Category: သုတ၊ရသႏွင့္အေထြေထြ

ေဆာင္းပါမ်ား၊ ကဗ်ာမ်ား။ ဝထၳဳမ်ား၊ ဗဟုသုတ ျဖစ္ဖြယ္ရာမ်ား စသျဖင့္

ျမန္မာႏိုင္ငံမွ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားရဲ႕ ၀ါကၽြတ္(အီးဒ္) ပြဲေတာ္ေန႔

ဇူလိုင္ ၅ ၊ ၂၀၁၆
M-Media

အစၥလာမ္သာသနာ၀င္ ကမာၻ႕မြတ္စ္လင္မ္မ်ားအဖို႔ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ဥပုသ္လအၿပီး ေနာက္တစ္ရက္မွာ အာရဗီလို “အီးဒုလ္ ဖိသြ္ရ္” လို႔ေခၚတဲ့ ၀ါကၽြတ္ပြဲေတာ္ကို က်င္းပၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ တစ္ရက္သာ က်င္းပၾကေပမယ့္ ၂ ရက္ သို႔မဟုတ္ ၃ ရက္ထိ ျပဳလုပ္က်င္းပတဲ့ ေနရာေဒသအခ်ဳိ႕လည္း ရိွပါတယ္။

ဒီေန႔ကို အစ္ေန႔ သို႔မဟုတ္ အစ္ကေလး သို႔မဟုတ္ စမိုင္/ရွမိုင္အစ္ လို႔ အလြယ္တကူ ေခၚဆိုတတ္ၾကတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီေန႔ကို အမ်ားျပည္သူအားလပ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးျခင္း မရိွေသာ္လည္း လုပ္ငန္းရွင္အမ်ားစုကေတာ့ မြတ္စ္လင္မ္လုပ္သား ၀န္ထမ္းေတြအေပၚ နားလည္မႈေပးၿပီး လိုလိုလားလား ခြင့္ရက္ ေပးေလ့ရိွၾကပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ဆိုရင္ လစာ မျဖတ္ေတာက္တဲ့အျပင္ မိမိတို႔ရဲ႕ မြတ္စ္လင္မ ္၀န္ထမ္းမ်ားဆီကို အျခားဘာသာ၀င္ ၀န္ထမ္းမ်ားနဲ႔အတူ အလုပ္ခ်ိန္မွာပင္ တကူးတက အခ်ိန္ယူ သြားေရာက္လည္ပတ္ အားေပးေလ့ရိွပါတယ္။ သိပ္ခ်စ္စရာေကာင္းတဲ့ ဓေလ့တစ္ခုပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တစ္မ်ဳိးတည္းေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ေပးစြမ္းႏိုင္တဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ အစၥလာမ့္အဖြဲ႕အစည္း ဆိုတာ မရိွတာေၾကာင့္ အီးဒ္ေန႔ သို႔မဟုတ္ ရမႆြာန္(ဥပုသ္ေဆာက္တည္ရတဲ့လ) အစျပဳရက္အတြက္ လျမင္ျခင္း/မျမင္ျခင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တညီတညြတ္တည္းျဖစ္ဖို႔ ရံဖန္ရံခါ ခဲယဥ္းတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ၿမိဳ႕ငယ္ေလးျဖစ္ေစ၊ ေက်းရြာမွာပင္ျဖစ္ေစ အီးဒ္ေန႔ စတင္က်င္းပတဲ့ေန႔က ကြဲျပားေနရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အိးဒုလ္ ဖိသြ္ရ္ ေန႔ျမတ္ကို အစဥ္အဆက္ အစိုးရဖက္က အမ်ားျပည္သူအားလပ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးဖို႔ ခက္ခဲမႈရိွေနတာလည္း ဒီကိစၥေၾကာင့္ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ (အမ်ားျပည္သူအားလပ္ရက္ဆိုတာ တင္ႀကိဳသတ္မွတ္ေပးရတာပါ)။

