ဒီဇင္ဘာ ၁၅၊ ၂၀၁၇
M-Media
– ဘာလီက သူ႕အိမ္ေကာင္းကင္ေပၚမွာ အဂြန္ေတာင္က မီးေတာင္ျပာေတြ ျပည့္ႏွက္ေနတာေၾကာင့္ ဂ်ကာတာက သမၼတအိမ္ေတာ္အနီးမွာ အျခား သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့သူေတြနဲ႔အတူ ဆႏၵျပခဲ့တဲ့ ခိုင္ရီ ဆူဆန္ဆုိတစ္ေယာက္ ေလယာဥ္နဲ႔ အိမ္ျပန္ဖုိ႔အေရးဟာ မေသမခ်ာ ျဖစ္ေနပါတယ္။
“ဘုရားသခင္အလုိတူရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျပန္ႏုိင္မွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ကိစၥမရွိပါဘူး။ ဒီမွာလည္း အဆင္ေျပပါတယ္။ ဒီကေန႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေအာင္ပြဲအတြက္ ဒီမွာရွိရတာ ေပ်ာ္ရႊင္မိပါတယ္” လုိ႔ ဆူဆန္တုိက ေျပာပါတယ္။
ဆူဆန္တုိ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ဒီဇင္ဘာ ၂ ရက္ေန႔ ဆႏၵျပပြဲႀကီးဟာ လြန္ခ့ဲတဲ့တစ္ႏွစ္အရင္က ဂ်ကာတာအုပ္ခ်ဳပ္ေရမွဴး ဘာဆူကီ ဂ်ာဟာဂ်ာ ပူရ္နာမာကုိ ဖမ္းဆီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ပတ္လည္အထိမ္းအမွတ္ျဖစ္ၿပီး လူေပါင္း သန္း၀က္ေလာက္ မုိးထဲေရထဲမွာ ခ်ီတက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အေဟာ့က္လုိ႔ ခ်စ္စႏုိးေခၚၾကၿပီး တ႐ုတ္လူမ်ိဳး ပ႐ုိတက္စတင့္ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ပူရ္နာမာတစ္ေယာက္ အဲဒီအခ်ိန္ကစလုိ႔ ဂ်ကာတာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ႐ံႈးနိမ့္ခဲ့သလို သာသနာညႇိဳးႏြမ္းေစမႈနဲ႔ ေထာင္ ၂ ႏွစ္လည္း ခ်မွတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီကိစၥေၾကာင့္ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကုန္ပုိင္းမွာ သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့လူေတြဟာ ဂ်ကာတာက လမ္းေတြေပၚမွာ ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒီအေနအထားက အင္ဒုိးနီးရွားႏုိင္ငံမွာ ဘာသာေရးသည္းခံမႈရွိတဲ့ စံမီအစၥလာမ္သာသနာနဲ႔ ဘာသာေရးမစြက္တဲ့ ဒီမုိကေရစီစနစ္တုိ႔ တုိက္ခုိက္ခံရၿပီလားဆုိတဲ့ စုိးရိမ္မႈေတြ ကမၻာတစ္၀ွမ္းမွာ ျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ ကမၻာ့ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ အမ်ားဆံုးရွိရာ အင္ဒုိနီးရွားမွာ အစၥလာမ္မစ္အုပ္စုေတြရဲ႕ အင္အားကုိ ထိတ္လန္႔ဖြယ္ရာ ေတြ႕လုိက္ရတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဆႏၵျပမႈေတြကုိ စီစဥ္သူေတြထဲမွာ FPI လုိ႔ေခၚတဲ့ Islamic Defenders Front နဲ႔ Islamic Ummah Forum တုိ႔လုိ အဖြဲ႕ေတြလည္း ပါ၀င္ေနပါတယ္။
အဲ့ဒီအုပ္စုေတြဟာ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ ဘာလီမွာ လူေပါင္း ၂၀၂ ဦး ေသဆံုးတဲ့ ဗံုးခြဲမႈကုိ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အလ္ကုိင္းဒါးႏြယ္ စစ္ေသြးႂကြေတြနဲ႔ ဆက္စပ္မႈ မရွိသလုိ၊ ဆီးရီးယားနဲ႔ အီရတ္တုိ႔မွာ IS အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ သြားေပါင္းတဲ့ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံသား ၁၁၅၀ နဲ႔လည္း ခ်ိတ္ဆက္မႈမရွိဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစုိးရကေတာ့ အေဟာ့က္ကုိ ဆန္႔က်င္မႈမွာ ပါ၀င္ခဲ့ၿပီး ခါလီဖိတ္ပံုစံမ်ိဳး ပံုေဖာ္ခ်င္ေနတဲ့ ျပည္တြင္းက Hizbut Tahrir အဖြဲ႕ကုိ ပိတ္ပင္ကာ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ စုိးရိမ္ေၾကာင္း ျပသခဲ့ပါတယ္။
