ၾသဂုတ္ ၁၁၊ ၂၀၁၇
M-Media
ရာဇာ တင္ဆက္သည္
(အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔တုိင္း ေဖာ္ျပသြားပါမည္)
– တ႐ုတ္လူမ်ိဳးေတြဟာ ဖုန္းေရႊပညာရပ္ (feng shui) မွာ အသံုးျပဳဖုိ႔အတြက္ အရပ္မ်က္ႏွာျပ အိမ္ေျမႇာင္ကုိ တီထြင္ခဲ့တယ္လုိ႔ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ယံုၾကည္လက္ခံထားၾကပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာ ပင္လယ္ေပ်ာ္ေတြဟာ ဒီအိမ္ေျမႇာင္ကုိ မြမ္းမံၿပီး ေရေၾကာင္းသြားလာမႈမွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ သံလုိက္အိမ္ေျမႇာင္အသံုးျပဳမႈရဲ႕ အေစာဆံုးအေထာက္အထားကုိ Collection of Stories by Muhammad al-Awfi (မိုဟာမက္ အလ္-ေအာင္ဖီ၏ အေၾကာင္းအရာမ်ား စုစည္းမႈ) ဆုိတဲ့ ပါရွန္စာအုပ္မွာ ေတြ႕ရပါတယ္။
သကၠရာဇ္ ၁၂၃၃ ခုႏွစ္ ပင္လယ္နီနဲ႔ ပါရွန္ပင္လယ္ေကြ႕ခရီးစဥ္အေၾကာင္း ဒီစာအုပ္ရဲ႕မွတ္တမ္းမွာ ‘သံနဲ႔လုပ္ထားတဲ့ ငါးအ႐ုပ္ကုိ သံလုိက္တံုးမွာ ပြတ္တုိက္ကာ ေရအျပည့္ထည့္ထားတဲ့ ပန္းကန္လံုးထဲ ထည့္လုိက္ရင္ ငါးအ႐ုပ္ဟာ လည္ေနၿပီး ရပ္သြားတဲ့အခါမွာ ေတာင္ဘက္ကုိ ညႊန္ျပေနပါတယ္’ လုိ႔ သံလုိင္အိမ္ေျမႇာင္ အသံုးျပဳမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေရးသားထားပါတယ္။ (အေစာပုိင္းမြတ္စလင္ေတြ ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ ေျမပံုမွာ ေအာက္ဖက္ကုိ ေျမာက္ဘက္လုိ႔ သတ္မွတ္ၿပီး၊ အေပၚကုိ ေတာင္ဘက္လုိ႔ သတ္မွတ္ပါတယ္)
အစၥလာမ္ကမၻာမွာ ေရေၾကာင္းခရီး သြားလာမႈအတြက္ သံလုိက္အိမ္ေျမႇာင္အသံုးျပဳမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပထမဆံုး အျပည့္အစံုေဖာ္ျပခ်က္ကုိေတာ့ ေဘလက္ အလ္-ကစ္ဘ္ဂ်ာကီ (Baylak al-Qibjaqi) ဆုိသူက သကၠရာဇ္ ၁၂၈၂ ခုႏွစ္ အီဂ်စ္မွာေရးသားခဲ့တဲ့ The Book of Treasure for Merchants Who Seek Knowledge of Stones (ေက်ာက္တုံးမ်ားအေၾကာင္းကုိ သိရွိလုိၾကသည့္ ကုန္သည္မ်ားအတြက္ အနဂၢက်မ္း) မွာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ထရီပုိလီကေန အလက္ဇန္းဒရီးယားကုိ သြားေရာက္တဲ့ ေရေၾကာင္းခရီးစဥ္မွာ ေရေပၚသံလုိက္အိမ္ေျမႇာင္အသံုးျပဳမႈကုိ အလ္-ကစ္ဘ္ဂ်ာဘီက ေအာက္ပါအတုိင္း ေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။
“အပ္တစ္ေခ်ာင္းကုိ က်ဴ႐ုိးတစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ ၾကက္ေျခခတ္ ပူးခ်ည္ၿပီး ေရျဖည့္ထားတဲ့ ပန္းကန္လံုးထဲမွာထည့္ – အဲဒီေနာက္ သံလုိက္တံုးတစ္တံုး ယူလာၿပီး ပန္းကန္အေပၚမွာ နာရီလက္တံလည္တဲ့ လားရာအတုိင္း လွည္ေပးရင္ အပ္နဲ႔ က်ဴ႐ုိးကလည္း အဲဒီအတုိင္း လုိက္လည္ပါတယ္။ သံလုိက္တုန္းကုိ ႐ုတ္တရက္ ဖယ္ရွားလုိက္တဲ့အခါမွေတာ့ အပ္ကေလးဟာ ေတာင္ဘက္ကုိ ညႊန္ျပေနပါေတာ့တယ္”
