ်ဳပ္က က်ဥ္းလြန္းလုိ့ပါ။ ဒါ့ထက္ပုိျပီးေတာ့ က်ယ္ျပန့္ဖုိ့ က်မ တုိ့လုိပါတယ္ တကယ့္ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ထူေထာင္ဖုိ့ဆုိလုိ့ရွိရင္ေပါ့။
.
နိဂုံး
——
ေနာက္တခုက ဒီ Ceasefire ေတြလုပ္မွ အားလုံး အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး စာခ်ုပ္ လက္မွတ္ထုိးျပီးမွ ညီလာခံကုိ စ နုိင္မယ္ဆုိရင္ ညီလာခံဘယ္ေ တာ့ စနုိင္မလဲ ။ အဲေတာ့ အဲလုိဆုိလုိ့ရွိရင္ ညီလာခံမျဖစ္ေျမာက္ခ်င္တဲ့ အဖြဲ့အစည္း တခုတည္းကေနျပီးေတာ့ အားလုံးကုိပ်က္စီးေအာင္ လုပ္လုိ့ရ တယ္။ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးဆုိတာ က်မတုိ့ ဒီကိစၥလည္းေလ့လာျပီးပါျပီ။ အပစ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ေတြထဲမွာၾကည့္လုိက္မယ္ဆုိလုိ့ရွိရင္ ၉၀ ရာခုိင္နွဳန္း ကာလပုိင္း အတြင္း ခ်ဳိးေဖာက္တယ္။ ဒါတ ကမာၻလုံး က အျဖစ္ အပ်က္ကုိၾကည့္လုိက္တာ။ အဲေတာ့ က်မအျမဲဘဲေျပာတယ္။ အပစ္အခတ္ရပ္ စဲေရး ပ်က္ဖုိ့ဆုိတာ ၁ စကၠန္႔ ဘဲလုိတယ္။
.
က်ည္ဆံတေတာင့္ထြက္ဖုိ့ဆုိတာ၁ စကၠန္႔ ဘဲ။ ၁ စကၠန္႔ေတာင္မရွိဘူး ထင္တယ္။ က်မေတာ့ မက်ြမ္းက်င္ ေတာ့ သိပ္မသိဘူး ေသနတ္ေတြ ဘာေတြ နဲ့။ က်ြမ္းက်င္တဲ့ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေတြေတာ့ပုိသိတာေပါ့။ အဲေတာ့ ဒိုင္း ဆုိတာနဲ့ အပစ္ရပ္က ျပိဳကြဲသြားနုိင္တယ္။ က်ည္ဆံတေတာင့္ဟာ အပစ္ရပ္ပ်က္စီးတဲ့ အေျခအေနကုိဖန္တီး နုိင္တယ္။ အဲေတာ့ အဲဒီအေပၚကုိ က်မတို့ရဲ့ျငိမ္းခ်မ္း ညီလာခံက အေျခခံမွာလား။ အဲေတာ့ က်မတုိ့ရဲ့ ဒီျငိမ္း ခ်မ္းေရးညီလာခံက သိပ္ကုိအားနည္းသြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္က်မတုိ့က တမူးတရွဴး ကမန္းကတန္း လုပ္ခ်င္ တာမဟုတ္ပါဘူး။
.
တကယ္ေျပာမယ္ဆုိရင္က်မတုိ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံျဖစ္သင့္တာဟာ ရာစုနွစ္ တ၀က္ ေလာက္ကုိ ရွိေနပါျပီ။ ဒါက်မတုိ့ သိပ္ျပီးေတာ့ ကမန္းကတန္း လုပ္တယ္လုိ့ေျပာလုိ့မရပါဘူး။ လုပ္ခဲ့တဲ့ လုပ္ခဲ့တဲ့အစဥ္အဆက္ေတြ အေပၚက်မတုိ့ အေျခခံတာပါ။ က်မတုိ့ ဒီ စျပီးေဆြးေနြးတဲ့ ၂ လ ေလာက္ ကမွ စ တာမဟုတ္ပါဘူး။ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ပေရာစက္ဆုိတာ ဟုိးကတည္းက လြတ္လပ္ေရး ရ ကတည္းက စတယ္ လုိ့ဘဲေျပာလုိ့ရမွာေပါ့။
.
