News @ M-Media

Category: ေဆာင္းပါး

  • ကၽြႏ္ုပ္သိသမွ် ေျမာက္ကိုးရီးယားေခါင္းေဆာင္ ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္း အေၾကာင္း

    ကၽြႏ္ုပ္သိသမွ် ေျမာက္ကိုးရီးယားေခါင္းေဆာင္ ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္း အေၾကာင္း

    ဇန္န၀ါရီ ၈၊ ၂၀၁၆

    M-Media
    north
    Hwa Islet ကာကြယ္ေရးတပ္ခြဲတစ္ခုအား မွန္ေျပာင္းျဖင့္ ၾကည့္ရႈစစ္ေဆးေနေသာ ေျမာက္ကိုးရီးယားေခါင္းေဆာင္ ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္း (ဓာတ္ပံု – Reuters)

     

    – ဗံုးခြဲစမ္းသပ္မႈအေပၚ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းမွ ေတြးျမင္ယူဆခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး သူသည္ အလ်ဥ္း အေရးမလုပ္။

    ေျမာက္ကိုးရီးယားျပည္သူမ်ားစြာသည္ ဇန္န၀ါရီ ၈ ရက္မွာ အထူးအေလးထားရမည့္ေန႔ျဖစ္ေၾကာင္း ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီအေစာပိုင္းကပင္ သိျမင္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုေန႔သည္ကား ၾကယ္ေလးပြင့္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ရာထူးသို႔ လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ တိုးျမွင့္ခံရသည့္ လူငယ္တစ္ဦးကို အမွတ္တရဂုဏ္ျပဳအခမ္းအနား၊ ၎အျပင္ ေျမာက္ကိုးရီးယား၏ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ပိုင္းသို႔ အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ ထည့္သြင္းျခင္း စသည့္ျဖစ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ ထင္ရွားသည္။

    ထိုလူငယ္၏အမည္က ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္း။ သူ႔အား ယခုအခါကြယ္လြန္သြားၿပီျဖစ္သည့္ ခ်စ္လွစြာေသာေခါင္းေဆာင္ႀကီးႏွင့္စစ္တပ္အေပါင္းဦးစီးခ်ဳပ္ ကင္မ္ဂ်ဳံအီ၏သားအျဖစ္ လူတိုင္းက သိရိွေနၾကသည္။ သို႔တုိင္ တရား၀င္မီဒီယာ၌ အဆိုပါ မိသားစုဆက္ႏႊယ္မႈကို လူသိရွင္ၾကား ေဖာ္ျပျခင္း အလ်ဥ္း မရိွခဲ့ေခ်။

    သူသည္ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္တြင္ ေမြးဖြားခဲ့ေသာ္လည္း သူ႔ေမြးသကၠရာဇ္အား လွ်ဳိ႕၀ွက္ထားေသး၏။ ဤသည္မွာ လူငယ္ေလးတစ္ဦးအား အေမြစားအေမြခံအျဖစ္ စီမံထားျခင္းအေပၚ စစ္သည္မ်ား ထိတ္လန္႔ကုန္မည္ကိုစိုး၍ ျပဳလုပ္ထားခဲ့သည့္ ေျမာက္ကိုးရီးယား၏ႏိုင္ငံေရးအစီအမံ ျဖစ္တန္ရာ၏။ ကင္မ္ဂ်ဳံအီ၏ က်န္းမာေရး ဆိုး၀ါးေနစဥ္က သူ႔လက္ရိွေနရာ ဆက္ခံမည့္သူကို ေမွ်ာ္လင့္ထားသူဟူ၍ တစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ် မရိွခဲ့။

    ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ၌ ပံုႏွိပ္စာမ်က္ႏွာမ်ားထက္တြင္ ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္း၏အမည္ ပထမဆံုး ထြက္ေပၚလာသည္။ သို႔ေသာ္ ၁၄ လတာမွ် လြန္ေျမာက္ခ်ိန္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ၌ သူ႔ဖခင္သည္ ရုတ္တရက္ကြယ္လြန္ၿပီးသည့္ေနာက္ သူသည္ ေျမာက္ကိုးရီးယား၏ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ခံရသည္။

    ထိုစဥ္က လူငယ္ေလးကင္မ္သည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာင္စီမွ အေရးပါသည့္အခန္းက႑ကို ပဲ့ထိန္းေမာင္းႏွင္ေနၾကေသာ သူ႔ဖခင္၏၀ါရင့္အႀကံေပးပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ နည္းေပးလမ္းညႊန္မႈကို ႏွစ္အနည္းငယ္မွ် ခံယူလိမ့္ဦးမည္ဟု ေလ့လာသူအမ်ားစုက ေမွ်ာ္လင့္ထားခဲ့ၾကသည္။ (စင္စစ္၌ ထိုသူမ်ားသည္ အမည္ခံမွ်သာျဖစ္ၾကသည္)။

    သို႔ေသာ္လည္း ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္းမွာ ကိုယ့္လမ္းကိုယ္ရွာေဖာက္သူ ျဖစ္ေနခဲ့သည္။ သူ႔အုပ္ခ်ဳပ္မႈ၏ ပထမဆံုးရက္သတၱပတ္အတြင္းမွာပင္ အေျခခိုင္ၿပီးေသာ စနစ္မ်ားကို တစ္ခုၿပီးတစ္ခု ခ်ဳိးေဖာက္ခဲ့၏။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာအႀကီးအကဲမ်ား၏အႀကံျပဳလမ္းညႊန္မႈကို အေလးအနက္ မထားေၾကာင္း ျပသလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။

    ေနာက္ဆံုးေတာ့ ယင္းအေနအထားႏွင့္ပတ္သက္၍ ထိပ္တန္းအႀကံေပးပုဂၢိဳလ္သံုးဦးမွ အသံထြက္လာၾကသည္။ အႀကံေပးတစ္ဦးမွာ အစိုးရအစည္းအေ၀းတစ္ခုအတြင္း ကင္မရာမ်ားေရွ႕ေမွာက္မွာပင္ အဖမ္းခံရၿပီး ေနာက္တစ္ပတ္၌ ကြပ္မ်က္ခံရသည္။ ေနာက္တစ္ဦးမွာ တနဂၤေႏြနံနက္ခင္းေတြ႕ဆံုမႈအတြက္ ဖိတ္ၾကားခံရၿပီးေနာက္ ၎ႏွင့္စပ္လ်ဥ္းၿပီး မည္သည့္အသံ မၾကားရေတာ့။ ကင္မ္၏အေဒၚအရင္းေခါက္ေခါက္ျဖစ္ေနေသာ ေနာက္ထပ္တစ္ဦးမွာကား ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ျဖင့္ ထိန္းသိမ္းခံလိုက္ရသည္ဟု ဆိုၾကသည္။

    ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္းမွာ သူ၏သေဘာထားတင္းမာမႈကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးကို သူကိုယ္တိုင္ကပင္ ခင္းက်င္းျပသခဲ့သူျဖစ္၏။ တိုေတာင္းလွေသာ သူ႔လက္ထက္အတြင္း စစ္တပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ား၊ ကက္ဘိနက္၀န္ႀကီးမ်ား၊ ပါတီအတြင္းေရးမွဴးမ်ား ကဲ့သို႔ ထိပ္တန္းအရာရိွေပါင္း ၇၀ ေက်ာ္ကို သုတ္သင္ခဲ့ၿပီးေလၿပီ။

    ကၽြႏ္ုပ္တို႔မွ ေဖာ္ျပရန္ မေမ့သင့္သည့္သူမ်ားရိွေန၏။ ယမန္ႏွစ္က ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးသည္ ဧၿပီလအတြင္း ေပ်ာက္ဆံုးသြားခဲ့ၿပီး၊ ၎မွာ ကြပ္မ်က္ခံလိုက္ရသည္ဟု လူအမ်ားစုမွ ယံုၾကည္ထားၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ေတာင္ကိုးရီးယားႏွင့္ ေစ့စပ္ညိွႏိႈင္းေရးေခါင္းေဆာင္သည္ လူ ၁၀၀ စီးနင္းလိုက္ပါလာေသာ ကားတစ္စီးအတြင္း ယာဥ္မေတာ္တဆမႈျဖင့္ ကံဆိုးလွစြာ ေသဆံုးခဲ့ေၾကာင္း အသံထြက္ခဲ့၏။

    အူေၾကာင္ေၾကာင္ ဆံပင္ပံုစံ၊ ကို႔ယို႔ကားရား ၀တ္စားဆင္ယင္မႈ၊ ထိပ္တန္းအရာရိွမ်ားအား သုတ္သင္ရွင္းလင္းေရး၌ ခံုမင္ႏွစ္သက္ေနျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္းမွာ ကမာၻ႕မီဒီယာမ်ားအလယ္ ေျပာင္ေလွာင္စရာသတၱ၀ါ ျဖစ္လာခ့ဲသည္။ သို႔ေသာ္ ယင္းသို႔ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားက သူ၏အမွန္တကယ္ထူးျခားသည့္ေအာင္ျမင္မႈမ်ားကို ကၽြႏ္ုပ္တို႔အား မ်က္ေစ့လွ်မ္းသြားေစခဲ့၏။

    ေတာင္ကိုးရီးယားလူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းမွ သူ၏ၿပိဳင္ဖက္ျဖစ္သူမ်ားကပင္လွ်င္ အဆိုပါ ခ်ာတိတ္ေခါင္းေဆာင္သည္ ေျမာက္ကိုးရီးယားသားအမ်ားစုအၾကား အလြန္ေရပန္းစားလူႀကိဳက္မ်ားေနေၾကာင္း ေယဘူယ်အားျဖင့္ ၀န္ခံထားၾကရသည္။

    သူ၏ ျဖဳတ္ထုတ္သတ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာ ၿပံဳးယမ္းရိွ လက္တစ္ဆုပ္စာ အခြင့္ထူးခံမ်ားအား ထိခတ္လႈပ္ခတ္သြားေသာ္လည္း လူေနမႈအဆင့္အတန္းမ်ားမွာမူ ခပ္ၾကမ္းၾကမ္း တိုးတက္လာသည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။

    ဤသည္မွာ အေနာက္တိုင္းမီဒီယာပရိသတ္မ်ားအဖို႔ အထူးတဆန္း ျဖစ္သြားေစေပမည္။ ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္း၏ ေလးႏွစ္တာမွ် အုပ္ခ်ဳပ္မႈကာလေလးအတြင္း အေရးပါေသာတိုးတက္မႈမ်ား ထင္ထင္ရွားရွား ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ ႏွစ္စဥ္တိုးတက္မႈႏႈန္းက ပ်မ္းမွ် ၃ ရာခုိင္ႏႈန္းမွ ၄ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ရိွေနသည္။ လြန္ခ့ဲေသာႏွစ္ ၂၀ ကာလ၌ စီးပြားေရးမွာ ဒလိမ့္ေကာက္ေကြးက်ဆင္းသြားၿပီးေနာက္ ရပ္တန္႔၀ပ္ဆင္းေနခဲ့၏။ ကင္မ္ဂ်ဳံအီ၏ေနာက္ဆံုးေန႔ရက္မ်ားအတြင္း အနည္းငယ္ ေခါင္းျပန္ေထာင္လာေသာ္လည္း သူ႔သားလက္ထက္တြင္မူ အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ တိုးတက္လာေလသည္။

    လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးအစီအမံမ်ားကို အေျပာင္းအလဲလုပ္လိုက္ျခင္းမွသည္ မည္သို႔မွ် ထင္မွတ္မထားေသာ ဤေအာင္ျမင္မႈကို အက်ဳိးဆက္ျဖစ္ထြန္းသြားေစသည္။ ေျမာက္ကိုးရီးယားသားတို႔မွာ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ပံုေသခြဲတမ္းမ်ားျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ အလုပ္လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္းသည္ အဆိုပါစနစ္ကို ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ေျပာင္းလဲလိုက္သည္။

    ယခုေသာ္ လယ္သမားတို႔သည္ သီးႏွံမ်ား၏ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေ၀စုအတြက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနၾကေလၿပီ။ သူတို႔သည္ ပို၍ ႀကိဳးစားလာသျဖင့္ ေျမာက္ကိုးရီးယား၏ စားနပ္ရိကၡာအေနအထားမွာ ခါတိုင္းႏွင့္မတူေအာင္ ေကာင္းမြန္တိုးတက္လာပံုရ၏။

    ပုဂၢလိကစီးပြားေရးက႑မြမ္းမံမႈတည္းဟူေသာ ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္း၏ ေပၚလစီတစ္စိတ္တစ္ပိုင္းကိုလည္း မ်က္ေစ့လွ်မ္းေနၾကသည္။ ၎မွာ လူအမ်ားအျပားမွ သိျမင္ထားသည္ထက္ပင္ ၾသဇာေကာင္းလ်က္ရိွ၏။

    ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒမိႈင္း အၾကြင္းမဲ့ဖံုးလႊမ္းေနလင့္ကစား ယခုအခါတြင္ ေျမာက္ကိုးရီးယား၌ ပုဂၢလိကပိုင္စားေသာက္ဆိုင္ႏွင့္ တည္းခိုရိပ္သာမ်ားသာမက ပုဂၢလိကပိုင္ သတၳဳတြင္းမ်ား၊ ေရနံခ်က္စက္ရံုမ်ားႏွင့္ ငါးလုပ္ငန္းကုမၸဏီမ်ားကိုပင္ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ေပသည္။ ၎တို႔ကို ပုဂၢလိကပိုင္အျဖစ္ သတ္မွတ္ေဖာ္ျပမႈမရိွေသာ္လည္း အလြန္အက်ဳိးအျမတ္မ်ားျပားလွ၏။ သူ႔ဖခင္ႏွင့္မတူကြဲျပားစြာ ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္းသည္ ပုဂၢလိကပိုင္စီးပြားေရးအား အံု႔ပုန္းလက္ခံထားၿပီး အခါအားေလ်ာ္စြာ အားေပးအားေျမွာက္ျပဳေပးျခင္းကို ေတြ႕ရေပ၏။

    ကင္မ္ဂ်ဳံအြန္းသည္ ယခုႏွစ္သူ၏ေမြးေန႔တြင္ သူ႔ဖာသာသူ လက္ေဆာင္ေကာင္းတစ္ခု ေပးအပ္လိုက္သည္။ ဇန္န၀ါရီ ၆ ရက္ေန႔က သူသည္ အပူခ်ိန္ျမင့္ႏ်ဴကလိယလက္နက္တစ္ခုကို ေဖာက္ခြဲစမ္းသပ္ခဲ့၏။ ဤသည္မွာ ေျမာက္ကိုးရီးယားေခါင္းေဆာင္က ႏို္င္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းကို ကရုမစိုက္လွေၾကာင္း၊ မိမိျပည္တြင္း၌ ႀကိဳက္ရာလုပ္သည့္ကိစၥ ႏိုင္ငံတကာမသက္ဆိုင္ေၾကာင္း ျပသလိုက္သည့္ သတိေပးခ်က္တစ္ရပ္ျဖစ္လာသည္။

    ေျမာက္ကိုးရီးယား၏ လက္ေ၀ခံေခါင္းေဆာင္ငယ္မွာ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္တြင္ ေမြးဖြားခဲ့ၿပီး ဧကန္ပင္ သူ၏ ၃၂ ႏွစ္ေျမာက္ကို က်င္းပေနျခင္းျဖစ္သည္။ ဤေမြးေန႔အထိမ္းအမွတ္လုပ္ရပ္ကလည္း သူ၏အာဏာရသက္တမ္း ေလးႏွစ္ေျမာက္ႏွင့္ အတန္ပင္ တိုက္ဆိုင္ေနသည္။ သူအာဏာရခဲ့သည့္ ေရွ႕ပိုင္းႏွစ္အနည္းငယ္က ေသြးရူးေသြးတန္းဆန္ၿပီး ပရမ္းပတာျဖစ္ေနခဲ့ေသာ္လည္း က်ဆံုးမႈမရိွခဲ့ေၾကာင္း ရွင္းလင္းလွသည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစ ၎ျမင္းရိုင္းစီးမူ၀ါဒမွာ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုအထိ တည္ရိွေနဦးမည္ဟု သံုးသပ္ရပါေၾကာင္း။

    Sorce : Al Jazeera
    (The Real North Korea : Life and Politics in the Failed Stalinist Utopia စာအုပ္ေရးသားသူ၊ ဆိုးလ္ၿမိဳ႕ Kookmin တကၠသိုလ္ ကိုးရီးယားေရးရာေလ့လာေရးပါေမာကၡ Andrel Lankov ေရးသားေသာ Kim Jong-un: What we know about the North Korean Leader ေဆာင္းပါးကို ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုသည္။)

  • နန္းက်ၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈ ျပႆနာ

    နန္းက်ၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈ ျပႆနာ

    20150715215734_IMG_9803-01

    နန္းက်ၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈ ျပႆနာ

    ထက္ေခါင္လင္း၊ အန္ဆန္ဝါ / Myanmar Now

    ရန္ကုန္ (Myanmar Now) – ရန္ကုန္၊ လိႈင္သာယာၿမိဳ႕နယ္မွာ ေနတဲ့ ကိုသန္းေဌးတစ္ေယာက္ အလုပ္ကို ၉ နာရီထိုး အေရာက္သြားရမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ အိမ္က ၆ နာရီခြဲေလာက္ကတည္းက ထြက္လာၿပီး လက္ဘက္ရည္ကိုေတာင္ အရသာခံမေသာက္ႏိုင္ဘဲ ကားမွတ္တိုင္ကို အလ်င္စလို ေလွ်ာက္ေနရပါတယ္။

    ကားထဲ ေလွာင္ပိတ္ေနတဲ့ လူေတြၾကား အသက္ရႈရပ္မတတ္ ျဖစ္ေနရတာဟာ ရန္ကုန္မွာ ဘတ္စ္ကား အားကိုးၿပီး အလုပ္ဆင္းသူ အမ်ားအျပား မနက္တိုင္း ႀကဳံေတြ႔ေနရတဲ့ ျဖစ္ရပ္ပါ။ ေႏြရာသီဆိုရင္ေတာ့ ေခြ်းတရႊဲရႊဲနဲ႔ေပါ့။ တခ်ိဳ႕ခရီးသည္ေတြဟာ အလုပ္ကိုေရာက္ဖုိ႔  ကား ႏွစ္ဆင့္သံုးဆင့္ စီးၾကရပါတယ္။ ကိုသန္းေဌးအလုပ္က ကားတစ္ဆင့္နဲ႔ ေရာက္ေပမယ့္ သူက အဲဒီတစ္ဆင့္ကုိ တေမ့တေမာ  စီးရသူပါ။

    “အိမ္္ျပန္ေရာက္ခ်ိန္က ည ၁ဝ နာရီမွ။ အနားယူခ်ိန္ သီးသန္႔မရွိပါဘူးဗ်ာ၊ ကားေပၚမွာပဲ အခ်ိန္ေတြ ကုန္ေနပါတယ္” လို႔ ကုိသန္းေဌးက ဆိုပါတယ္။

    ေတာင္ဒဂံုၿမိဳ႕နယ္ အမွတ္ ၅၆ ရပ္ကြက္မွာ ေနထိုင္တဲ့  မေကသီထြန္းက  ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္ ဖက္ရွင္ဆိုင္တစ္ခုမွာ လုပ္ကုိင္ေနပါတယ္။  အလုပ္ေနာက္က်ရင္ ဒဏ္ရိုက္ခံရမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ၉ နာရီ မတိုင္ခင္ အလုပ္ကုိ ေရာက္ဖို႔ ႀကဳိးစားရသူပါ။

    “ဆိုင္ဖြင့္ခ်ိန္ကို အမီလာဖို႔ဆို အနည္းဆံုး   ၂ နာရီေလာက္ကို ႀကိဳထြက္ရတယ္။ အဲဒီလိုမွ မထြက္ရင္ ဆိုင္ဖြင့္အမီ မေရာက္ေတာ့ ကြ်န္မတို႔ လခထဲက  ျပန္အျဖတ္ခံရတယ္” လို႔ သူက ရွင္းျပပါတယ္။

    မေကသီထြန္း၊ ကိုသန္းေဌးတို႔ဟာ ေခတ္ေနာက္က်ေနတဲ့ ပို႔ေဆာင္ေရးစနစ္ေၾကာင့္   ကိုယ္ပိုင္အားလပ္ခ်ိန္ေတြ  ဆံုးရံႈး၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ဝင္ေငြ ထိခိုက္လာၾကတဲ့ ရန္ကုန္သူ ရန္ကုန္သား သန္းဂဏန္းအေရအတြက္ထဲက ႏွစ္ေယာက္ပါ။
    စကၤာပူလိုမ်ဳိး ေဒသတြင္း ၿမ္ိဳ႕ေတာ္ႀကီးေတြမွာ ေတြ႔ရတဲ့ အမ်ားျပည္သူ ပုိ႔ေဆာင္ေရးစနစ္ကုိ အေကာင္အထည္မေဖာ္ေပးႏုိင္သေရြ႕ေတာ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္း ခရီးသြားေတြဟာ လူအဆမတန္ျပည့္ေနတဲ့ ဘတ္စ္ကားေတြကိုပဲ အားကိုးေနရမွာျဖစ္ပါတယ္။

    နန္းက်ၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ သယ္ယူပုိ႔ေဆာင္ေရး
    ————————————
    ရန္ကုန္ဟာ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ခဲ့စဥ္က ဦးစားေပးအခံရဆံုး ၿမိဳ႕ႀကီးပါ။ သုိ႔ေသာ္လည္း လြန္ခဲ့တ့ဲ ဆယ္ႏွစ္က ၿမိဳ႕ေတာ္သစ္ရိွရာ ေနျပည္ေတာ္ကုိ ဝန္ႀကီးဌာနေတြ ေျပာင္းေရႊ႕သြားခ်ိန္ကစၿပီး ရန္ကုန္ဟာ အစုိးရရဲ႕ ပထမဦးစားေပးၿမိဳ႕ႀကီး မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။

    အစုိးရက ေမာ္ေတာ္ကားေစ်းႏႈန္းေတြ က်ဆင္းသြားေအာင္ မူဝါဒေတြ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလုိက္တ့ဲအတြက္ ျမန္မာျပည္မွာ ကားဝယ္စီးႏုိင္သူ အမ်ားအျပား ေပၚလာပါတယ္။ အခုဆိုရင္ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္း ရန္ကုန္မွာ  ကားေပါင္းစံု ၅ သိန္းေက်ာ္ ရွိေနပါၿပီ။
    အရပ္သားအစုိးရသစ္ရဲ႕ ၿပီးခဲ့တ့ဲ ေလးႏွစ္ေက်ာ္ၾကာ ကာလအတြင္း  ရန္ကုန္ရဲ႕ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္    အေရအတြက္   ႏွစ္ဆခဲြနီးပါး တိုးျမင့္လာျခင္းဟာ ကားလမ္းပိတ္ဆို႔မႈရဲ႕  အဓိကအေၾကာင္းအရင္း တစ္ခုျဖစ္တယ္လို႔ တုိင္းအစုိးရအဖဲြ႔ဝင္ ဦးေက်ာ္စိုးက ဒီဇင္ဘာ လဆန္းပိုင္း   သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲတစ္ခုမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    ရန္ကုန္ရဲ႕ ကားလမ္းပိတ္ဆို႔မႈျပႆနာ ေပၚေပါက္လာျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဦးေက်ာ္စုိးက အစုိးရရဲ႕ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္မူဝါဒကုိ ကာကြယ္ ေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။

    “အားလံုးအဆင္သင့္ မျဖစ္ေသးခင္မွာ မူဝါဒအသစ္ေတြ ခ်မွတ္လိုက္တဲ့ အက်ိဳးဆက္လို႔ ဆိုလို႔ေတာ့ မရပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ ရန္ကုန္ပဲျဖစ္တာေလ၊ ျမန္မာတႏိုင္ငံလံုး ျဖစ္တာမွ မဟုတ္တာ” လို႔ ဦးေက်ာ္စုိးက ေျပာပါတယ္။

    ကားအေရအတြက္ ေပါက္ကဲြသြားတဲ့ နန္းက်ၿမိဳ႕ေတာ္ရန္ကုန္ရဲ႕ ရံုးတက္၊ ရံုးဆင္းခ်ိန္နဲ႔ ေန႔ခင္းဘက္မွာ လမ္းေတြေပၚ ကားပိတ္ေနတတ္ၿပီး ညဘက္ေရာက္မွပဲ ကားနဲ႔သြားလာသူေတြ အဆင္ေျပၾကပါတယ္။

