ဇူလုိင္ ၁၈၊ ၂၀၁၇
ဂၽြမၼာဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး – ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြအထိ ဆုိးဆုိး၀ါး၀ါး လူမ်ိဳးေရးတုိက္ခိုက္မႈေတြေၾကာင့္ နာမည္ဆုိးနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားခဲ့တဲ့ အိႏၵိယက သမုိင္း၀င္ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ဟာ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ဂုဏ္ယူစရာ အမွတ္သညာတစ္ခုဆုိတဲ့ အဆင့္အတန္းကုိ ရရွိခဲ့ပါၿပီ။
ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၁၁ ခုက မဂုိအင္ပါယာျပည့္ရွင္ အဟ္မဒ္ရွားဟာ ဆာဘာရ္မတီျမစ္ကမ္းနဖူးေပၚမွာ တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး ၅.၅ စကြဲယားကီလုိမီတာအက်ယ္ရွိ အဟ္မဒ္ဒါဘတ္ တံတုိင္းခတ္ၿမိဳ႕ဟာ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ လူသြားေတြ၊ လမ္းသြယ္ေပါင္း ၅၀၀ နဲ႔အတူ သမုိင္း၀င္ေနရာ ၂၆၀၀ တည္ရွိတဲ့ေနရာျဖစ္ၿပီး မၾကာေသးခင္ကမွ ယူနက္စကုိရဲ႕ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္းသြင္းမႈကုိ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဂူဂ်ာရတ္ျပည္နယ္ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္လည္းျဖစ္တဲ့ အဟ္မဒ္ဒါဘတ္ဟာ ‘အေရွ႕တုိင္းက မန္ခ်က္စတာၿမိဳ႕’ လို႔ အမည္တြင္ခဲ့ဖူးပါတယ္။
လြတ္ေျမာက္မႈ အမွတ္သညာ
ေဒသတြင္း ဘာသာေရးပြဲေတာ္တစ္ခုတြင္ ခရီးသြားမ်ား ပါ၀င္ေနၾကစဥ္ ဒီလုိ ဂုဏ္သိကၡာရွိတဲ့ အဆင့္အတန္းတစ္ခုကုိ ရရွိခဲ့ၿပီး သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ ယူနက္စကုိက အိႏၵိယဆုိင္ရာ အၿမဲတမ္းကုိယ္စားလွယ္ ႐ူခ်ီရာ ကမ္ေဘာ့ဂ်္က ေဒလီနဲ႔ မြမ္ဘုိင္းၿမိဳ႕ေတြကုိေက်ာ္ၿပီး အဟ္မဒ္ဒါဘတ္ကုိ ဦးစားေပးရတာဟာ အိႏၵိယလြတ္ျမာက္ေရးေခါင္းေဆာင္ႀကီး မဟတၱမဂႏၵီ ၁၉၁၅ ခုႏွစ္ကေန ၁၉၃၀ ခုႏွစ္အထိ ေနထုိင္သြားတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျပယုတ္၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သမုိင္းမွတ္တုိင္ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လုိ႔ Twitter စာမ်က္ႏွာ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ေဒလီနဲ႔ မြမ္ဘုိင္းၿမိဳ႕တုိ႔ဟာ မႏွစ္ကအထိ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္းအတြက္ အဟ္မဒ္ဒါဘတ္နဲ႔အၿပိဳင္ ေရးပန္းစားခဲ့တာပါ။
