News @ M-Media

Author: Ko Lay

  • ႏ်ဴသေဘာတူညီခ်က္ကိစၥ လမ္းေၾကာင္းမွန္ေပၚ ေရာက္လာသည္ဟု အီရန္ေျပာ

    ႏ်ဴသေဘာတူညီခ်က္ကိစၥ လမ္းေၾကာင္းမွန္ေပၚ ေရာက္လာသည္ဟု အီရန္ေျပာ

    ၾသဂုတ္ ၂၄၊ ၂၀၁၉
    M-Media

    -ႏ်ဴကလီးယား သေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တင္းမာမႈေလွ်ာ့ခ်ေရး ျပင္သစ္သမၼတ အီမန္ႏ်ဴယဲလ္ မာခရြန္ရဲ႕ အၾကံျပဳခ်က္ေတြဟာ မွန္ကန္တဲ့ လမ္းေၾကာင္း ျဖစ္တယ္လို႔ အီရန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဂ်ာဗဒ္ ဇာရစ္ဖ္က ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။

    ၂၀၁၅ ခုႏွစ္က ရရွိခဲ့တဲ့ အဲဒီ ႏ်ဴသေဘာတူညီခ်က္ကေန အေမရိကန္ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ေမလမွာ ႏႈတ္ထြက္ခဲ့ပါတယ္။ အီရန္ကေတာ့ ဒီသေဘာတူညီခ်က္ ဆက္လက္တည္တံ့ေရး ဥေရာပသမဂၢနဲ႔ အျခား လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္မႈ မရွိဘူးလို႔ ေ၀ဖန္ထားတာပါ။

    ျပင္သစ္သမၼတ မာခရြန္က ၿပီးခဲ့တဲ့တစ္ပတ္မွာ အီရန္သမၼတ ဟာဆန္႐ူဟာနီနဲ႔ေတြ႕ဆံုၿပီး ဒီကိစၥကို ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။

    “ၿပီးခဲ့တဲ့တစ္ပတ္က သမၼတမာခရြန္ဟာ သမၼတ ႐ူဟာနီကို အၾကံျပဳတာမ်ိဳးေတြ လုပ္ခဲ့တယ္။ သူတို႔ဟာ မွန္ကန္တဲ့လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း သြားေနတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေတာ့ ဒီလမ္းေၾကာင္းေပၚ မေရာက္ေသးပါဘူး” လို႔ မေန႔က ပဲရစ္မွာ မာခရြန္နဲ႔ေတြ႕ဆံုၿပီးတဲ့ေနာက္ အီရန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဇာရစ္ဖ္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    သူနဲ႔ မာခရြန္တို႔ရဲ႕ ေတြ႕ဆံုမႈဟာ ေကာင္းမြန္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြကို ေဆြးေႏြးခဲ့ေၾကာင္း၊ အျခား ဥေရာပႏိုင္ငံေတြ၊ အျခားမိတ္ဖက္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ မာခရြန္ ဒီကိစၥကို ေဆြးေႏြးမွာျဖစ္ေၾကာင္း ဇာရစ္ဖ္က ထည့္သြင္းေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

    အေမရိကန္ဟာ ႏ်ဴသေဘာတူညီခ်က္ကေန ႏႈတ္ထြက္ၿပီးေနာက္ပိုင္း အီရန္အေပၚ ပိတ္ဆို႔မႈေတြ ပိုမို ျပဳလုပ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ေက်ာ္လႊားၿပီး အီရန္နဲ႔ ကုန္သြယ္မႈ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမနီနဲ႔ ၿဗိတိန္တို႔က INSTEX လို႔ေခၚတဲ့ ဘ႑ာေရးလမ္းေၾကာင္းတစ္ခုကို ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ေပမယ့္ သိသိသာသာ ေကာင္းမြန္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ျခင္း မရွိပါဘူး။

    မာခရြန္အပါအ၀င္ G7 ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ မနက္ျဖန္ ျပင္သစ္မွာ ေတြ႕ဆံုဖို႔ရွိေနပါတယ္။

    Ref: Aljazeera

  • ကမ႓ၻာႀကီးရဲ႕အဆုတ္ မီးေလာင္မႈအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ

    ကမ႓ၻာႀကီးရဲ႕အဆုတ္ မီးေလာင္မႈအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ

    ၾသဂုတ္ ၂၄၊ ၂၀၁၉
    M-Media

    -ကမ႓ၻာႀကီးရဲ႕ အဆုတ္လို႔ တင္စားေခၚေ၀ၚျခင္းခံရတဲ့ အေမဇုန္သစ္ေတာႀကီး မီးေလာင္ေနတာသီတင္းပတ္နဲ႔ခ်ီရွိလာၿပီး ႏိုင္ငံတကာက သတိေပးေျပာဆိုမႈေတြလည္း က်ယ္ေလာင္လာပါတယ္။

    အေမဇုန္ဟာ ကမ႓ၻာေပၚမွာ အႀကီးဆံုး အပူပိုင္းသစ္ေတာႀကီးျဖစ္ၿပီး ဘရာဇီးလ္၊ ဘိုလီးဗီးယား၊ ကိုလံဘီယာ၊ အီေကြေဒါ၊ ျပင္သစ္ဂီနီ၊ ဂူယာနာ၊ ပီ႐ူး၊ ဆူရီနမ္နဲ႔ ဗင္နီဇြဲလား စတဲ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၉ ႏိုင္ငံမွာ စကြဲယားကီလိုမီတာ ၅ သန္းေလာက္ ျပန္႔ႏွံ႔ေနတာပါ။

    ကမ႓ၻာ့အႀကီးဆံုး ကာဘြန္သိုေလွာင္႐ံုႀကီးလည္းျဖစ္ၿပီး လူသားေတြထုတ္လႊတ္တဲ့ ကာဘြန္ စုစုေပါင္း ႏွစ္ ၁၀၀ စာေလာက္ကို စုပ္ယူထားပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အေမဇုန္ဟာ ကမ႓ၻာ့ရာသီဥတုကို ထိန္းညႇိေပးရာမွာ အလြန္အေရးပါပါတယ္။

    လူသားေတြ႐ႇဴသြင္းတဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္ရဲ႕ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို အေမဇုန္က ထုတ္လႊတ္ေပးသလို၊ ကမ႓ၻာေပၚမွာ စီးဆင္းေနတဲ့ ေရခ်ိဳ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ထိန္းသိန္းေပးထားပါတယ္။

    ဒါေပမယ့္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ အတြင္း အေမဇုန္သစ္ေတာရဲ႕ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းနီးပါးဟာ ျပဳန္းတီးသြားခဲ့ပါတယ္။ သိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ လာမယ့္ ၁၀ စုႏွစ္ေတြအတြင္း ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းကေန ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ထပ္မံျပဳန္းတီးဖို႔ရွိေနၿပီး ဒီရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးကို လူသားေတြ သိသိသာသာ ခံစားရမယ္လို႔ သတိေပးထားပါတယ္။

    ဘယ္မွာေလာင္ေနလဲ???