အာရွတစ္၀ွမ္းမွာ သေဘာထားတင္းမာတဲ့ ဘာသာေရးအေျချပဳ လႈပ္ရွားမႈေတြဟာ ရန္လုိတဲ့အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒကုိ မီးထုိးေပးေနၿပီး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြၾကားမွာ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ အကြဲအၿပဲေတြ ျဖစ္လာေစပါတယ္။ သေဘာထားတင္းမာတဲ့ အစၥလာမ့္မစ္အုပ္စုေတြရွိတဲ့ အင္ဒုိနီးရွားအျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံက အစြန္းထြက္ ဗုဒၶဘာသာအဖြဲ႕ေတြဟာလည္း မြတ္စလင္ဆန္႔က်င္ေရး သေဘာထားကုိ မီးထုိးေပးေနၿပီး ဆုိးဆုိး၀ါး၀ါး တုိက္ခုိက္မႈေတြအထိ လုပ္လာပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ Hefazat-e-Islam အပါအ၀င္ အေျခခံ အစၥလာမ္၀ါဒီေတြ ေခါင္းေထာင္လာၿပီး၊ သီရိလကၤာမွာေတာ့ အစြန္းေရာက္ ဆင္ဟာလီ ဗုဒၶဘာသာအဖြဲ႕ Bodu Bala Sena ရွိေနပါတယ္။
အာရွတစ္လႊား ဒါဇင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ ဒီလုိ ဗုဒၶဘာသာ၊ အစၥလာမ္နဲ႔ ဟိႏၵဴအေျခခံ၀ါဒီ အုပ္စုုေတြဟာ အရင္က ရွိခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡ မီးေတာက္အေပၚမွာ ဓာတ္ဆီေလာင္းေပးေနၾကတာပါ။ တစ္ခ်ိဳ႕အုပ္စုေတြဟာ ဆုိရွယ္မီဒီယာအကူအညီ၊ အေထာက္အပံ့ေတြ၊ ထိေရာက္တဲ့ ရန္ပံုေငြ ရွာေဖြမႈေတြနဲ႔အတူ အဖြဲ႕၀င္ သိန္းနဲ႔ခ်ီရေအာင္ လုပ္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဆင္းရဲတဲ့ ေနာက္လုိက္ေတြက နည္းနည္းပါးပါး ထည့္၀င္တာအပါအ၀င္ ရရွိတဲ့အလွဴေငြေတြက သေဘာထားတင္းမာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ရပ္တည္ဖုိ႔အတြက္ ရင္းျမစ္တစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။
ဒီလုိ လူမ်ိဳးႀကီး၊ ဘာသာႀကီး၀ါဒဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း ေဒသတြင္းမွာ ရရွိခဲ့တဲ့ စီးပြားေရးတုိးတက္မႈ၊ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ စီးပြားေရးကိစၥေတြမွာ ပုိမို နီးနီးကပ္ကပ္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ေရး ရည္မွန္းခ်က္အတြက္ အႀကီးအက်ယ္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈတစ္ခုျဖစ္တယ္လုိ႔ ပညာရွင္ေတြက သတိေပးလာၾကပါတယ္။
“ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၃၀ အတြင္း စီးပြာေရး လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ တုိးတက္မႈေတြက အာရွေဒသေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လူေနမႈအဆင့္အတန္းကုိ ျမင့္တက္ခဲ့ေပမယ့္ ဖိလစ္ပုိင္က မင္ဒါနာအုိျပည္နယ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံက ရခုိင္ျပည္နယ္လုိ တစ္သီးတစ္ျခား ေဒသေတြကေတာ့ ဒီအက်ိဳးေက်းဇူးကုိ မခံစားရဘဲ က်န္တဲ့ေဒသေတြနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ ပုိၿပီး ဆင္းရဲတြင္း နက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ ဒီေဒသေတြမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ဆုိးရြားတဲ့ ပဋိပကၡနဲ႔ သြားတုိက္ဆုိင္တာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး” လုိ႔ Centre for Humnitarian Dialogue အဖြဲ႕ရဲ႕ အာရွဆုိင္ရာ ဒါ႐ုိက္တာ မီေခးလ္ ဗာတီကီယိုတစ္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