    လုပ္သက္ ၁ဝ ႏွစ္ေက်ာ္ၿပီျဖစ္တဲ့ အငွားယာဥ္ေမာင္း ကိုေဇာ္မင္းက ကားလမ္းပိတ္ဆို႔မႈေၾကာင့္ ဝင္ေငြ ထိခိုက္တယ္လို႔ ေျပာျပတယ္။

    “မိနစ္ ၂ဝ ေလာက္ပဲ သြားရမယ့္ခရီးကို အခုက ၂ နာရီ ေလာက္အခ်ိန္ေပးသြားေနရတာ၊ ေန႔ဘက္ကား ေမာင္းတာကိုေတာင္ ေတာ္ေတာ္ေလး စိတ္ကုန္ေနၿပီ” လို႔ ကိုေဇာ္မင္းက ရွင္းျပပါတယ္။

    ေနာက္ဆက္တြဲ က်န္းမာေရး ျပႆနာ
    ————————————-
    ခရီးသည္ျပည့္ေနတဲ့ ဘတ္စ္ကားအတြင္း ရွဴရတဲ့ ေလထဲမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ နည္းပါးမႈ၊ စိတ္ဖိစီးမႈ၊ ကားမီးခုိး၊ ကားထဲကလူေတြရဲ႕ ေခြ်းနံ႔၊ ယာဥ္ေမာင္းတခ်ဳိ႕ရဲ႕ ေဆးလိပ္ေငြ႔၊ ကားအတြင္းပိုင္း သန္႔ရွင္းမႈမရွိလို႔ ထြက္လာတဲ့ အနံ႔ဆိုးေတြေၾကာင့္ ခရီးသြားေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး   ထိခိုက္ေစေၾကာင္း  ရန္ကုန္က အတိုင္ပင္ခံ ဆရာဝန္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့  ေဒါက္တာေအာင္စိုးဝင္းက ေျပာပါတယ္။

    “တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ခရီးသည္တင္လိုင္းကားေတြမွာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာေစာ္ကားခံရမလားဆိုတဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈေတြလည္း ရွိလာတယ္” လို႔ ေဒါက္တာေအာင္စိုးဝင္းက ေျပာပါတယ္။

    ကားထဲမွာပဲ အခ်ိန္ကုန္ရတဲ့အတြက္ ဆီးခ်ဳပ္ဝမ္းခ်ဳပ္ျဖစ္ႏုိင္ေခ်ရိွတယ္၊ တက္သုတ္ရိုက္ သြားရသူအမ်ားအျပားက  အသင့္စား ဆီေၾကာ္္ အစားအစာေတြကို ပုိမို အားကုိးလာရတာကလည္း က်န္းမာေရး ထိခုိက္ေစတ့ဲ အေၾကာင္းအရာေတြပဲလုိ႔ သူက ဆုိပါတယ္။
    ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ေတြမ်ားတဲ့ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွာ ေလထုညစ္ညမ္းမႈေၾကာင့္၂ဝဝဝ ျပည့္ႏွစ္အတြင္း ျပင္းထန္တဲ့ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါကို ျပသခဲ့ၾကရသူေပါင္း ၈ဝ၅,၆၂၅ ဦး ရိွခဲ့တယ္လို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ေျမာက္ကယ္ရိုလိုင္းနားတကၠသိုလ္ရဲ႕ သုေတသနစာတမ္းတစ္ခုမွာ ေရးထားပါတယ္၊ အဲဒီထဲကမွ ေသဆံုးသူ ၁,၆၈၃ ဦး ရိွပါတယ္။

    ရန္ကုန္ရဲ႕ ေလထုညစ္ညမ္းမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ စစ္တမ္းေတြေတာ့ ထြက္ေပၚလာျခင္း မရိွေသးပါဘူး။

    အမွတ္  ၃၉ ယာဥ္လိုင္းရဲ႕ ယာဥ္ေမာင္းတစ္ဦးျဖစ္သူ ကိုေအာင္က ကားလမ္းပိတ္တာ ၾကာျမင့္လာတဲ့အခါ သူတို႔ေတြ  စိတ္တိုလြယ္လာတယ္၊    စိတ္ဖိစီးမႈလည္း တိုးလာတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

    ႏိုင္ငံတကာမွာ ဘယ္လိုေျဖရွင္းေနလဲ
    ———————————-
    ေဒသတြင္းႏိုင္ငံ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာလည္း  လမ္းပိတ္ဆို႔မႈေတြ ျဖစ္ေပၚၾကေပမယ့္ ေကာင္းကင္ရထား၊ ေျမေအာက္အျမန္ရထား၊ ဆိုင္ကယ္၊ ကားမသြားရလမ္း၊ ခရီးသည္တင္ယာဥ္သီးသန္႔လမ္း စသျဖင့္ နည္းလမ္းမ်ိဳးစံုသံုးၿပီး ေျဖရွင္းခဲ့ၾကပါတယ္။

    ဘန္ေကာက္မွာ   အငွား ဆိုင္ကယ္ေျပးဆြဲလုပ္ကိုင္ခြင့္ ေပးထားတာဟာ ကားပိတ္ဆို႔မႈ ေလ်ာ့က်ေစတဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခု ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေျမေအာက္ရထား၊ မုိးပ်ံရထားေတြ ေျပးဆြဲတဲ့အတြက္   ဘန္ေကာက္ဟာ ၁၉၉ဝ အလြန္ႏွစ္ေတြကလို   ကားပိတ္ဆို႔မႈ အလြန္အကြ်ံ မျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။

    အင္ဒုိနီးရွားရဲ႕ ဂ်ကာတာၿမိဳ႕မွာေတာ့   ၿမိဳ႕တြင္းသြား မီးရထားေတြကို စနစ္တက်နဲ႔ တိုးျမွင့္ လုပ္ေဆာင္ဖို႔ စီမံကိန္းေတြခ်မွတ္ၿပီး  မုိးပ်ံရထား ေျပးဆဲြႏိုင္ေအာင္လည္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။  ဆိုင္ကယ္ စီးနင္းဖို႔  စနစ္တက် ခြင့္ျပဳေပးခဲ့ၿပီး အလုပ္လုပ္ကိုင္ၾကသူေတြ၊ ေက်ာင္းသားေတြ  ေတာ္ေတာ္ေလး အဆင္ေျပေစခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

    ရန္ကုန္စည္ပင္သာယာေရးေကာ္မတီကေတာ့ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတကာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး ေအဂ်င္စီ (JICA) ရဲ႕ အကူအညီနဲ႔  ခရီးသည္တင္ကားေတြအတြက္ သီးသန္႔လမ္း၊   ကင္မရာတပ္ဆင္ထားတဲ့ ေခတ္မီမီးပြိဳင့္မ်ား ေဆာက္လုပ္ေရး၊  ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ပတ္ မီးရထားလမ္း  အဆင့္ျမွင့္တင္ေရးတို႔ကုိ စီမံေနေၾကာင္း သိရပါတယ္။

    ေရရွည္အဆင္ေျပေစဖို႔ကေတာ့ လုပ္ေဆာင္စရာ အမ်ားအျပားက်န္ေနေသးတယ္လို႔ JICA   အႀကီးတန္းကိုယ္စားလွယ္ စန္ဂ်ိဳအာခီဟီထိုက ဆိုပါတယ္။

    “ကြ်န္ေတာ္တို႔ စည္ပင္ကို တင္ျပထားတဲ့ ၿမိဳ႕ျပသယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးစနစ္ မဟာစီမံကိန္းမွာ ခရီးသည္တင္ကားေတြအတြက္ သီးသန္႔လမ္းစနစ္က ေကာင္းေပမယ့္ ေရတိုအတြက္ပဲ အဆင္ေျပမွာ” လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။

    ခံုးေက်ာ္တံတားကုထံုး
    —————————
    ကားပိတ္ဆို႔မႈရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းရင္း ႏွစ္ခုကေတာ့  စည္းကမ္းမဲ့ေမာင္းႏွင္မႈ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္းလမ္းမ်ားမွာ ကားေတြ ျပည့္ႏွက္ေနမႈတို႔ ျဖစ္တယ္လို႔  ရန္ကုန္တုိင္း ယာဥ္ထိန္းရဲတပ္ဖြဲ႕က ဒုတိယရဲမႉးဝင္းႏိုင္က ေျပာပါတယ္။

    ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က အထင္ကရ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္တစ္ေယာက္ျဖစ္တ့ဲ ေဒါက္တာျမတ္ဉာဏစိုးကလည္း အလားတူ မွတ္ခ်က္ေပးပါတယ္ – ၿမိဳ႕ျပႀကီးရဲ႕ အဂၤါရပ္နဲ႔ မညီျခင္း၊  ယာဥ္ေမာင္း သူေတြ စည္းကမ္းမရွိျခင္းလုိ႔ သူက ဆိုပါတယ္။

    ဒီအေျခအေနမွာပဲ ရန္ကုန္ရဲ႕ လမ္းဆံုတခ်ဳိ႕မွာ  ခံုးေက်ာ္တံတားႀကီးေတြ တည္ေဆာက္ေနတာ ေတြ႔ရမွာပါ။  ခံုးေက်ာ္တံတားမ်ား ေဆာက္လုပ္ျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဝဖန္မႈအမ်ားအျပား ခံေနရေပမယ့္  တုိင္းအစုိးရအဖဲြ႔ဝင္ ဦးေက်ာ္စိုးကေတာ့ ဒီအစီအစဥ္ကို  ကာကြယ္ေျပာဆုိပါတယ္။

    “ခံုုးေက်ာ္တံတား ေဆာက္လိုက္လို႔ ကားက်ပ္မႈေတြ ေပ်ာက္သြားၿပီလားဆိုရင္ေတာ့ အတိုင္းအတာ တစ္ခုထိေတာ့ ေျပေလ်ာ့သြားတယ္လို႔ ဆိုရမယ္။ အရင္ကလည္း က်ပ္တယ္၊ အခု ကားအစီးေရ ျမင့္တက္လာမႈေၾကာင့္ ပိုက်ပ္လာမွာကို ျမင္လို႔ အခုလို ေဆာက္ရတာ” လို႔ ဦးေက်ာ္စုိးက ဆိုပါတယ္။

    ေဒါက္တာျမတ္ဉာဏစုိးကေတာ့  ဒီအစီအစဥ္ကုိ သေဘာမက်ပါဘူး။

    “ခံုးေက်ာ္ကို   လမ္းတစ္ေလွ်ာက္လံုးကို လုပ္ရမွာ။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ ေတာင္နဲ႔ေျမာက္တစ္တန္းလံုး၊ အေရွ႕နဲ႔အေနာက္ တစ္တန္းလံုးနဲ႔ကို အဲဒီလိုလမ္းမ်ိဳး ၄ လမ္းေလာက္ကို လိုအပ္တာ” လို႔ ေဒါက္တာျမတ္ဉာဏစုိးက ေျပာပါတယ္။

    ၿမိဳ႕ေဟာင္းၿမိဳ႕ကြက္အေနအထားနဲ႔ ဆိုရင္ လမ္းပိတ္ဆို႔မႈကို ေျဖရွင္းဖို႔ ခက္ခဲေနဦးမယ္၊ ၿမိဳ႕သစ္ တုိးခ်ဲ႕ တည္ေဆာက္ဖို႔ လုိအပ္မယ္လို႔  ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး၊ ၿမိဳ႕ျပအင္ဂ်င္နီယာဌာနက ဦးျမတ္ကိုကိုက သံုးသပ္ပါတယ္။

    ရန္ကုန္မွာ ယခင္အစိုးရ အဆက္ဆက္က ေဆာက္လုပ္ခဲ့ၾကတဲ့ အထပ္ျမင့္တိုက္ခန္းမ်ားမွာ ကားရပ္နားဖို႔ ေနရာ မပါဝင္ျခင္းကလည္း    ကားလမ္းပိတ္ဆို႔ရတ့ဲ အေၾကာင္းအရင္းတစ္ခု ျဖစ္တယ္လို႔   သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။

    “ၿမိဳ႕နယ္တိုင္းလိုလုိ ကားရပ္နားဖို႔ သီးသန္႔ လုပ္ထားတဲ့ အေဆာက္အဦေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွလည္း ကားေတြကို ရပ္နားဖုိ႔ ေနရာရမွာ။ ၿမိဳ႕တြင္း ၆ ၿမိဳ႕နယ္မွာေတာ့ အဲဒီလို အေဆာက္အဦေတြ ျဖစ္လာဖို႔က ေျမေနရာမရွိေတာ့သလိုျဖစ္ေနတယ္”  လို႔ ဦးျမတ္ကိုကိုက ေျပာလိုက္ပါတယ္။     ။