    ဘရာဇီးလ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အေမဇုန္သစ္ေတာႀကီးမွာ မီးေတြ ေလာင္ကၽြမ္းေနတာပါ။

    အေမဇိုနက္စ္ျပည္နယ္၊ အက္ရီျပည္နယ္၊ ရြန္ဒိုနီယားျပည္နယ္နဲ႔ မာတိုဂ႐ိုဆို ဒို ဆူလ္ ျပည္နယ္ေတြဟာ အေမဇုန္သစ္ေတာ မီးေလာင္မႈဒဏ္ကို အႀကီးအက်ယ္ခံစားေနရပါတယ္။

    ဘရာဇီးလ္ အာကာသ စူးစမ္းရွာေဖြေရးအဖြဲ႕ (INPE) က အေမဇုန္သစ္ေတာမွာ ၾသဂုတ္ ၁၅ ရက္ေန႔ကစလို႔ မီးေလာင္မႈေပါင္း ၉၅၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ျဖစ္ပြားခဲ့တယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။ မီးခိုးေငြ႕ေတြကေတာ့ လက္တင္အေမရိက တစ္ဝိုက္နဲ႔ အတၱလန္တိတ္ ကမ္း႐ိုးတမ္းေတြအထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေနပါတယ္။

    ဘရာဇီးလ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အႀကီးဆံုးျပည္နယ္ အေမဇိုနက္စ္မွာ ၾသဂုတ္လ ၉ ရက္ေန႔ကတည္းက အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကျငာထားရၿပီး အကၠရီျပည္နယ္မွာေတာ့ ၾသဂုတ္လ ၁၆ ရက္ေန႔မွာ သဘာသပတ္၀န္းက်င္ သတိေပးခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

    INPE က အေမဇုန္ေဒသတစ္ဝိုက္က အျခားတိုင္းျပည္ေတြမွာလည္း ေတာမီးေလာင္မႈဟာ အရင္ႏွစ္ေတြကထက္ သိသိသာသာ မ်ားျပားလာတယ္လို႔ ဆိုပါတယ။္

    ဘယ္ေလာက္မ်ားလဲ???

    အခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလကတည္းက ဘရာဇီးလ္ အေမဇုန္သစ္ေတာမွာ မီးေလာင္မႈေပါင္း ၇၃၀၀၀ ေလာက္ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ အခုလိုအခ်ိန္ကထက္ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ ျမင့္တက္လာတာပါ။ ဒါဟာ INPE က ေလ့လာမႈစတင္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ကစလို႔ အျမင့္ဆံုး ပမာဏလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

    နာဆာရဲ႕ ၾသဂုတ္လ ၁၆ ရက္ေန႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာေတာ့ လက္ရွိ အေမဇုန္သစ္ေတာမွာ မီးေလာင္မႈ ပမာဏဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၅ ႏွစ္အတြင္း ေလာင္းကၽြမ္းမႈအားလံုးေပါင္းရဲ႕ ပမာဏေလာက္ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

    ဘာ့ေၾကာင့္ေလာင္တာလဲ???

    ေျခာက္ေသြ႕ရာသီေရာက္ရင္ အေမဇုန္သစ္ေတာမွာ မီးေလာင္မႈ ပံုမွန္ျဖစ္ပြားေပမယ့္ အခုလို မီးေလာင္မႈ အမ်ားအျပား ျမင့္တက္လာတာကေတာ့ လူေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

    ေတာင္ယာလုပ္ဖို႔၊ ထင္းရဖို႔ မီး႐ႈိ႕ေျမရွင္းရာကေန မီးေလာင္ၾကတာျဖစ္ၿပီး INPE ကလည္း မီးေလာင္မႈ သိသိသာသာျမင့္တက္လာတာဟာ သဘာ၀ထက္ လူေတြရဲ႕ ပေယာဂါေၾကာင့္ဆိုတာ
    ၀န္ခံခဲ့ပါတယ္။

    အေမဇုန္သစ္ေတာမွာ မီးေလာင္မႈအတြက္ လက္ရွိ ဘရာဇီးလ္သမၼတ ဘိုလ္ဆိုနာ႐ိုလည္း အႀကီးအက်ယ္ ေ၀ဖန္ခံေနရပါတယ္။ သစ္ေတာေဒသအတြင္း ေတာင္ယာနဲ႔ သတၱဳတြင္းလုပ္ငန္းေတြ အံုနဲ႔က်င္းနဲ႔ လုပ္ကိုင္ခြင့္ေပးလိုက္တာေၾကာင့္ သစ္ေတာ ခုတ္ထြင္မႈကို မတားဆီးႏိုင္ေတာ့တာလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဘိုလ္ဆိုနာ႐ိုလက္ထက္မွာ အေမဇုန္သစ္ေတာအတြင္း မီးေလာင္မႈက အလြန္အမင္းကို ျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။

    ဇူလိုင္လအတြင္း ဘရာဇီးလ္အေမဇုန္သစ္ေတာ ဖ်က္ဆီးခံရမႈဟာ ၂၇၈ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။

    သမၼတကေတာ့ မိုးေခါင္တာလို သဘာ၀အေၾကာင္းအရင္းေတြကို လက္ညႇိဳးထိုးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မီးေလာင္မႈကို ထိန္းႏိုင္ဖို႔နဲ႔ တရားမ၀င္ သစ္ေတာခုတ္ထြင္မႈကို ရပ္တန္႔ဖို႔အတြက္ မေန႔က စစ္သားေတြ ေစလႊတ္လိုက္ရပါတယ္။

    အေမဇုန္ကို မွီခိုသူ ဘယ္ေလာက္ရွိလဲ???

    အေမဇုန္ သစ္ေတာႀကီးမွာ လူေနထိုင္မႈသက္တမ္းဟာ အနည္းဆံုး ႏွစ္ေပါင္း ၁၁၀၀၀ ေလာက္ရွိခဲ့ၿပီး လူေပါင္း သန္း ၃၀ ေလာက္ မွီတင္းေနထိုင္ၾကပါတယ္။ အဲဒီအထဲက ၃ ပံု ၂ ပံုေလာက္က သစ္ေတာတစ္ျဖစ္လဲ ၿမိဳ႕ေတြမွာ ေနထိုင္ေနၾကတာပါ။

    အေမဇုန္မွာ ေနထိုင္သူေတြထဲမွာ ၁ သန္းေလာက္က ဌာေနမ်ိဳးႏြယ္ေတြျဖစ္ၿပီး စုစုေပါင္း လူမ်ိဳးစု ၄၀၀ ေလာက္ ရွိေနတယ္လို႔ ဌာေနမ်ိဳးႏြယ္စု အခြင့္အေရးဆိုင္ရာအဖြဲ႕ Survival International က ဆိုပါတယ္။

    အမ်ားစုက အေမဇုန္သစ္ေတာတစ္ဝိုက္က ရြာေတြမွာ ေနထိုင္ၾကေပမယ့္ ေတာတြင္းမွာ ဆက္လက္ေနထိုင္သူေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။

    လူသားေတြအျပင္ အေမဇုန္မွာ သား႐ိုင္းတိရစၧာန္ေတြလည္း မွီတင္းေနထိုင္ေနၾကပါတယ္။ ကမ႓ၻာေပၚမွာ လူသားေတြ သိရွိထားတဲ့ သား႐ိုင္းတိရစၧာန္မ်ိဳးစိတ္ေတြရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္က အေမဇုန္မွာ ရွိေနတာပါ။ သဘာ၀ဆိုင္ရာ ကမ႓ၻာ့ရန္ပံုေငြအဖြဲ႕ WWF က ပ်မ္းမွ် ၃ ရက္တိုင္းမွာ အေမဇုန္သစ္ေတာအတြင္း တိရစၧာန္နဲ႔ အပင္မ်ိဳးစိတ္အသစ္ေတြ ေတြ႕ရွိေလ့ ရွိတယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။

    ကမ႓ၻာႀကီးက ဘယ္လိုတုန္႔ျပန္လဲ???