စီးပြားေရးမညီမွ်၊ ခါးသီးတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအကြဲအၿပဲေတြ ျမင့္တက္လာမႈက အဓိက လူ႕အဖြဲ႕အစည္းႀကီးတစ္ခုလံုးမွာ ပဋိပကၡေတြ ပုိျဖစ္ဖုိ႔ ေလပင့္ေပးတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏုိင္တယ္လုိ႔လည္း ဗာတီကီယိုတစ္က သတိေပးခဲ့ပါတယ္။ IS၊ အျခား ဂ်ီဟတ္အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ မတူတာက အာရွေဒသတြင္း ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္အုပ္စုေတြဟာ ဆႏၵျပမႈ၊ ၀ါဒျဖန္႔မႈ၊ ကုိယ္ထိလက္ေရာက္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြကုိ ပုိအဓိက ထားတာပါ။ လူ႐ုိေသ ရွင္႐ုိေသ ေခါင္းေဆာင္ေတြကေန တစ္ဆင့္ သူတုိ႔ေတြဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး အလယ္အလတ္က်တဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြထံကပါ ရန္ပံုေငြရတာ၊ ေထာက္ခံမႈရတာေတြ ရွိေနပါတယ္။
ေအာက္စဖုိ႔ဒ္တကၠသုိလ္ စိန္႔အန္ေထာ္နီေကာလိပ္ရဲ႕ ျမန္မာ့ေရးရာကၽြမ္းက်င္သူ မက္သယူး ေဂ် ေ၀ါလ္တန္က တစ္ခ်ိဳ႕ သေဘာထားတင္းမာတဲ့ အုပ္စုေတြဟာ ဘာသာေရးနဲ႔ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေပါင္းကူးေရး အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္လုိ႔ ေထာက္ျပပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံက ဗုဒၶဘာသာ အမ်ိဳးသားေရး လႈပ္ရွားမႈဟာ ‘ဘာသာေရး၊ ႏုိင္ငံေရး လႈံ႕ေဆာ္မႈေတြ ပါးပါးနဲ႔ အျပင္ပန္းက မျမင္ရတဲ့ အသုိင္းအ၀ုိင္းမွာ က်င္လည္ေနတဲ့’ လူေတြ၊ အုပ္စုေတြ ေရာေႏွာေဆာင္ရြက္ေနတာျဖစ္တယ္လုိ ေ၀ါလ္တန္က ဆုိပါတယ္။
အမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ သာသနာ ေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႕လုိ႔ေခၚတဲ့ မဘသအဖြဲ႕မွာ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္းက ဘုန္းႀကီးေတြနဲ႔ လူ၀တ္ေၾကာင္ သိန္းခ်ီပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သေဘာထားတင္းမာတဲ့ ဘုန္းႀကီးေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမႈက အဓိကျဖစ္ေနၿပီး ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ သဟဇာတျဖစ္ေရးကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔လုိ႔ ဒီအဖြဲ႕က ဆုိပါတယ္။
၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာနဲ႔ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လေတြက ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ မြတ္စလင္စစ္ေသြးႂကြေတြ တုိက္ခုိက္မႈျပဳလုပ္ၿပီး သီတင္းပတ္အနည္းငယ္အၾကာမွာ အဲဒီက ဗုဒၶဘာသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြကုိ ကူညီဖုိ႔ဆုိၿပီး ကန္ေဒၚလာ ၃ သန္းေလာက္နဲ႔ညီတဲ့ ေငြပမာဏကုိ ရွာေဖြႏုိင္ခဲ့တယ္လုိ႔ မဘသက ဆုိပါတယ္။ အဲဒီတုိက္ခုိက္မႈကုိ စစ္တပ္က ရက္ရက္စက္စက္ တုန္႔ျပန္တာေၾကာင့္ ႐ုိဟဟင္ဂ်ာ ၈ သိန္းေက်ာ္ဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဖက္ကုိ ထြက္ေျပးရၿပီး ဆုိးဆုိး၀ါး၀ါး က်ဴးလြန္မႈေတြ ခံရတယ္ဆုိတဲ့ သတင္းေတြလည္း ထြက္လာပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ႐ုိဟင္ဂ်ာဆုိတဲ့ အမွတ္သညာကုိ လက္မခံဘဲ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြက သူတုိ႔ကုိ ‘ခုိး၀င္ ဘဂၤါလီ’ အျဖစ္ တံဆိပ္ကပ္ၾကပါတယ္။ မြတ္စလင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဟာ မ်ားျပားလာၿပီး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြအေပၚ လႊမ္းမုိးသြားမယ္ဆုိတဲ့ အယူအဆေတြကလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အျမစ္တြယ္ေနပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ မြတ္စလင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဟာ ၅ ရာခုိင္ႏႈန္းေအာက္သာ ရွိတာပါ။ မဘသလုိ အဖြဲ႕မ်ိဳးေတြဟာ ဒီလုိအယူအဆေတြကုိ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဒီမုိကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ကတည္းက ၀ါဒျဖန္႔လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။
မဘသရဲ႕ စီမံကိန္းက ‘ဗုဒၶဘာသာဟာ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ အင္အားစုေတြရဲ႕ ဖိအားေအာက္ေရာက္ေနတယ္ဆုိတဲ့ သူတုိ႔ရဲ႕ ၀ါဒျဖန္႔မႈကုိ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေျပာၾကားေရး’ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ဘာသာေရးလႈပ္ရွားမႈေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္မႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သုေတသနလုပ္ေနတဲ့ မီလန္ မက္ေကးက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဂ်ကာတာက ငါတုိ႔ဟာ
အင္ဒုိနီးရွားမွာေတာ့ အေျခအေနက ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေနပါတယ္။ အစၥလာမ့္မစ္ သေဘာထားတင္းမာသူေတြဟာ ခရစ္ယာန္ေတြ၊ တ႐ုတ္ေတြနဲ႔ အျခား လူနည္းစုေတြကုိ ပစ္မွတ္ထားေနၾကတာပါ။ သူတုိ႔ေတြရဲ႕ ဆႏၵျပမႈအတြက္ ပူရ္နာမာရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးအတုိက္အခံအဖြဲ႕က ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ၿပီး ဧၿပီလ ဂ်ကာတာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပညာေရး၀န္ႀကီးေဟာင္း မြတ္စလင္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အန္နီးစ္ ဘက္စ္၀ီဒန္က ပူရ္နာမာကုိ အႏုိင္ရရွိခဲ့ပါတယ္။
အေဟာ့က္ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈက သူ႕ရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲေအာင္ႏုိင္မႈမွာ အဓိကက်ခဲ့တယ္လုိ႔ ဘက္စ္၀ီဒန္က ၀န္ခံခဲ့ၿပီး ဒီဇင္ဘာ ၂ ရက္ေန႔မွာေတာ့ ‘ဂ်ကာတာဟာ ငါတုိ႔ၿမိဳ႕ပါ။ တစ္ခ်ိဳ႕လူေတြနဲ႔သာ ဆုိင္တာမဟုတ္ပါဘူး’ လို႔ သူ႕ကုိေထာက္ခံသူေတြကုိ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး အျခားေသာ ဘာသာေရးလူနည္းစုေတြ၊ အျခားလူမ်ိဳးေတြအေပၚ ရည္ညႊန္းတယ္လုိ႔ ယူဆရပါတယ္။
ယီမင္မ်ိဳးႏြယ္ကေန ဆင္းသက္လာတဲ့ ဘက္စ္၀ီဒန္က သူ႕ရဲ႕ ေအာင္ပြဲခံမိန္႔ခြန္းမွာ ‘ဌာေနလူမ်ိဳးစုေတြ’ ရဲ႕ အခြင့္အေရးကို အသားေပးေျပာၾကားသြားၿပီး ဒါဟာ အင္ဒုိနီးရွားရဲ႕ အမ်ိဳးသားအယူအဆ ‘လူမ်ိဳးစံု ဘာသာစံုညီညြတ္ေရး၊ တန္းတူအခြင့္အေရး’ နဲ႔ ဆန္႔က်င္ေနပါတယ္။
၂၀၁၆ ခုႏွစ္က ဆႏၵျပမႈမွာ ဆုိးဆုိးရြားရြားေတြကုိ ျမင္ရၿပီး ပူရ္နာမာကုိ ကြပ္မ်က္ဖုိ႔ ေတာင္းဆုိတဲ့ စာတမ္းေတြကုိလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါဟာ ဆယ္စုႏွစ္ခ်ီ အုပ္စုိးခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္ ဆူဟာတုိ ျပဳတ္က်သြားေစတဲ့ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္က အျဖစ္အပ်က္ေတြကုိ အမွတ္ရေစပါတယ္။ ဆႏၵျပမႈမွာ ႏုိင္ငံအတြင္းက တ႐ုတ္လူနည္းစုေတြ
အေပၚ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားတဲ့ အသံေတြလည္း ညံခဲ့ပါတယ္။