သံလုိက္ဓာတ္ကူးအပ္ကုိ အသံုးျပဳထားတဲ့ သစ္သား သံလုိက္အိမ္ေျမႇာင္၊ ငါးအ႐ုပ္ သံလုိက္အိမ္ေျမႇာင္ အေၾကာင္းေတြကိုလည္း ဒီစာအုပ္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီ သံလုိက္အိမ္ေျမႇာင္ေတြကုိ ေရေပၚမွာ ေပၚဖုိ႔အတြက္နဲ႔ ေရစိမ္ခံဖုိ႔အတြက္ ကတၱရာေစးေတြ၊ ဖေယာင္းေတြနဲ႔ အေသပိတ္ထားၾကပါတယ္။ အလယ္ေခတ္ အစၥလာမ္ကမၻာကလူေေတြဟာ ေရအသံုးျပဳတဲ့ သံလုိက္အိမ္ေျမႇာင္၊ ေရမပါတဲ့ သံလုိက္အိမ္ေျမႇာင္အေၾကာင္းေတြကုိ သိခဲ့ၾကတယ္ဆုိတာ ဒီေဖာ္ျပခ်က္ေတြက သက္ေသပါပဲ။ စကၠဴအ၀ုိင္းျပားအေပၚမွာ သံလုိက္ဓာတ္ကူးအပ္ႏွစ္ေခ်ာင္းရဲ႕ ထိပ္ေတြကုိ ဆန္႔က်င္ဖက္ထားၿပီး အ၀ုိင္းျပားရဲ႕အလယ္မွာ အေပါက္ေဖာက္ကာ ၀င္႐ုိးနဲ႔လည္တဲ့ ဒုိင္ခြက္ပံုစံ သံလုိက္အိမ္ေျမႇာင္ကုိလည္း သူတုိ႔ေတြက အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒီအိမ္ေျမႇာင္ေတြကုိ မွန္နဲ႔အလုံကာထားတဲ့ ေသတၱာေတြထဲ ထည့္ပိတ္ၿပီး အသံုးျပဳၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလုိ သံလုိက္အိမ္ေျမွာင္ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးကုိ ပုိေကာင္းေအာင္ မြတ္စလင္ကုန္သည္ေတြက မြမ္းမံခဲ့ၾကၿပီး ဥေရာပကုိ ယူေဆာင္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေရေၾကာင္းဂု႐ုႀကီးမ်ား
၁၅ ရာစု အာေရဗ်ေဒသ နဂ်ဒ္ (Najd) က မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး အစ္ဗေန႔ မဂ်စ္ (Ibn Majid)
ေရေၾကာင္းလမ္းျပ ကိရိယာေတြကို တီထြင္ယံုသာမက မြတ္စလင္ေတြဟာ ေရေၾကာင္း ဂု႐ုႀကီးေတြလည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၅ ရာစု အာေရဗ်ေဒသ နဂ်ဒ္ (Najd) က မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး အစ္ဗေန႔ မဂ်စ္ (Ibn Majid) ဟာ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ ေရေၾကာင္းပညာရွင္ႀကီးတစ္ဦးပါ။ သူ႕ရဲ႕ မ်ိဳးဆက္တစ္ခုလံုးက ေရေၾကာင္းအတတ္ပညာမွာ တစ္ဖက္ကမ္းခတ္ ကၽြမ္းက်င္သူေတြျဖစ္ၿပီး အေဖနဲ႔ အဖုိးျဖစ္သူတုိ႔ဟာ ပင္လယ္နီအေၾကာင္း အေသးစိတ္သိၾကတဲ့ ေရေၾကာင္းဂု႐ုႀကီးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ မဂ်စ္ကလည္း ပင္လယ္နီကေန၊ အေရွ႕အာဖရိကအထိ၊ အဲဒီကေန တ႐ုတ္အထိ ေရေၾကာင္းလမ္းေတြကုိ အားလံုးနီးပါးကုိ သိသူတစ္ေယာက္ပါ။ မဂ်စ္ဟာ ေရေၾကာင္းဆုိင္ရာက်မ္းေပါင္း