News @ M-Media

Author: Ko Lay

  • စစ်တပ်၏ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများကြောင့် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းစွမ်းအင်လုပ်ငန်းများ မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်မည်

    စစ်တပ်၏ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများကြောင့် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းစွမ်းအင်လုပ်ငန်းများ မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်မည်

    ဇန်နဝါရီ ၂၁၊ ၂၀၂၂
    M-Media

    -စစ်ကောင်စီရဲ့ ပြည်သူလူ့ထုအပေါ် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာ လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်မှုတွေကို ရပ်ဆိုင်းတော့မယ်လို့ အမေရိကန်နဲ့ ပြင်သစ် စွမ်းအင်ကုမ္ပဏီတွေဖြစ်တဲ့ Chevron နဲ့ TotalEnergies တို့က ဒီက​နေ့မှာ ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။

    Chevron နဲ့ TotalEnergies တို့ဟာ ကပ္ပလီပင်လယ်အတွင်းက ရတနာ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လုပ်ရေး စီမံကိန်းမှာ ပါဝင်လုပ်ကိုင်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

    “တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ခြေအနေတွေ ပိုမိုဆိုးရွားလာတာကြောင့် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လုပ်ငန်းကို ပြန်လည်သုံးသပ်ခဲ့ရပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှာ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ကူညီပံ့ပိုးမှုတွေကို TotalEnergies က လုံလုံလောက်လောက် လုပ်မပေးနိုင်တော့တာကို တွေ့ရပါတယ် ”

    Chevron ကလည်း မြန်မာနိုင်ငံကနေ ထွက်ခွာရတာဟာ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေ ဆိုးရွားမှုကြောင့်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

    “ရတနာ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို ပြန်လည်သုံးသပ်ကာ မြန်မာနိုင်ငံကနေ အစီအစဉ်တကျ ထွက်ခွာနိုင်ဖို့ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါတယ်”

    သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ နိုင်ငံခြားငွေ အများဆုံးရတဲ့ စီးပွားရေးတစ်ခုဖြစ်ပြီး နှစ်စဉ် ဝင်ငွေ ဒေါ်လာ ၁ ဘီလီကျော် ရှိပါတယ်။ ဒီလုပ်ငန်းကို စစ်တပ်ရဲ့လက်အောင်မှာရှိတဲ့ မြန်မာ့ရေနံနှင့် သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းက ချုပ်ကိုင်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။

    မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝှမ်း အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်မှု​တွေ၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ ကျူးလွန်နေတဲ့ စစ်တပ်ရဲ့ ဝင်ငွေရလမ်းမှာ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းက အဓိကဖြစ်နေတဲ့အတွက် နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီတွေအနေနဲ့ ဒီကဏ္ဍကနေ ထွက်ခွာဖို့ နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက တစ်စိုက်မတ်မတ် တိုက်တွန်းလာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

    စစ်တပ်က ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ မြန်မာ့ရေနံနှင့် သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းထံ ငွေကြေးစီးဆင်းမှုမရှိအောင် ဥပေဒအရရော၊ မြေပြင်အနေအထားအရပါ ကြိုးစားခဲ့ပေမယ့် ဓာတ်ငွေ့ရောင်းချငွေအများစုကို ထိုင်းစွမ်းအင်ကုမ္ပဏီ PTT က ပေးချေတာကြောင့် စစ်တပ်က ဒီငွေတွေမရအောင်လုပ်ဖို့ လက်တွေ့မှာ မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့လည်း ဒီကနေ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ Total က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

    ရတနာစီမံကိန်းရဲ့ ၃ ပုံ ၁ ပုံကို TotalEnergies က ပိုင်ဆိုင်တာဖြစ်ပြီး ၁၉၉၂ ခုနှစ်ကတည်းက လုပ်ကိုင်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ Chevron က ၂၈.၂၆ ရာခိုင်နှုန်း ပိုင်ဆိုင်ပြီး ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်တွေကတည်းက လုပ်ကိုင်ခဲ့တာပါ။