“သူ (ပူရ္နာမာ) ေထာင္က်သြားတာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အတြက္ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါမွ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အေပၚ ရန္လုိတာေတြ၊ ၿခိမ္းေျခာက္တာေတြ ေလ်ာ့သြားမွာပါ” လုိ႔ တ႐ုတ္-အင္ဒုိ ပညာရွင္တစ္ေယာက္က ေျပာပါတယ္။
အေဟာ့က္ ျပဳတ္သြားမႈဟာ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမတုိင္ခင္ ဘာသာေရးအရ ၀ါဒျဖန္႔မႈေတြက အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစမယ္ဆုိတာ သမၼတ ဂ်ိဳကုိ၀ီဒုိဒုိရဲ႕ အဓိကၿပိဳင္ဘက္ေတြကုိ လမ္းျပသလုိမ်ိဳး ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၀ီဒုိဒုိရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးဆုိင္ၿပိဳင္ဘက္ေတြဟာ လူမ်ိဳးအေျခခံတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအေပၚ မူတည္ၿပီး သူ႕ကုိ စိန္ေခၚႏုိင္မယ့္ အခြင့္အလမ္းမ်ိဳးကုိ ျမင္ေနပါၿပီ။
“သူတုိ႔လည္း ဒီလမ္းအတုိင္းလုိက္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနၿပီး လာမယ့္ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္ေနပါတယ္” လုိ႔ အင္ဒုိနီးရွားမွာ ဘာသာေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးဆုိင္ရာေတြကို ေလ့လာေနတဲ့ Setara Institute က ဘုိနာ တီေဂၚရ္ ႏုိင္ပုိ႔စ္ပုိ႔စ္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
FPI လုိ သေဘာထားတင္းမာတဲ့ အစၥလာမ့္မစ္အုပ္စုေတြဟာ ေရွ႕တန္းေရာက္လာၿပီး ပူရ္နာမာကုိ ေအာင္ျမင္စြာ ျဖဳတ္ခ်ႏုိင္႐ံုသာမက အဓိကႏုိင္ငံေရးသမားေတြဟာ သူတုိ႔အေပၚ လက္ခံမႈျမင့္တက္လာတာေၾကာင့္ သူတုိ႔ဟာ အားလည္း ေကာင္းလာပါတယ္။
ဘက္စ္၀ီဒန္ဟာ ဘာသာသာသနာ ညႇိဳးႏြမ္းေစမႈကိစၥကုိ ‘လက္နက္တစ္ခုအျဖစ္’ အသံုးခ်ခဲ့ၿပီး FPI ကုိလည္း ပုိမိုအားေကာင္းေစခဲ့တယ္လုိ႔ Islam and Democracy in Indonesia: Tolerance without Liberalism စာအုပ္ကုိ ေရးသားခဲ့တဲ့ Boston တကၠသုိလ္က ဂ်ယ္ရီမီ မန္ခ်စ္က္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အီဂ်စ္က မြတ္စလင္ ညီအစ္ကုိေတာ္မ်ားအဖြဲ႕လို အစၥလာမ္ႏြယ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးပံုစံန႔ဲ႔ တုိင္းျပည္မွာ အာဏာရေရး ပံုေဖာ္တာမ်ိဳး မေတြ႕ရပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီထက္နည္းနည္းေလ်ာ့တဲ့ Taliban Nusantara ပံုစံမ်ိဳးပါ။ အင္ဒုိနီးရွားအစိုးရက တည္ၿငိမ္မႈ၊ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ကင္းရွင္းတဲ့ အစၥလာမ္သာသနာတုိ႔ကုိ လုိလားေနၿပီး အေျခခံအေဆာက္အဦးနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးညံ့ဖ်င္းမႈေၾကာင့္ စိတ္ပ်က္ေနတဲ့ ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြကုိ ညိဳညင္တာမ်ိဳး အျဖစ္မခံခ်င္ပါဘူး။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဦးေဆာင္တဲ့ အစုိးရဟာ တည္ၿငိမ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ သံဃမဟာနာယကအဖြဲ႕ဟာ မဘသအဖြဲ႕၀င္ျဖစ္တဲ့ အစြန္းေရာက္ဘုန္းႀကီး ၀ီရသူကုိ တစ္ႏွစ္တာ တရားေဟာခြင့္ ပိတ္ခဲ့ပါတယ္။ ေမလမွာ မဘသဟာ ဗုဒၶဓမၼပရဟိတေဖာင္ေဒးရွင္အျဖစ္ အမည္ေျပာင္းခဲ့ၿပီး သံဃမဟာနာယကအဖြဲ႕ရဲ႕ မဘသဖ်က္သိမ္းဖုိ႔အမိန္႔ကုိ ေရွာင္လႊဲဖုိ႔ ရည္ရြယ္တာျဖစ္ပါတယ္။