ဒါေပမယ့္လည္း အစၥလာမ္ရဲ႕ အီးဒ္ပြဲေတာ္ေန႔ ၂ မ်ဳိးအနက္ အစ္ႀကီးလို႔ အလြယ္ေခၚၾကတဲ့ “အီးဒုလ္ အႆြ္ဟာ” ေန႔ျမတ္ကိုေတာ့ အမ်ားျပည္သူအားလပ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးထားပါတယ္။ အစၥလာမ့္ျပကၡဒိန္အရ ဇုလ္ဟိဂ်္ဂ်ဟ္လ ၁၀ ရက္ေန႔မွာ ႏွစ္စဥ္က်ေရာက္တဲ့ ဒီေန႔မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားအဖို႔ ဆင္ႏႊဲက်င္းပခြင့္ ရၾကပါတယ္။ ဒီ အီးဒုလ္အႆြ္ဟာ (တစ္နည္း) ကုရ္ဘာနီအစ္ေန႔ကုိ တစ္ရက္တည္းသာ က်င္းပေလ့ရိွတာက တစ္ေၾကာင္း၊ လျမင္ လၾကည့္ကိစၥကို ဆယ္ရက္အလ်င္ ျပဳလုပ္ၿပီး ရက္သတ္မွတ္ထားႏိုင္တာက တစ္ေၾကာင္း၊ ဇုလ္ဟိဂ်္ဂ်ဟ္လ ၁၀ (သို႔) ၁၁ (သို႔) ၁၂ ရက္ – ၃ ရက္အထိ ျပဳလုပ္ႏိုင္တာကတစ္ေၾကာင္းေၾကာင့္ ျမန္မာအာဏာပိုင္မ်ားအတြက္ အားလပ္ရက္အျဖစ္ ေၾကျငာေပးဖို႔ လြယ္ကူမႈ ရိွပါတယ္။ ဟဂ်္ ကိစၥက မြတ္စ္လင္မ္အားလံုးအတြက္ ပိုမိုအေရးႀကီးတဲ့အတြက္ ေဆာ္ဒီအစိုးရရဲ႕သတ္မွတ္ရက္အတိုင္း လိုက္နာၾကတာမ်ားပါတယ္။

မြတ္စ္လင္မ္မ်ားဟာ “သပ္ကဘီရ္” လို႔ေခၚတဲ့ ဖန္ဆင္းရွင္ရဲ႕ႀကီးျမတ္မႈ၊ ဖန္ဆင္းရွင္အေပၚ ခ်ီးမႊမ္းမႈ ကို အီးဒ္ေန႔ အထိမ္းအမွတ္ ၀တ္ျပဳမႈ မစတင္မီအခ်ိန္ကစၿပီး ၃ ရက္တာ တစ္ေလွ်ာက္လံုး (ငါးႀကိမ္ ၀တ္ျပဳမႈ ၿပီးေလတိုင္း) အသံထုတ္ရြတ္ဆို သရဇၥ်ာယ္ေလ့ရိွၾကပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ မြတ္စ္လင္မ္အမ်ားစုက စြႏၷီမြတ္စ္လင္မ္ျဖစ္ၿပီး ဟနဖီဓမၼသတ္လမ္းေၾကာင္းအေပၚ လိုက္နာၾကသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလမ္းေၾကာင္းအရ အီးဒ္ေန႔ အထိမ္းအမွတ္ ၀တ္ျပဳမႈကို ၀ါဂ်ိဘ္ (ဖန္ဆင္းရွင္ရဲ႕အမိန္႔ မဟုတ္ေသာ္လည္း တမန္ေတာ့္ဓေလ့အရ အေရးေပၚအေၾကာင္းထူးမရိွဘဲ မပ်က္ကြက္အပ္တဲ့တာ၀န္)အျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ၀တ္ျပဳမႈကို ၂ ရကအသ္(၂ ေက်ာ့)ကို သပ္ကဘီရ္(လက္ေျမွာက္ျခင္း) အပိုေျခာက္ႀကိမ္နဲ႔ စုေပါင္း ၀တ္ျပဳေလ့ရိွပါတယ္။