    ထိုင်းစွမ်းအင်လုပ်ငန်း PTTEP က ၂၅.၅ ရာခိုင်နှုန်းပိုင်ဆိုင်ကာ၊ စစ်တပ်လက်အောက်မှာရှိ မြန်မာ့ရေနံနဲ့ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းက ၁၅ ရာခိုင်နှုန်း ပိုင်ဆိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ စီမံကိန်းကထွက်တဲ့ ဓာတ်ငွေ့ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းက ထိုင်းက ဝယ်ယူတာပါ။

    ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း စစ်တပ်က ပြည်သူလူထုအပေါ် အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်မှုကြောင့် စစ်တပ်စီးပွားရေးနဲ့ ဆက်နွယ်နေတဲ့ နိုင်ငံတကာလုပ်ငန်းတွေလည်း ဖိအားပေး ခံလာရပါတယ်။

    Total ဟာ မြန်မာ့အရေနံနှင့် သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းကို ငွေသားပေးချေမှု မလုပ်တော့ကြောင်း ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

    Chevron နဲ့ TotalEnergies တို့ရဲ့ အခုဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက ကြိုဆိုခဲ့ပါတယ်။

    ရေနံ၊ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့၊ ကျောက်စိမ်းလုပ်ငန်း၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းအပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံက ဝင်ငွေအမြောက်အများရတဲ့ ထိပ်တန်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်း အများစုကို ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေ၊ သူတို့ရဲ့ မိသားစုဝင်တွေ၊ သူတို့နဲ့ ဆက်ဆံရေးကောင်းတဲ့ ခရိုနီတွေက ထိန်းချုပ် လုပ်ကိုင်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

    Ref: Daily Mail

  • သမ္မတဂျိုးဘိုင်ဒန်က ဘင်္ဂါလီအမျိုးသမီးတစ်ဦးကို ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးအဖြစ် အမည်စာရင်းတင်သွင်း

    သမ္မတဂျိုးဘိုင်ဒန်က ဘင်္ဂါလီအမျိုးသမီးတစ်ဦးကို ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးအဖြစ် အမည်စာရင်းတင်သွင်း

    ဇန်နဝါရီ ၂၀၊ ၂၀၂၂
    M-Media

    -အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နွယ်ဖွား ရှေ့နေ နူဆရတ် ဂျာဟန် ချောင်ဒရီကို ပြည်ထောင်စုတရားရုံး တရားသူကြီးအဖြစ် အမည်စာရင်း တင်သွင်းလိုက်ပြီး လွှတ်တော်က အတည်ပြုရင် ဒီရာထူးမှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရတဲ့ ပထမဆုံး ဘင်္ဂါလီလူမျိုး၊ ပထမဆုံး အမေရိကန်မွတ်စလင်အမျိုးသမီး ဖြစ်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

    ချောင်ဒရီဟာ နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ရှေ့နေတစ်ဦးဖြစ်ပြီး အမေရိကန် နိုင်ငံသားအခွင့်အရေး ကာကွယ်မှုဆိုင်ရာ သမဂ္ဂ (ACLU) ရဲ့ အီလီနွိုက်ပြည်နယ် ဌာနခွဲမှာ ဥပဒေရေးရာ ဒါရိုက်တာအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေပါတယ်။ သမ္မတဘိုင်ဒန် အမည်စာရင်းတင်သွင်းတာက နယူးယောက်ပြည်နယ် ခရိုင်တရားရုံး တရားသူကြီးရာထူးအတွက် ဖြစ်ပါတယ်။

    “ဒီအမည်စာရင်း တင်သွင်းမှုကြောင့် သူမဟာ ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရတဲ့ ပထမဆုံး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-အမေရိကန်နွယ်ဖွား၊ ပထမဆုံး အမေရိကန်မွတ်စလင်အမျိုးသမီး၊ ဒုတိယမြောက် အမေရိကန်မွတ်စလင် ဖြစ်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ အိမ်ဖြူတော်ရဲ့ မနေ့က ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

    ချောင်ဒရီဟာ ACLU ရဲ့ နယူးယောက်မြို့ လူမျိုးရေးဆိုင်ရာ တရားမျှတမှု အစီအစဉ် အပါအဝင် နိုင်ငံသားတွေရဲ့ အခွင့်အရေး၊ ဥပဒေဆိုင်ရာ ကာကွယ်မှုတွေ ရရှိရေး ​ဆောင်ရွက်ပေးနေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတော်တော်များများမှာ အလုပ်လုပ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။

