အတိတ္ေခတ္မွ ေန႔တစ္ေန႔၊ အခ်ိန္တစ္ခ်ိန္၊ ခုႏွစ္အားျဖင့္ ၁၃၀၀ (၁၉၃၉-ခု) ေဒသက ကသာခရိုင္ ေကာလင္းၿမိဳ႕၊ ရာသီက “သားပ်ဳိးငယ္စုံ၊ ျမရဂုံသီလာနယ္က၊ ႏွစ္သြယ္ေရတံခြန္ႏွင့္ စုိးပန္းလဲ့ေမာင္၊ မု၀တ္ကယ္သင္းလႈိင္သည္၊ စုံဂႏိုင္ၿမိဳင္ယံျမင့္ငယ္မွာ၊ ေႏြလင့္ရြက္ေညာင္း … “ဆုိတဲ့ ျမ၀တီမင္းႀကီးဦးစ သျဖန္ဖြဲ႕ဆုိခဲ့တဲ့ တေပါင္း …. ။ လတေပါင္းဆုိေတာ့ အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕အနယ္နယ္တုိ႔မွာ ဘုရားပြဲေတာ္မ်ားက်င္းပၾကသည့္လ။ ဒီတေပါင္း လဆန္းပိုင္းမွာပဲ ေကာလင္းၿမိဳ႕ရဲ႕ “ကုိးေတာင္ျပည့္”ေစတီေတာ္ က်င္းပေတာ့မယ့္ရက္ပိုင္းအလုိ စာေရးသူ အသက္က (၁၇) (၁၈)ႏွစ္ရြယ္ အလယ္တန္းေက်ာင္းသားဘ၀။
“ကုိးေတာင္ျပည့္ ဘုရားပြဲေတာ္မွာ စိန္ေဒၚလာ ဒုိးပတ္၀ိုင္းပါမယ္တဲ့” တစ္ေယာက္မွတစ္ေယာက္ ဆင့္ပြားလာတဲ့သတင္းကုိ စာေရးသူၾကားရေတာ့ စိတ္ရႊင္လန္းမႈကုိ ရေစခဲ့တယ္။ ဒုိးဆရာ စိန္ေဒၚလာလုိ႔ အေခၚမ်ား ေက်ာ္ၾကားေနတဲ့ ဦးအပၸဒြလႅာဟာ စာေရးသူ၏ဇာတိ၊ မႏၱေလးၿမိဳ႕ စၾကာႏြယ္စဥ္ရပ္ အရပ္သားခ်င္းတူၾကတာမုိ႔တစ္ေၾကာင္း အဖဘက္မွ ေဆြမ်ဳိးေတာ္စပ္ေနတာကတစ္ေၾကာင္း အစၥလာမ္ သာသနာ ယုံၾကည္ကုိးကြယ္သူ ပသီနယ္ဖြားတစ္ဦးက ျမန္မာ့အနုပညာတစ္ရပ္ျဖစ္တဲ့ ဒုိးပတ္တီး ေက်ာ္ေမာ္ျဖစ္တာကတစ္ေၾကာင္းတုိ႔ေၾကာင့္ စိတ္၏ရႊင္လန္းမႈ ျဖစ္ခဲ့ရပုံကုိ ဒီကေန႔ထိ ေတြးမိျမင္ေယာင္မိလ်က္ပါ။
ဒုိးပတ္၀ိုင္းဆုိတဲ့အႏုပညာ
ျမန္မာလူမ်ဳိးတုိ႔ဟာ အလွဴအတန္းႀကီးၾကသူမ်ားပါ။ လစဥ္ လွဴၾကတန္းၾကတဲ့ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားရွိၾကတယ္။ လွဴၾကတန္းၾကတဲ့ ပြဲေတြမွာလည္း ဒုိးပတ္၀ိုင္းပါၾကတယ္။ အတိတ္ေခတ္ စာေရးသူ ေက်ာင္းသားအရြယ္က ေကာက္စိုက္ရာမွာလည္း ဒုိးပတ္၀ိုင္းၾကတယ္။ ဒုိးတီးၿပီး ေကာက္စိုက္ၾကတာဟာ တြင္က်ယ္မႈရွိတယ္။ ဒုိးပတ္၀ိုင္းမပါတဲ့ ေကာက္စိုက္အဖြဲ႕နဲ႔ ဒုိးပတ္၀ိုင္းပါတဲ့ ေကာက္စိုက္အဖြဲ႕ယွဥ္စိုက္။ ဒုိးပတ္၀ိုင္းပါတဲ့အဖြဲ႕က သာခဲ့တာအမွန္ပါ။ ခုေခတ္မွာေတာ့ ေကာက္စိုက္ပြဲေတြမွာ ဒုိး၀ိုင္းဟ မပါသေလာက္ျဖစ္သြားပါၿပီ။ လယ္ကသင္းေပၚက ကက္ဆက္ကုိ အသံခ်ဲ႕စက္တပ္ၿပီး အားေပးၾကတဲ့ အဆင့္ေရာက္ေနပါၿပီ။
