ဒီဇင်ဘာ ၇၊ ၂၀၂၀
အစ္စရေးကို ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဝေဖန်ခဲ့သည့် ဆော်ဒီမင်းသား တာကီ ဘင် ဖိုင်ဆယ် -ဘာရိန်းနိုင်ငံမှာ အွန်လိုင်းကနေတစ်ဆင့် မနေ့က ကျင်းပတဲ့ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲမှာ ဆော်ဒီဘုရင့်မိသားစုက ဩဇာရှိတဲ့ မင်းသားတစ်ပါးဟာ အစ္စရေးကို ပြင်းပြင်း ထန်ထန် ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။
Manama Dialogue လို့ အမည်ပေးထားတဲ့ ဒီဆွေးနွေးပွဲကို အစ္စရေးနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဂါဘီ အက်ရှ်ကနာဇီ တက်ရောက်ခဲ့တာပါ။
ဆော်ဒီမင်းသား တာကီ ဘင် ဖိုင်ဆယ်က အဖွင့်မိန့်ခွန်းမှာပဲ အစ္စရေးကို တိုက်ရိုက်ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။
အစ္စရေးဟာ “ငြိမ်းချမ်ရေးကို လိုလားပြီး ကိုယ့်ကျင့်သိက္ခာပြည့်၀တဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ်” ကျွေးကြော်ကာ ဟန်ဆောင်နေပြီး၊ အခြားတစ်ဖက်မှာတော့ ‘အနောက်နိုင်ငံတွေအားကိုးတဲ့ ကိုလိုနီနိုင်ငံလက်အောက်မှာ ပါလက်စတိုင်းတွေရဲ့ လက်တွေ့ဘ၀တွေ’ ဟာ နစ်မွန်းသထက် နစ်မွန်းလာကြောင်း မင်းသားက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“လုံခြုံရေးဆိုတဲ့ လုပ်ဇာတ်အောက်မှာ အစ္စရေးဟာ ပါလက်စတိုင်းတွေကို အကျဉ်းစခန်းတွေထဲ ပိတ်လှောင်ထားတယ်။ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေ၊ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ ကလေးငယ်တွေဟာ တရားမျှတမှုရဲ့ မျက်နှာသာပေးခြင်း မခံရဘဲ ဘ၀တွေ ဆုံးပါးနေကြပါတယ်။ စိတ်ထင်တိုင်း ပါလက်စတိုင်းတွေရဲ့ နေအိမ်တွေကို သူတို့ ဖျက်ဆီးတယ်။ သတ်ချင်တဲ့သူကိုလည်း သတ်ပါတယ်”
နျူလက်နက်ပိုင်ဆိုင်ထားမှုကို လူသိရှင်ကြား အစ္စရေးက ထုတ်မပြောတာကိုလည်း မင်းသား တာကီက ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါအပြင် အစ္စရေးအစိုးရဟာ ‘အခြားနိုင်ငံတွေက သူတို့ရဲ့ နိုင်ငံရေးလက်ပါးစေတွေ၊ မီဒီယာတွေကို အသုံးပြုပြီး ဆော်ဒီအာရေဗျကို မကောင်းဆိုးဝါးသဏ္ဍာန် ပုံဖော်နေတယ်’ လို့လည်း မင်းသားက ဆိုပါတယ်။
’မိမိတို့တည်ရှိမှုကို အမြစ်ဖြုတ်ချင်တဲ့ သွေးဆာနေတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် နိုင်ငံတွေရဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုကို အမြဲမပြတ်ခံနေရတဲ့ နိုင်ငံငယ်လေးအဖြစ်’ အစ္စရေးက သူတို့ကိုယ်သူတို့ ပုံဖော်မှုကိုလည်း ဆော်ဒီမင်းသားက ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။
“ဒီလိုမျိုးပြောပြီး ဆော်ဒီအာရေဗျနဲ့ မိတ်ဆွေဖြစ်ချင်တယ်လို့ ဆိုသေးတယ်”
ယူအေအီး၊ ဘာရိန်းတို့ ပြီးခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာလမှာ အစ္စရေးနဲ့ ဆက်ဆံရေး ထူထောင်ပြီးတဲ့နောက်ပိုင်း ဆော်ဒီကလည်း ဒီလမ်းကြောင်းကို လိုက်မယ်လို့ သတင်းတွေ ထွက်နေတာပါ။