    အေမဇုန္သစ္ေတာႀကီး မီးေလာင္ေနတဲ့အတြက္ ကမ႓ၻာႀကီးက ဘရာဇီးလ္သမၼတ ဘိုလ္ဆိုနာ႐ိုကို အဓိကထားၿပီး ေ၀ဖန္ျပစ္တင္ေနၾကပါတယ္။

    ျပင္သစ္သမၼတ အီမန္ႏ်ဴယဲလ္မာခရြန္နဲ႔ အိုင္ယာလန္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ လီယိုဗာရဒ္ကာတို႔ဆိုရင္ ဘရာဇီးလ္အေနနဲ႔ အေမဇုန္မီးေလာင္မႈကို တားဆီးႏိုင္ေအာင္ မလုပ္မခ်င္း ဥေရာပသမဂၢနဲ႔ ကုန္သြယ္မႈကို ရပ္ဆိုင္းထားမယ္လို႔ သတိေပးခဲ့ပါတယ္။

    ၾသဂုတ္ ၂၅ ရက္ေန႔ ပဲရစ္မွာျပဳလုပ္ဖို႔ရွိေနတဲ့ G7 ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းမွာ ဒီကိစၥကို အဓိကထား ေဆြးေႏြးဖို႔ မာခရြန္ တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။

    ဂ်ာမနီ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အိန္ဂ်လာ မာကဲလ္ကေတာ့ အေမဇုန္သစ္ေတာ မီးေလာင္မႈဟာ တကယ့္ကိုအေရးေပၚကိစၥျဖစ္ၿပီး G7 ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔လည္း သက္ဆိုင္တယ္လို႔ ေျပာၾကားခ့ဲပါတယ္။

    ေနာ္ေ၀နဲ႔ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံတို႔က အေမဇုန္ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕ Amazon Fund အေပၚ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေနမႈကို အခုလအေစာပိုင္းမွာ ရပ္ဆိုင္းခဲ့ၿပီး ဘရာဇီးလ္အစိုးရက အဖြဲ႕ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို အေလးမထားတာေၾကာင့္ျဖစ္တယ္လို႔ ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။

    ဆိုရွယ္မီဒီယာေတြမွာလည္း #PrayForAmazonia and #PrayForAmazon ေခါင္းစဥ္ေတြနဲ႔ အေမဇုန္သစ္ေတာကို ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေရး အရွိန္ျမႇင့္ ေဆာ္ၾသလာၾကပါတယ္။

    Ref: Aljazeera

  • ဥေရာပ၌ အႀကီးဆံုးႏွင့္ အလွဆံုး ဗလီကို ႐ုရွားတြင္ ဖြင့္လွစ္

    ဥေရာပ၌ အႀကီးဆံုးႏွင့္ အလွဆံုး ဗလီကို ႐ုရွားတြင္ ဖြင့္လွစ္

    ၾသဂုတ္ ၂၄၊ ၂၀၁၉
    M-Media

    အသစ္ဖြင့္လွစ္လိုက္သည့္ ‘တမန္ေတာ္ျမတ္ဗလီ’

    -ဥေရာပမွာ အလွဆံုးနဲ႔ အႀကီးဆံုး ဗလီလို႔ သမုတ္ၾကတဲ့ ဗလီသစ္တစ္လံုးကို ႐ုရွားႏိုင္ငံ ေခ်ခ်င္းညာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေဒသမွာ မေန႔က ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။

    ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဖြင့္ပြဲ အခမ္းအနားကို ေခ်ခ်င္း ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသ ေခါင္းေဆာင္ ရမ္ဇာန္ ကာဒီေရာ့ဗ္၊ ျပည္နယ္အစိုးရ အရာရွိေတြ၊ ႏိုင္ငံျခားသံတမန္ေတြနဲ႔ ေခ်ခ်င္းညာ ျပည္သူေတြ တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။

    ‘တမန္ေတာ္ျမတ္ဗလီ’ လို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ အဲဒီဗလီကို စက်င္ေက်ာက္နဲ႔ ေဆာက္လုပ္ထားတာ ျဖစ္ၿပီး ေခ်ခ်င္းညာၿမိဳ႕ေတာ္ ဂ႐ိုဇနီရဲ႕ အျပင္ဘက္ ရွာလီၿမိဳ႕မွာ တည္ရွိတာပါ။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ လူေပါင္း ၃ ေသာင္းေက်ာ္ ၀တ္ျပဳႏိုင္ပါတယ္။

    ေခ်ခ်င္းညာ တာ၀န္ရွိသူေတြကေတာ့ ဒီဗလီဟာ ဥေရာပမွာ ‘အႀကီးဆံုးနဲ႔ အလွဆံုးဗလီ’ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီဗလီကို ဥဇဘက္ ဗိသုကာပညာရွင္က ဒီဇိုင္းဆြဲေပးခဲ့တာပါ။

    ေဒသေခါင္းေဆာင္ ရမ္ဇာန္ ကာဒီေရာ့ဗ္က ဗလီဟာ ‘ဒီဇိုင္းပိုင္းမွာ ထူးျခားၿပီး၊ အရြယ္အစားနဲ႔ တင့္တယ္မႈမွာလည္း နန္းဆန္တယ္’ လို႔ ဆိုပါတယ္။

    ႐ုရွားသမၼတ ဗလီဒီမီရ္ ပူတင္က ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ ဖြင့္လွစ္ႏိုင္မႈကို ဂုဏ္ယူတယ္လို႔ဆိုၿပီး ဒါဟာ ႏိုင္ငံနဲ႔ ေခ်ခ်င္းညာေဒသတို႔အတြက္ ႀကီးက်ယ္မႈတစ္ခုျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မွာ ပန္းဥယ်ာဥ္ေတြ၊ ေရပန္းေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကလည္း လူေပါင္း ၁ ေသာင္းေလာက္ ၀တ္ျပဳလို႔ရတဲ့ ‘ေခ်ခ်င္းညာႏွလံုးသား’ ဆိုတဲ့ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ တစ္လံုးကို ၿမိဳ႕ေတာ္ ဂ႐ိုဇနီမွာ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။

    ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု ၿပိဳကြဲသြားၿပီးေနာက္ ႐ုရွားနဲ႔ ေခ်ခ်င္း ခြဲထြက္ေရးသမားေတြအၾကား ၂ ႀကိမ္တိုင္တိုင္ စစ္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့တာေၾကာင့္ ေခ်ခ်င္းညာေဒသဟာ ပ်က္ဆီးခဲ့ရပါတယ္။ လက္ရွိေခါင္းေဆာင္ ရမ္ဇာန္ကာဒီေရာ့ဗ္ဟာ ႐ုရွားသမၼတ ပူတင္ရဲ႕ မဟာမိတ္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး
    ေခ်ခ်င္းေဒသမွာ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ စြပ္စြဲခံထားရပါတယ္။