အတိတ္ဆီက ဒုိး၀ိုင္းေတြ ေခတ္စားခဲ့ၾကတယ္။ ၀ိုင္းတစ္၀ိုင္းမွာ လူအင္အားသိပ္လုိလွတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒုိးတီသမားတစ္ေယာက္၊ အက၊ ဒါမွမဟုတ္ ႏွစ္ေယာက္၊ တခ်ဳိ႕၀ိုင္းက ႏွဲတစ္ေယာက္ထည့္ၾကပါမွ ငါးေယာက္ဆုိ ဒိုး၀ိုင္းျဖစ္ေတာ့တာပါ။ ဒီထက္ ပုိခ်င္လုိ႔ရွိရင္လည္း ၀ါးလက္ခုတ္သမား ႏွစ္ေယာက္၊ သုံးေယာက္ထည့္လုိ႔ရပါတယ္။
ေကာလင္းေရာက္လာတဲ့ စိန္ေဒၚလာ
ဘုရားပြဲစမယ့္ရက္က နီးလာလုိ႔ စိန္ေဒၚလာနဲ႔အဖြဲ႕ဟာ ေကာလင္းေရာက္ရွိလာၾကပါတယ္။ သူတုိ႔နဲ႔အတူ လင္းကြင္းသမားတစ္ေယာက္၊ ႏွဲသမားတစ္ေယာက္၊ အဆုိ-အကတစ္ေယာက္ ေပါင္းမွ စိန္ေဒၚလာပါ ေလးေယာက္သာ ပါခဲ့တယ္။ စိန္ေဒၚလာ နာမည္ႀကီးေခတ္စားေနခ်ိန္ မႏၱေလးမွာ အေက်ာ္အေမာ္ ဒုိး၀ိုင္းေတြကေတာ့ မိေက်ာင္းတံတား အေနာက္ဘက္က ဘယ္ေက်ာ္ ကုိထြန္းျမတ္၊ ေအာင္ပင္လယ္က ဦးထြန္းသာာ၊ ဇီးအုပ္ရြာက ဦး႐ုံ၊ တံခြတိုင္က ဦးစံရ၊ မတၱရာက ဦးဘရန္တုိ႔ ဦးေဆာင္ၾကတဲ့ ဒုိး၀ိုင္းေတြဟာလည္း နာမည္ႀကီး၀ိုင္းေတါပါ။ စိန္ေဒၚလာ (ခ) အပၸဒြလႅာဟာလည္း ေဖာ္ျပပါ ဒုိးသမားေတြနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ပါ။ မႏၱေလးမွာလည္း နာမည္ႀကီး၀ိုင္း တစ္၀ိုင္းျဖစ္ေလေတာ့ နယ္ေတြပါေျခဆန္႔လာရတာေၾကာင့္ ေကာလင္းၿမိဳ႕က တန္ခုိးႀကီး “ကုိးေတာင္ျပကည့္”ဘုရားပြဲကုိပင္ ေရာက္လာၾကတာပါ။
စိန္ေဒၚလာနဲ႔အဖြဲ႕ ေကာလင္းကုိေရာက္ၾကတယ္ဆုိရင္ပဲ ပြဲေတာ္ျဖစ္ေျမာက္ေရးေကာ္မတီက နားဖုိ႔ေနဖုိ႔ ေနရာခ်ထားေပးၾကလုိ႔ ခဏနားၾက၊ ရပ္ေဆြရပ္မ်ဳိးတုိ႔အိမ္မ်ားကုိ ေတြ႕ဆုံ ႏႈတ္ဆက္ၾကတယ္။
နယ္ခံေဆြမ်ဳိးေတြကလည္း စၾကာႏြယ္စဥ္ရပ္ မႏၱေလးက ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ လာေနၾကသူမ်ား၊ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး မႏၱေလးၿမိဳ႕တည္ၿပီး သီးသီးသန္႔သန္႔ ဘုရင့္အေျမာက္တပ္ အမႈထမ္းမ်ား စၾကာအေျမာက္တပ္ဗုိလ္မင္းဟာ႐ွင္ရဲ႕ အႏြယ္မ်ားျဖစ္ၿပီး စိန္ေဒၚလာကလည္း ဗုိလ္မင္းဟာရွင္ရဲ႕ အႏြယ္၊ စာေရးသူကုိယ္တုိင္လဲ ဒီအႏြယ္၀င္ဆုိေတာ့ ေပ်ာ္ခဲ့ ဂုဏ္လည္းယူခဲ့မိတယ္။