သက္တမ္း ၆၀၆ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ဒီၿမိဳ႕ဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၅ ႏွစ္ေလာက္ မဂုိဘုရင္ခံေတြရဲ႕ ႐ံုးစုိက္ရာ ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ေရႊအိုေရာင္ သဲေက်ာက္ေတြနဲ႔ ဖန္တီးထားတဲ့ သမုိင္း၀င္အေဆာက္အဦးေတြ၊ သလင္းေက်ာက္ျဖဴေတြနဲ႔ လက္ရာေျမာက္ ဟိႏၵဴဘုရားေက်ာင္း၊ ဂ်ိန္းဘုရားေက်ာင္းေတြ တည္ရွိရာေနရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
အိႏၵိယက ပထမဆံုး ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္တဲ့ ဒီၿမိဳ႕မွာ ထူးျခားဆန္းျပားတဲ့ မုခ္ဦး ၃ ခု တန္း ၿမိဳ႕၀င္ဂိတ္ေပါက္ ၁၂ ခုပါ၀င္ၿပီး အင္မတန္လက္ရာေျမာက္တဲ့ နံရံကပ္ပန္းပုေတြ၊ ခမ္းနားတဲ့ သက္တမ္းရင့္ ႐ုိးရာအိမ္ေဂဟာႀကီးေတြလည္း ေျမာက္မ်ားစြာ ရွိေနပါတယ္။
ႂကြယ္၀တဲ့ကုန္သည္ေတြ ေဆာက္လုပ္ထားတဲ့ အထပ္ျမင့္သစ္သားအိမ္ႀကီးေတြ၊ အင္ဒုိ-အစၥလာမ့္မစ္ ဗိသုကာလက္ရာေတြ လႈိင္လႈိင္ပါ၀င္တဲ့ ဗလီေတြ၊ အထိမ္းအမွတ္ဗိမာန္ႀကီးေတြ၊ အ၀င္အထြက္ဂိတ္နဲ႔ ငွက္အိမ္ေလးေတြ စီတန္းထားတဲ့ လမ္းကေလးေတြ၊ ဘံုေရတြင္း၊ အတိတ္ေခတ္က သူေတာ္စဥ္ေတြရဲ႕ ဂူဗိမာန္ေတြကလည္း ၿမိဳ႕ရဲ႕ က်က္သေရကုိ တုိးေစၿပီး၊ အဲဒီအေဆာက္အဦးေတြရဲ႕ ဗိသုကာအေမြအႏွစ္ကေတာ့ မလြတ္တန္း သြားေရာက္ၾကည့္႐ႈရမယ့္ အရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ေရႊအုိေရာင္ သဲေက်ာက္အေဆာက္အဦးျဖစ္တဲ့ ‘ဂၽြမၼာ’ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးဟာ အနိမ့္အျမင့္မတူညီတဲ့ ‘မင္နာရတ္’ ေမွ်ာ္စင္ ၁၅ ခု ပါ၀င္ၿပီး၊ တုိင္ေပါင္း ၂၆၀ ေလာက္နဲ႔ တည္ေဆာက္ထားကာ ကမၻာေပၚမွာ အလွဆံုးနဲ႔ ရင္သပ္႐ႈေမာစရာအေကာင္းဆံုး အေဆာက္အဦးထဲက တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဂူဂ်ာရတ္က ထင္ရွားတဲ့ဘုရင္ မဟ္မူဒ္ ဘဂၢဒါရဲ႕ ၾကင္ရာေတာ္ ဘုရင္မ ေဆာက္လုပ္ခဲ့တဲ့ ‘ရာနီး စီပရီ’ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္က အႏုစိတ္ ကႏုတ္ပန္းလက္ရာေတြ ထြင္းထုထားတဲ့ သစ္သားျပတင္းေပါက္ႀကီးေတြကလည္း ကမၻာလွည့္ခရီးသြားေတြ မ်က္စိက်စရာ ျဖစ္ေနပါတယ္။
အံ့ခ်ီးဖြယ္ ဗိသုကာလက္ရာမ်ား