တင္းၾကပ္တဲ့ ေထရ၀ဒါဒဗုဒၶဘာသာကုိပဲ က်င့္သံုးနဲ႔ သီရိလကၤာက ဘုန္းႀကီးေတြနဲ႔ မတူတာက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဘုန္းႀကီးေတြ ႏုိင္ငံေရးမွာ ၀င္မစြက္ရဆုိတဲ့ စည္းမ်ဥ္းရွိေနတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏုိင္ငံက မ်ိဳးခ်စ္ရဟန္းေတာ္လုိ႔ဆုိသူေတြကေတာ့ သီရိလကၤာက အာၾကမ္းလွ်ာၾကမ္းဘုန္းႀကီး Galogadaththe Gnanasara ဦးေဆာင္ၿပီး ဗုဒၶတပ္ဖြဲ႕လုိ႔ အမည္ရတဲ့ Bodu Bla Sena အစြန္းေရာက္အဖြဲ႕ရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြကုိ အတုယူေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။
သီရိလကၤာက ကြန္ဆာေဗးတစ္ေတြရဲ႕ ေတာင္းလြန္းမက ေတာင္းဆုိမႈေၾကာင့္ ဘုန္းႀကီးေတြဟာ ႏုိင္ငံေရးမွာ ပါ၀င္ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ႀကီးစုိးတဲ့ Jathika Hela Urumaya ပါတီသစ္ဟာ ဘုန္းႀကီးအမတ္ေလာင္းေတြနဲ႔ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့ပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၂၂၅ ေနရာမွာ ဒီပါတီက ၉ ေနရာ အႏုိင္ရခဲ့ၿပီး သီရိလကၤာမွာ ပထမဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေတြ လႊတ္ေတာ္အမတ္ျဖစ္သြားတယ္ဆုိတဲ့ အခင္းအက်င္းဟာ သီရိလကၤာရဲ႕ ေထရ၀ါဒအယူအဆကုိ တစ္မ်ိဳးတစ္ဘာသာ ေျပာင္းလဲေစခဲ့ၿပီး ေထရ၀ါဒက်င့္သံုးတဲ့ ျမန္မာ၊ ထုိင္း၊ ကေမၻာဒီယား၊ လာအုိတုိ႔နဲ႔ ျခားနားသြားေစပါတယ္။ စစ္ေသြးႂကြ ရန္လုိမႈလည္း ျမင့္တက္လာခဲ့ၿပီး ဘုန္းႀကီးေတြဟာ ၿမိဳ႕ေတာ္ ကုိလံဘုိက ႐ုိဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ေတြကုိ တုိက္ခုိက္တဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာအဖြဲ႕ေတြက ႏုိင္ငံကေန အဲဒီ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြကို ေမာင္းထုတ္ဖုိ႔ သႏၶိဌာန္ခ်ခဲ့ၿပီး ဟိႏၵဴလူမ်ားစုျဖစ္တဲ့ အိႏၵိယရဲ႕ နယ္ပယ္တစ္ခ်ိဳ႕က သေဘာထားေတြ ေရာင္ျပန္ဟပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
အက္ေၾကာင္းနက္လာမယ္
စစ္ေသြႂကြဖက္ယိမ္းတဲ့ လူမ်ိဳးႀကီး၊ ဘာသာႀကီး၀ါဒ ပုိမိုျပန္႔ႏွံ႔လာမႈက သယံဇာတ ေပါႂကြယ္၀တဲ့ အာရွရဲ႕ စီးပြားေရးတုိးတက္မႈနဲ႔ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းမႈကုိ ထိခုိက္ေစႏုိင္ပါတယ္။
ဆစ္ဒနီအေျခစုိက္ Institute for Economics & Peace က ထုတ္ျပန္တဲ့ ‘၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ အၾကမ္းဖက္၀ါဒအညႊန္းကိန္း’ အရ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၁၅ ႏွစ္အတြင္း စစ္ေသြးႂကြတုိက္ခုိက္မႈေတြမွာ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းၿပီးရင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွနဲ႔ အေရွ႕အာရွတုိ႔ဟာ အေနာက္ကလုိက္ေနတယ္ဆုိတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အခုႏွစ္အတြင္း ဖိလစ္ပုိင္ေတာင္ပုိင္းက မာရာ၀ီၿမိဳ႕ အသိမ္းခံရတာ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံက ႐ုိဟင္ဂ်ာျပႆနာေတြဟာ အၾကမ္းဖက္၀ါဒနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လာမယ့္တြက္ခ်က္မႈေတြမွာ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသကုိ ပိုမိုအဆင့္တက္လာေစမယ့္ ကိစၥေတြပါ။
ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ ခ်ဴလာေလာင္ကြန္တကၠသုိလ္ရဲ႕ Institute of Security and International Studies က အႀကီးတန္းေလ့လာသူ ကာဗီ ေခ်ာင္ကစ္တာဗြန္က ဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံေတြမွာ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အက္ေၾကာင္းေတြကုိ ဘယ္တုန္းကမွနဲ႔မတူေအာင္ ျဖစ္လာေစတယ္လုိ႔ သံုးသပ္ပါတယ္။