ဦးေဒၚလာနဲ႔ ပါတဲ့အဖြဲ႕ဟာ ကံေကာက္ရြာက လင္းကြင္းသမားႀကီးဦးဘဂ်မ္း၊ တံခြန္တုိင္က ဦးတုန္ေပါ့၊ ဆီဆုံကုန္းက ဆုိင္းမင္းသား ဦးဘခိုင္တုိ႔လည္း ပါခဲ့ၾကတယ္။
ဦးအပၸဒြလႅာတစ္ဦးတည္း နာမည္က သုံးမ်ဳိး။ ဒါကုိေတာ့ နည္းနည္းရွင္းခ်င္ပါတယ္။ စေနမင္း၊ မင္းတုန္းမင္း၊ သီေပါမင္း သုံးဆက္ မင္းမႈထမ္းခဲ့တဲ့ အေျမာက္တပ္သားႀကီး ဦးဒူရာမန္း၊ အမိေဒၚဖီတုိ႔က သားတစ္ဦး သမီးတစ္ဦးေမြးခဲ့တယ္။ မိဘႏွစ္ဦးက ပသီမ်ဳိးႏြယ္ အစၥလာမ္သာသနာအရ အပၸဒြလႅာလုိ႔ အမည္ေပးခဲ့ၾကတယ္။ ဒုိးတီးသမားျဖစ္လာေတာ့ ျမန္မာလူမ်ဳိးတုိ႔က နာမည္အေခၚရခက္လုိ႔ ကုိေဒၚလာလုိ႔ ေခၚခဲ့ၾကတယ္။ စစ္မျဖစ္ခင္က ေ၀လမင္းသား ျမန္မာျပည္ေရာက္လာၿပီး မႏၱေလးကုိလာေတာ့ ႀကိဳၾကတဲ့အဖြဲ႕ထဲမွာ ဦးေဒၚလာရဲ႕ ဒုိး၀င္းလည္းပါ၀င္ခဲ့ရတယ္။ ေ၀လမင္းသားကုိ ႀကိဳၾကတဲ့အခါ ဦးေဒၚလာရဲ႕ ဒုိးထူးခၽြန္တာေတြ႕ရလုိ႔ ေရႊတံဆိပ္ ခ်ီးျမႇင့္ခံရတယ္။ အဲဒီေနာက္ေတာ့ စိန္ေဒၚလာျဖစ္လာေတာ့တယ္။ ဒုိးတီးကလည္းေကာင္းျပန္၊ ေ၀လမင္းသားကလည္း ေရႊတံဆိပ္ခ်ီးျမႇင့္ျပန္ေတာ့ နာမည္ပုိႀကီးလာတာေပါ့။ ဘယ္အထိ ျဖစ္ခဲ့ရသလဲဆုိရင္ ေတာရြာေတြက ၾကက္တိုက္ပြဲေတြမွာ အခြပ္ေကာင္းတဲ့ၾကက္ဖကုိ စိန္ေဒၚလာကြ … တီးေပး … မေလ်ာ့နဲ႔ … တီးေပးလုိ႔ ရြာေတြထိ စိန္ေဒၚလာ ေခတ္စားခဲ့တယ္လုိ႔ သိရတယ္။
ဒုိးတီးနဲ႔စိန္ေဒၚလာ
ေကာလင္းကုိ ေရာက္ၾကၿပီး ေနာက္တစ္ေန႔ ဘုရားပြဲက စပါတယ္။ စိန္ေဒၚလာရဲ႕ ဒုိး၀ိုင္းဟာ လူေတာ္ေတာ္စည္တဲ့၀ုိင္းပါ။ စိန္ေဒၚလာ ဒုိးတီးေကာင္းတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြကေတာ့ လူက ထြားထြားႀကိဳင္းႀကိဳင္း၊ အားကေကာင္းေကာင္း၊ ေမာင္းကသန္သန္၊ လက္ေခ်ာင္းမ်ားကလည္းရွည္၊ ဒါေၾကာင့္ သူ႔ဒုိးတီးကြက္ဟာ စိတ္တဲ့အျပင္ တီးခ်က္ကလဲျပင္းတယ္။ လက္နဲ႔သက္သက္တီးတာမဟုတ္ပဲ ေျခဖ၀ါးတုိ႔ကုိပါသုံးၿပီး ဒုိးတီးတယ္။ ဒုိးမွာတပ္ထားတဲ့ ႀကိဳးကုိ ကတၱီပါစြပ္ၿပီးခ်ဳပ္ထားတယ္။ ၾကယ္ပြင့္ေလးေတြလဲစီၿပီးတပ္ထားေသးတယ္။ ဒုိးကုိတီးရင္း လည္ပင္းမွာလြယ္ၿပီး မင္းသား ပုလဲပုတီးလွည့္သလုိ ဒုိးကုိ အားနဲ႔လွည့္လိုက္၊ ေနာက္ေရာက္လာတဲ့ဒုိးကုိ ျခင္းလုံၚ စလြယ္ခတ္တီးဟန္နဲ႔ ေျခဖ၀ါးနဲ႔တီးၿပီး ေ႔ရွကုိျပန္ေရာက္ေစတယ္။ ဒုိးကုိ လည္ပင္းမွာဆြဲထားၿပီး ဘယ္ဖ၀ါး ညာဖ၀ါးနဲ႔လဲတီးတယ္။ ဒုိးကုိ ေျခေရာလက္ပါတီးေနေပမယ့္ ဟန္ခ်က္မပ်က္ေစရဘူး။