    Ref: Moscow Times

  • ေသာၾကာေန႔ ေဘာလံုးသတင္းမ်ား

    ေသာၾကာေန႔ ေဘာလံုးသတင္းမ်ား

    ၾသဂုတ္ ၂၃၊ ၂၀၁၉
    M-Media

    လီဗာပူးလ္တိုက္စစ္မွဴေဟာင္း ေတာရက္စ္ ေဘာလံုးေလာကမွ အနားယူ
    ========================
    အက္သလက္တီကိုမက္ဒရစ္၊ လီဗာပူးလ္နဲ႔ ခ်ယ္ဆီးအသင္းတို႔မွာ ကစားခဲ့ၿပီး စပိန္အသင္းနဲ႔အတူကမ႓ၻာ့ဖလား၊ ဥေရာပဖလားေတြ ရရွိခဲ့ဖူးတဲ့ တိုက္စစ္မွဴး ဖာနန္ဒိုေတာရက္စ္ဟာ ဒီကေန႔မွာေဘာလံုးေလာကကေန အနားယူသြားခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ ၃၅ ႏွစ္အရြယ္ရွိၿပီး ဂ်ပန္ကလပ္ Sagan Tosu မွာ ကစားေနတဲ့ ေတာ္ရက္စ္ဟာ ဒီကေန႔ ပေရာ္္ဖက္ရွင္နယ္ကစားသမားဘ၀ ေနာက္ဆံုးပြဲကို စားခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ေဘာလံုးေလာကကေန အနားယူေတာ့မယ္လို႔ ဇြန္လကတည္းက ေၾကျငာထားတာပါ။

    အမုန္းစကားတားဆီးရန္ ဆိုရွယ္မီဒီယာကို ဆိုးလ္ရွားတိုက္တြန္း
    =====================
    ဆိုရွယ္မီဒီယာကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔ အြန္လိုင္းမွာ အမုန္းစကား ျပန္႔ႏွံ႔ေနတာကို တားဆီးဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ မန္ယူနည္းျပ ဆိုးလ္ရွားက ေျပာၾကားလိုက္ၿပီး ကြင္းလယ္လူေပါ့ဘာလူမ်ိဳးေရးခြဲျခားခံရမႈကို တုန္႔ျပန္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့တစ္ပတ္အတြင္း ပရီးမီးယားလိဂ္ကကစားသမား ၃ ဦး အြန္လိုင္းမွာ အႀကီးအက်ယ္ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခား ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဆိုးလ္ရွားက ဒါမ်ိဳးေတြအတြက္ အာဏာပိုင္ေတြက တစ္ခုခု လုပ္သင့္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေပါ့ဘာ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားခံရမႈအတြက္မန္ယူကစားသမားေတြျဖစ္တဲ့ ရက္ရွ္ဖို႔၊ မက္ဂြီရီ၊ ေနာက္ခံလူေဟာင္း ဖီးလ္နဗီးလ္တို႔ကလည္းဆိုရွယ္မီဒီယာေတြကို လူသိရွင္ၾကား ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကပါတယ္။

    ပီအက္စ္ဂ်ီမွ ေနးမာကို ၾကားျဖတ္ေခၚယူရန္ ရီးယဲလ္ ႀကိဳးစားလာ
    =====================
    ပီအက္စ္ဂ်ီကေန ဘရာဇီးလ္တိုက္စစ္မွဴး ေနးမာကို ေခၚယူဖို႔အတြက္ ရီးယဲလ္မက္ဒရစ္အသင္းက ေျပာင္းေရႊ႕ေၾကး ေပါင္ သန္း ၁၀၀ အျပင္ ဂ်ိမ္းစ္ေရာ္ဒရီဂက္စ္၊ ေဘးလ္နဲ႔ ဂိုးသမား ကီလာ နာဗက္စ္တို႔ကိုပါ အလိုက္ေပး ကမ္းလွမ္းဖို႔ ရွိေနတယ္လို႔ စပိန္မီဒီယာေတြက ဒီကေန႔မွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ေနးမာကို ဘာစီလိုနာက ျပန္လိုခ်င္ေပမယ့္ ပီအက္စ္ဂ်ီအသင္းနဲ႔ ေျပာင္းေရႊ႕ေၾကး ညႇိႏႈိင္းလို႔ အဆင္မေျပပါဘူး။ စပိန္အားကစားသတင္းစာ Marca က ရီးယဲလ္တာ၀န္ရွိသူေတြဟာ ပဲရစ္ကို ေရာက္ရွိေနၿပီး
    ေဆြးေႏြးမႈေတြလည္း ျပဳလုပ္ေနၿပီလို႔ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

    Ref: BBC, Daily Mail

  • လူလုပ္စက္အျဖစ္ တ႐ုတ္ျပည္သုို႔ ေရာင္းစားခံေနရေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ား

    လူလုပ္စက္အျဖစ္ တ႐ုတ္ျပည္သုို႔ ေရာင္းစားခံေနရေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ား

    ၾသဂုတ္ ၁၉၊ ၂၀၁၉
    M-Media

    တ႐ုတ္မယားအျဖစ္ ေရာင္းစားခံလိုက္ရသည့္ ၁၇ ႏွစ္အရြယ္ ညိဳ

    -ဘယ္ေရာက္ခဲ့လဲဆိုတာ သူမ မသိသလို၊ စကားလည္း မတတ္ပါဘူး။ သူမဟာ အသက္ ၁၆ ရြယ္သာ ရွိပါေသးတယ္။

    ဖုန္းထဲက ဘာသာျပန္ ေဆာ့ဖ္ဝဲရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ အမ်ိဳးသားတစ္ေယာက္က ‘ငါ နင့္ေယာက်ၤား’ လို႔ ေျပာတာကို သူမ သိခဲ့ရတယ္။ အဲဒီအမ်ိဳးသားရဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈကိုလည္း သူမ ခံစားခဲ့ရပါတယ္။

    သူမကေတာ့ ‘ညိဳ’ ပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရွမ္းေတာင္တန္းေဒသရဲ႕ ရြာတစ္ရြာက ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္တယ္ဆိုတာ ဘယ္လိုမ်ိဳးလဲလို႔ ေကာင္းေကာင္းမသိခင္မွာပဲ ကိုယ္ေတြ႕ၾကံဳခဲ့ရပါတယ္။ ၉ ရက္သားအရြယ္ သူမရဲ႕ သမီးငယ္က အေမႊးေရးေရးေလးေတြနဲ႔ လံုး၀ တ႐ုတ္မ်က္ႏွာေပါက္ျဖစ္ပါတယ္။

    “ႏႈတ္ခမ္းေတြကအစ သူ႕အေဖလိုပဲ” လို႔ ညိဳက ေျပာပါတယ္။

    “တ႐ုတ္ေပါ့”

    က်ိန္စာရြတ္သလို ေျပာလိုက္တာပါ

    တစ္အိမ္ေထာင္ ကေလးတစ္ေယာက္ ေပၚလစီေၾကာင့္ လူဦးေရေပါက္ကြဲမႈ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြက ဂုဏ္ယူ၀င့္ႂကြားစြာ ေျပာဆိုၾကပါတယ္။ တ႐ုတ္မိသားစုေတြက မိန္းကေလးကိုယ္၀န္ဆိုရင္ ဖ်က္ခ်တာ၊ သားေယာက်ၤားေလး ရဖို႔အတြက္ နည္းလမ္းေပါင္းစံု သံုးၾကတာေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ၾကာတဲ့အခါမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ မိန္းကေလးေတြကို တစ္ျခားတိုင္းျပည္ေတြကေန ဓားျပတိုက္ရတဲ့အဆင့္ ျဖစ္လာပါတယ္။