“အာဆီယံရဲ႕ လူဦးေရ သန္းေပါင္း ၆၄၀ ေလာက္မွာ ၆၀ ရာခုိင္ႏႈန္းက မြတ္စလင္ေတြျဖစ္ၿပီး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြက (ထုိင္း၊ ျမန္မာ၊ လာအုိ၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ဗီယက္နမ္) ၅ ႏုိင္ငံမွာ ထုနဲ႔ထည္နဲ႔ ရွိေနပါတယ္။ ဖိလစ္ပုိင္မွာ ခရစ္ယာန္ သန္း ၁၁၀ ရွိေနပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြက ႐ုိဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ကိစၥကုိ အာ႐ံုစုိက္ၿပီပဲထား။ ဒါဟာ ဘာသာေရးအုပ္စုေတြ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခုၾကားထဲမွာ မေက်မခ်မ္းမႈေတြ အလြယ္တကူ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္” လုိ႔ ကာဗီက ဆုိပါတယ္။
လတ္တေလာ ျမန္မာစစ္တပ္က ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ေဆာင္ရြက္ေနတာဟာ အတုိက္အခံေတြနဲ႔ အျခား တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြအေပၚ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ မွတ္တမ္းေၾကာင့္ ျပည္သူေတြရဲ႕အျမင္မွာ ကာလရွည္ က်ဆင္းေနတဲ့ သူတုိ႔ရဲ႕ ပံုရိပ္ ျပန္တက္လာမယ့္ပံု ရွိေနပါတယ္။ မဘသနဲ႔ သူ႕ရဲ႕ေရွ႕ေျပး ၉၆၉ လႈပ္ရွားမႈက လမ္းေၾကာင္းေပးတဲ့ ၾကက္သီးထစရာ ၀ါဒျဖန္႔မႈအခ်ိဳ႕ကုိ လက္ခံလာတဲ့ ဗုဒၶဘာသာေခါင္းေဆာင္ေတြလည္း ပုိမ်ားလာပါတယ္။
တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြရဲ႕ ဒုကၡသည္သုကၡေတြက မြတ္စလင္ကမၻာကုိ အံုႂကြလာေစၿပီး အလ္ကုိင္းဒါးနဲ႔ အျခား ဂ်ီဟတ္အုပ္စုေတြက ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ အစုိးရေခါင္းေဆာင္ေတြကို တုိက္ခုိက္ဖုိ႔ ေပၚေပၚတင္တင္ ေဆာ္ၾသလာတာမ်ိဳးေတြ ရွိတယ္လုိ႔ International Crisis Group ရဲ႕ မၾကာေသးခင္က အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
“ဂ်ီဟတ္အုပ္စုေတြက တုိက္႐ုိက္ျဖစ္ေစ၊ သူတုိ႔ကုိ အားက်တဲ့လူေတြက တစ္ဆင့္ျဖစ္ေစ လုပ္လာႏုိင္တဲ့ အဲဒီလုိတုိက္ခုိက္မႈမ်ိဳးကုိ တားဆီးဖုိ႔၊ ကုိင္တြယ္ဖုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံက မျပင္ဆင္ထားပါဘူး” လုိ႔ အစီရင္ခံစာက ေဖာ္ျပထားၿပီး ဒါမ်ိဳးျဖစ္လာရင္ လူမ်ိဳးေရးအၾကမ္းဖက္မႈေတြဆီ ဦးတည္လာမယ္လုိ႔လည္း သတိေပးထားပါတယ္။
လတ္တေလာ စုိးရိမ္မႈဟာ ျမန္မာနယ္စပ္အနီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က ေကာ့ဇ္ဘဇားေဒသမွာရွိတဲ့ ႁပြတ္သိပ္ ၾကပ္ညပ္ေနတဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ လံုၿခံဳေရးဆုိင္ရာ ကၽြမ္းက်င္သူေတြရဲ႕ အဓိကစုိးရိမ္မႈက အဲဒီ ဒုကၡသည္စခန္းက ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြ အစြန္းေရာက္သြားႏုိင္တဲ့ကိစၥနဲ႔ ေဒသတြင္း ေနာက္ထပ္ လံုၿခံဳေရးဆုိင္ရာ စုိးရိမ္မႈ ျဖစ္လာမလားဆုိတဲ့ ကိစၥပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၾသဂုတ္လမွာ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြကုိ တုိက္ခုိက္ခဲ့တဲ့ ARSA အဖြဲ႕ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြက သူတုိ႔ရဲ႕ေနာက္လုိက္ေတြကို ‘အာဇာနည္ဘ၀’ ခံယူၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းေနၿပီး တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ သူတုိ႔ဟာ ႏုိင္ငံတကာ ဂ်ီဟတ္အုပ္စုေတြနဲ႔ ပတ္သတ္မႈမရွိဘူးလုိ႔ ျငင္းဆုိထားပါတယ္။