    နိုင်ငံခြားကလူတွေ ဝင်ခွင့်မပေးတဲ့ No Fly List မူဝါဒ၊ နယူးယောက်ရဲဌာနက မွတ်စလင်လူ့အဖွဲ့အစည်းအပေါ် လျှို့ဝှက်စောင့်ကြည့်မှု စတဲ့ နိုင်ငံသားအခွင့်အရေး ထိပါးမှု ကိစ္စတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြည်ထောင်စုအစိုးရကို တရားစွဲဆို တုန့်ပြန်မှုတွေမှာ ချောင်ဒရီက ပါဝင်ကူညီပေးခဲ့ပါတယ်။

    ပြည်ထောင်စု တရားသူကြီးနေရာမှာ ချောင်ဒရီကို ခန့်အပ်တာဝန်ပေးဖို့အတွက် လွှတ်တော်က ဒီမိုကရက်တစ်အမတ်များအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် ချက်ရှူးမားက ၂၀၂၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလမှာ ထောက်ခံပေးခဲ့ပြီး သူမဟာ နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးနဲ့ လွတ်လပ်မှုဆိုင်ရာ ကိစ္စတွေမှာ အထူးကျွမ်းကျင်သူ ဖြစ်တယ်လို့ မှတ်ချက်ပြုခဲ့ပါတယ်။

    အမေရိကန် တရားရေးစနစ်အရ ပြည်ထောင်စု တရားသူကြီးတွေဟာ နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ တရားစွဲဆိုမှုတွေ၊ ပြည်ထောင်စုအဆင့် ရာဇဝတ်မှုတွေကို ကိုင်တွယ်ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနဲ့ ဆန့်ကျင်တဲ့ ​မူဝါဒတွေ၊ ဥပဒေတွေကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရနဲ့ ပြည်နယ်အစိုးရတွေက ကျင့်သုံးလာရင် ပယ်ချ၊ ဖျက်သိမ်းနိုင်တဲ့ အခွင့်အာဏာလည်း ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးတွေမှာ ရှိပါတယ်။

    Ref: Reuters

  • တရုတ်ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်း ပတ်ဝန်းကျင်တွင် စစ်ကောင်စီက မိုင်းများထောင်ထား

    တရုတ်ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်း ပတ်ဝန်းကျင်တွင် စစ်ကောင်စီက မိုင်းများထောင်ထား

    ဇန်နဝါရီ ၂၀၊ ၂၀၂၂
    M-Media

    -ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း သီပေါမြို့နယ်က တရုတ်ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းနားမှာ စစ်ကောင်စီ တပ်တွေက မြေမြှုပ်မိုင်းတွေ ထောင်ထားပြီး ဒေသခံတွေ စိုးရိမ်မှု ရှိနေတယ်လို့ ရှမ်းလူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်အဖွဲ့ (SHRF) က ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

    နောင်အန်းကျေးရွာအနီးက ပိုက်လိုင်းထိန်းချုပ်ရေးစက်ရုံရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်တစ်၀ိုက်က တောတွေထဲမှာ မိုင်းတွေထောင်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီစက်ရုံမှာ အရင်က လုံခြုံရေးမရှိပေမယ့် နိုဝင်ဘာလကစပြီး စစ်သား အယောက် ၂၀ လောက်က စောင့်ကြပ်နေတယ်လို့လည်း SHRF က ဆိုပါတယ်။

    ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းကနေ တရုတ်နိုင်ငံအထိသွယ်တန်းကာ ရေနံနဲ့ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့ပို့တဲ့ ပိုက်လိုင်းရဲ့ ၃ ပုံ ၁ ပုံဟာ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ တည်ရှိတာဖြစ်ပါတယ်။ ပိုက်လိုင်း စတင်တည်ဆောက်ကတည်းက ဒေသခံတွေ ကန့်ကွက်ခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

    ‘မိုင်းတွေဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ လုံခြုံရေးအတွက်ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒေသခံတွေရဲ့ လုံခြုံရေးအတွက် မဟုတ်ပါဘူး’ လို့ SHRF အဖွဲ့ဝင် Sai Hor Hseng က ပြောပါတယ်။