Photo Credit-Hina FB

ရပ္ကြက္ထဲ ၿမိဳ႕ထဲက ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ားမွာ လူမဆန္႔တဲ့အခါမ်ဳိးက်ရင္ ၿမိဳ႕တြင္း သို႔မဟုတ္ ၿမိဳ႕ျပင္က ကြင္းျပင္တစ္ခုခုမွာ အီးဒ္ေန႔ ၀တ္ျပဳမႈကို စုေပါင္းေဆာင္ရြက္ေလ့ရိွပါတယ္။ မလိုလားအပ္တဲ့ အျခားတားျမစ္မႈ၊ တင္းၾကပ္မႈေတြ ရိွၾကေပမယ့္ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ စည္းလြတ္ေဘာင္လြတ္ေပ်ာ္ရႊင္မႈမ်ဳိး မျဖစ္ေအာင္၊ အမ်ားကို မထိခိုက္ေစေအာင္၊ ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔ မဂၤလာရိွေအာင္ ကန္႔သတ္ေပးျခင္းပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားအေနနဲ႔ ၀ါကၽြတ္ အီးဒ္ပြဲေတာ္မွာ ျပဳလုပ္ေကၽြးေမြးေလ့ရိွတဲ့ စားဖြယ္ရာမ်ားကေတာ့ ဆႏြင္းမကင္း၊ ဟာလ၀ါ၊ ဒန္ေပါက္ထမင္း၊ ေထာပတ္ထမင္း၊ မုန္႔ဟင္းခါး၊ ၾကာဆံဟင္းခါး၊ အုန္းႏို႔ေခါက္ဆြဲ၊ ပန္းေသးေခါက္ဆြဲ၊ လၻက္သုတ္နဲ႔ အေၾကာ္စံု၊ စမူဆာ၊ ေက်ာက္ေက်ာ၊ မုန္႔လက္ေဆာင္း၊ စမုိင္/ရွမိုင္၊ အေအးေဖ်ာ္ရည္မ်ား အပါအ၀င္ ေဒသဆိုင္ရာနဲ႔ လူမ်ဳိးစုရိုးရာ အစားအေသာက္မ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။