က်ားကိုက္ကၽြမ္းထုိးဆုိတာလဲ တီးလိုက္ေသးတယ္။ က်ားကိုက္ကၽြမ္းထုိး တီးေတာ့မယ္ဆုိရင္ တိုက္ပုံအကၤ် ီခၽြတ္ ပုဆုိးခါးေတာင္းက်ဳိက္၊ ဒုိးတပ္ႀကိဳးကုိ ပါးစပ္နဲ႔ကိုက္ၿပီး မယ္ဥက်ားခ်ီပုံ၊ ဘယ္ယိမ္းညာယိမ္းလုပ္၊ ေဒါမာန္ေတြထဟန္ျပဳ၊ က်ားဟန္ပါပါနဲ႔ ဒိုးတီးခ်က္မပ်က္ေစဘဲ ေ႔ရွကၽြမ္းထုိးေနာက္ကၽြမ္းထုိး အမ်ဳိးမ်ဳိးတီးတယ္။ ဒါေတြဟာ စာေရးသူကုိယ္တုိင္ ၁၇-ႏွစ္၊ ၁၈-ႏွစ္သားအရြယ္က ေတြ႕ခဲ့ရတာပါ။ စာဖတ္သူအေနနဲ႔ေတာ့ မ်က္ျမင္ ကုိယ္ေတြ႕ေလာက္ ခံစားရမႈ အျပည့္မရွိႏိုင္ပါဘူး။ အေလးအနက္ထားၿပီး ေတြးၾကည့္ရင္ေတာ့ ဒုိးလဲတီး၊ လႈပ္ရွားမႈမ်ဳိးစုံကလည္းအဆက္မျပတ္လုပ္ေနမယ့္ ဟန္ပန္မူရာ စိတ္၀င္စားစရာေတြ တေရးေရးျမင္လာလိမ့္မယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။
စိန္ေဒၚလာရဲ႕ ဒုိးတီးကြက္ကုိ ျမဴးၾကြေစဖုိ႔ အပုိ႔သမားကေတာ့ ကံေကာက္ရြာက လင္းကြင္းဆရာႀကီး ဦးဘဂ်မ္းပါ။ ဦးဘဂ်မ္းလင္းကြင္းတီးပုံကလည္း ပညာပါလွပါတယ္။ လင္းကြင္း ၂-ခ်ပ္ ရုိးရုိးတီးတာမ်ဳိးမဟုတ္ဘူး။ လင္းကြင္းမွာတပ္ထားတဲ့ႀကိဳးဟာ တစ္ခုကုိ ေျခာက္ေပေလာက္ရွည္မယ္ထင္တယ္။ ႀကိဳးကုိ ကတီပါစြပ္ထားေသးတယ္။ လင္းကြင္းႀကိဳးမွာလဲ ေငြၾကယ္ေလးေတြစီလုိ႔ပါ။ ႀကိဳးအဖ်ားမွာေတာ့ အဖြားတစ္ေပခန္႔ေလာက္ရွိမယ့္ ပန္းပြားတပ္ထားေသးတယ္။ လင္းကြင္းႀကိဳးကုိ ေ၀့ကာ၀ိုက္ကာ သိုင္းကြက္နင္းဟန္ကၿပီး တီးပုံက စိန္ေဒၚလာရဲ႕ ဒုိးတီးကြက္နဲ႔ စီးကိုက္လွတယ္။
ကသာခ႐ိုင္ ေကာလင္းၿမိဳ႕ ကုိးေတာင္ျပည့္ဘုရားပြဲက ၇-ရက္ စိန္ေဒၚလာတုိ႔က တစ္ျခားၿမိဳ႕မွာ ပြဲဆက္မလုိ႔ ၃-ရက္ပဲ တီးၾကတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ စိန္ေဒၚလာရဲ႕ ဘ၀ျဖစ္စဥ္ ကုိယ္ေတြ႕သိသမွ်ကေလးပါ။
စိန္ေဒၚလာဟာ စၾကႏြယ္စဥ္ အေျမာက္တပ္သားတုိ႔မွ ဆက္ႏြယ္ခဲ့သူ သူကုိယ္တုိင္ စၾကာႏြယ္စဥ္ဖြားဇာတိ။ ယေန႔တိုင္ သူ႔ေဆြမ်ဳိးရင္းျခားမ်ား စၾကာႏြယ္စဥ္ရပ္ကြက္တြင္ ႐ွိလ်က္ပါ။ ဗမာဘုရင္မ်ားလက္ထက္ ပသီလူမ်ဳိးလုိ႔ သတ္မွတ္ခံၾကရတဲ့ အစၥလာမ္သာသနာ၀င္ မိဘႏွစ္ပါးမွဆင္းသက္လာသူ၊ စၾကာႏြယ္စဥ္ရပ္ေမြး စၾကာႏြယ္စဥ္ရပ္ႀကီးခဲ့သူ၊ ဒုိးတီးကုိလဲ စၾကာႏြယ္စဥ္မွာပဲ တတ္ေျမာက္ခဲ့သူ။