    နိုဝင်ဘာလကလည်း သီပေါမြို့နယ် ချောင်းခြောက်ကျွေးရာအုပ်စု အုပ်ချုပ်ရေးမှူးကို စစ်ကောင်စီတပ်တွေက ခေါ်ယူပြီး ဒေသတစ်၀ိုက် မိုင်းထောင်ထားတာကြောင့် အဲဒီနေရာတွေကို ရွာသားတွေ မသွားဖို့ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။

    ကျေးရွာတွေက ရွာသားတွေဟာ အနီးအနားပတ်ဝန်းကျင်က တောတွေထဲမှာ ထင်းခုတ်၊ မှိုရှာတာ၊ အမဲလိုက်တာတွေ လုပ်ဆောင်လေ့ရှိပြီး အခုလို မိုင်းထောင်ထားတာကြောင့် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း လုပ်ငန်းတွေကို ထိခိုက်ကြောင်း၊ ရွာသားတွေက မိုင်းဖယ်ရှားပေးဖို့ ပြောပေမယ့် စစ်ကောင်စီတပ်တွေက မဖယ်ပေးကြောင်း SHRF ရဲ့ အင်္ဂါနေ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

    Ref : SHRF



  • ကမ္ဘောဒီးယားက အတိုက်အခံခေါင်းဆောင်ကို နိုင်ငံတော်သစ္စာဖောက်မှုဖြင့် စစ်ဆေးမည်

    ကမ္ဘောဒီးယားက အတိုက်အခံခေါင်းဆောင်ကို နိုင်ငံတော်သစ္စာဖောက်မှုဖြင့် စစ်ဆေးမည်

    ဇန်နဝါရီ ၁၉၊ ၂၀၂၂
    M-Media

    ကမ္ဘောဒီးယား အတိုက်အခံနိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင် ကမ်ဆိုခါ

    -ကမ္ဘောဒီးယား အတိုက်အခံနိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင် ကမ်ဆိုခါအပေါ် နိုင်ငံတော်သစ္စာဖောက်မှုနဲ့ တရားစွဲဆိုထားမှုကို ဒီကနေ့မှာ ပြန်လည်ကြားနာမယ်လို့ သိရပါတယ်။

    အာဏာကို နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကြာ ချုပ်ကိုင်ထားတဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်ဟွန်ဆန် အစိုးရဟာ ကမ်ဆိုခါကို ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့ပါတီ CNRP ကိုလည်း ၂၀၁၈ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင် မတရားအသင်းအဖြစ် ကြေငြာကာ ပါတီဝင်တွေကို ဖမ်းဆီးထောင်ချခဲ့ပါတယ်။

    အတိုက်အခံမရှိတဲ့ ၂၀၁၈ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဟွန်ဆန်ရဲ့ပါတီ CPP က ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်း အနိုင်ရခဲ့ပါတယ်။

    ကမ်ဆိုခါဟာ ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ နေအိမ်အကျယ်ချုပ်ကနေ ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့ပေမယ့် နိုင်ငံရေး ဆောင်ရွက်လို့ မရပါဘူး။

    အမေရိကန်နဲ့ ပူးပေါင်းပြီး အစိုးရကို ဖြုတ်ချဖို့ ကြိုးစားတယ်ဆိုတဲ့ စွဲချက်နဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်ဟွန်ဆန်အစိုးရက ကမ်ဆိုခါကို နိုင်ငံတော် သစ္စာဖောက်မှုနဲ့ တရားစွဲဆိုထားတာဖြစ်ပါတယ်။ တရားရုံး ကြားနာမှုကို ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် ၂ နှစ်တာ ရပ်ဆိုင်းထားရကနေ ဒီကနေ့ ပြန်လည်စတင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

    ကမ်ဆိုခါက ဒီစွပ်စွဲချက်ကို ငြင်းဆိုထားပြီး ဖနွမ်းပင်မြို့ အမေရိကန်သံရုံးကလည်း အတိုက်အခံတွေအပေါ် နိုင်ငံရေးအရ နှိပ်ကွပ်လိုတဲ့ တရားစွဲဆိုမှုတွေ လုပ်နေတာကို ရပ်တန့်ဖို့ ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

    ကမ္ဘောဒီးယား တရားရေးဝန်ကြီးဌာနက တရားစွဲဆိုမှုဟာ နိုင်ငံရေးအရ နှိပ်ကွပ်တာမျိုးမဟုတ်ဘဲ အမေရိကန်အနေနဲ့ ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်မစွက်ဖို့ တုန့်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