အနည္းဆံုး ၃၈ က်မ္းေလာက္ ေရးသားခဲ့ၿပီး တစ္ခ်ိဳ႕ေတြက စကားေျပ၊ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြကုိ ကဗ်ာပံုစံနဲ႔ ေရးတာျဖစ္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ သူ႕ရဲ႕ ဒီက်မ္းေတြထဲက ၂၅ အုပ္ေလာက္ ရွိေနပါတယ္။ ဒီက်မ္းေတြမွာ မဂ်စ္ဟာ လရဲ႕ ရာသီခြင္ေတြ၊ ပင္လယ္ေရေၾကာင္းလမ္းေတြ၊ ဆိပ္ကမ္းေတြရဲ႕ လတၱီက်ဳေတြအပါအ၀င္ နကၡတၱေဗဒနဲ႔ ေရေၾကာင္းဆုိင္ရာ အေၾကာင္းေတြကုိ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အေက်ာ္ၾကားဆံုး ေရေၾကာင္း ဂု႐ုႀကီးကေတာ့ ၁၆ ရာစုက တူရကီလူမ်ိဳး ေရတပ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ပီရီ ရီအစ္ (Piri Reis) ျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀ ေက်ာ္သက္တမ္းရွိတဲ့ သူ႕ရဲ႕ ေရေၾကာင္းျပက်မ္း ကီသဘ္-အီ-ဘဟ္ရီယီ (Kitab-i-bahriyye) ဟာ The Book of the Mariner၊ The Naval Handbook၊ The Book of Sea Lore ဆုိၿပီး နာမည္သံုးမ်ိဳးနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားပါတယ္။ တူရကီ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ခရီးသြားလာေရး၀န္ႀကီးဌာနက ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာ ဒီစာအုပ္ကုိ ထပ္ထုတ္ခဲ့ၿပီး မူရင္းလက္ေရးမူရဲ႕ ကာလာေကာ္ပီ၊ လက္တင္၊ ေခတ္သစ္တူရကီစာေပနဲ႔ အဂၤလိပ္တုိ႔ကုိ ဘာသာျပန္ဆုိခဲ့တဲ့ မူရင္း ေအာ္တုိမန္စာသားေတြ ပါ၀င္လာခဲ့ပါတယ္။
ပီရီ ရီအစ္ရဲ႕ The Book of Sea Lore စာအုပ္ဟာ ေျမထဲပင္လယ္က ကမ္း႐ုိးတန္းေတြ၊ ကၽြန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေရေၾကာင္းသြားလာသူေတြအတြက္ လမ္းညႊန္က်မ္းျဖစ္ကာ ေခတ္သစ္ ေရေၾကာင္းသြားလာမႈကုိ လမ္းဖြင့္ေပးခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစအုပ္ကုိ ေရေၾကာင္းျပေျမပံုလုိ႔ တင္စားေခၚေ၀ၚျခင္း ခံခဲ့ရၿပီး သေဘၤာသားေတြအတြက္ ေရေၾကာင္းဆုိင္ရာ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြ၊ ကမ္း႐ုိးတမ္း၊ ေရလမ္းေၾကာင္းေတြ၊ ဆိပ္ကမ္းေတြ၊ ေျမထဲပင္လယ္က ဆိပ္ကမ္းေတြရဲ႕ အကြာအေ၀းေတြကုိ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ေျမပံုေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ပင္လယ္ျပင္မွာ အေရးႀကံဳလာရင္ ဘယ္ေရလက္ၾကား၊ ပင္လယ္ေအာ္၊ ဘယ္ကၽြန္းေတြမွာ ခုိးနားမရလဲ၊ ဆိပ္ကမ္းေတြကို ဘယ္လုိ ခ်ဥ္းကပ္ၿပီး ဘယ္ေနရာမွာ ေက်ာက္ခ်ရမလဲဆုိတဲ့ အႀကံျပဳခ်က္၊ သတိေပးခ်က္ေတြလည္း ပါ၀င္ၿပီး သေဘၤာသားေတြအတြက္ အဖုိးမျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အသိပညာေတြျဖစ္ပါတယ္။