‘အေမြအႏွစ္ေဂဟာ’ (Heritage House) “အဟ္မဒ္ရွားဘုရင္ရဲ႕ ၾကင္ယာေတာ္ေတြကို ျမႇဳပ္ႏွံထားတဲ့ ‘ရာနီး ႏုိ ဟဂ်္႐ုိ’ ဂူဗိမာန္ေတာ္ႀကီးဟာ ေငြနဲ႔ထြင္းထားတ့ဲ ပန္းကႏုတ္လက္ရာေတြေၾကာင့္ ေက်ာ္ၾကားၿပီး၊ ‘ရာနီး ႐ုပ္မာတီ ဗလီ’ က အႏုစိတ္လက္ရာနဲ႔ ၀တ္ျပဳေဆာင္ေတြ၊ ေက်ာက္ထြင္းလက္ရာေတြ၊ ထုထည္ႀကီးၿပီး ျမင့္စြင့္တဲ့ မင္နာရတ္ေမွ်ာ္စင္ေတြ အားလံုးဟာလည္း အံ့ခ်ီးဖြယ္ ဗိသုကာလက္ရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ သမုိင္းအေမြအႏွစ္ဆုိင္ရာ သုေတသနပညာရွင္နဲ႔ ဂူဂ်ာရတ္ဗဟုိတရား႐ံုးက တာ၀န္ရွိသူ အစ္က္ဘားလ္ခန္းက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ အဟ္မဒ္ဒါဘတ္က အစားထုိးလုိ႔မရတဲ့ အေဆာက္အဦးေတြကုိ ထိန္းသိမ္းခြင့္ရေရး ဥပေဒေၾကာင္းအရ အႀကိမ္ႀကိမ္ တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့သူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
အစိုးရအဖြဲ႕ေတြ၊ ေဒသႏၱရအဖြဲ႕ေတြကလည္း အဟ္မဒ္ဒါဘတ္မွာ သမုိင္းအေမြအႏွစ္ ေလ့လာေရးခရီးစဥ္ေတြ စီစဥ္ေပးၿပီး အတိတ္သမုိင္းက ဘာသာေပါင္းစံု သဟဇာတျဖစ္မႈ၊ လူေနမႈအဆင့္အတန္း တုိးတက္ျမင့္မားမႈေတြကုိ သိရွိနားလည္ဖုိ႔ ႏုိင္ငံသားေတြနဲ႔ ခရီးသြားေတြကုိ ဒီ တံတုိင္းခတ္ၿမိဳ႕ဆီ လုိက္လံျပသၾကပါတယ္။
ၿမိဳ႕ထဲမွာ ေစ်းျမင့္တဲ့ေဟာ္တယ္ေတြအစား ‘အေမြအႏွစ္ေဂဟာ’ (Heritage House) နဲ႔ ေရွးေဟာင္း အိမ္ေဂဟာႀကီးေတြလည္း ရွိေနၿပီး ဒီၿမိဳ႕ကုိ လာလည္တဲ့ ႏုိင္ငံျခားသားေတြ၊ ေက်ာင္းသားေတြထဲက ယဥ္ေက်းမႈအႏုပညာကုိ ျမတ္ႏုိးသူေတြဟာ ဒီလုိေနရာမ်ိဳးေတြမွာ ရက္အနည္းေလာက္ နားခုိကုန္ဆံုးေလ့ရွိပါတယ္။
“မိသားစုအရင္းေတြလုိ သူတုိ႔ကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဆက္ဆံတယ္။ ေခတ္သစ္၀န္ေဆာင္မႈေတြလည္း ေပးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ ဟင္းခ်က္နည္းေတြ သင္ေပးတယ္။ ေစ်း၀ယ္ေခၚသြားတယ္။ တံတုိင္းခတ္ခံၿမိဳ႕တစ္၀ုိက္ လုိက္ျပတယ္။ ဂူဂ်ာရတ္က ပြဲေတာ္ေတြကုိ သူတုိ႔နဲ႔အတူ က်င္းပပါတယ္” လုိ႔ ဂ်က္ဒပ္ မဟ္တာက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
မဟ္တာပုိင္ဆုိင္တဲ့ အထပ္ျမင့္ အိမ္ေဂဟာႀကီးေတြဟာ မ်က္စိပသာဒရွိၿပီး ခရီးသြားေတြရဲ႕ ႏွစ္ၿခိဳက္မႈကုိလည္း ရရွိေနပါတယ္။
အခက္အခဲမ်ား
ယူနက္စကုိက ကမၻာ့သမုိင္း၀င္အေမြအႏွစ္စာရင္း သြင္းခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ပုိင္း ကမၻာလွည့္ခရီးသြားေတြဟာ အဟ္မဒ္ဒါဘတ္ကုိ ၿပံဳဆင္းလာၾကေပမယ့္ သမုိင္း၀င္ေနရာေတြကုိ လစ္လ်ဴ႐ႈထားတာ၊ အမ်ားပုိင္ေျမေတြ ဆံုး႐ံႈးလာတာ၊ ကားပိတ္ဆုိ႔တာ၊ အမႈိက္ပံုေတြမ်ားေနတာ၊ ေရနဲ႔ မိလႅာစနစ္ ျပည့္စံုမႈမရွိတာေတြက ဒီၿမိဳ႕ရဲ႕ အမွ