    ကမ်ဆိုခါက တရားရုံးအနေနဲ့ စွဲချက်ကို ပယ်ဖျက်ပြီး အမျိုးသားရင်ကြားစေ့ရေး၊ တိုင်းပြည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး သဘောတူညီချက်တစ်ခု ရရှိလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ကြောင်း သတင်းထောက်တွေကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

    Ref: CNA

  • အိန္ဒိယတွင် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်လာတော့မည်ဟု ဂျီနိုဆိုက်အရေး ကျွမ်းကျင်သူ သတိပေး

    အိန္ဒိယတွင် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်လာတော့မည်ဟု ဂျီနိုဆိုက်အရေး ကျွမ်းကျင်သူ သတိပေး

    ဇန်နဝါရီ ၁၈၊ ၂၀၂၂
    M-Media

    -အိန္ဒိယမှာ မွတ်စလင်တွေအပေါ် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု(ဂျီနိုဆိုက်) မကြာခင်ဖြစ်လာတော့မယ်လို့ ဂျီနိုဆိုက်အရေးကျွမ်းကျင်သူ ဂရီဂိုရီ စတန်တန်က ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။

    ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ Genocide Watch ကို တည်ထောင်ထားသူ စတန်တန်ဟာ ၁၉၉၄ ခုနှစ် ရဝမ်ဒါနိုင်ငံမှာ ဟူတူတွေက တွတ်ဆီလူမျိုးတွေအပေါ် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု မဖြစ်ခင် နှစ်အနည်းငယ်အရင်ကတည်းက ဒီကိစ္စကို သတိပေးခဲ့ဖူးသူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

    တနင်္လာနေ့က အမေရိကန်လွှတ်တော်တွင်း ဆွေး​နွေးပွဲမှာ အာသံပြည်နယ်နဲ့ အိန္ဒိယက ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ကက်ရှ်မီးယားဒေသတို့မှာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုရဲ့ အစောပိုင်း ‘လက္ခဏာတွေ၊ လုပ်ငန်းစဉ်တွေ’ ကို တွေ့ရှိနေရပြီလို့ စတန်တန်က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

    “အိန္ဒိယမှာ ဂျီနိုဆိုက် ကောင်းကောင်းဖြစ်နိုင်နေပြီလို့ ကျွန်တော်တို့ သတိပေးနေပါတယ်”

    လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု (ဂျီနိုဆိုက်) ဆိုတာ ရုတ်တရက်ထပြီး ဖြစ်ပွားတဲ့ အဖြစ်အပျက်မျိုးမဟုတ်ဘဲ အဆင့်ဆင့် စီစဉ်ကျူးလွန်တာမျိုးဖြစ်ကြောင်း၊ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီအစိုးရက ဖော်ဆောင်နေတဲ့ မူဝါဒတွေ၊ ရိုဟင်ဂျာမွတ်စလင်တွေအပေါ် မြန်မာစစ်တပ်က ကျင့်သုံးတဲ့ မူဝါဒတွေဟာ လူမျိုးတုန်းသတ်​ဖြတ်မှု လုပ်ငန်းစဉ်တွေ ​ဖြစ်ကြောင်း စတန်တန်က ပြောပါတယ်။

    ကက်ရှ်မီးယားဒေသကို အိန္ဒိယအခြေခံဥပဒေက ပေးထားတဲ့ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ကို ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ ရုပ်သိမ်းတာ၊ အခြား ဘာသာရေးလူနည်းစုတွေအတွက်သာ အကြုံးဝင်ပြီး မွတ်စလင်တွေအတွက် အကြုံးမဝင်တဲ့ နိုင်ငံသား ဥပဒေတစ်ခုကို ပြဌာန်းတာတွေကိုလည်း သူက ထောက်ပြပါတယ်။

    ရိုဟင်ဂျာတွေကို ပထမဆုံး နိုင်ငံသားမဟုတ်ကြောင်း ကြေငြာပြီး နောက်ပိုင်းမှာ အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်၊ မောင်းထုတ်ကာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်တဲ့အထိ ဖြစ်လာတဲ့ အခြေအနေမျိုး အိန္ဒိယမှာ ဖြစ်လာမှာကို စိုးရိမ်တယ်လို့ စတန်တန်က ဆိုပါတယ်။