    အဲဒီကေလးေတြဟာ အခုအခ်ိန္မွာ လူလားေျမာက္လာၾကၿပီး မ်ိဳးဆက္မဲ့သူေတြအျဖစ္ အေခၚခံလာရပါတယ္။ မဂၤလာေဆာင္ႏိုင္မယ့္ သတို႔သမီးရွားပါးၿပီး မိသားစုမ်ိဳးဆက္ ဆက္မထိန္းႏိုင္တာေၾကာင့္ပါ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ က်ား၊ မ မညီမွ်မႈ အျမင့္ဆံုးအခ်ိန္ ျဖစ္တဲ့ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာဆိုရင္ ေမြးဖြားႏႈန္းဟာ ေယာက်ၤားေလး ၁၂၁ ေယာက္မွာ၊ မိန္းကေလး ၁၀၀ သာ ရွိပါတယ္။

    ဒီလို အမ်ိဳးသမီးရွားပါးမႈ ျပႆနာကို ေက်ာ္လႊားဖို႔အတြက္ တ႐ုတ္အမ်ိဳးသားေတြဟာ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံေတြက အမ်ိဳးသမီးေတြကို တင္သြင္းၾကားၿပီး တစ္ခါတစ္ရံမွာ ဒါမ်ိဳးကို အဓမၼ လုပ္ေဆာင္တာမ်ိဳးအထိ ရွိလာပါတယ္။

    “တ႐ုတ္မယားလုပ္ဖု႔ိအတြက္ လူကုန္ကူးတာဟာ ရွမ္းျပည္မွာ အၿမဲလိုလို ျဖစ္ေနပါတယ္” လို႔ လား႐ႈိးၿမိဳ႕ လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး ရဲတပ္ဖြဲ႕က အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးျဖစ္သူ ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာပါတယ္။

    Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health နဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံက ကခ်င္ အမ်ိဳးသမီးအသင္းတို႔ရဲ႕ ေလ့လာမႈအရ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းကေန တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ျပည္နယ္တစ္ခုတည္းကို ပို႔ေဆာင္ကာ အဓမၼ လက္ထပ္ျခင္း ခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ မိန္းကေလးငယ္ အေရအတြက္ဟာ ၂၁၀၀၀ ခန္႔ ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

    ျမန္မာႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္း ရွမ္းကုန္းျမင့္ေပၚ မိုင္းရြယ္ၿမိဳ႕က ရြာငယ္ေလးတစ္ရြာဟာ စစ္တန္းလ်ား သာသာသာ ရွိၿပီး စစ္သားေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ မိသားစုေတြဟာ ညစ္ပတ္ေနတဲ့ လမ္းေတြေပၚက သြပ္မိုးတဲေလးေတြမွာ ေနထိုင္ရတာပါ။

    ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က ေက်ာင္းၿပီးသြားတဲ့ေနာက္ ညိဳနဲ႔ သူမရဲ႕ အတန္းေဖာ္ ျဖဴတို႔ဟာ ဒီစစ္တန္းလ်ားမွာ
    ေထိုင္ရတာထက္ ပိုၿပီးအသက္႐ႈေခ်ာင္တဲ့ဘ၀မ်ိဳးကို ရရွိခ်င္လာၾကပါတယ္။ သူတို႔ဟာ အသက္ မျပည့္ေသးတာေၾကာင့္ အမည္လႊဲေတြနဲ႔ ေဖာ္ျပထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

    အိမ္နီးခ်င္းျဖစ္သူ ေဒၚစန္းၾကည္ဆိုသူက အျခားရြာက ေဒၚႏွင္းေ၀ဆိုသူနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး တ႐ုတ္နယ္စပ္မွာ စားပြဲထိုးအလုပ္ရမယ္လို႔ ကတိေပးခဲ့ပါတယ္။

    ရြာထဲမွာ ေဒၚႏွင္းေ၀ရဲ႕ အိမ္က အေကာင္းဆံုး၊ အသာဆံုးမို႔ သူရဲ႕ စားပြဲထိုးအလုပ္အေၾကာင္းကလည္း တာသြားပါတယ္။

    “သူ႕ကို ကၽြန္မတို႔ ယံုခဲ့မိတာပါ” လို႔ လက္ရွိမွာ ၁၇ ႏွစ္အရြယ္ ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ျဖဴက ေျပာပါတယ္။

    ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လရဲ႕ မနက္ပိုင္းတစ္ခုမွာ ဗန္ကားတစ္စီး မိုင္းရြယ္ကို ေရာက္ရွိလာၿပီး မိန္းကေလးငယ္ေတြကို ေခၚေဆာင္သြားပါေတာ့တယ္။ ေတာင္ေပၚလမ္းေၾကာင့္ ျဖဴတစ္ေယာက္ ကားမူးခဲ့ၿပီး ေဒၚစန္းၾကည္က ေဆး ၄ လံုး ေပးခဲ့ပါတယ္။ ပန္းေရာင္တစ္လံုး၊ အျဖဴေရာင္ ၃ လံုးပါ။

    ေဆးေသာက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ျဖဴဟာ ရီေ၀ေ၀ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ သူမရဲ႕ လက္ေမာင္းမွာ တစ္ေယာက္ေယာက္က ေဆးလာထိုးတယ္လို႔လည္း သူမက ေျပာပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ႐ိုက္ထားတဲ့ ပံုမွာေတာ့ သူမဟာ မ်က္ႏွာမို႔ၿပီး မ်က္လံုးရီေ၀ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

    “ဒါေတြမျဖစ္ခင္တုန္းက ျဖဴဟာ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနတတ္ၿပီး တက္ႂကြသူပါ။ ဒါေပမယ့္ သူ သတိမရေအာင္ သူတို႔က တစ္ခုခုလုပ္လိုက္ၿပီး အေသြးအသားကိုလည္း စားသံုးလိုက္ပါတယ္။ ႐ိုက္တယ္ႏွက္တယ္။ ဘ၀ပ်က္သြားတယ္ဆိုတာကိုေတာင္ သူမ မသိလိုက္ပါဘူး” လို႔ မိခင္ျဖစ္သူ ေဒၚေအးဦးက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    လက္ရွိမွာ အသက္ ၁၇ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ညိဳကေတာ့ ေဆးေသာက္ဖို႔ ျငင္းခဲ့ပါတယ္။ မွတ္ဉာဏ္က
    ရွင္းလင္းေပမယ့္ ႐ႈပ္ေထြးမႈေတာ့ ရွိဆဲပါ။ နယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္က တည္းခိုခန္းေတြမွာ ကားရပ္တယ္။ သူတို႔အလုပ္လုပ္မယ့္ စားေသာက္ဆိုင္က မိုးႀကီးလို႔ ပိတ္လိုက္ရတယ္ဆိုတဲ့ ဇာတ္လမ္းကိုလည္း သူတို႔ ၾကားခဲ့ရပါတယ္။ သူတို႔ဟာ ေလွေတြ၊ ကားေတြ ဆက္စီးခဲ့ရပါတယ္။

    ၁၀ ရက္ေလာက္ အဆင့္ဆင့္ သြားခဲ့ရၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ စားေသာက္ဆိုင္မွာ အလုပ္လုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ အေတြးဟာ ေရွ႕ဆက္ရမယ့္ သူတို႔ဘ၀မွာ ေပ်ာက္သြားတယ္လို႔ ညိဳက ေျပာပါတယ္။ သူမနဲ႔ ျဖဴတို႔ဟာ ထြက္ေျပးဖို႔ ၂ ႀကိမ္တိုင္တိုင္ ႀကိဳးစားခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္သြားရမွန္း မသိခဲ့ပါဘူး။ လူကုန္ကူးသမားေတြက သူတို႔ကို ျပန္ဖမ္းမိသြားၿပီး အခန္းထဲမွာ ေလွာင္ပိတ္ထားတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ဖုန္းေတြကလည္း လိုင္းမမိပါဘူး။