နယ္နိမိတ္ခ်င္းဆက္စပ္ေနတဲ့ ေဗာဓိကုန္း၊ ပုဏၰားအမ်ဳိးသားမ်ား စုေ၀းေနထိုင္တဲ့ရပ္ကြက္ ပုဏၰားအမ်ဳိးသားတုိ႔ရဲ႕ ယုံၾကည္ကုိးကြယ္မႈ၊ ယဥ္ေက်းမႈပြဲေတြမွာ စိန္ေဒၚလာရဲ႕ ဒုိး၀ိုင္းမပါရင္မၿပီးဘူး။ မဂၤလာအခမ္းအနားေတြမွာ သတုိ႔သမီးဘက္က စိန္ေဒၚလာရဲ႕ ဒုိး၀ိုင္းပါရမယ္လုိ႔ ေတာင္းဆုိတာ ရွိခဲ့ဘူးတယ္လုိ႔သိရတယ္။
စိန္ေဒၚလာရဲ႕ ဒုိးတီးေကာင္းတဲ့ေခတ္ကုိ ရြာသားစိန္ေဗဒါႀကီးကလည္း မီလိုက္တယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ “မင္းလုိလူေတာ့ ငါမေတြ႕ဖူးေသးဘူး။ တုိ႔က ႏွစ္ဘက္ပိတ္ကုိ မတီးတတ္ဘူး။ မင္းက ပသီျဖစ္ေပမယ့္ ဒုိးကုိဆိုင္း၀ိုင္းေလာက္ေကာင္းေအာင္တီးႏိုင္တာ ေတာ္ေပတာေပါ့”လုိ႔ ခ်ီးက်ဴးသတဲ့။ (၁၉၇၁-ခု ႏုိ၀င္ဘာလ ႀကီးပြားေရးပုံႏွိပ္တိုက္ လက္ဆည္ကန္၊ မႏၱေလး။ မွတ္ပုံတင္အမွတ္ ၿမဲ-၀၀၄၅၇ မွာ ႐ိုက္ႏွိပ္ၿပီး လူထုဦးလွမွတ္ပုံတင္အမွတ္ ၿမဲ-၀၉၉၆ က တာ၀န္ခံထုတ္ခဲ့တဲ့ စာေပလုပ္သား အင္အားသစ္ အထက္ဗမာျပည္ စာေရးဆရာမ်ားအသင္း စာအုပ္၊ စာမ်က္ႏွာ (၁၅၀-၁၅၁)ကုိ ၾကည့္ပါ။
ၿမိဳ႕ေရာေတာပါ စိန္ေဒၚလာ
စိန္ေဒၚလာ အရပ္တကာ ၿမိဳ႕တကာလွည့္ၿပီး ဒုိးတီးတယ္ဆုိေတာ့ ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္က မသုံးၾကလုိ႔လား … ေတြးစရာေပါ့။ ဒီလုိလဲမဟုတ္ပါဘး။ ၿမိဳ႕မွာ နာမည္ႀကီးလာေတာ့ နယ္ေတြက လာငွားၾကတာမုိ႔ ၿမိဳ႕မွာလဲ ဒုိး၀ိုင္းေတြဟာ တီးၾကရတာ မအားၾကရပါဘူး။ ႏွစ္စဥ္ တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔တိုင္း ရွင္မာလဲ ဘုရားပြဲလည္းရွိတယ္။ ဒီဘုရားပြဲေတာ္ခ်ိန္မွာ ရွမ္းကုန္းေျမျမင့္ႀကီးေပၚက ရွမ္းမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ လူမ်ဳိးစုတုိ႔ဟာ ဘုရားဖူးဆင္းၾကတယ္။ ထမနဲပြဲကပ္လွဴတဲ့ေန႔မွာ ေတာင္ေပၚတုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိးစုေတြဟ အတီးအမႈတ္ အကအခုန္တုိ႔နဲ႔ သြားၾကတယ္။ ဒီပြဲမ်ဳိးဟာလဲ စိန္ေဒၚလာရဲ႕ ၀ိုင္းပါစၿမဲပါ။