    “ကျွန်တော်တို့ အခုမြင်နေရတာက တစ်ပုံစံတည်းပါ”

    စတန်တန် ဦးဆောင်တဲ့ Genocide Watch အဖွဲ့ဟာ ၁၉၉၉ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်ကာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ ​လက္ခဏာတွေကို စောင့်ကြည့်လေ့လာဖော်ထုတ်ကာ သတိပေးနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

    အာဏာရ ဟိန္ဒူအမျိုးသားရေးပါတီ BJP နဲ့ နောက်လိုက်တွေ ကျင့်သုံးဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ Hindutva ဝါဒဟာ အိန္ဒိယသမိုင်းကြောင်း၊ ဖွဲ့အစည်းပုံအခြေခံဥပဒေနဲ့ ဆန့်ကျင်နေသလို၊ မိုဒီကလည်း အစွန်းရောက်တစ်ဦးဖြစ်တယ်လို့ စတန်တန်က မှတ်ချက်ပြုပါတယ်။

    ရဝမ်ဒါကိစ္စ

    ရဝမ်ဒါမှာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုတွေ ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း ၁၉၈၉ ခုနှစ်မှာ အဲဒီတုန်းက ရဝမ်ဒါသမ္မတ ဂျီဗီနဲလ် ဟာဗြာရီမာနာကို စတန်တန်က သတိပေးခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဂျီနိုဆိုက်ဖြစ်မယ့်လက္ခဏာတွေကို ‘တားဆီးဟန့်တားမှုတွေ မလုပ်ရင် နောက် ၅ နှစ်အတွင်း လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုဖြစ်မယ်’ လို့ စတန်တန်က ပြောခဲ့ပြီး ၁၉၉၄ ခုနှစ်မှာ ဟူတူတွေက တွတ်ဆီလူမျိုးတွေအပေါ် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

    ရ၀မ်ဒါဂျီနိုဆိုက်မှာ တွတ်ဆီလူမျိုး နည်းဆုံး ၈ သိန်းနီးပါးလောက် အသတ်ခံခဲ့ရပါတယ်။

    “အိန္ဒိယမှာ ဒီလိုမျိုး အဖြစ်ခံလို့ မရတော့ပါဘူး”

    ၂၀၀၂ ခုနှစ် ဂူဂျာရတ်ပြည်နယ်မှာ ၃ ရက်ကြာမြင့်ခဲ့ပြီး မွတ်စလင် တစ်ထောင်ကျော် အသတ်ခံခဲ့ရတဲ့ အဖြစ်အပျက်အပြီးကတည်းက Genocide Watch ဟာ အိန္ဒိယမှာ မွတ်စလင်တွေ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်ခံရနိုင်မှုကို စတင်သတိပေးခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

    BJP ပါတီ အာဏာရတဲ့ ၂၀၁၄ ခုနှစ်ကစပြီး အိန္ဒိယမှာ မွတ်စလင်တွေ၊ ခရစ်ယာန်တွေနဲ့ ဒါလစ်ဇာတ်နိမ့်တွေအပေါ် ဟိန္ဒူလက်ယာစွန်း အဖွဲ့တွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှု သိသိသာသာ မြင့်တက်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။

    မွတ်စလင်တွေကို မျိုးဖြုတ်သတ်ဖြတ်ဖို့ တိုက်တွန်းဆော်ဩမှုတွေလည်း ဟိန္ဒူလူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ပိုမို ကြားလာရပြီး ဒီဇင်ဘာလ နိုင်ငံမြောက်ပိုင်း ဟိန္ဒူဘာသာရေးမြို့ ဟာရစ်ဒ်ဝါမှာလုပ်တဲ့ တရားပွဲအတွင်း ဟိန္ဒူဘုန်းကြီးတွေဟာ မြန်မာစစ်တပ်က မွတ်စလင်တွေကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မောင်းထုတ်မှုအတိုင်း လုပ်ဆောင်ကြဖို့ နိုင်ငံရေးသမားတွေ၊ ရဲ၊ စစ်တပ်နဲ့ ဟိန္ဒူလူထုကို တိုက်တွန်းဆော်ဩခဲ့ပါတယ်။

    Ref: Aljazeera