Category: M-Media Knowledge

ေအာက္တိုဘာ ၃၀ ၊၊ ၂၀၁၆
ေအးထြန္း ရွာေဖြတင္ဆက္သည္။

ႏုိဘယ္လ္ဆုရွင္ဩစေတးလွ်ႏုိင္ငံသား သတၱေဗဒပညာရွင္ Karlvon Frisch ဟာ ပ်ားေတြနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး အထူးေမြးျမဴေလ့လာ ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၂၃ခုႏွစ္မွာ သူဟာ ပ်ားေတြရဲ႕ အကနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး စာတမ္းတစ္ေစာင္ ထုတ္ေဝခဲ့ပါတယ္။

ပ်ားတစ္ေကာင္ဟာ ဝတ္ရည္ရွိရာေနရာကုိ ေတြ႕ၿပီဆုိရင္သူ႔အသုိက္ကုိျပန္လာၿပီး အျခားပ်ားေတြကုိ ဝတ္ရည္ရွိရာ အရပ္ရဲ႕ အကြာအေဝး (Distance) နဲ႔ လားရာ (Direction) ကုိ ျပသဖုိ႔အတြက္ ကျပပါတယ္။

အကြာအေဝး (Distance) ကုိ ေဖာ္ျပရာမွာေတာ့ အကြာအေဝးေပၚမူတည္ၿပီး သူ႔ရဲ႕အကပံုစံ ကုိ ေျပာင္းလဲကာ ၊ လားရာ (Direction) ကုိေဖာ္ျပခ်က္ကေတာ့ ပ်ားဟာ ေနကုိ သံလုိက္အိမ္ေျမာင္သဖြယ္အသံုးခ်ၿပီး ေနနဲ႔ ဝတ္ရည္ရွိရာအရပ္ ၂ခုၾကား ေထာင့္ (Angle) ကုိၫႊန္ျပၿပီး ကပါတယ္။

၁) အကယ္၍ ဝတ္ရည္ရွိရာအကြာအေဝးသည္ ၂၅မီတာဝန္းက်င္ထိဆုိလွ်င္ ပ်ားဟာ Circular Dance လုိ႔ေခၚတဲ့ အကကုိ သူ႔သူငယ္ခ်င္းေတြဆီမွာ ကျပပါတယ္။

၂) အကယ္၍ ဝတ္ရည္ရွိရာေနရာ အကြာအေဝးသည္ ၂၅ မီတာအထက္မွ မီတာ ၁၀၀ ဝန္းက်င္ထိဆုိလွ်င္ ပ်ားဟာ Waggle Dance လုိ႔ေခၚတဲ့ အကကုိ ေျပာင္းကပါတယ္။ ျမန္ျမန္ပါ။

၃) အကယ္၍ ဝတ္ရည္ရွိရာ ေနရာအကြာအေဝးသည္မီတာ၁၀၀ အထက္မွ မီတာ ၂၀၀ဝန္းက်င္ထိဆုိလွ်င္ Waggle Dance ကုိပဲ ကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေႏွးေႏွးပါ။

အကြာအေဝးကုိေတာ့ဟုတ္ပါၿပီ၊

ဦးတည္ရာက ဘယ္ဘက္လဲဆုိတာကုိ ျပသႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ အဲဒီပ်ားဟာ ေနကုိ သံလုိက္အိမ္ေျမႇာင္သဖြယ္ အသံုးျပဳပါတယ္။

ေနရွိရာေနရာနဲ႔ ဝတ္ရည္ရွိရာ ေနရာ ၾကား ေထာင့္ (Angle) ကုိ တြက္ခ်က္ၿပီး အျခားပ်ားေတြသိရွိေအာင္ ကျပျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ က်န္တဲ့ပ်ားေတြဟာ ဝတ္ရည္ရွိရာအကြာအေဝးနဲ႔ လားရာကုိ သိသြားၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ အားလံုးတူတူ ဝတ္ရည္ရွိရာသုိ႔ ထြက္လာၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

(Microsoft Encarta Premium 2009 , Honey Bee Dances Interactivity )

ေအာက္တိုဘာ ၂၁ ၊၊ ၂၀၁၆
ေအးထြန္း ရွာေဖြတင္ဆက္သည္။

လူသားသိပၸံပညာရွင္ေတြ ေနစြမ္းအင္သံုး ေလယာဥ္ေတြျဖစ္တည္လာဖုိ႔ ႀကိဳးပမ္းမူ အရာထင္ခဲ့တာ မေန႔တစ္ေန႔ကမွေပါ႔။

ဒါေပမဲ့ သဘာဝမွာေနစြမ္းအင္သုံး ပ်ံသန္းသူေတြရွိခဲ့တာ ၾကာေပါ့။

ပါးဆုပ္ပနေကာင္ (Hornet)  ေနေရာင္ျပင္းလာေလ၊ ဒီေကာင္ေတြရဲ႕လႈပ္ရွားႏုိင္မူအရွိန္ ျမင့္လာေလပဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိၿပီး Tel Aviv University က သိပၸံပညာရွင္ေတြ စူးစမ္းမူျပဳလုပ္ၾကတယ္။ေတြ႕လုိက္ရတာက ေနစြမ္းအင္သုံး ယႏၲရား။