၂၀၀၂ ခုႏွစ္ လူမ်ိဳးေရးအၾကမ္းဖက္မႈေတြ မျဖစ္ခင္က ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ေတြ၊ ဂ်ိန္းဘာသာ၀င္ေတြနဲ႔ ကၽြန္းကိုင္းမီ၊ ကုိင္းကၽြန္းမီ ေနလာခဲ့တဲ့ၾက မြတ္စလင္ေတြဟာ တုိက္ခုိက္မႈေတြေၾကာင့္ ပုိၿပီးလံုၿခံဳမယ့္ေနရာေတြကုိ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရၿပီးတဲ့ေနာက္ မတူညီတဲ့ဘာသာတရား၊ လူမ်ိဳး၊ ယဥ္ေက်းမႈေနာက္ခံ ေရာႁပြမ္းေနတဲ့ လူေပါင္း ၄ သိန္းေလာက္ ေနထုိင္ရာ ဒီတံတုိင္းခတ္ၿမိဳ႕က လူမႈေနထုိင္မႈအေနအထား ေျပာင္းလဲသြားတာကလည္း သတိထားစရာ ျဖစ္လာေနပါတယ္။
ယူနက္စကုိ လုပ္ငန္းစဥ္
ကမၻာ့လွည့္ခရီးသည္မ်ား အႀကိဳက္ေတြ႕သည့္ ေရွ႕ေဟာင္း အိမ္ေဂဟာ အတြင္းပုိင္း
၂၀၁၉ ခုႏွစ္မွာ ဒီတံတုိင္းခတ္ၿမိဳ႕ အေျခအေနေတြကုိ ယူနက္စကုိတာ၀န္ရွိသူေတြက သံုးသပ္မွာျဖစ္ၿပီး အဟ္မဒ္ဒါဘတ္ ၿမိဳ႕တစ္ခုလံုးမွာ ေနထုိင္ၾကတဲ့ လူေပါင္း ၇ သန္းေလာက္ဟာ သူတုိ႔ ခ်မွတ္ထားတဲ့ လူေနမႈစံႏႈန္းေတြနဲ႔ မညီဘူးဆုိရင္ေတာ့ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္းကေန ပယ္ဖ်က္မွာျဖစ္ပါတယ္။
အႏုပညာႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ဆုိင္ရာ အမ်ိဳးသားအဖြဲ႕ရဲ႕ တာ၀န္ရွိသူျဖစ္ၿပီး၊ House of MG ရဲ႕ ဒါ႐ုိက္တာလည္းျဖစ္သူ အဘ္ေဟ မန္ဂါလ္ဒက္စ္က အစုိးရအေနနဲ႔ အေျခအေနေတြကုိ တုိးတက္ေအာင္လုပ္ၿပီး၊ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားေတြ ေမွ်ာ္လင့္ထားတာနဲ႔ ကုိက္ညီမယ့္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ လုပ္ဖုိ႔လုိတယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
သမုိင္းအေမြအႏွစ္ကုိျမတ္ႏုိးတဲ့ အိႏၵိယ နာမည္ႀကီး ခရစ္ကတ္ကစားသမား မန္ပရစ္ ဂ်ဴနီဂ်ာက လက္ရွိမွာ အဟ္မဒ္ဒါဘတ္ၿမိဳ႕ဟာ ပဲရစ္၊ ဗီယင္နာ၊ ကုိင္႐ုိ ဘရပ္ဆဲလ္၊ ေရာမ၊ ေအဒင္ဘတ္ၿမိဳ႕ေတြလုိ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္း၀င္ခဲ့တာေၾကာင့္ ႏုိင္ငံသားေတြအေနနဲ႔ ဒီအေမြအႏွစ္ေတြကုိ ထိန္းသိမ္းရး လႈပ္ရွားမႈေတြမွာ တက္တက္ႂကြႂကြ ပါ၀င္သင့္တယ္လုိ႔ အႀကံျပဳခဲ့ပါတယ္။
ကမၻာ့လွည့္ခရီးသည္မ်ား အႀကိဳက္ေတြ႕သည့္ ေရွ႕ေဟာင္း အိမ္ေဂဟာ အတြင္းပုိင္း Re: Alarabiya
(Alarabiya သတင္းဌာနမွ Riding on Mughal glory, India’s Ahmedabad makes it to world heritage list ေဆာင္းပါးကုိ ကိုတင္ရီက ေကာက္ႏႈတ္ျပန္ဆုိသည္)