လြတ္လပ္ေရးနဲ့အတူတူ က်မတုိ့ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္း ေရးကုိဆုံးရွဳံးခဲ့တာကုိး။ အဲေတာ့ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရးရေအာင္လုိ့ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြက လြတ္လပ္ေရး သက္တမ္းနဲ့အတူတူဘဲလုိ့ က်မတုိ့ေျပာလုိ့ရပါတယ္။
.
အဲေတာ့က်မေျပာလုိတာက လုိခ်င္တာေတြေတာင္းပါ ။ က်မတုိ့ေပးမယ္လုိ့ အာမ မခံဘူး။ က်မတုိ့ေဆြးေနြးမယ္။ ဒါေပမယ့္ Calculated Risk ဆိုတာ ကုိလည္းယူပါ။ ၁၀၀ ရာခုိင္နွဳန္းအာမခံ ခ်က္ရွိမွလုပ္မယ္ ဆုိရင္က်မတုိ့ ဘယ္ေတာ့လုပ္ျဖစ္မွာမဟုတ္ဘူး။ ဘယ္တုန္းကမွက်မတို့ ၁၀၀ ရာခုိင္နွုန္းက မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဥပမာက်မတုိ့ ၂၀၁၂ – ၂၀၁၅ မွာ ၀င္ျပိဳင္တုန္းက – ၉၀ တုန္းကၾကည့္ပါလား ဘာျဖစ္သြားလဲ။ ဘာေၾကာင့္အခု ၀င္ျပိဳင္မွာလဲ- လုိ့ေမးတယ္။
.
အဲဒီေတာ့ ခုနကေျပာသြားသလုိေပါ့ေနာ္။ အရင္တုန္းက ေဖေဖတုိ့နဲ့ သေဘာ တူညီခ်က္ဟာ ေနာက္ပုိင္းက်ေတာ့ မတည္ဘူး။ မတည္လုိ့ အခု ေနာက္ သေဘာတူညီခ်က္ အသစ္ မယူသင့္ဘူး ဆုိတာ မသင့္ဘူးဆုိလုိ့ရွိရင္ က်မတုိ့ က ၉၀ တုန္းက က်မတို့ရဲ့ေရြးေကာက္ပြဲရလာဒ္ဟာ အေဟာသိကံျဖစ္ သြားလုိ့ ၂၀၁၂ ၊ ၂၀၁၅ တုိ့ဟာ အခြင့္အေရး အလြတ္ခံခဲ့ၾကမွာလား။
.
အလြတ္ခံခဲ့ရင္ေတာ့ က်မတုိ့မွားမယ္လုိ့ ျပန္ျပီးေတာ့သုံးသပ္လုိ့ရပါတယ္။ မွားမယ္၊ မွန္မယ္ ဆုိတာ ၁၀၀ ရာခုိင္နွဳန္း က်မတို့ ေျပာလုိ့မရဘူး။ က်မတုိ့စြန့္ စားျပီးေတာ့မွ- တခါ ျဖစ္ျပီးလုိ့ အျမဲဘဲျဖစ္မယ္လုိ့ အဲဒီအျမင္နဲ့ဆုိရင္ေတာ့ အေရွ့တုိးလုိ့ရမွာမဟုတ္ဘူးဆုိျပီးေတာ့ က်မတုိ့စြန့္စားျပီးလုပ္လုိက္တာပါ။
.