“လူေပါင္း ၆ သိန္းေက်ာ္ေလာက္ ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ပိတ္မိေနၿပီး စိတ္ဒဏ္ရာေတြရေနတာ၊ အနာဂတ္အတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မရွိေတြက ARSA လုိ စစ္ေသြးႂကြအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ လူသစ္စုေဆာင္းမႈအႏၱရာယ္၊ ပုိၿပီး အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႔ တစ္ျခားႏုိင္ငံေတြက အစၥလာမ့္မစ္အုပ္စုေတြရဲ႕ အစြန္းေရာက္ေအာင္လုပ္မယ့္၊ သိမ္းသြမ္းမယ့္ အႏၱရာယ္ေတြ အပါအ၀င္ အႏၱရာယ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ရွိေနတာပါ” လုိ႔ ရန္ကုန္အေျခစုိက္ အႀကံေပးတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ရစ္ခ်က္ ေဟာ္ေဆးက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အာရွမွာ ခါလီဖိတ္တစ္ခု ထူေထာင္ေရးဆုိတဲ့ IS ေထာက္ခံသူေတြရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္နဲ႔ မတူတာက ႐ုိဟင္ဂ်ာအမ်ားစုဟာ ေန႔စဥ္အသက္ရွင္ေနထုိင္ေရးျဖစ္ၿပီး ဒီထက္ပုိရင္ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခံရေရး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေနထုိင္ရွင္သန္ခြင့္ရေရးအတြက္သာ ျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း သူက ေထာက္ျပပါတယ္။
ေဒသတြင္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ အစုိးရေတြကုိ အႀကံေပးေနတဲ့ လံုၿခံဳေရးကၽြမ္းက်င္သူေတြကေတာ့ ဒီထက္ပုိၿပီး အဆုိးျမင္ေနပါတယ္။
“အာရွေဒသတြင္းမွာ အစြန္းေရာက္ႏုိင္ေျခဟာ အခုအခ်ိန္ေလာက္ ဘယ္တုန္းကမွ မျမင့္မားခဲ့ပါဘူး။ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြရဲ႕အေျခအေန ပုိမုိဆုိးရြားလာတာနဲ႔အတူ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ ထိန္းမရသိမ္းမရ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ေရာက္ေနပါၿပီ” လုိ႔ ေဟာင္ေကာင္အေျခစုိက္ အႀကံေပးအဖြဲ႕ ISS Risk က ႏုိင္ငံေရးအႏၱရာယ္နဲ႔ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ အႀကီးအကဲ ဖီလ္ဟုိင္းစ္က ေျပာပါတယ္။
Centre for Humanitarian Dialogue က ဗာတီကီယုိတစ္က တကယ့္အႏၱရာယ္ဟာ ဘာသာေရးအုပ္စုႀကီးေတြၾကားထဲမွာ စြဲကုိင္ထားတဲ့ ႀကီးႏုိင္ငယ္ညႇင္း၀ါဒနဲ႔ အစြန္းေရာက္အျပဳအမူေတြအေပၚမွာ တည္ရွိေနတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
“လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြၾကားထဲမွာ အကြဲအၿပဲေတြ နက္နက္႐ႈိင္း႐ႈိင္း ျဖစ္မလာခင္ ဒီလုိ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ သပ္လွ်ိဳမႈေတြ ျပန္႔ႏွံ႔ေနတာကုိ ရပ္တန္ဖုိ႔ အခ်ိန္တန္ပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း အင္ဒုိနီးရွားနဲ႔ ျမန္မာတုိ႔လုိ အဆုိး၀ါးဆံုးႏုိင္ငံတစ္ခ်ိဳ႕မွာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြရွိေနတာက ျပႆနာကုိ ပုိဆုိးလာေစမယ့္ အေနအထားပါပဲ”
Ref: Nikkei
(Nikkei တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ Religious extremism poses threat to ASEAN’s growth ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္။ ေဆာင္းပါးပါ အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ ေဆာင္းပါးရွင္မ်ား၏ အျမင္သာျဖစ္ၿပီး M-Media ၏ အာေဘာ္မဟုတ္ပါ။)