  • လူကုန္ကူးမႈတြင္းနက္ထဲက အာသံျပည္နယ္ကေလးငယ္မ်ား

    လူကုန္ကူးမႈတြင္းနက္ထဲက အာသံျပည္နယ္ကေလးငယ္မ်ား

    ဇန္န၀ါရီ ၄၊ ၂၀၁၆
    M-Media

    – အာသံျပည္နယ္မွ ကေလးငယ္အမ်ားအျပားတို႔မွာ လုပ္သားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာအလြဲသံုးစားျခင္း၌လည္းေကာင္း အဓမၼတြန္းပို႔ခံေနၾကရ၏။

    in
    ဥတၱရခန္းျပည္နုယ္သို႔ ျပည္တြင္းလုပ္သားအျဖစ္ လူကုန္ကူးခံခဲ့ရေသာ Sukurmoni Mormu ၏ မိသားစု (ဓာတ္ပံု – Sarita Santoshini/Al Jazeera)

    မိမိ၏အိမ္ေရွ႕ ေျခက်င္း၀တ္ထိနစ္ေနေသာ ရႊံ႕ႏြံထဲရပ္လ်က္ လန္ကြတ္တီပတ္ထားသည့္ Kandana Mormu သည္ သူ၏ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ သမီးငယ္ Sukurmoni Mormu မွေျပာဆိုသည္မ်ားအေပၚ စိတ္ရႈပ္ေထြးလ်က္ရိွ၏။ လြန္ခဲ့သည့္ ၇ လတာက ေနာက္ဆံုးျမင္ခဲ့ရသည့္ သူမကို မွတ္မိလက္ခံရန္ သူ႔အေနႏွင့္ အေတာ္အတန္ပင္ ႀကိဳးစားခဲ့ရသည္။

    Mormu ႏွင့္မိသားစုသည္ အိႏိၵယႏိုင္ငံအေရွ႕ေျမာက္ပိုင္း အာသံျပည္နယ္ Kokrajhar ခရိုင္ရိွ ရြာငယ္ေလးတစ္ခုတြင္ ေနထိုင္လ်က္ရိွသည္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ လူမ်ဳိးေရးအဓိကရုဏ္းအတြင္း ေနအိမ္မီးေလာင္ျပာက်ခဲ့ၿပီးေနာက္ သူတို႔သည္ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းတစ္ခု၌ ဆယ္ႏွစ္တာမွ် ခိုနားခဲ့ၾကသည္။ Mormu သည္ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္တြင္ ရြာကိုျပန္ၿပီး လယ္ယာလုပ္ငန္းျပန္စတင္ျခင္း မတိုင္မီ သူ႔ကေလးငယ္မ်ား၏ ပညာေရးႏွင့္ေကၽြးေမြးစားရိတ္အတြက္ ႀကံဳသလို လုပ္ကိုင္အသက္ဆက္ခဲ့ရသည္။ သို႔တေစလည္း သူတို႔မိသားစုထံ ဆင္းရဲမြဲေတမႈကပ္ဆိုး ဆိုက္ကပ္ေနဆဲ။

    ဇြန္လ၏ညေနခင္းတစ္ခုတြင္ သူသည္ ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာသမီးငယ္ကို ရွာရန္ အိမ္သို႔ျပန္ေရာက္လာသည္။

    “ကၽြန္ေတာ္ သူမကို ေနရာအႏွံ႔ရွာခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ အနီးအနားရြာက လူတစ္ေယာက္က သူမနဲ႔ သူမရဲ႕သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ကို အလုပ္ေကာင္းေကာင္းတစ္ခုရေအာင္လုပ္ေပးမယ္ဆိုၿပီး ေဒလီၿမိဳ႕ကို ျဖားေယာင္းေသြးေဆာင္ ေခၚယူသြားခဲ့တယ္လို႔ သိခဲ့ရတယ္။ အဲ့ဒီလူလည္း ဒီေန႔ထိ ေပ်ာက္ဆံုးေနဆဲျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ဘာတတ္ႏိုင္မွာလဲဗ်ာ။ သူမ ျပန္လာဖို႔ကို ထိုင္ေစာင့္ေနယံုပဲ ရိွေတာ့တာေပါ့” ဟူ၍ Mormu က ေျပာျပသည္။

    အမ်ဳိးသမီးမ်ားႏွင့္ ကေလးသူငယ္မ်ားအေပၚ အလြဲသံုးစားျပဳျခင္းကို ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ေပးေနေသာ နယ္ခံ NGO တစ္ခုျဖစ္သည့္ Nedan Foundation ၏အဆိုအရ Mormu ၏ သမီးမွာ အိႏိၵယေျမာက္ပိုင္း ဥတၱရခန္းျပည္နယ္ရိွ မိသားစုတစ္ခုထံ အိမ္ေစအလုပ္လုပ္ေနခဲ့ရၿပီး လြန္ခဲ့သည့္တစ္လခန္႔က ကယ္တင္ခံခဲ့ရသည္။ ထို႔ေနာက္ အာဏာပိုင္မ်ားမွ ေဘးမသီရန္မခ ေနရပ္သို႔ ျပန္ပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္ေရးအတြက္ သူမသည္ ေဒလီၿမိဳ႕ရိွ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးစင္တာတစ္ခုတြင္ ေစာင့္စားေနထိုင္ခဲ့ရသည္။

    အာသံျပည္နယ္မွ ဆင္းရဲမြဲေတမႈႏွင့္ ကေလးကုန္ကူးျခင္း

    အိႏိၵယ၌ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ကေလးသူငယ္မ်ား ေလးေသာင္းမွ ေလးေသာင္းခြဲအထိ ေပ်ာက္ဆံုးေလ့ရိွေၾကာင္း စာရင္းအင္းမ်ားအရ သိရိွရသည္။ အလားတူ ကေလးသူငယ္မ်ားေပ်ာက္ဆံုးရသည့္အျဖစ္ကို အာသံျပည္နယ္အတြင္း ေန႔စဥ္မရိုးႏိုင္ေအာင္ အမွန္တကယ္ ျမင္ေတြ႕ေနရသည္။

    ေအာက္တိုဘာလက ကေလးသူငယ္မ်ားအခြင့္အေရးေဆြးေႏြးမႈကာလအတြင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ ရာဇ၀တ္မႈမ်ားစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ေရး႒ာန၏အစီရင္ခံစာတစ္ရပ္တြင္ အာသံျပည္နယ္မွ ကေလးငယ္ေပါင္း အနည္းဆံုး ၄၇၅၄ ဦးမွာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ကတည္းက ေပ်ာက္ဆံုးသြားေၾကာင္း၊ ၎တို႔အနက္ ၂၇၅၃ ဦးမွာ မိန္းကေလးမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ ကေလးကုန္ကူးမႈမ်ား၌ အဓိကအေၾကာင္းရင္းတစ္ခုက လုပ္သားအျဖစ္ေစခိုင္းရန္ႏွင့္ လိင္အလြဲသံုးစားျပဳရန္အတြက္ျဖစ္သည္။ ယမန္ႏွစ္တစ္ႏွစ္တည္းပင္ အနည္းဆံုး မိန္းကေလး ၁၂၉ ဦးမွာ ျပည့္တန္ဆာမ်ားအျဖစ္ လူကုန္ကူးသူမ်ားက အဓမၼခိုင္းေစခဲ့ေၾကာင္း အစီရင္ခံစာကဆိုထားသည္။

    အာသံျပည္နယ္၏ စီးပြားေရး ခၽြတ္ၿခံဳက်မႈႏွင့္ လူမ်ဳိးေရးတင္းမာမႈမ်ားသမိုင္းေၾကာင္းက ၎နယ္သားအလံုးအရင္းကို လူကုန္ကူးမႈ၏သားေကာင္ဘ၀သို႔ေရာက္ေအာင္ တြန္းပို႔ခဲ့သည္။

    လူမ်ဳိးေရးအၾကမ္းဖက္မႈအျပင္ တအံုတက်င္း ေနရာေရႊ႕ေျပာင္းျခင္းကိုျဖစ္ပြားေစေသာ ႏွစ္စဥ္ေရလႊမ္းမိုးမႈ၏အက်ဳိးဆက္အားျဖင့္ လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာတို႔သည္ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္၍ မၾကာခဏဆိုသလို စုတ္ခ်ာခ်ာကယ္ဆယ္ေရးစခန္းမ်ား၌ အကန္႔အသတ္မရိွ ေနထိုင္ၾကရေလ့ရိွသည္။

    အာသံနယ္မွ လၻက္လုပ္ငန္းအက်ဳိးဆက္မ်ား

    အာသံျပည္နယ္တြင္ အႀကီးအက်ယ္ေရလႊမ္းမႈေၾကာင့္ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားစြာ ပ်က္စီးၿပီး ဆင္းရဲတြင္းနက္ေနရသည့္ နယ္သားမ်ားအဖို႔ ျပႆနာပိုမို ႀကီးမားတိုးပြားလ်က္ရိွ၏ (ဓာတ္ပံု – EPA/STR)

    ဆင္းရဲတြင္းနက္ေနရသည့္ ေနာက္ထပ္အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုမွာ အာသံျပည္နယ္၌ ၁၉၅၁ အလုပ္အကိုင္စီမံေနရာခ်ထားေရးအက္ဥပေဒကို အာဏာပိုင္မ်ားက ၾကပ္မတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အာသံျပည္နယ္၏လၻက္နယ္ေျမအမ်ားအျပားရိွ လုပ္ငန္းခြင္တို႔တြင္ လုပ္အားခနိမ့္က်လွေၾကာင္း၊ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရးဆိုင္ရာျဖည့္ဆည္းေပးမႈကင္းမဲ့ေနေၾကာင္း ဆင္းရဲမြဲေတမႈတိုက္ဖ်က္ေရးကို ေဆာင္ရြက္ေနေသာ NGO တစ္ခုျဖစ္သည့္ Action Aid က တင္ျပထားသည္။

    အာသံျပည္နယ္ လၻက္ခင္းလုပ္သားမ်ားေရးရာ၀န္ႀကီး Atuwa Munda က စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ား ရိွေနလင့္္ကစား လၻက္လုပ္ငန္းရွင္ကုမၸဏီမ်ားသည္ အဆိုပါဥပေဒအား တာ၀န္ခံလိုက္နာရန္ အႀကီးအက်ယ္ ပ်က္ကြက္လ်က္ရိွသည္ဟု အလ္ဂ်ဇီးရားသို႔ ေျပာၾကားသည္။

    “သူတို႔တစ္ေတြ ေဆး၀ါးကုသမႈဆိုင္ရာ၊ ပညာေရးဆိုင္ရာျဖည့္ဆည္းမႈ မေပးျခင္းဆိုတဲ့အခ်က္ကိုပင္လွ်င္ ဥပေဒခ်ဳိးေဖာက္မႈအတြက္ ဥပေဒအရ တင္းၾကပ္စြာ အေရးယူေဆာင္ရြက္တဲ့စနစ္မ်ဳိး ရိွမေနဘူး။ ဥပေဒထဲမွာ ယိုေပါက္ဂယ္ေပါက္ အမ်ားအျပားရိွေနပါတယ္။ အဲ့ဒီအေပၚ ကုမၸဏီေတြက ေခါင္းပုံျဖတ္အျမတ္ထုတ္ေနၾကပါတယ္။ လၻက္ၿခံေတြထဲက အေျခအေနေတြ တိုးတက္ျမင့္မားလာေစမယ့္ ဥပေဒမ်ားျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲႏိုင္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္”။

    သို႔သာမကေသး။ လြန္ခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအတြင္း အထူးသျဖင့္ Lakhimpur ခရိုင္မွ လၻက္ၿခံလုပ္ငန္းရွင္ အမ်ားအျပားသည္ လုပ္သားတို႔ကို ၀င္ေငြလစာႏွင့္ မိသားစုေထာက္ပံ့မႈ မေပးဘဲ ပိတ္သိမ္းခဲ့ၾကေၾကာင္း အဆိုပါနယ္၌ ၁၈ ႏွစ္တာမွ် လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားမႈေဆာင္ရြက္သူ လူ႔အခြင့္အေရးဆုရွင္ Hasina Kharbhih ၏ အဆိုအရ သိရသည္။