ဒါပေမယ့် ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ မပေါ်မချင်း အစ္စရေးနဲ့ အဆက်အသွယ်လုပ်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ ဆော်ဒီအာဏာပိုင်တွေက ပြောကြားထားပြီး မနေ့က ဘာရိန်းဆွေးနွေးပွဲမှာလည်း မင်းသား တာကီက ဒီရပ်တည်ချက်ကို ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
၁၉၆၇ ခုနှစ် အစ္စရေးက ပါလက်စတိုင်းဒေသတွေကို ထပ်မံကျူးကျော်မသိမ်းပိုက်ခင်မှာ ရှိခဲ့တဲ့ နယ်စပ်စည်းအတိုင်း ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ ပေါ်ပေါက်လာမှ အစ္စရေးနိုင်ငံနဲ့ အဆက်အသွယ်လုပ်မယ်ဆိုတဲ့ ၂၀၀၂ ခုနှစ် အာရပ်ငြိမ်ချမ်းရေး အဆိုပြုချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ မင်းသား တာကီ ဘင် ဖိုက်ဆဲလ်က ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
“အနာကို ပျောက်အောင်မကုဘဲ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေ းပေးနေလို့ မရပါဘူး”
အစ္စရေးနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဂါဘီ အက်ရှ်ကနာဇီက မင်းသား တာကီရဲ့ မှတ်ချက်အတွက် စိတ်မကောင်းဖြစ်ရကြောင်း၊ ဒီမှတ်ချက်ကြည့်ရင် လက်ရှိ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အပြောင်းအလဲတွေကို ဆော်ဒီက သတိမပြုမိဘူးလို့ ယုံကြည်ကြောင်း တုန့်ပြန်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ပါလက်စတိုင်းတွေနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးမတည်ဆောက်နိုင်တာ မိမိတို့ကြောင့် မဟုတ်ဘဲ ပါလက်စတိုင်းတွေကြောင့်သာ ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အစ္စရေးအစိုးရရဲ့ ရပ်တည်ချက်ကို နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
မင်းသား တာကီ ဘင် ဖိုက်ဆဲလ်ဟာ ဆော်ဒီထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့ကို နှစ်ပေါင်း ၂၀ ကျော်ကြာ ကိုင်တွယ်ခဲ့ပြီး၊ အမေရိကန်နဲ့ ယူကေဆိုင်ရာ ဆော်ဒီသံအမတ်ဖြစ်လည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ လက်ရှိ ဆော်ဒီအစိုးရမှာ ရာထူးမယူထားပေမယ့် သူ့ရဲ့ ရပ်တည်ချက်ဟာ ဘုရင်ဆလ်မန်ရဲ့ ရပ်တည်ချက်နဲ့ ထပ်တူကျတယ်လို့ မှတ်ယူခံရပါတယ်။
အီရန်ရဲ့ ရန်ကြောင့် ဆော်ဒီဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း အစ္စရေးနဲ့ လျှို့ဝှက် ဆက်ဆံနေတယ်လို့ သတင်းတွေ ထွက်ခဲ့ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့လမှာလည်း အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် နေတန်ယာဟုဟာ ဆော်ဒီအာရေဗျကို သွားရောက်ကာ ဆော်ဒီတာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ လျှို့ဝှက် ဆွေးနွေးပွဲတစ်ခု လုပ်ခဲ့တယ်လို့ နိုင်ငံတကာ မီဒီယာတွေက ဖော်ပြခဲ့ကြပါတယ်။
Ref: Aljazeera