အစၥလာမ္သာသနာသက္၀င္ယုံၾကည္တဲ့ ပသီအမ်ဳိးသားႀကီးျဖစ္ေသာ္လည္း စိန္ေဒၚလာ ဒုိးတီးပိုင္ပုံ တီးကြက္ ေျပာင္ေျမာက္မႈတုိ႔ေၾကာင့္ အထက္ဗမာျပည္မွာ နာမည္ေက်ာ္ခဲ့တယ္။ တန္ခုိးႀကီးဘုရားပြဲတုိ႔မွာ ေကာက္စိုက္ၿပိဳင္ပြဲတုိ႔မွာ နာမည္ႀကီးဒုိး၀ုိင္း(၅)ခုရွိတဲ့အထဲ စိန္ေဒၚလာ၀ိုင္းပါရစၿမဲပါ။
စိန္ေဒၚလာမွီခဲ့သူမ်ားနဲ႔ကုိယ္ေတြ႕သိခဲ့တာတုိ႔ကုိ တင္ျပတာပါ။ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ မႏၱေလးၾကြလာေတာ့ ဘုရားႀကီး ၄၅-တာမွာ အၿငိမ့္ပြဲ ဒုိးတီးပြဲေတြနဲ႔ ႀကိဳဆုိခဲ့တယ္ဆုိပဲ။ စိန္ေဒၚလာရဲ႕ ဒုိး၀ိုင္းနဲ႔ အၿငိမ့္စင္ကနီးေနေတာ့ အၿငိမ့္ပြဲၾကည့္တဲ့လူနည္းၿပီး စိန္ေဒၚလာရဲ႕ ဒုိး၀ုိင္းမွာသာ ပြဲၾကည့္မ်ားလုိ႔ အၿငိမ့္ပြဲပ်က္ခဲ့ရတယ္လုိ႔ အဆုိရွိခဲ့ပါတယ္။
ဒုိးနဲ႔ဇာတ္လမ္း
ဒုိးပတ္တီးၾကတယ္၊ အလွဴပြဲ၊ မဂၤလာပြဲ၊ ကထိန္ပြဲတုိ႔မွာ ဒုိးပတ္၀ိုင္းဆုိတာ ဒီေန႔ထိလည္းပါၾကစၿမဲပါ။ ဒုိးပတ္၀ိုင္းပါေတာ့ ပုိၿပီးစည္တယ္။ ပုိၿပီးျမဴၾကြတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခုေခတ္ ဒုိးပတ္၀ိုင္းေတြရဲ႕ တီးၾက မႈတ္ၾကတာေတြဟာ ေခတ္ေပၚသီခ်င္းတုိ႔သာမ်ားၾကတာ ေတြ႕ရမွာပါ။ စိန္ေဒၚလာတုိ႔က နမည္ႀကီး၀ိုင္းေတြဟာ ဒုိးတီးပညာ တက္လာတာနဲ႔တစ္ပါတည္း ႐ုပ္ေသးႀကိဳးဆြဲပညာကုိပါ တက္လာၾကရတယ္လုိ႔ဆုိတယ္။
မုိးရာသီေကာက္စိုက္ခ်ိန္တုိ႔မွာ လယ္စိုက္သူမ်ား အလုပ္တြင္က်ယ္ေစဖုိ႔ ဒုိး၀ိုင္းဟာ မႏၱေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ အေ႔ရွဘက္ဆုံးေအာင္ပင္လယ္ကြင္းမွာ မပါလုိ႔ မျဖစ္ပါဘူး။
စိန္ေဒၚလာတုိ႔ ဒုိး၀ိုင္းပါရတဲ့ ေကာက္စိုက္ပြဲမွာ တီးရေတာ့မယ္ဆုိရင္ နံနက္(၅)နာရီမွ ေကာက္စိုက္ၾကမည့္ လယ္သူမမ်ားနဲ႔ ဒုိးအဖြဲ႕ပါ လယ္ကြက္ထဲ ေရာက္ၾကရတယ္။ စတာနဲ႔တစ္ၿပိဳင္တည္း (၃၇)မင္း ပင့္ဖိတ္သည္မွအစ အပ်ဳိေတာ္(၁၂)ခန္းကုိ ကုန္ေအာင္တီးရတာ ေန႔၀က္က်ဳိးတဲ့အထိဆုိပဲ။ ေန႔၀က္နားခ်ိန္ၿပီးလုိ႔ အလုပ္ျပန္စတယ္ဆုိရင္ပဲ အလုပ္စၾကဖုိ႔ ကာလေပၚ တစ္ပုဒ္ႏွစ္ပုဒ္တီးရတယ္။ ၿပီးတာနဲ႔ ဇာတ္ပႏၷက္႐ိုက္တီးရတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ စိန္ေဒၚလာရဲ႕၀ိုင္းက ေမဓါ၀ီနဲ႔ ပဒကငသဇာတ္ခင္းတယ္ဆုိပဲ။ ၀န္ထြက္ခန္းဆုိတယ္တီးတယ္ေရာက္ေတာ့ ၿပိဳင္ထြက္ႏွစ္ပါးသြားအက ၿပီးေတာ့ ေန႔လည္မုန္႔စးနားၿပီးတာနဲ႔ ပႏၷက္ခ်ီထားတဲ့ ဇာတ္လမ္းကုိဆက္ရတယ္။ ဒီလုိနဲ႔ ေန႔လည္းကုန္ ေကာက္စိုက္ကြင္းလဲၿပီး ဇာတ္လမ္းလဲသိမ္းၾကတယ္။ ဒုိးတီး၀ိုင္းသမားတိုင္း ႐ုပ္ေသးပညာတတ္ထားၾကရတယ္။ ဒုိးသမားတုိ႔တီးၾက ဆုိၾကတာေတြဟာ အ႐ုပ္သာမပါတာ ႐ုပ္ေသးကဟန္၊ ႐ုပ္ေသးဆုိဟန္စတဲ့ ႐ုပ္ေသးပညာတတ္ၾကရတယ္။ မတတ္ၾကရင္ေတာ့ ဒုိးသမားေကာင္းမျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ စိန္ေဒၚလာဟာ ဒီပညာေတြ ဘက္စုံတတ္ခဲ့တယ္လုိ႔ သမစဥ္အရ သိရတယ္။ ဒုိးတစ္လုံး လင္းကြင္းတစ္စုံ၊ ႏွဲတစ္လက္နဲ႔ ဆုိင္း၀ိုင္းႀကီးတစ္၀ိုင္းရဲ႕ တီးကြက္တာ၀န္တုိ႔ကုိ ထမ္းေဆာင္ရတာ လြယ္လွတယ္လုိ႔မထင္ပါ။ ေလခင္းတီးတယ္၊ ငုိခ်င္းတီးတယ္၊ ေတာေလေျပ၊ ထီးေလေျပ၊ နန္းေလေျပတုိ႔ကုိလည္း တီးေသးတယ္။
ဒုိးပညာနဲ႔ စိန္ေဒၚလာ
စိန္ေဒၚလာမွာ ထူးျခားတာတစ္ခုရွိပါေသးတယ္။ ဒုိးတီးေတာ့မယ္ဆုိရင္ ပတ္စာကပ္ အသံညွိတာတုိ႔ကုိ အလုပ္တစ္ခုအေနနဲ႔ မလုပ္ပါဘူး။ ပတ္စာ စာလုံးကုိ ဒုိးေပၚတင္ၿပီး လက္မနဲ႔ သုံးႀကိမ္သာရစ္လိုက္ရင္ ပတ္စကပ္ၿပီးျဖစ္သြားတယ္။ သူလုိခ်င္တဲ့ (၅)ေပါက္သံ၊ (၆)ေပါက္သံ၊ (၇)ေပါက္သံ အားလုံး အဆင္သင့္ျဖစ္သြားတယ္ဆုိပဲ။ ဘုန္းေတာ္ေရာင္ဘြဲ႕တီးေနရာက ႀကိဳးတီးႀကိဳးက၊ ေရခင္းေျပာင္းတီး၊ အဲဒီက ဗုံေတာက္သံအထိတီးရင္ ပတ္စာကုိ လက္မနဲ႔ထုိးခါ ျပန္ကပ္အသံညွဳိ႕လုပ္တာေတြဟာ အတီးမပ်က္ေစရဘူးလုိ႔ ဆုိတယ္။
အစၥလာမ္သာသနာ သက္၀င္ယုံၾကည္သူ ပသီအမ်ဳိးသားႀကီး စိန္ေဒၚလာ (ခ) အပၸဒြလႅာဆုိတ့ဲဒုိးသမားႀကီးဟာ ဒုိးမွာဘက္စုံေတာ္ခဲ့သူ ျမန္မာ့အႏုပညာရွင္ႀကီးတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့ဖူးေၾကာင္း သမုိင္းဇာတ္လမ္းတစ္ပုဒ္ဟာ သူမရွိေတာ့တဲ့ေနာက္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားရေတာ့မယ့္အခ်ိန္မွာ ၁၉၇၀-ခုႏွစ္ အထက္ဗမာျပည္ စာေရးဆရာႀကီးမ်ား ႀကီးမွဴးက်င္းပတဲ့ စာတမ္းဖတ္ပြဲမွာ လူထုေဒၚအမာဖတ္ၾကားတဲ့ “ဗမာသံေတြေပ်ာက္ကုန္ၿပီ”ဆုိတဲ့ ေခါင္းစဥ္ပါ စာတမ္းမွာ စိန္ေဒၚလာ (ခ) အပၸဒြလႅာရဲ႕အေၾကာင္း တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းပါခဲ့လု႔ိ ဂ်ပန္ေခတ္အတြင္း ဇာတ္သိမ္းသြားရွာတဲ့ ဇာတ္လမ္းတစ္ပုဒ္ျပန္ေပၚလာခဲ့ရပါတယ္။ စာာတမ္းအျဖစ္မွ စာေပလုပ္သား အင္အားသစ္အေနနဲ႔ အထက္ဗမာႏိုင္ငံ စာေရးဆရာမ်ားအသင္းက စာအုပ္အျဖစ္ထုတ္ေ၀ခဲ့လုိ႔ ၁၉၇၁-ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလမွာ ပုံႏွိပ္အကၡရာအျဖစ္နဲ႔ စာတမ္းတစ္ေစာင္အျဖစ္ ေပၚခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ (၁၇)ႏွစ္တာကာလအတြင္း အဆက္ျပတ္သြားျပန္တဲ့ ဇာတ္လမ္းကုိ ဒီေဆာင္းပါးငယ္က ထပ္ၿပီးကြင္းဆက္ေပးတဲ့သေဘာပါ။
စိန္ေဒၚလာ (ခ) ဦးအပၸဒြလႅာဆုိတဲ့ အႏုပညာရွင္ႀကီးကေတာ့ ဂ်ပန္ေခတ္ စစ္ေျပးရင္း မႏၱေလးေလယာဥ္ကြင္းရဲ႕ေတာင္ဘက္ (၄-၅)မိုင္အကြာမွာရွိတဲ့ ေဇာင္းကေလာ ပုဏၰားကုန္းဆုိတဲ့ ရြာကေလးမွာ စစ္ေျပးဒုကၡသည္အျဖစ္နဲ႔ အလႅာဟ္အ႐ွင္ျမတ္အမိန္႔ေတာ္က်ေရာက္လာလုိ႔ တဒဂၤမွသည္ ထာ၀ရသုိ႔ ကူးေျပာင္းသြားရရွာပါတယ္။ အလႅာဟ္အ႐ွင္ျမတ္၏ အမိန္႔ေတာ္ကုိ နာခံသြားစဥ္ ဇနီး ေဒၚဖြားခင္နဲ႔ သားသမီး(၄)ေယာက္က်န္ခဲ့ပါတယ္။ ေဆြးရင္းမ်ဳိးခ်ာအဆက္အႏြယ္မ်ားကေတာ့ မႏၱေလးၿမိဳ႕၊ စၾကာႏြယ္စဥ္ ရပ္ကြက္ႀကီးအတြင္းမွာ ဒီကေန႔အထိ ရွိၾကပါေသးတယ္။
ဒီေဆာင္းပါးကုိ ျပဳစုရာမွာ ကုိယ္ေတြ႕မ်ားနဲ႔ စိန္ေဒၚလာ (ခ) ဦးအပၸဒြလႅာရဲ႕အေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ ရႏိုင္သမွ် စုေဆာင္းေလ့လာထားတဲ့ ျမန္မာျခင္းလုံးသမုိင္းျပဳစုသူ စာေပဗိမၼာန္စာမူဆု ၁၉၈၁-ခုႏွစ္၊ ပထမဆု ရရွိသည့္ ျခင္းဦးဘသိန္း(ပီကင္းျပန္)ထံမွလည္းေကာင္း၊ ၁၉၇၁-ခုႏွစ္ မႏၱေလးၿမိဳ႕ ႀကီးပြားေရးစာအုပ္တိုက္ထုတ္၊ စာေပလုပ္သား အင္အားသစ္ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံ စာေရးဆရာမ်ားအသင္းထုတ္စာအုပ္မွ လူထုေဒၚအမာ၏ ‘ဗမာ့သံေတြ ေပ်ာက္ကုန္ၿပီ’စာတမ္းကုိလည္းေကာင္း ကုိးကားေရးသားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ေရွးေခတ္အႏုပညာရွင္ႀကီးမ်ားသမုိင္း တည္ၿမဲပါေစ။
ပသီကုိကုိေလး
* ဗမာဟူေသာေနရာတြင္ ျမန္မာဟု ျပင္ဆင္ဖတ္႐ႈပါရန္ *
=============================================================
၁၉၉၁-ခု၊ ဒီဇင္ဘာလထုတ္၊ မုိးေသာက္ၾကယ္မဂၢဇင္း၊ စာမ်က္ႏွာ(၇၉-၈၁၊ ၁၁၅)မွ ကူးယူပါသည္။