    ကေလးလုပ္သားျပႆနာ

    အဆိုပါအေနအထားမ်ား၌ မိသားစုအမ်ားအျပားတို႔က မိမိတို႔ကေလးငယ္မ်ားကို လုပ္ငန္းခြင္သို႔ လိုလိုလားလား၀င္ေရာက္ေစၾကသည္။ ကေလးငယ္တို႔မွာ အိမ္သို႔ ေငြျပန္မပို႔ေပးႏိုင္သည္သာမက ပ်က္စီးနစ္နာကုန္မည္ကိုလည္း သတိမမူမိၾကေခ်။

    ၾကားပြဲစားမ်ား၊ တရားမ၀င္ အတည္တက်မရိွသည့္ ေအဂ်င္စီမ်ားမွတဆင့္ ကေလးသူငယ္တို႔သည္ မြန္ဘိုင္းႏွင့္ ေဒလီ စေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံေဒသအသီးသီးထံ အိမ္ေစမ်ားအျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စက္ရံုလုပ္သားအျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပည့္တန္ဆာလမ္းေၾကာင္းသို႔လည္းေကာင္း ပို႔ေဆာင္ခံေနၾကရသည္။

    “လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္အနည္းငယ္က ကပ္လ်က္ရိွတဲ့ နာဂါလန္းျပည္နယ္ဆီ ကေလးငယ္ေတြကို ေျပာင္းေရႊ႕ပို႔ေဆာင္ေနတာ၊ အစိုးရအရာရိွေနအိမ္မွာ အိမ္ေစအျဖစ္ လုပ္ကိုင္ေစတာကိုပင္လွ်င္ ကၽြန္မတို႔ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ရေသးတယ္။ လုပ္ခလစာေပးသလို ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ဆက္ဆံပါတယ္လို႔ သူတို႔က ဆိုၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကေလးလုပ္သားဆိုတာ ရာဇ၀တ္မႈမကင္းတဲ့လုပ္ရပ္အျဖစ္ စာရင္း၀င္ေနဆဲပါ” ဟု Hasina Kharbhih က ဆိုသည္။

    အဓမၼ ထိမ္းျမားေစမႈမ်ား

    ေနာက္ထပ္ စိုးရိမ္ဖြယ္ျပႆနာရိွေသးေၾကာင္း၊ ၎မွာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အခ်ဳိးမညီမွ်မႈေၾကာင့္ ဟရ္ယာနာ၊ ဥတၱားပရာဒက္ရွ္ႏွင့္ ရာဂ်တ္စတာန္း ျပည္နယ္မ်ား၌ သတို႔သမီးလိုအပ္ခ်က္ မ်ားျပားေနေၾကာင္း၊ မိန္းကေလးငယ္မ်ားမွာ ထိုေဒသမ်ားထံ အဓမၼထိမ္းျမားေစရန္ လူကုန္ကူးခံေနရေၾကာင္း သူမက ျဖည့္စြက္ေျပာၾကားသည္။

    ထိုခင္ပြန္းသည္အမ်ဳိးသားတို႔မွာလည္း အပို၀င္ေငြရရန္ ၎တို႔၏ဇနီးမယားမ်ားကို ပ်က္စီးမႈသို႔ တြန္းပို႔ေလ့ရိွတတ္ေသး၏။ ထိမ္းျမားၿပီးသည့္ေနာက္၀ယ္ ခိုင္မာမႈမဲ့ေအဂ်င္စီမ်ားမွတဆင့္ျဖစ္ေစ၊ ခင္ပြန္းသည္မ်ားမွ တိုက္ရိုက္ျဖစ္ေစ ဇနီးမယားတို႔အား ေငြကၽြန္အိမ္ေစမ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ျပည့္တန္ဆာမ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း ပို႔လႊတ္ခိုင္းေစတတ္ၾက၏။ ထိုမိန္းမငယ္မ်ားမွာ ေျခရာေပ်ာက္သြားတတ္ၾကသည္ သို႔တည္းမဟုတ္ ႏွစ္အနည္းငယ္ၾကာၿပီးလွ်င္ တစ္ပါးေယာက္်ားမ်ားထံ ဇနီးမယားအျဖစ္ ထပ္မံေရာင္းခ်ခံရေလ့ရိွကုန္သည္။

    ထပ္ဆင့္ဆိုရပါလွ်င္ အဆိုပါလူကုန္ကူးမႈအတြက္ အာသံနယ္မွာ အဓိကၾကားစခန္းျဖစ္ေနျခင္းက ကေလးသူငယ္မ်ားစြာအဖို႔ အႏၲရာယ္တြင္းမွ မလြတ္ႏိုင္ေအာင္ျဖစ္ေနရ၏။ ထိုျပည္နယ္သည္ အိႏိၵယအေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းမွ အိမ္နီးခ်င္းအေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ ဘူတန္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔ႏွင့္ နယ္နမိတ္ဆက္စပ္လ်က္ရိွသည္။ အိႏိၵယ၊ ျမန္မာ၊ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားအၾကား ေဒသတြင္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈအားေကာင္းခိုင္မာေရးႏွင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာပဋိညာဥ္တစ္ရပ္ ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေနာက္ သံုးႏိုင္ငံ အေ၀းေျပးလမ္းမတစ္ခုကို ၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ရန္ စီစဥ္ထားၾကသည္။

    ၎စီမံကိန္းက ကေလးသူငယ္လူကုန္ကူးျခင္းလုပ္ငန္းကို တဟုန္ထိုး ပိုမိုတိုးျမင့္လာေစႏိုင္ေၾကာင္း အာသံျပည္နယ္၏အႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ေတာ္ ဂူ၀ါဟာတီ အေျခစိုက္ လူမႈအေရးလႈပ္ရွားသူ Miguel Queah က ဆို၏။

    “အစိုးရအဖြဲ႕အေနနဲ႔ အႀကီးဆံုးျမင္ကြင္းကို ၾကည့္ရႈသံုးသပ္ဖို႔ ပ်က္ကြက္ေနပါတယ္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုတာ လိုအပ္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ အေကာင္းဆံုးဆက္သြယ္ေရးေၾကာင့္ ျဖစ္လာလတၱံ႕ေသာ ျပႆနာေတြ၊ သူတို႔အေပၚ တင္ရိွမယ့္ လုပ္ငန္းေတြအေပၚ သတိကရုျပဳဖို႔ကလည္း ထပ္တူထပ္မွ် အေရးႀကီးပါတယ္”။

    အာသံမွ လူမ်ဳိးေရးအၾကမ္းဖက္မႈသည္္လည္း ေနရပ္ေျပာင္းေရႊ႕ျခင္းႏွင့္ ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းတစ္ရပ္ ျဖစ္ေနသည္။ (ဓာတ္ပံု – EPA/STR)

    ကေလးသူငယ္မ်ား၏အခြင့္အေရး ကာကြယ္ေပး

    အိႏိၵယ၌ ကေလးသူငယ္အခြင့္အေရးမ်ားကို အကာအကြယ္ေပးသည့္ဥပေဒ အမ်ားအျပားရိွေသာ္လည္း ရံဖန္ရံခါမွသာ ၾကပ္ၾကပ္မတ္မတ္ က်င့္သံုးေလ့ရိွၾကသည္။

    ၂၀၁၂ ကေလးသူငယ္မ်ားကို လိင္ပိုင္းအလြဲသံုးစားျပဳမႈဆုိင္ရာ အက္ဥပေဒေအာက္ရိွ အမႈမ်ားကို လိုက္လံေဖာ္ထုတ္အေရးယူရန္ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္တို႔သည္ အျပည့္အ၀ အားစိုက္ေဆာင္ရြက္မႈမရိွပါဟု အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ အမည္မေဖာ္လိုေသာ တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူတစ္ဦးက အလ္ဂ်ဇီးရားသို႔ ေျပာျပသည္။

    “ဒုစရိုက္က်ဴးလြန္ရာေဒသမ်ားဆီကို သူတို႔က စံုစမ္းေရးအဖြဲ႕ေတြ ေစလႊတ္ဖို႔ ဆႏၵ မရိွၾကဘူး။ ပိုၿပီးဆိုး၀ါးတာကေတာ့ နယ္ခံရဲေတြဟာ ကၽြန္ေတာ့္နယ္ပယ္ထဲက ဒုစရိုက္မႈေတြ စြဲခ်က္မတင္ႏိုင္ေအာင္ မၾကာခဏ ကၽြန္ေတာ့္ကို တားဆီးေနၾကတာပါပဲ။ ေနရာအႏွံ႔မွာ ဒီဒုစရိုက္မႈေတြ ႀကီးစိုးေနတာေၾကာင့္လို႔ ဆိုၾကတယ္။ အဆံုးတစ္ေန႔မွာ ဒီလိုအမႈမ်ဳိးေတြ ရံုးတင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ အျမင့္ဆံုးအာဏာပိုင္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္ ဆက္သြယ္ထားပါတယ္”။

    အာသံျပည္နယ္ရဲခ်ဳပ္ကမူ ၎လူမႈလႈပ္ရွားသူ၏အဆိုကို လက္မခံဘဲ ၎တို႔မွာ သီးသန္႔ျဖစ္ရပ္မ်ား ဟူ၍ ဆိုသည္။

    “ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕အရည္အေသြး ျမွင့္တင္ႏိုင္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႀကိဳးစားေနၾကပါတယ္။ UNICEF လို အသင္းအဖြဲ႕မ်ားစြာရဲ႕အကူအညီနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕အရာရိွမ်ားကို ဥပေဒေရးရာ သင္တန္းေတြေပးေနပါတယ္။ ကေလးသူငယ္ကုန္ကူးမႈေတြကို တိုက္ဖ်က္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အျပင္းအထန္ လုပ္ေဆာင္လ်က္ရိွပါတယ္။ ကေလးသူငယ္ဆိုင္ရာ ဒုစရိုက္မႈမ်ားနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လက္ခံရရိွတဲ့ အီးေမးေတြ၊ အေၾကာင္းၾကားခ်က္ေတြအေပၚမွာပင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေလးထားဦးစားေပးေနၾကတာပါ”။

    သို႔ေသာ္ Nedan Foundation မွ Digambar Narzary က ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္တို႔၏ ျပဳမူေဆာင္ရြက္မည့္ အရည္အေသြးဆိုသည္ကို ေမးခြန္းထုတ္လိုက္ပါသည္။

    “ျပည္နယ္တြင္း လူကုန္ကူးမႈတိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕ ၁၄ ခုအနက္ အဖြဲ႕ ၅ ဖြဲ႕သာလွ်င္ တစ္ႏွစ္အတြက္ ရံပံုေငြ ေဒၚလာ ၁၄၉၅ သာသာပဲ ရရိွေနတယ္ဆိုတာ လူတိုင္း သိေနၾကပါတယ္။ ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ ေငြေၾကးမရိွေတာ့ရင္ သူတို႔အေပၚ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘယ္ေလာက္အထိ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထားႏိုင္ေတာ့မွာလဲ”။

    ႏိုင္ငံ၏ ျပစ္မႈမွတ္တမ္းဗ်ဴရို – NCRB ၏အဆိုအရ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ အာသံျပည္နယ္၌ တရားမ၀င္လူကုန္ကူးမႈကာကြယ္ေရး ဥပေဒအရ မွတ္တမ္းျပဳထားသည္မွာ အမႈ ၁၈ ခုသာရိွသည္ဟု သိရ၏။ အာသံျပည္နယ္တြင္ ၂၀၁၀ မွ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြင္း လိင္ကုန္ကူးမႈအတြက္ လူေပါင္း ၅၀၁ ဦးကို ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခဲ့သည္ဟု ထုတ္ျပန္ေသာ္လည္း ၎မွာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ႏႈန္း၏ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရိွေနေပသည္။

    ပညာေရးက႑

    အာသံျပည္နယ္ ကေလးသူငယ္အခြင့္အေရးကာကြယ္ေရးေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ Runumi Gogoi က ကေလးသူငယ္ကုန္ကူးမႈသည္ လူမႈဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံခ်က္မ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ ညံ့ဖ်င္းျခင္း၊ ျပည္နယ္ေဒသအမ်ားစုထံ၌ ေပါက္ေရာက္မႈ မရိွျခင္းတို႔ႏွင့္ အျပန္အလွန္တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ေနသည္ဟု သံုးသပ္ထား၏။