    တ႐ုတ္စကားေျပာတဲ့ အမ်ိဳးသားေတြက သူတို႔ကို လာၾကည့္ၾကတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က တစ္ေယာက္ကို ႀကိဳက္ၿပီး၊ တစ္ခ်ိဳ႕က ေနာက္တစ္ေယာက္ကို ႀကိဳက္ၾကပါတယ္။

    “ေရာင္းစားခံလိုက္ရတယ္ဆိုတဲ့ အသိမ်ိဳး ျဖစ္လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္မ မလြတ္ေျမာက္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး” လို႔ ျဖဴက ေျပာပါတယ္။

    လူကုန္ကူးသမားတစ္ေယာက္က ကံေကာင္းတယ္လို႔ ျဖဴ႕ကို ေျပာပါတယ္။ သူ႕ကိုႀကိဳက္တဲ့ အမ်ိဳးသားေတြထဲက တစ္ဦးကို ေရြးခြင့္ေပးတယ္။ ဗိုက္ပူတစ္ေယာက္နဲ႔ လူအိုတစ္ေယာက္ကို ျဖဴက ျငင္းလိုက္ပါတယ္။ သူမ ငိုတဲ့အခါ လူကုန္ကူးသူက မငိုဖို႔နဲ႔ ခင္ပြန္းေလာင္းအတြက္ လွေနဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

    “ကၽြန္မ လက္မထပ္ခ်င္ဘူးလို႔၊ အိမ္ျပန္ခ်င္တယ္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္” လို႔ သူမက ဆိုပါတယ္။

    အခုႏွစ္အတြင္း လူ႕အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕ (Human Rights Watch) က ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကေန တ႐ုတ္ႏိုင္ငံထံ သတို႔သမီး လူကုန္ကူးမႈ ေနာက္ကြယ္က ေရခံေျမခံေတြကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

    “အလြယ္တကူ ၀င္လို႔ရတဲ့ နယ္စပ္၊ ႏွစ္ဖက္စလံုးက တာ၀န္ယူမႈမရွိတဲ့ ဥပေဒစိုးမိုးေရးအဖြဲ႕ စတာေတြက လူကုန္ကူးသမားေတြ ရွင္သန္ႀကီးထြားႏိုင္တဲ့ အေျခအေနတစ္ခုကို ျဖစ္ေစပါတယ္”

    တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို ေရာက္သြားေပမယ့္ ညိဳေရာ ျဖဴပါ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့တာကို မမွတ္မိၾကေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီေနာက္ ခင္ပြန္းျဖစ္လာမယ့္ သူေတြနဲ႔ေတြ႕ကာ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ ကြဲသြားခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ သေဘာတူမႈကိုယူၿပီး လက္ထပ္စာခ်ဳပ္မွာ လက္မွတ္ထိုးရတာမ်ိဳးေတြလည္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ရထားအၾကာၿပီးစီးၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ သူမဟာ ေဘဂ်င္းကို ေရာက္လာခဲ့တယ္လို႔
    ျဖဴက ထင္ခဲ့ပါတယ္။ သူမကို ၀ယ္ယူခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသားကေတာ့ အသက္ ၂၁ ႏွစ္အရြယ္ ယြမ္ဖိုင္း
    ျဖစ္ပါတယ္။

    ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕ဟာ မီေရာင္းစံုေတြ၊ ဓာတ္ေလွကားေတြ အမ်ားအျပားရွိတဲ့ ၿမိဳ႕တစ္ခုပါ။

    “တိုက္ေတြျမင့္တာမ်ား ထိပ္ဆံုးကိုေတာင္ ကၽြန္မ မျမင္ရပါဘူး” လို႔ ျဖဴက ေျပာပါတယ္။

    သူ႕ခင္ပြန္း ယြမ္က ဖုန္းမွာပါတဲ့ ဘာသာျပန္ေဆာ့ဖ္ဝဲနဲ႔ စကားေျပာဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျဖဴက စကားေျပာဖို႔ ျငင္းဆိုပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ တီဗီတစ္လံုးရွိတဲ့ အခန္းတစ္ခုထဲမွာ သူမ ေသာ့ပိတ္ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ညေနပိုင္းေတြမွာ ယြမ္က ၀င္လာၿပီး လက္ေမာင္းမွာ ေဆးထိုးကာ အဓမၼ လိင္ဆက္ဆံဖို႔ ႀကိဳးစားေလ့ရွိတယ္လို႔ သူမက ေျပာပါတယ္။

    “ထံုၾကင္သလို ကၽြန္မ ခံစားရတယ္။ ခ်ဥ္ေစာ္လည္း နံပါတယ္။ သူက ေဆးလိပ္ေသာက္တယ္”

    ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ေပ်ာ္ခ်င္ေယာင္ ေဆာင္လိုက္ရတယ္လို႔ ျဖဴက ေျပာပါတယ္။ အဲဒီေတာ့မွ လက္ေမာင္းကို ေဆးထိုးတာ ရပ္သြားပါတယ္။ ေရွာ့ပင္းစင္တာတစ္ခုကို သူတို႔ သြားခဲ့ၾကပါတယ္။ယြမ္က သူမေနာက္ကို တစ္ေကာက္ေကာက္လိုက္ၿပီး ေရခ်ိဳးခန္းေတာင္ အလြတ္မေပးပါဘူး။ ယြမ္ရဲ႕ အမစ္၊ သူမရဲ႕ ကေလး ၃ ေယာက္နဲ႔အတူ သူတို႔ ကစားကြင္းကို တစ္ေခါက္ ေရာက္ခဲ့ၾကပါေသးတယ္။ ခင္ပြန္းသည္က စီးစရာေတြ စီးခဲ့ေပမယ့္ ျဖဴကေတာ့ မစီးပါဘူး။

    မန္ဒရင္း စကားအခ်ိဳ႕ကိုလည္း ျဖဴက သင္ယူခဲ့ပါတယ္။

    “Bu ku le’ ဆိုတာက မငိုနဲ႔ ဆိုတာကို ေျပာတာ”

    ခင္ပြန္းျဖစ္သူရဲ႕ ဖုန္း password ကို သိေအာင္ လုပ္ထားလိုက္ၿပီး တစ္ည သူမူးေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဆိုရွယ္မီဒီယာ app ကေနတစ္ဆင့္ ျဖဴဟာ မိခင္ျဖစ္သူထံ ဖုန္းေခၚခဲ့ပါတယ္။

    “သမီးနဲ႔ေတြ႕ေတာ့ ေပ်ာ္လိုက္တာ။ ဒါေပမယ့္ သူက အရင္လို မဟုတ္ေတာ့သလိုပဲ။ အေမေရ – သမီးေတာ့ ေရာင္းစားခံလိုက္ရၿပီ – လို႔ သူက ေျပာပါတယ္” လို႔ မိခင္ျဖစ္သူ ေဒၚေအးဦးက ဆိုပါတယ္။

    ညိဳကေတာ့ တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕ ဘယ္ေနရာကို ေခၚေဆာင္ခံရသလဲဆိုတာ မသိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္သူမက သိေအာင္လုပ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ ပထမေတာ့ သူမေယာက္်ား ေဂါင္ဂ်ီဟာ သူမကို အခန္းထဲမွာ ပိတ္ေလွာင္ထားၿပီး အင္တာနက္ ေပးမသံုးဘဲ ႐ိုက္လည္း႐ိုက္ပါတယ္။