ဟုတ္တယ္။ ဒီေကာင္ေလးေတြက ေနရဲ႕ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကုိ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္အျဖစ္ ကူးေျပာင္းေနတယ္။

သူတုိ႔မွာပါဝင္တဲ့ ေသးငယ္တဲ့ အညိဳရင့္ေရာင္ အစင္းေတြထဲက ေျမာင္းေတြ၊ အဝါေရာင္အစင္းေတြထဲက အေပါက္ငယ္ေလးေတြ နဲ႔ ေရာင္ျခယ္ဆဲလ္ေတြကုိ သံုးၿပီးေပါ႔။  အလင္းဖမ္းခ်ဳပ္ႏႈန္းေကာင္းမြန္တဲ့အေပၚလႊာ မ်က္ႏွာျပင္တည္ေဆာက္မူနဲ႔ အတူေပါ႔။

( Research Frontiers in Bioinspired Energy : Molecular-Level Learning from Natural Systems: A Workshop , SOLAR ENERGY HARVESTING IN THE EPICUTICLE OF THE ORIENTAL HORNET Pg. 19-22)

ဒီပညာရွင္အဖြဲ႕ဒီအေကာင္ေတြရဲ႕ ခႏၶာကုိယ္မွာပါဝင္တဲ့ ေနစြမ္းအင္ စုေဆာင္းမူစြမ္းရည္ကုိ ပံုတူကူးဖုိ႔ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ လုိက္မမွီႏုိင္ေသးဘူး။ အနာဂတ္မွာ ေအာင္ျမင္လာဖုိ႔ အစီအစဥ္ခ်မွတ္ထားတယ္။

ျပင္းလွတဲ့ေနေရာင္ကုိ သံုးၿပီး စြမ္းအင္သုိမွီးႏုိင္တာကေတာ့ ဟုတ္ပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ တစ္ပါတည္းပါလာတဲ့ အပူစြမ္းအင္ကေကာ ဒီေကာင္ေတြရဲ႕ ခႏၶာကုိယ္ကုိ အပူမတုိက္ပစ္လုိက္ဘူးလား။ ဟင့္အင္း။

Tel Aviv’s School of Physics and Astronomy က စီနီယာစာေရးဆရာ ပေရာဖက္ဆာ David Bergman က ေျပာတယ္။

“သူတုိ႔ေတြမွာ ခႏၶာကုိယ္ကုိ ေအးမွ်ေစမဲ့ အပူထုတ္စနစ္ (Heat Pump System) ေကာင္းေကာင္း တစ္ခါထဲပါဝင္ၿပီးသား။ ဒါက လုပ္ဖုိ႔မလြယ္တဲ့အရာ ” တဲ့။

(Is the Hornet Our Key to Renewable Energy? Sciencedaily.com )