    “ဘူတန္ႏိုင္ငံနယ္စပ္အနီးမွာတည္ရိွေနတဲ့ Kokrajhar ေဒသအခ်ဳိ႕ကလူေတြဟာ ႀကိဳး၀ိုင္းသစ္ေတာေနရာမ်ားအတြင္း အစိုးရဆီက ဘာအေထာက္အပံ့မွ မရရိွဘဲ ေနထိုင္ေနၾကရတယ္။ ဒီလို အစြန္းအဖ်ားေဒသေတြ၊ ဘာသာေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြထဲမွာ ပညာေရးနဲ႔ ဘ၀စိုေျပေရး မက္လံုးေတြသံုးၿပီး ကေလးသူငယ္မ်ားကို ၿမိဳ႕ႀကီးေတြဆီ ပို႔ေဆာင္(လူကုန္ကူး)ေနၾကပါတယ္” ဟု သူမက ေထာက္ျပ၏။

    အသက္ ၆ ႏွစ္မွ ၁၄ ႏွစ္အတြင္း အိႏိၵယကေလးငယ္မ်ားသည္ မသင္မေနရအခမဲ့ပညာေရးစနစ္၏ အခြင့္အေရးကို ပညာေရးဥပေဒေအာက္မွ ခံစားခြင့္ ရိွၾကသည္။ သို႔ေသာ္ အာသံျပည္နယ္ ေက်းရြာမ်ားရိွ အစိုးရေက်ာင္းမ်ား၌ ကေလးတို႔၏ အဆိုပါလိုအပ္ခ်က္မ်ားကို မျဖည့္စြမ္းေပးႏိုင္ၾက။ ဤသည္မွာလည္း ဥပေဒခ်ဳိးေဖာက္မႈ စာရင္း၀င္ေနေပသည္။

    အာသံျပည္နယ္မွ ဆရာဆရာမ အေျမာက္အမ်ားတို႔သည္လည္း လေပါင္းမ်ားစြာ လခ မရရိွၾက။ စာသင္ေက်ာင္း ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္း၌ ၀င္းတံတိုင္းနံရံမ်ား၊ အမ်ဳိးသမီးသန္႔စင္ခန္းမ်ား မရိွၾကသည့္အျပင္ ဆရာ-ေက်ာင္းသား ဦးေရ အခ်ဳိးအစား မမွ်မတ ျဖစ္ေနရသည္ဟု Gogoi က ဆိုသည္။

    ဒဏ္ေပးဆံုးမျခင္းတို႔မွာလည္း မျမင္ခ်င္မွအဆံုး ျဖစ္ေနၾကၿပီး၊ အမ်ဳိးသားစီမံကိန္းအရ အစိုးရေက်ာင္းမ်ားက ျပဳလုပ္ေပးရမည္ျဖစ္ေသာ ေန႔လည္စာေကၽြးေမြးျခင္းမွာလည္း ရံဖန္ရံခါမွသာ ေဆာင္ရြက္ေလ့ရိွၾကသည္။

    “လူမ်ဳိးေရးအဓိကရုဏ္း သို႔မဟုတ္ သဘာ၀ေဘးဒဏ္တစ္ရပ္ရပ္ ႀကံဳဆံုခ့ဲဖူးၿပီး ကရုမစိုက္တတ္တဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ထဲ ေနထိုင္ေနရသူ သို႔မဟုတ္ ေက်ာင္းတက္ေနရသူ ကေလးငယ္တစ္ဦးအဖို႔ အလြန္အကၽြံ ပ်က္စီးမႈ ျဖစ္သြားေစႏိုင္ပါတယ္” ဟု Miguel Queah က ထပ္၍ ေျပာျပပါသည္။

    Phoolmoni Hemrom (၁၅ ႏွစ္)သည္ ေဒလီၿမိဳ႕တြင္ ၂ ႏွစ္အထိ အိမ္ေစအျဖစ္လုပ္ကိုင္ခဲ့ၿပီး Kokrajhar ရိွ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းမွတဆင့္ မၾကာေသးမီက ေနရပ္သို႔ျပန္ေရာက္လာသည္။ သူမသည္ စကားမ်ားမ်ား မဆိုဘဲ “ကၽြန္မ ေက်ာင္းျပန္တက္ေတာ့မယ္” ဟုသာ မသဲမကြဲ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

    Hemrom သည္ လူကုန္ကူးခံရၿပီးေနာက္ ကယ္တင္လြတ္ေျမာက္လာေသာ ကေလးငယ္ရာေပါင္းမ်ားစြာအနက္မွ တစ္ဦးအပါအ၀င္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုကေလးငယ္မ်ားသည္ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ သူတို႔ႀကံဳဆံုခဲ့ရသည့္အျဖစ္ဆိုးအေပၚ စာနာေသာအားျဖင့္ နစ္နာေၾကးေသာ္လည္းေကာင္း တစ္စံုတစ္ရာမွ်ပင္ မရရိွမခံစားခဲ့ၾကရေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း လူကုန္ကူးမႈ၏သားေကာင္ဘ၀သို႔ ေနာက္ထပ္တဖန္ ျပန္လည္သက္ဆင္းမိၾက၏။

    လူ႔အခြင့္အေရးဆုရွင္ Kharbhih က ဤသို႔ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။

    “ကၽြန္မတို႔ကေတာ့ ကေလးငယ္ေတြကို ဆက္လက္ ကယ္ဆယ္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အစိုးရဖက္က သူတို႔ကို ပညာေပးတာ၊ အခြင့္အေရးေပးတာမ်ဳိးကို ထိထိေရာက္ေရာက္ မေဆာင္ရြက္ေပးသမွ်ေတာ့ ဒီျပႆနာေတြ ဆက္လက္တည္ရိွေနပါလိမ့္မယ္”။

    (Source: Al Jazeera Sarita Santoshini ၏ Children of Assam forced into labour, prostitution ေဆာင္းပါးကို ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုသည္။)

  • ကင္ညာမြတ္စ္လင္မ္မ်ားက ကမာၻကိုေပးအပ္လိုက္သည့္ ခရစၥမတ္ႏွင့္ ၂၀၁၆ ႏွစ္သစ္လက္ေဆာင္မြန္

    ကင္ညာမြတ္စ္လင္မ္မ်ားက ကမာၻကိုေပးအပ္လိုက္သည့္ ခရစၥမတ္ႏွင့္ ၂၀၁၆ ႏွစ္သစ္လက္ေဆာင္မြန္

    ဇန္န၀ါရီ ၃၊ ၂၀၁၆

    M-Media

    kenya
    – အၾကမ္းဖက္လိႈင္း တစ္ႏွစ္တာကာလ လြန္ေျမာက္ၿပီးေနာက္ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္းသည္ လူသားတို႔၏ ဘာသာတရာမ်ားအၾကား ေရွာင္ဖယ္မရႏိုင္ေသာကိစၥတစ္ရပ္အျဖစ္ လူအခ်ဳိ႕အား ယူဆလက္ခံသြားေစသည္၌ ကင္ညာအေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းရိွ ဘတ္စ္ကားခရီးသည္မြတ္စ္လင္မ္လူတစ္စုက ကၽြန္ေတာ္တို႔အားလံုးကို ခရစၥမတ္ႏွင့္ ႏွစ္သစ္ကူးလက္ေဆာင္တစ္ရပ္အား ေဆာင္ၾကဥ္းေပးလိုက္ပါသည္။

    ဒီဇင္ဘာ ၂၁ ရက္ မန္ဒီရာၿမိဳ႕အနီး ဘတ္စ္ကားတစ္စင္းကို အလ္ရွဘာ့ဘ္ လက္နက္ကိုင္အစြန္းေရာက္မ်ားမွ စီးနင္းခဲ့၏။ လက္ရိွႏွစ္မ်ားအတြင္း ကင္ညာႏိုင္ငံသားတို႔အေပၚ စိတ္လိုက္မာန္ပါ ထပ္ျပန္တလဲ ျပဳလုပ္ေနခဲ့ေသာ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားအတိုင္း ၎တို႔က ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ခရီးသည္မ်ားကို ကြပ္မ်က္ႏိုင္ရန္အတြက္ မြတ္စ္လင္မ္တို႔အား သီးျခားခြဲေနဖို႔ ခိုင္းေစခဲ့ၾကသည္။

    သို႔ေသာ္ မြတ္စ္လင္မ္ခရီးသည္မ်ားသည္ ၎တို႔ႏွင့္တစ္နယ္တည္းသားျဖစ္သည့္ ခရစ္ယာန္မ်ားကို လူအစုအေ၀းျဖင့္ ၀ိုင္းရံကာကြယ္လိုက္ၾကသည္။ ၎ေနာက္ သတ္မည္ဆိုလွ်င္ မြတ္စ္လင္မ္ေရာ ခရစ္ယာန္မ်ားကိုပါ မခြဲမျခား ကားတစ္စီးလံုး သတ္ျဖတ္လိုက္ၾကရန္ သူတို႔က တိုက္ခိုက္ေရးသမားတို႔အား ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ မြတ္စ္လင္မ္အမ်ဳိးသမီးတို႔က သူမတို႔၏အစဥ္အလာဦးေခါင္းၿခံဳပု၀ါမ်ားကို ဖယ္ရွား၍ မြတ္စ္လင္မ္မဟုတ္သူအမ်ဳိးသမီးတို႔ထံ အကာအကြယ္ျဖစ္ေစေရးအလို႔ငွာ လက္ကမ္းေပးလိုက္ၾကကုန္၏။

    ဤကင္ညာသားတို႔သည္ ၎တို႔၏ခရစ္ယာန္မိတ္ေဆြမ်ားအတြက္ အကာအကြယ္ျပဳေပးျခင္းျဖင့္ အေကာင္းဆံုးေသာလက္ေဆာင္ ေပးလိုက္ေခ်ၿပီ။

    ကင္ညာလူ႔အဖြဲ႕အစည္းသည္ ခရစ္ယာန္ လူမ်ားစု ျဖစ္ေသာ္လည္း မြတ္စ္လင္မ္၊ ဘဟာအီ၊ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ အာဖရိကန္ရိုးရာကိုးကြယ္မႈဆိုင္ရာ လူ႔အစုအေ၀းတို႔က ကင္ညာျပည္သူမ်ားအၾကား ယဥ္ေက်းမႈ၊ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရးက႑မ်ားတြင္ အေရးပါေနၾက၏။

    ဘာသာတရားမ်ားဆိုင္ရာ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းတို႔၏ ေပါင္းကူးတံတားတစ္ခုအျဖစ္ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ Inter-Religious Council of Kenya ကဲ့သို႔ အသင္းအဖြဲ႕ႀကီးမ်ားက ကင္ညာလူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ ကာလရွည္ သဟဇာတျဖစ္ျခင္းႏွင့္ စုေပါင္းေနထိုင္ျခင္းအေၾကာင္းကို အားသြန္ခြန္စိုက္ ေဆာင္ရြက္ေျပာဆိုေနၾကသည္။

    တစ္စထက္တစ္စ ဒုကၡႏွင့္ေဒါသ အရွိန္ျမင့္လာေသာ ေလာက၀န္းက်င္တစ္ရပ္၌ အစြန္းေရာက္၀ါဒအေပၚ စုစည္းညီညြတ္မႈ၏စြမ္းပကားျဖင့္ ေအာင္ႏိုင္ေၾကာင္း ယင္းအျဖစ္က ကၽြန္ေတာ္တို႔အားလံုးကို သတိေပးႏိႈးေဆာ္လိုက္ေပ၏။

    ကမာၻ႕မြတ္စ္လင္မ္ဦးေရ သန္းေပါင္း ၁၆၀၀ မွ အမ်ားစုတို႔က အၾကမ္းဖက္မႈအေျခတည္ သာသနာ့အေတြးအျမင္ကို ဆန္႔က်င္လ်က္ရိွၾကရာ မြတ္စ္လင္မ္ခရီးသည္တို႔၏ ေသနတ္ေျပာင္း၀ေရွ႕ မားမားမတ္မတ္ရပ္လ်က္ ရဲ၀ံ့စြန္႔စားမႈမ်ားေၾကာင့္ အစြန္းေရာက္အုပ္စုမ်ားက ခရစ္ယာန္ႏွင့္ မြတ္စ္လင္မ္တို႔ကို ခြဲျခားမရႏိုင္ေတာ့ေပ။