မဂ်စ္ေရးသားထားသည့္ က်မ္းတစ္ခုမွ လက္ေရးမူ
ဒီစာအုပ္ဟာ သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္ ေျမထဲပင္လယ္နဲ႔ ေအဂ်ီယံပင္လယ္အေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပထားတဲ့အထဲမွာ အေသးစိတ္ဇယားေပါင္း ၂၁၉ ခုနဲ႔ အျပည့္စံုဆံုး က်မ္းတစ္ေစာင္ ျဖစ္သလုိ၊ ေျမထဲပင္လယ္က ေရေၾကာင္းဂု႐ုေတြ သေဘၤာသားေတြရဲ႕ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ေလ့လာေဖာ္ထုတ္မႈေတြရဲ႕ အဆီအႏွစ္ေတြလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ပီရီ ရီအစ္ဟာ ဒီစာအုပ္ကုိ ၂ ႀကိမ္ထုတ္ခဲ့ၿပီး ၁၅၂၁ ခုႏွစ္ ပထမအႀကိမ္ထုတ္ေ၀ခဲ့ရာမွာ သေဘၤာသားေတြအတြက္ အဓိကရည္ရြယ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ၅ ႏွစ္အၾကာ ဒုတိယႀကိမ္မွာေတာ့ စာပန္းခ်ီပညာရွင္ေတြ၊ ပန္းခ်ီပညာရွင္ေတြရဲ႕ လက္စြမ္းနဲ႔အတူ အႏုစိတ္ေရးသားခ်ယ္မႈန္းခဲ့ၿပီး ေအာ္တုိမန္ဘုရင္ကုိ လက္ေဆာင္အျဖစ္ ေပးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယစာအုပ္ဟာ ၁၆ ရာစုအတြင္းမွာပဲ အလွအပ တန္ဖုိးႀကီးပစၥည္း စုေဆာင္းသူေတြ မ်က္စိက်စရာ ျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ မုန္တုိင္းေတြအေၾကာင္း၊ အရပ္မ်က္ႏွာျပ အိမ္ေျမႇာင္၊ ေရေၾကာင္းျပေျမပံု၊ နကၡတၱေဗဒေရေၾကာင္းသြားလာမႈ၊ ကမၻာ့ သမုဒၵရာႀကီးေတြနဲ႔ သူတုိ႔ကုိ ၀န္းရံထားတဲ့ ကုန္းေျမအေၾကာင္းေတြ ပါ၀င္တာေၾကာင့္ မိတၱဴမ်ားစြာ ေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီး ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တန္ဖုိးႀကီးက်မ္းတစ္ေစာင္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ပုိၿပီးစိတ္၀င္စားစရာေကာင္းတာက ရီအစ္ရဲ႕ဒီက်မ္းမွာ ေပၚတူဂီေတြ အိႏၵိယသမုဒၵရာမွာ ရြက္လႊင့္တာ၊ ကုိလံဘတ္စ္က ေျမာက္အေမရိကတုိက္ကုိ ရွာေဖြေတြ႕ရွိတာ စတဲ့ အေၾကာင္းေတြကုိ ညႊန္းဆုိထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
The Book of Sea Lore ဆုိတဲ့ ဒီစာအုပ္ရဲ႕ လက္ေရးမူေပါင္း ၃၀ ေလာက္ဟာ ဥေရာပတစ္၀ွမ္းက စာၾကည့္တုိက္ေတြမွာ ျပန္႔ႏွံ႔ေနၿပီး အမ်ားစုဟာ ပထမဆံုးမူ ျဖစ္ပါတယ္။
(ကုိးကား- National Geographic ၏ 1001 Inventions – The Enduring Legacy of Muslim Civilization)
(ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား – တင္ဆက္ျပီးသမွ် အပုိင္းအားလံုးကို ဤေနရာ တြင္ ဖတ္႐ႈႏုိင္ပါသည္