ၾသဂုတ္ ၁၄၊ ၂၀၁၆
ေအးထြန္း ရွာေဖြတင္ဆက္သည္။

တကယ္လုိ႔ ကုိယ့္ဆရာအေနနဲ႔ မွတ္သားရာ႐ႈခင္းကင္းမဲ့တဲ့ လြင္တီးေခါင္ျပင္ သဲကႏၲာရအလယ္မွာ ကုိယ့္ဆရာ ေနထုိင္ရာအိမ္ကေန ထြက္လာၿပီး ဟုိသြားဒီသြားနဲ႔ ေနာက္ဆံုး ၂၁မုိင္ အေဝးကုိ ေရာက္လာၿပီဆုိရင္ ကုိယ့္ဆရာ ေနအိမ္ကုိ ကုိယ့္ဆရာ ျပန္တတ္ပါ႔မလား၊
ထားလုိက္ပါ၊ ကုိယ့္ဆရာ ျပန္တတ္ပါတယ္လုိ႔ ကြၽန္ေတာ္ယံုၾကည္ေပးလုိက္ပါမယ္၊
.
ဒါေပမဲ့ ေနာက္ေမးခြန္းတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ကုိယ့္ဆရာေနအိမ္ကုိ ၂၁မုိင္ အကြာအေဝးကေန မ်ဥ္းေျဖာင့္ပံုစံအတုိင္း တစ္ခ်က္မွမတိမ္းေစာင္းပဲ တန္းၿပီးျပန္တတ္ပါ႔မလား၊
.
ဟင့္အင္း၊ ကုိယ့္ဆရာမျပန္တတ္ပါဘူး။ ကြၽန္ေတာ္လဲ မျပန္တတ္ပါဘူး၊ သူ၊ သူမ တုိ႔ေတြလဲ ျပန္တတ္မွာမဟုတ္ပါဘူး။
.
ဒါေပမဲ့ ကုိယ့္ဆရာသိလား၊ တူနီးရွား သဲကႏၲာရက ပုရြက္ဆိတ္မဲေတြကေတာ့ ျပန္တတ္တယ္ဗ်ာ။
.
သဲေျမအပူခ်ိန္ ၁၅၈ဒီဂရီဖာရင္ဟုိက္ထိ ျမင့္တက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီပုရြက္ဆိတ္ေတြဟာ အသုိက္ကထြက္လာၿပီး အစာရွာတယ္ခင္ဗ်၊ သူ႔အသုိက္ကေန ဟုိသြားလုိက္၊ ဒီသြားလုိက္ ( Zig-Zag ) ပံုစံ နဲ႔ ေပ၆၅၀ အကြာထိေရာက္တယ္။
.
သြားလုိက္၊ တစ္ခ်က္ရပ္ၿပီး ေနာက္တစ္ခ်က္ၾကည့္လုိက္၊ သြားလုိက္နဲ႔။
.
ကုိယ့္ဆရာရဲ႕ လက္မအရြက္အစားေလာက္ေတာင္ မရွိတဲ့ ဒီပုရြက္ဆိတ္ရဲ႕ ခရီးဟာ ကုိယ့္ဆရာရဲ႕အရြယ္အစားနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္မယ္ဆုိရင္ ဒါဟာ ၂၁မုိင္ကေန ၂၄မုိင္ထိရွိတယ္ခင္ဗ်။
.
ဒါေပမဲ့ ဒီပုရြက္ဆိတ္ဟာ အစာရရွိၿပီးလုိ႔ သူအိမ္ျပန္ေတာ့မယ္ဆုိရင္ သူဘယ္လုိ Zig-Zag ပံုစံနဲ႔ အိမ္ကေနထြက္လာလာ အိမ္ျပန္တဲ့အခါမွာေတာ့ မ်ဥ္းေျဖာင့္အတုိင္း မတိမ္းမေစာင္းျပန္သြားတာခင္ဗ်။
( Secrets of Animal Navigation, by Michael E. Long , National Geographic)
.
ဒါဆုိရင္ သူဘာေၾကာင့္ ဒီလုိ အိမ္ကုိမ်ဥ္းေျဖာင့္သ႑ာန္ ျပန္သြားႏုိင္ရတာလဲ။ ဒီလုိမျပန္ႏုိင္လုိ႔ မျဖစ္ဘူး ကုိယ့္ဆရာ၊ သူဒီလုိသာ အတုိဆံုးလမ္းေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ မ်ဥ္းေျဖာင့္ပံုစံ မျပန္ႏုိင္ဘူး ဆုိရင္ ျပင္းထန္တဲ့ သဲအပူခ်ိန္ဟာ သူ႔ကုိသၿဂႋဳလ္လုိက္ၿပီးသား ျဖစ္သြားမွာေပါ႔။
ဘာေၾကာင့္လဲ၊ ဘာေၾကာင့္လဲ၊ ဘာေၾကာင့္လဲ၊ ????
.
ကြၽန္ေတာ္တုိ႔အတြက္ ဒီအေျဖကုိ စမ္းသပ္စစ္ေဆးခဲ့သူ၊ ေတြ႕ရွိခဲ့သူ က University of Zurich က ဇီဝေဗဒပညာရွင္ Rudiger Wehner ပါ။
.
ဒီေကာင္ေတြဟာ ေနရွိရာေနရာနဲ႔ သူတုိ႔အသုိက္ၾကား သခ်ၤာဆုိင္ရာ ေထာင့္တြက္ခ်က္ မူကုိ ျပဳလုပ္ႏုိင္တယ္။
.
သူတုိ႔ဟာ ေနရဲ႕ တည္ေနရာကုိ ေကာင္းစြာျပသတဲ့ (ေနကုိေထာင့္မွန္က်ေနတဲ့ ) သန္႔အလင္းတန္း (Polarized light) ကုိ ျမင္ေနရတယ္။

ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ လူသားေတြ မျမင္ႏုိင္တဲ့ အလင္းတန္းေပါ႔။

ဇီဝေဗဒပညာရွင္ Rudiger Wehner က ေျပာတယ္။ ဒီပုရြက္ဆိတ္ရဲ႕ မ်က္လံုးမွာ သန္႔အလင္းတန္းကုိ ျမင္ႏုိင္ေစဖုိ႔ မွန္ဘီလူးေပါင္း ၈၀ ပါဝင္သတဲ့။

ဒီအလင္းတန္းေတြဟာ သူ႔အတြက္ေတာ့ သံလုိက္အိမ္ေျမႇာင္တစ္ခုပါပဲ၊

ကြၽန္ေတာ့္ ဖာသာ ေမးေမးမိေနတာကေတာ့ ျပင္းထန္လွတဲ့အပူခ်ိန္မွာ အိမ္အျမန္ျပန္ေရာက္ႏုိင္မဲ့ လမ္းေၾကာင္းကုိ မတြက္ထုတ္ႏုိင္ရင္ ေသသြားမဲ့ ၀.၁ မီလီဂရမ္အေလးခ်ိန္ ဦးေႏွာက္ေလးနဲ႔ ဒီပုရြက္ဆိတ္အတြက္ ဒီလုိစြမ္းရည္နဲ႔ ဒီဇုိင္းဟာ ဘာေၾကာင့္ပါဝင္တည္ရွိေနရတာလဲလုိ႔။