    ဒါေပမယ့္ ရက္ေတြၾကာလာတဲ့အခါမွာေတာ့ သူဟာ သူမကို ယံုၾကည္စျပဳလာၿပီး Wechat အပါအ၀င္ ဆိုရွယ္မီဒီယာေတြကို အသံုးျပဳခြင့္ ေပးလာပါတယ္။

    ညိဳဟာ အရမ္းပိန္တဲ့အတြက္ ကေလးမေမြးႏိုင္မွာကို သူတို႔နဲ႔အတူေနတဲ့ ေဂါင္ဂ်ီရဲ႕ မိခင္က စိုးရိမ္လာပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားသူေခၽြးမ အားရွိေအာင္လို႔ သူမဟာ ဆန္ျပဳတ္၊ ေခါက္ဆြဲျပဳနဲ႔ ေပါက္စီေတြ လုပ္ေႂကြးပါတယ္။

    “သူက အၿမဲတမ္း chi chi လို႔ ေျပာေနတာ” လို႔ ညိဳက ဆိုပါတယ္။ မန္ဒရင္း ဘာသာစကားနဲ႔ ‘စားစား’ လို႔ေျပာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

    ဘယ္ေနရာလဲဆိုတာ သိႏိုင္မယ့္အရာေတြကို ညိဳက သူမရဲ႕ဖုန္းနဲ႔ လွ်ိဳ႕၀ွက္႐ိုက္ကူးခဲ့ပါတယ္။ ေဂါင္ရဲ႕ ဆိုင္ကယ္ေနာက္ကေန လိုက္စီးရင္း ႐ိုက္တာ၊ မိသားစုကားရဲ႕ ကားနံပါတ္ျပား၊ သူတို႔ေနတဲ့ ၂ ထပ္အိမ္ရဲ႕ ၀င္ေပါက္ေတြကို ႐ိုက္တာမ်ိဳးေတြပါ။ ႐ိုက္ကူးထားတဲ့ ဗီဒီယိုေတြ ဓာတ္ပံုေတြကို သူမက geotag လည္း လုပ္ခဲ့ပါတယ္။

    အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ သူမဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ဟီနန္ျပည္နယ္က ေရွာင္ခ်န္ခ႐ိုင္ကို ေရာက္ရွိေနတယ္ဆိုတာ သိလိုက္ရပါတယ္။ ဟီနန္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက လူေနအထူထပ္ဆံုး ျပည္နယ္ေတြထဲကတစ္ခုျဖစ္ၿပီး လူ သန္း ၁၀၀ ေလာက္ ရွိပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက လူဦးေရရဲ႕ ၂ ဆေလာက္ ျဖစ္ပါတယ္။

    ၂၀၀၅ ခုႏွစ္က ေကာက္ယူခဲ့တဲ့ သန္းေခါင္စာရင္းအရ ဟီနန္ျပည္နယ္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ က်ား၊ မ အခ်ိဳးမညီဆံုး ျပည္နယ္ေတြထဲကတစ္ခု ျဖစ္တယ္ဆိုတာေတြကို ေတြ႕ခဲ့ရၿပီး မိန္းကေလး ၁၀၀ မွာ ေယာက္်ားေလး ၁၄၂ ေယာက္ ျဖစ္ေနတာပါ။ (တစ္ခ်ိဳ႕ မိန္းကေလးေမြးတဲ့သူေတြဟာ အာဏာပိုင္ေတြကို သတင္းပို႔ျခင္း မရွိတာေၾကာင့္ တကယ့္အေရအတြက္ဟာ ဒီထက္ပိုၿပီး က်ဆင္းႏိုင္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ လူဦးေရထိန္းခ်ဳပ္မႈ စည္းမ်ဥ္းေတြကို အခုအခ်ိန္မွာ ေလ်ာ့ေပါ့ေပးလိုက္ပါၿပီ)

    ေရွာင္ခ်န္ခ႐ိုင္ဟာ အရင္ကလည္း လူကုန္ကူးကာ အမ်ိဳးသမီးေတြကုိ ေခၚသြင္းတဲ့သမိုင္း ရွိပါတယ္။ အခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ိဳးသမီး ၃ ဦးနဲ႔ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံက အမ်ိဳးသမီး ၁ ဦးတို႔ကို ကယ္ထုတ္ခဲ့ရတယ္လို႔ ဟီနန္ျပည္နယ္ သတင္းမီဒီယာေတြက ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တုန္းကဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၁၀ ဦးကို ကယ္ထုတ္ခဲ့ရပါတယ္။

    ျဖဴကလည္း ေရွာင္ခ်န္ခ႐ိုင္မွာ ေရာက္ေနတာျဖစ္ၿပီး ေဘဂ်င္းမဟုတ္ပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားတဲ့ရြာက လာေရာက္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးငယ္ေတြအတြက္ေတာ့ ေရွာင္ခ်န္ဟာ ဧရာမေဒသႀကီးတစ္ခု ျဖစ္လို႔ေနမွာပါ။

    အိမ္ကလည္း ႀကီးတယ္လို႔ ညိဳက ေျပာပါတယ္။ သူ႕ကို ခင္ပြန္းျဖစ္သူ ေဂါင္က အဓမၼ ႐ိုက္ႏွက္တဲ့အခါ ေအာ္တဲ့အသံကို ေဂါင္ရဲ႕ မိဘေတြ မၾကားႏိုင္ေလာက္တဲ့အထိ က်ယ္တာပါ။

    “သူ ခ်မ္းသာတယ္လို႔ ကၽြန္မ ထင္တယ္။ မခ်မ္းသာရင္ ဒီလိုအိမ္ႀကီးတစ္အိမ္နဲ႔ မိန္းမတစ္ေယာက္ကို ဘယ္လို ၀ယ္ထားလို႔ရမွာလဲ”

    တကယ္ေတာ့ ဆင္းရဲတဲ့ တ႐ုတ္အမ်ိဳးသားတြကသာ လူကုန္ကူးခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ၀ယ္လိုၾကတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ေစ်းႀကီးေတာ့ ေပးရတုန္းပါပဲ။ ညိဳဟာ ကန္ေဒၚလာ ၂၆၀၀၀ နဲ႔ ေရာင္းစားခံလိုက္ရတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဒီကိစၥကို စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ေပးတဲ့ ရွမ္းျပည္နယ္က ရဲအရာရွိ မ်ိဳးေဇာ္၀င္းက ေျပာပါတယ္။

    တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ လိင္ကၽြန္ျပဳခံေနရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးငယ္ေတြကို ကယ္ထုတ္ေပးေနတဲ့ ႐ွမ္းအမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးကေနတစ္ဆင့္ မ်ိဳးေဇာ္၀င္းဟာ ညိဳနဲ႔ သူမရဲ႕ေယာက္်ား ေဂါင္ရဲ႕ Wechat အေကာင့္ေတြကို ဆက္သြယ္ခဲ့ပါတယ္။ ညိဳရဲ႕ အစ္ကိုအေနနဲ႔ ဆက္သြယ္ခဲ့တာပါ။