    ကမာၻ႕လူဦးေရအမ်ားျပားဆံုး ဘာသာေရးႏွစ္ရပ္၏ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက သဟဇာတသင့္ျမတ္မႈႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို တူညီစြာ ျပသက်င့္သံုးႏိုင္ပါလွ်င္ ဘာသာေရး သို႔မဟုတ္ လူမ်ဳိးေရးဆိုင္ရာ အျခားအုပ္စုကြဲမ်ားအေပၚ ေအာင္ျမင္လႊမ္းမိုးႏိုင္ပါသည္။

    မြတ္စ္လင္မ္ႏွင့္ ခရစ္ယာန္တို႔၏ အျပန္အလွန္ေလးစားအသိအမွတ္ျပဳမႈသည္ အေရွ႕အာဖရိက၌ ၇ ရာစုကတည္းက အမွန္ပင္ အျမစ္တြယ္ခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ထိုကာလအတြင္း ေရွးဦးမြတ္စ္လင္မ္မ်ားသည္ Axum မည္ေသာ ေရွးေဟာင္းခရစ္ယာန္ဘုရင့္နယ္ေျမသို႔ ထြက္ေျပးလာခ့ဲၿပီး ဒုကၡသည္မ်ားအျဖစ္ ခိုလႈံကာကြယ္မႈ ရရိွခဲ့ၾက၏။ ယင္းျဖစ္ရပ္မွာ (ေရွးဦးမြတ္စ္လင္မ္တို႔၏) ပထမဆံုး ဟိဂ်္ရဟ္(ဇာတိစြန္႔ခရီး)ဟု ေက်ာ္ၾကားထင္ရွား၏။

    ေတာႀကိဳအံုၾကားလမ္းေဘးတစ္ေနရာမွ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈအေျခတည္ ဤအံတုခ်က္လုပ္ရပ္သည္ ကင္ညာတြင္သာ သီးျခားျဖစ္ေသာ ျဖစ္အင္မဟုတ္။ ေဒသႏၲရဆိုင္ရာ ခြဲျခားမႈ အံုၾကြလာသည္ႏွင့္အမွ် ၎တိုင္းျပည္၏ မတူကြဲျပားေသာ လူမ်ဳိးေရးႏွင့္ ဘာသာေရးအသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ားအၾကား သဟဇာတျဖစ္မႈႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမွာလည္း မတ္ေစာက္ျမင့္တက္လာတတ္ေပသည္။

    ယခုႏွစ္မ်ားအတြင္း ႏိုင္ရိုဘီ၊ ဂါရစ္ဆာႏွင့္ အျခားျပည္တြင္းေဒသမ်ားသည္လည္း အၾကမ္းဖက္သမားတို႔၏ တိုက္ခိုက္မႈကို ခါးသည္းစြာ ခံစားခဲ့ၾကရသည္။ သို႔ျဖင့္ လူငယ္မ်ားအၾကား တစ္ယူသန္၀ါဒ မျပန္႔ႏွံ႔ေအာင္ ကာကြယ္သည့္အေနျဖင့္ ေဒသခံအမ်ဳိးသမီးမ်ားက “နယ္စည္းမျခား ညီအစ္မမ်ား” အသင္းကို ထူေထာင္ခ့ဲၾက၏။ သူတို႔သည္လည္း ကင္ညာရဲတပ္ဖြဲ႕မ်ားအတြက္ အေကာင္းဆံုး အကူအညီေပးႏိုင္ရန္ ကင္ညာအမတ္မ်ားကို တြန္းအားေပးစည္းရံုးထားၾကသည္။

    အဆိုပါ မန္ဒီရာအရပ္မွ သတၱိရိွရိွစာနာမႈတရားလုပ္ရပ္ကဲ့သို႔ေသာအရာမ်ားကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ မၾကာခဏ သတိလက္လြတ္ျဖစ္ၾကေလ့ရိွသည္။ ေဖေဖာ္၀ါရီလက ေနာ္ေ၀းတြင္ ဂ်ဴးတို႔အေပၚ အစြန္းေရာက္တိုက္ခိုက္မႈကို ရႈတ္ခ်ဆန္႔က်င္ေသာအားျဖင့္ မြတ္စ္လင္မ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္တို႔သည္ ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းတစ္ခုအား လက္ခ်င္းခ်ိတ္၀န္းရံေပးခဲ့ၾကသည္။

    လန္ဒန္မွ ခရိုင္ေဒသတစ္ခုတြင္လည္း မိမိတို႔ႏွင့္တစ္နယ္တည္းေန မြတ္စ္လင္မ္မ်ားအေပၚ အမုန္းတရားအေျခတည္ဒုစရိုက္မႈမ်ားမွ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ရန္ ေရွးရိုးစြဲဂ်ဴးတို႔က ကင္းလွည့္ေစာင့္ၾကပ္ေရးအဖြဲ႕မ်ားကို မၾကာေသးမီက ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾက၏။

    ဆီးရီးယား၊ အီရတ္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ စသည္တို႔မွ စစ္မက္ေရးရာမ်ားကို သတင္းေခါင္းစည္းပိုင္း၌ အဆက္မျပတ္ ေဖာ္ျပေနျခင္းက ISIS ၊ အလ္ရွဘာ့ဘ္၊ ဘိုကိုဟရာမ္ ကဲ့သို႔ေသာ အစြန္းေရာက္အုပ္စုတို႔အေပၚ ထိုးႏွက္ရာ မေရာက္ဘဲ ႏိုင္ငံတကာမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္းသည့္ လူထု၏ နက္ရိႈင္းေသာ တုန္လႈပ္ခံစားမႈကိုသာ ျဖစ္ေပၚေနေစသည္။

    သို႔ေသာ္ အဆိုပါသတင္းေခါင္းႀကီးပိုင္းေဖာ္ျပခ်က္၏တစ္ဖက္မွ အခ်က္အလက္မွန္မ်ားကို တူးဆြေနသည့္ လူမႈသိပၸံပညာရွင္မ်ားကမူ အစြန္းေရာက္၀ါဒအား မည္သည့္အခ်က္မ်ားျဖင့္ ထိေရာက္စြာ ကာကြယ္ႏိုင္သနည္း ဟူသည္ကို ေလ့လာစူးစမ္းလ်က္ရိွသည္။ US Institute of Peace အသိအမွတ္ျပဳ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာသုေတသန ကြန္ရက္တစ္ခုျဖစ္ေသာ RESOLVE သည္ လက္ေတြ႕က်က်အသံုးခ်ႏိုင္ၿပီး အံ၀င္ခြင္က်ျဖစ္ႏိုင္သည့္ မည္သည့္နည္းလမ္းကိုမဆို ေဖာ္ထုတ္ကာ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြင္း အခိုင္အမာ စိုက္ထူထားအပ္သည္ဟူ၍ ရိုးရွင္းစြာ ေကာက္ခ်က္ခ်ထား၏။

    မန္ဒီရာအနီး ဘတ္စ္ကားခရီးသည္တို႔၏ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈအတြင္း ဤအခ်က္ကို ထင္ထင္ရွားရွား ေဖာ္က်ဴးျပေနသည္။ ထိုမြတ္စ္လင္မ္ခရီးသည္တို႔က မိမိတို႔ႏွင့္တစ္ေျမတည္းေနတစ္ေရတည္းေသာက္သူမ်ားကို ကူညီကာကြယ္ရမည္ဟူသည့္ ပင္ကိုယ္အသိစိတ္ဓာတ္တစ္ခုတည္းျဖင့္ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္၏။

    မန္ဒီရာဇာတ္လမ္းက အေထာက္အကူတစ္ရပ္အျဖစ္ အစပ်ဳိးေပးခဲ့ေလသည္။ ကင္ညာအစိုးရႏွင့္ ကမာၻ႕အသိုင္းအ၀ိုင္းမွ ၎သာမန္ျပည္သူမ်ား၏ ရဲစြမ္းသတၱိအေပၚ ဂုဏ္ျပဳခ်ီးမႊမ္းခ့ဲရသည္။

    ကင္ညာ၊ အာဖရိကႏွင့္ ကမာၻတစ္၀ွန္းမွ ေရဒီယို၊ အင္တာနက္၊ လူမႈမီဒီယာအခင္းအက်င္းမ်ား၌ ကင္ညာမြတ္စ္လင္မ္မ်ားအေၾကာင္းႏွင့္ မြတ္စ္လင္မ္အစစ္အမွန္မ်ားအေၾကာင္း တမဟုတ္ခ်င္း ဖံုးလႊမ္းသြားေပသည္။

    သို႔ျဖစ္ရာ တစ္ေသြးတစ္သားစိတ္ဓာတ္၊ ရဲစြမ္းသတၱိ၊ စည္းလံုးညီညြတ္မႈ၏ အခ်က္ေပးသံကား ခြဲျခားျခင္း၊ အၾကမ္းဖက္မႈ၊ ဖယ္ၾကဥ္မႈတို႔၏အသံထက္ ပိုမိုက်ယ္ေလာင္ထိေရာက္ေၾကာင္း သိျမင္ႏိုင္ေပသည္။

    သို႔ေသာ္ မန္ဒီရာျဖစ္အင္သည္ ႀကံဳေတာင့္ႀကံဳခဲ ျဖစ္စဥ္မွ်သာ မဟုတ္၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔၀န္းက်င္တစ္ခြင္ရိွ လူသားအားလံုးမွာ ကမာၻ႕မိသားစု၀င္မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း ခ်ိန္ထိုးၾကည့္ျမင္ေစပါသည္။

    ဘာသာေရးေခါင္းစဥ္ေအာက္မွ အယူသည္းမႈႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မႈကို ရုပ္လံုးေဖာ္ေနသူတို႔၏အဆိုမ်ားထက္ လက္တြဲညီညာေအာင္ေၾကာင္းျဖာျဖစ္စဥ္မ်ားက မျပတ္စတမ္း ပိုမုိက်ယ္ေလာင္လာပါလွ်င္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔အဖို႔ အၾကမ္းဖက္အစြန္းေရာက္၀ါဒကို ေအာင္ႏိုင္ရန္ (ႏွင့္) ကၽြႏ္ုပ္တို႔၏လူ႔အစုအေ၀း၌ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈတည္ေဆာက္ရန္ ေနာက္ထပ္အဆင့္တစ္ခုသို႔ နီးကပ္တက္လွမ္းလာမည္ျဖစ္ေပသည္။

    (United States Institute of Peace မွ အစြန္းေရာက္အၾကမ္းဖက္၀ါဒေရးရာ အထူးအႀကံေပး Beth Ellen Cole ႏွင့္ အာဖရိကေရးရာ ပရိုဂရမ္အရာရိွ Muhammad Fraser-Rahim တို႔ ပူးေပါင္းေရးသားေသာ Muslims in Kenya offer a Christmas present to the world ေဆာင္းပါးကို မင္းထြဋ္ေခါင္ မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေရးသားသည္။)

    Source : Al Jazeera

  • Facebook ၏ အခမဲ့အင္တာနက္၀န္ေဆာင္မႈအစီအစဥ္ အိႏၵိယတြင္ ျပင္းထန္ေသာ ဆန္႔က်င္မႈႏွင့္ ႀကံဳေနရ

    Facebook ၏ အခမဲ့အင္တာနက္၀န္ေဆာင္မႈအစီအစဥ္ အိႏၵိယတြင္ ျပင္းထန္ေသာ ဆန္႔က်င္မႈႏွင့္ ႀကံဳေနရ

    ဒီဇင္ဘာ ၃၁၊ ၂၀၁၅
    M-Media

    – အခမဲ့ အင္တာနက္အသံုးျပဳခြင့္ရဖုိ႔အတြက္ အိႏၵိယႏုိင္ငံဟာ စစ္ေျမျပင္ျဖစ္လာခဲ့ၿပီး ႏုိင္ငံအတြင္းမွာ အင္တာနက္ အခမဲ့အသံုးျပဳခြင့္ေပးဖုိ႔ Facebook တည္ေထာင္သူ မာ့ခ္ဇူကဘာ့ဂ္ရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းမႈကုိ ေဒသအတြင္းက နည္းပညာကုမၸဏီေတြ ပူးေပါင္းကာ ကန္႔ကြက္ဖုိ႔ အားႀကိဳးမာန္တက္ လုပ္ေဆာင္ေနၾကပါတယ္။