အေသးစိပ္ဟာေတြနဲ့ပတ္သက္လုိ့ကေတာ့ က်မသိတယ္ တုိင္းရင္းသားေတြ နဲ့ေဆြးေနြးရမယ္။ ဘာဘဲေဆြးေနြးေဆြးေနြး Peace Process မွာ၀င္နုိင္ေရး ကုိ ဦးတည္ျပီးေတာ့ေဆြးေနြးပါလုိ့ က်မက ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။ Peace Process မွာ၀င္နုိင္ဖုိ့ ဒုိ့ဘယ္လုိလုပ္ၾကမယ္။ ဘယ္လုိ အေပးအယူ လုပ္ၾက မလဲ အဲလုိပုံစံနဲ့ဘဲေဆြးေနြးပါလုိ့ ေမတာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။
.
ဒါေၾကာင့္က်မတုိ့က ပင္လုံစိတ္ဓါတ္က အင္မတန္က်ယ္ျပန့္တယ္ သေဘာတူ ညီခ်က္ကနဲနဲက်ဥ္းတယ္။ အဲတာ က်မတုိ့စဥ္း စားျပီးေျပလည္ေအာင္ လုပ္ပါမယ္။
.
၂၁ ရာစုပင္လုံညီလာခံကုိလည္း အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးမထုိးတဲ့ လူေတြကုိလည္း တက္နုိင္တဲ့အေနအထားမ်ဳိး ကုိဖန္းတိးခ်င္တယ္ ဒါမယ့္တန္းတူညီတူေတာ့ အခြင့္အေရး ေပးလုိ့မရဘူး။ ဒါကေတာ့ လက္ေတြ႕က်ပါတယ္။ ဘာလုိ့လဲ ဆုိေတာ့ လက္မွတ္မထုိးတဲ့ အတူတူဘဲဆုိရင္ေတာ့ ဘယ္သူကထုိးေတာ့မွာလဲ။ လက္မွတ္မထုိးတဲ့လူနဲ့ လက္မွတ္ထုိးနဲ့ လူနဲ့အတူတူဘဲဆုိရင္ေတာ့ ဘယ္သူကမွထုိးေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူး။
.
အဲ့ေတာ့အဲ့ဟာတခုကေတာ့သတ္မွတ္ခ်က္ကေတာ့ရွိမွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ က်မ တုိ့က တတ္နုိင္သမ်ွ ေအာလ္အင္ကလူးစစ္ျဖစ္ေအာင္လုိ့ ဘယ္လုိပုံစံ နဲ့လက္မွတ္မထုိးတဲ့သူေတြ ပါ၀င္ျပီးေတာ့က်မတုိ့ ညီလာ ခံျဖစ္ ေျမာက္ေရး အတြက္လုပ္နုိင္မလဲဆုိျပီးေတာ့ က်မတုိ့အဲတာကုိလည္း စဥ္းစားထားျပီး သားပါ။
.
အေကာင္းဆုံးကေတာ့ လက္မွတ္ထုိးျပီး၀င္လာရင္ေကာင္းတာေပါ့။ အဲေတာ့ လက္မွတ္ထုိးနုိင္ေအာင္လုိ့ ဒီ အန္စီေအ အေပၚမွာပတ္သက္ျပီးေတာ့ ဘယ္လုိ အေလ်ွာ့အတင္းလုပ္မလဲ။ ဘယ္လုိအဓိပယ္ေဖာ္မလဲဆုိတာ ကုိက်မက ဦးတည္ေစခ်င္တယ္။ လက္မွတ္မထုိးဘဲနဲ့တက္ရေအာင္လုပ္ေပးဆုိရင္ ဒါကေတာ့မတရားဘူး။ လက္မွတ္ထုိးတဲ့လူေတြကေျပာမွာပါ က်ေနာ္တို့က်ေတာ့လက္မွတ္ထုိးရတယ္သူတုိ့ကလက္မွတ္မထုိးရဘူး ဆုိရင္က်မက ဘယ္လုိေျဖရမလဲ။

https://www.facebook.com/Panglong.burmese