    တ႐ုုတ္အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ အဆက္အသြယ္ရွိတဲ့ မ်ိဳးေဇာ္၀င္ဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ အကြက္ေရႊ႕လာပါတယ္။ ေဂါင္က သံသယျဖစ္သြားၿပီး မ်ိဳးေဇာ္၀င္းကို ဘယ္သူလဲလို႔ ေမးပါေတာ့တယ္။ အဂၤလိပ္စကားလံုး ‘Police’ လို႔႐ိုက္ကာ မ်ိဳးေဇာ္၀င္းက အေျဖျပန္ေပးခဲ့ပါတယ္။

    မိန္းကေလးငယ္ေတြ ရွန္ေခ်ာင္ကိုေရာက္ၿပီး ၂ လအၾကာမွာေတာ့ တ႐ုတ္ရဲေတြက အိမ္လာၿပီးတံခါးလာေခါက္ၾကပါေတာ့တယ္။

    မိန္းကေလးေတြရဲ႕ ခင္ပြန္းေတြျဖစ္တဲ့ ယြမ္နဲ႔ ေဂါင္တို႔ဟာ ဥပေဒမွာ သတ္မွတ္ထားတဲ့အတိုင္း
    ရက္ေပါင္း ၃၀ ထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရတယ္လို႔ ရွန္ေခ်ာင္ ရဲဗ်ဴ႐ိုက ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ႏ်ဴတင္ေဟြက ေျပာပါတယ္။ သူတို႔ေတြ ထပ္ၿပီး အဖမ္းခံထားရလားဆိုတာကိုေတာ့ မသိဘူးလို႔ သူက ဆိုပါတယ္။

    “ေကာင္မေလးေတြအတြက္ ပိုက္ဆံေတြအမ်ားႀကီး သံုးထားၿပီး ဆံုး႐ံႈးလိုက္ရတဲ့အတြက္ အဲဒီေယာက္်ားေတြ သူတို႔ရဲ႕ မိသားစုေတြက ေတာ္ေတာ္ ေဒါသထြက္ခဲ့တာ”

    တ႐ုတ္အမ်ိဳးသား ေက်ာက္မိုးေမာ္ဆိုသူလည္း မိန္းကေလးငယ္ေတြကို အဓမၼ လိင္ကၽြန္ျပဳမႈ စြဲခ်က္ေတြအတြက္ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္း ခံခဲ့ရပါတယ္။

    သီးတင္းပတ္အနည္းငယ္ ၾကာၿပီးတဲ့ေနာက္ မိန္းကေလး ၂ ဦးဟာ မိုင္းရြယ္ကို ျပန္ေရာက္လာၾကပါတယ္။ ပထမဆံုး သူတို႔ကို တ႐ုတ္ဖက္ျခမ္းက ရဲစခန္းကို ပို႔ေဆာင္ခဲ့ၿပီး တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္မႈနဲ႔ တရားစြဲဆိုခံခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ရထားတဲ့ ေတာင္ဘက္ကိုသြားကာ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္းက လူကုန္ကူးမိန္းကေလးငယ္ေတြ ခိုလႈံရာေနရာကို ေရာက္ရွိလာခဲ့ပါတယ္။

    “ျမန္မာစာနဲ႔ ဆိုင္းဘုတ္ကိုျမင္လိုက္ရေတာ့ ကၽြန္မ အရမ္းကို ေပ်ာ္သြားတာ” လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျပန္ေျခခ်ခဲ့တဲ့ အခိုက္အတန္႔ကို ျဖဴက ျပန္ေျပာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    ဟိမ၀ႏၲာေတာင္ေျခ ရွမ္းျပည္နယ္က သူမရဲ႕ဇာတိဟာ ဆယ္စုႏွစ္ခ်ီၾကာတဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ ပ်က္ဆီးေနပါၿပီ။ ျမန္မာစစ္တပ္က တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ေတြနဲ႔ တိုက္ခိုက္မႈ၊ ကုလကေျပာတဲ့ စစ္ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္မႈေတြၾကားမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ လံုျခံဳေရးဆိုတာေတြက ေရႊျပည္ေတာ္
    ေမွ်ာ္တိုင္းေ၀းေနတုန္းပါ။ အားႏြဲ႕သူေတြျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ ကေလးငယ္ေတြကေတာ့ ထိခိုက္ခံစားမႈဒဏ္ကို အမ်ားဆံုး ခံစားရသူေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။

    “သတို႔သမီး ကုန္ကူးမႈဆိုတာကလည္း ျပည္တြင္းစစ္ရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲပါ” လို႔ ကခ်င္ျပည္နယ္ အျခစိုက္ Htoi Gender and Development Foundation က ပေရာဂ်က္မန္ေနဂ်ာ Lauh Khaw Swang က ေျပာပါတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္ဟာ ရွမ္းျပည္နယ္နဲ႔ ကပ္ေနၿပီး လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡဒဏ္ကို ခံစားေနရတဲ့ ေဒသလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

    ျပန္ေပးဆြဲရာမွာ ပါ၀င္ခဲ့တယ္လို႔ မိန္းကေလးေတြေျပာတဲ့ ေဒၚစန္းၾကည္တစ္ေယာက္လည္း လက္ရွိ လား႐ႈိးမွာ ေထာင္က်ေနပါတယ္။ ေနာက္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ေဒၚႏွင္းေ၀ကေတာ့ ထြက္ေျပးေနပါတယ္။

    ေဒၚႏွင္းေ၀ရဲ႕ ခင္ပြန္း ဦးေနာင္ေနာင္ကေတာ့ လူကုန္ကူးလို႔ရတဲ့ ေကာ္မရွင္နဲ႔ မကင္းတဲ့ ပၚတီကိုပါ ပန္းေရာင္ အိမ္ႀကီးမွာ ဆက္လက္ေနထိုင္ဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဇနီးသည္ ဘယ္ေရာက္ေနလဲဆိုတာ မသိဘူးလို႔ သူက ဆိုပါတယ္။

    “သူ ဘာအမွားေတြ လုပ္ခဲ့လဲဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္ မသိပါဘူး။ ေဗဒင္ဆရာမအျဖစ္ စီးပြားရွာတယ္လို႔ပဲ ကၽြန္ေတာ္ သိတာပါ”

    မိန္းကေလးႏွစ္ေယာက္ရဲ႕ မိသားစုေတြကို အႀကိမ္ႀကိမ္အခါခါ ေတာင္းပန္းခဲ့တယ္လို႔လည္း ဦးေနာင္ေနာင္က ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူနဲ႔ တစ္လမ္းတည္းမွာေနတဲ့ ျဖဴရဲ႕မိခင္ကေတာ့ ဦးေနာင္ေနာင္ဟာ သူ႕ထံကို လံုး၀ မလာခဲ့ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။

    ကိုယ္၀န္ရလတဲ့အခါ ေမြးၿပီးရင္ ေမြးစားဖို႔ ေပးလိုက္မယ္လို႔ ညိဳတစ္ေယာက္ တြက္ထားတာပါ။
    ေနာက္ပိုင္းမွာ ကေလးေမြးလာခဲ့ပါတယ္။

    “သူမ်ားကို ေပးပစ္ခ်င္တာ။ တ႐ုတ္တိရစၧာန္ေကာင္ရဲ႕ ႏႈတ္ခမ္းေတြ ပါလာေပမယ့္ သမီးကို ကၽြန္မၾကည့္ၿပီး ခ်စ္သြားတယ္”

    (Newyork Times သတင္းဌာနတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ Teenage Brides Trafficked to China Reveal Ordeal: ‘Ma, I’ve Been Sold’ ေဆာင္းပါးကို ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္)