    Fee Basics လုိ႔ေခၚတဲ့ Facebook ရဲ႕ အဲဒီ အခမဲ့အင္တာနက္အစီအစဥ္ကုိ ေလာေလာဆယ္မွာ ခဏဆုိင္းငံ့ထားဖုိ႔ အိႏၵိယအစုိးရက အမိန္႔ေပးထားၿပီး သူတုိ႔ဘာလုပ္ရမလဲဆုိတာကို ဆံုးျဖတ္ဖုိ႔အတြက္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။

    ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံ ၃၀ ေက်ာ္ေလာက္မွာ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ဒီအစီအစဥ္ဟာ ၀ဘ္ဆုိက္ေတြကုိ မုိဘုိင္းဖုန္းထဲ ေရာက္ရွိေစၿပီး၊ Facebook ကို မက္ေဆ့ခ်္အပါအ၀င္ ပုိက္ဆံေပးစရာမလုိဘဲ သံုးစြဲႏုိင္ပါတယ္။

    ဒါေပမယ့္ Reliance Communications ကုမၸဏီနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ လကတည္း အိႏၵိယမွာ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ Facebook ရဲ႕ အခမဲ့အင္တာနက္အစီအစဥ္ဟာ အင္တာနက္ကုမၸဏီေတြကို ဥပေဒက တူညီစြာ ဆက္ဆံရမယ္ဆုိတဲ့ စည္းကမ္းကို ခ်ိဳးေဖာက္ေနတယ္လုိ႔ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္သူေတြက ေစာဒကတက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၀ဘ္ဆုိက္ကုမၸဏီအေသးေလးေတြနဲ႔ တည္ေထာင္ကာစ ကုမၸဏီေလးေတြကုိလည္း ထိခုိက္ေစတယ္လုိ႔လည္း ဆုိၾကပါတယ္။

    “အိႏၵိယဟာ Facebook လုိ ကုမၸဏီတစ္ခုအတြက္ အစမ္းသပ္ခံေနရာပါပဲ။ ဒီမွာျဖစ္တာေတြဟာ အဲဒီ အင္တာနက္ အခမဲ့အစီအစဥ္ကုိ သြားလုပ္မယ့္ အျခားေသာ ႏုိင္ငံငယ္ေလးေတြမွာလည္း သက္ေရာက္မွာပါ။ အဲဒီႏုိင္ငံေတြမွာ အခုအခ်ိန္အထိ သတိမျပဳမိၾကေသးပါဘူး” လုိ႔ နည္းပညာနဲ႔ အင္တာနက္ အႀကံေပး ျပႆနာေတြနဲ႔ပက္သတ္ၿပီး အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ နယူးေယာက္အေျခစုိက္ ဥပေဒပညာရွင္ မီရွီေခ်ာင္ဒရီက ဆုိပါတယ္။

    Facebook ရဲ႕ အင္တာနက္အခမဲ့ အစီအစဥ္ဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ အႀကီးဆံုးေစ်းကြက္ႀကီးကို အေမရိကန္ျပင္ပမွာ ခ်ဲ႕ထြင္ဖုိ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံရဲ႕ ၁.၃ ဘီလီယံေသာ လူဦးေရမွာ အင္တာနက္အသံုးျပဳခြင့္ရသူဟာ ၂၅၂ သန္းသာ ရွိပါေသးတယ္။ ဒါဟာ Google နဲ႔ Facebook တုိ႔လုိ လုပ္ငန္းေတြအတြက္ ေစ်းကြက္တုိးတက္ေအာင္လုပ္ဖုိ႔ အခြင့္အလမ္းပါပဲ။

    စံခ်ိန္တင္ေတာင္းဆုိမႈ

    အိႏၵိယ တယ္လီဖုန္းဆက္သြယ္ေရးဆုိင္ရာ အာဏာပုိင္အဖြဲ႕ TRAI ကေတာ့ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ဥပေဒသတ္မွတ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ေရွ႕ေျပးအျဖစ္ အမ်ားျပည္သူ အႀကံျပဳေရးအစီအစဥ္မွာ စံခ်ိန္တင္ အႀကံျပဳမႈကုိ ရရွိခဲ့တယ္လုိ႔ ဒီကေန႔မွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။

    ဒါေပမယ့္ Facebook ကေနတစ္ဆင့္ ရရွိတဲ့ မွတ္ခ်က္ေပါင္း ၁.၈ သန္းမွာ ၄ ပံု ၃ ပံုေက်ာ္ဟာ အခမဲ့အင္တာနက္အစီအစဥ္ကုိ ေထာက္ခံၾကတယ္လုိ႔ TRAI ဥကၠဌ ရမ္ ဆီဗက္ ရာရ္မာက သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    ၿပီးခဲ့တဲ့သီတင္းပတ္ကလည္း Facebook ဟာ အိႏၵိယမွာရွိတဲ့ အသံုးျပဳသူေတြကုိ TRAI ဆီ လႈမႈကြန္ယက္ေတြ၊ မုိဘိုင္းဖုန္းေတြကေနတစ္ဆင့္ အခမဲ့အင္တာနက္ ပိတ္ပင္ေရးအစီအစဥ္ကုိ တုန္႔ျပန္ေျပာဆုိၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။

    ဒါေပမယ့္ ျပင္းထန္တဲ့ ဟန္႔တားမႈကုိေတာ့ Facebook က ႀကံဳေတြ႕ေနရပါတယ္။

    Reuters သတင္းဌာနက ရရွိခဲ့တဲ့ စာတစ္ေစာင္ထဲမွာ Alibaba ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳထားတဲ့ Paytm နဲ႔ Zomato တုိ႔အပါ၀င္ တည္ေထာင္တာမၾကာေသးတဲ့ အင္တာနက္လုပ္ငန္း ၉ ခုက အႀကီးအကဲေတြဟာ လက္မွတ္ေရးထုိးထားၿပီး TRAI ကုိ လိပ္မႈထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ စာထဲမွာေတာ့ အင္တာနက္အသံုးျပဳခြင့္ကုိ ေစ်းႏႈန္း ကြဲျပားမႈမရွိေစဘဲ လုပ္ကုိင္ခြင့္ေပးေရးကို ေသခ်ာေအာင္ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ တုိက္တြန္းထားပါတယ္။

    အင္တာနက္အသံုးျပဳခြင့္အတြက္ မတူညီတဲ့ ေစ်းႏႈန္းေတြကုိ လုပ္မယ္ဆုိရင္ Free Basics ၀န္ေဆာင္မႈနဲ႔ Facebook လုိ ကုမၸဏီအနည္းစုဟာ ေစ်းကြက္ကုိ သိမ္းႀကံဳးယူသြားလိမ့္မယ္လုိ႔ အဲဒီစာမွာ ထည့္သြင္းေရးသားခဲ့ပါတယ္။

    ”ဆင္းရဲသူေတြကုိ အင္တာနက္အသံုးျပဳခြင့္ေပးတယ္ဆုိတဲ့ ေခါင္းနဲ႔ ကန္႔သတ္ထားတဲ့၀န္ေဆာင္မႈေတြကုိေပးၿပီး ဒစ္ဂ်စ္တယ္လုပ္ငန္းကုိ ခြဲပစ္ဖုိ႔ကုိ ဘယ္လုိမွ လက္မခံႏုိင္ပါဘူး” လုိ႔ နည္းပညာဆုိင္ရာ အဲဒီကုမၸဏီေတြရဲ႕ အႀကီးအကဲေတြက ထည့္သြင္းေရးသားခဲ့ပါတယ္။

    ဇူကာဘာ့ဂ္ကလည္း ျပန္လည္တုန္႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

    “အင္တာနက္ကုိ အသံုးျပဳေနသူ ၁၀ ဦးမွာ အၾကမ္းဖ်င္း တစ္ဦးဟာ ဆင္းရဲတဲ့သူျဖစ္တယ္ဆုိတာကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သိပါတယ္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံကုိ တုိးတက္ေအာင္လုပ္ဖုိ႔ဆုိရင္ လူ ၁ ဘီလီယံေက်ာ္ေလာက္ဟာ အင္တာနက္ ဆက္သြယ္အသံုးျပဳႏုိင္ဖုိ႔ လုိအပ္တယ္ဆုိတာကုိလည္း ကၽြန္ေတ္ာတုိ႔ သိပါတယ္။ ဆက္သြယ္ေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ အလုပ္အကိုင္ရရွိေရး၊ လယ္ယာလုပ္ငန္းနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးေတြအတြက္ အေရးပါတဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈ ရရွိတာကုိ လက္မခံတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းက ဘာလဲ” လုိ႔ ဒီတစ္ပတ္ထုတ္ the Times of India သတင္းစာမွာ ဇူကာဘာ့ဂ္က ေရးသားခဲ့ပါတယ္။

    ဘက္ႏွစ္ဖက္

    Facebook ရဲ႕ ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူတစ္ဦးကေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕ Free Basics အခမဲ့အင္တာနက္၀န္ေဆာင္မႈဟာ အင္တာနက္က ဘာေတြကုိ ေပးအပ္ႏုိင္လဲဆုိတာကုိ လူေတြျမည္းစမ္းဖုိ႔အတြက္ ရည္ရြယ္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕အစီအစဥ္အတြက္ ဆန္႔က်င္မႈေတြကို သတင္းစာေတြမွာ စာမ်က္ႏွာအျပည့္ ေၾကာ္ျငာေတြထည့္ျခင္း၊ လမ္းေတြမွာ ဆုိင္းဘုတ္အႀကီးေတြ ေထာင္ျခင္းအားျဖင့္လည္း ျပန္လည္တုန္႔ျပန္မႈေတြ ျပဳလုပ္ေနပါတယ္။

    “Free Basics အဒီအစဥ္ဟာ ပိတ္ပင္ခံရမယ့္ အႏၱရာယ္ ရွိေနပါတယ္။ ၿပီေတာ့ အိႏၵိယရဲ႕ ဒစ္ဂ်စ္တယ္တုိးတက္မႈကုိ ေႏွးေကြးေစပါလိမ့္မယ္” လုိ႔ မေန႔က မြမ္ဘုိင္းသတင္းစာမွာ ထည့္သြင္းခဲ့တဲ့ Facebook ရဲ႕ ေၾကာ္ျငာမွာ သတိေပးထားၿပီး ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ ဒီလႈပ္ရွားမႈကုိ ေထာက္ခံဖုိ႔လည္း တုိက္တြန္းထားပါတယ္။

    ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဇမ္ဘီယာမွာ စတင္ခဲ့တဲ့ အဲဒီ Free Basics အခမဲ့အင္တာနက္အစီအစဥ္ဟာလည္း အင္တာနက္ဆုိင္ရာ ညီမွ်မႈစည္းမ်ဥ္းကုိ ခ်ိဳးေဖာက္တယ္ဆုိၿပီး အခက္အခဲေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနၾကပါတယ္။ အီဂ်စ္မွာေတာ့ ယမန္ေန႔က ကုန္သြားတဲ့ ပါမစ္သက္တမ္းကုိ ထပ္မတုိးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ Facebook ရဲ႕ အဲဒီအစဥ္ဟာ ရပ္ဆုိင္းခံလုိက္ရပါတယ္။

    TRAI ကေတာ့ ေနာက္လမွာ သူတုိ႔ ေနာက္ဆံုး ဆံုးျဖတ္ခ်က္မခ်ခင္ထိ ဒီ အခမဲ့ အင္တာနက္၀န္ေဆာင္မႈကုိ ရပ္ဆုိင္းထားေပးဖုိ႔ Facebook နဲ႔ Reliance Communications တုိ႔ကုိ ေတာင္းဆုိထားပါတယ္။

    “ဒီမုိကေရစီမွာ ဘက္ႏွစ္ဖက္ ရွိပါတယ္။ ဒီလႈပ္ရွားမႈအတြက္ Facebook က ေငြေတြအမ်ားႀကီး သံုးေနသလုိ။ အျခားတစ္ဖက္မွာလည္း အင္တာနက္ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြက ႀကိဳးပမ္းမႈေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕အလုပ္ကေတာ့ တယ္လီဖုန္းဆက္သြယ္ေရး ေအာ္ပေရတာေတြနဲ႔ အိႏၵိယက အသံုးျပဳသူေတြ အက်ိဳးမယုတ္ေအာင္ ေပၚလစီခ်မွတ္ေပးဖုိ႔ပါပဲ” လုိ႔ TRAI က တာ၀န္ရွိသူ ရွာရ္မာက ယမန္ေန႔မွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    (Reuters သတင္းဌာနမွ Facebook fights for free Internet in India, global test-case ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္မွ ဆီေလ်ာေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္)