အီးဒ္ေန႔ကာလအတြင္း တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး အျပန္အလွန္ စလာမ္ဆိုျခင္း(ၿငိမ္းခ်မ္းေစေၾကာင္း ေမတၱာပို႔သျခင္း)၊ အီးဒ္ မုဘာရပ္(မဂၤလာ အီးဒ္ေန႔ျမတ္) စကားနဲ႔ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ျခင္း ျပဳၾကပါတယ္။ အီးဒ္ေန႔အထိမ္းအမွတ္ ၀တ္ျပဳမႈအၿပီးမွာ အခ်ဳိ႕မြတ္စ္လင္မ္အမ်ဳိးသားမ်ားက သခၤ်ဳိင္းကို သြားေရာက္ၿပီး ကြယ္လြန္သူမ်ားကို ေတြ႕ဆံုဂါရ၀ျပဳတာ၊ ကုသိုလ္ပို႔တာ၊ ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းေပးတာမ်ဳိးလည္း က်င့္မူေလ့ရိွၾကပါတယ္။ ၀ါကၽြတ္အီးဒ္ပြဲေတာ္မွာ သက္ႀကီးရြယ္အိုေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေတြကို သြားေရာက္ေတြ႕ဆံုႏႈတ္ဆက္တာ၊ စားဖြယ္ရာနဲ႔ပစၥည္းေတြကို လက္ေဆာင္သြားပို႔တာမ်ဳိးကို အစဥ္အလာတစ္ရပ္အေနနဲ႔ ျပဳေလ့ရိွပါတယ္။ မြတ္စ္လင္မ္မဟုတ္တဲ့ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ အာဏာပိုင္ေတြကိုပင္လွ်င္ သြားေရာက္ဂါရ၀ျပဳ ႏႈတ္ဆက္ေပးကမ္းတာမ်ဳိးလည္း ရိွၾကပါတယ္။ မိမိရဲ႕မိသားစု၀င္ေတြ၊ မိမိလက္ေအာက္ခံ လုပ္သား၀န္ထမ္းေတြကို အ၀တ္အစားသစ္မ်ား ဆင္ယင္ေပးေလ့ရိွပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ မြတ္စ္လင္မ္ေတြဟာ မိမိတို႔ရဲ႕ရင္ေသြးမ်ားကိုေရာ အျခားကေလးငယ္ေတြကိုပါ ေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္ “အီတီ” ေခၚတဲ့ အီးဒ္ေန႔အထိမ္းအမွတ္ မုန္႔ဖိုးေတြ ေပးတတ္ၾကပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြကလည္း ေဆြမ်ဳိးေတာ္စပ္သည္ျဖစ္ေစ မေတာ္စပ္သည္ျဖစ္ေစ၊ သိကၽြမ္းသူျဖစ္ေစ မသိကၽြမ္းသူျဖစ္ေစ မြတ္စ္လင္မ္အိမ္မွန္သမွ် အုပ္စုေလးဖြဲ႕ၿပီး သြားေရာက္လည္ပတ္စားေသာက္ေလ့ရိွတယ္။ နည္းမ်ားမဟူ ေပးကမ္းတဲ့ အီတီ မုန္႔ဖိုးေတြ ရယူေလ့ရိွပါတယ္။ သက္ငယ္ပိုင္းမ်ားကလည္း မိမိတို႔မိဘ၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းနဲ႔ အိမ္နီးခ်င္းေတြဆီ သြားေရာက္ေတြ႕ဆံု စလာမ္ဆို ႏႈတ္ဆက္ၾကပါတယ္။ မိမိတို႔အခ်င္းခ်င္းအၾကား အမွားအယြင္းရိွရင္ ခြင့္လႊတ္ေပးဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံေတာင္းပန္တတ္ၾကပါတယ္။ မိမိတို႔ဖက္က အခ်ိန္ယူၿပီး သြားေရာက္လည္ပတ္ေလ့ရိွသလို လူမ်ဳိးမေရြး ဘာသာမေရြး မိတ္ေဆြရန္သူမေရြး ဆင္းရဲခ်မ္းသာ အယုတ္အလတ္အျမတ္မေရြး လာေရာက္ေတြ႕ဆံုလည္ပတ္သူမ်ားအတြက္လည္း တံခါးဖြင့္ထားေပးၾကပါတယ္။

ဒါဟာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားရဲ႕ ၀ါကၽြတ္ အီးဒ္ပြဲေတာ္ ျမင္ကြင္းအက်ဥ္း ျဖစ္ပါတယ္။ အာရဗီေ၀ါဟာရ အီးဒ္ ရဲ႕ အဓိပၸာယ္က “ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္းေန႔” ျဖစ္တဲ့အတုိင္း အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားသာမက ျမန္မာျပည္လူထုအေပါင္း ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ႕ႏိုင္ၾကပါေစလို႔ ဆႏၵျပဳလိုက္ပါတယ္။

××××××××××××

Dr. Ko Ko Gyi’s Burmese Muslims‘ way of celebrating Eid ကို ကိုးကားမွီျငမ္း၍ ဂ်ဴလိုင္ရဲရင့္ ေရးသားသည္။

July 5, 2016
လူဆင္းရဲေပမယ့္ စိတ္ဓာတ္မဆင္းရဲတဲ့ ဂ်ာမနီေရာက္ ဆီးရီးယားဒုကၡသည္

ဇူလုိင္ ၂၊ ၂၀၁၆
M-Media

– ဆီးရီးယားႏိုင္ငံက ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာကာ ဂ်ာမနီကုိ ေရာက္ရွိလာတဲ့ ဒုကၡသည္အမ်ိဳးသားတစ္ဦးဟာ သူေျပာင္းေနတဲ့ တုိက္ခန္းအတြင္းမွာ ပမာဏေတာ္ေတာ္မ်ားတဲ့ ေငြထုပ္တစ္ထုပ္ကုိ ေတြ႕ခဲ့ရၿပီးတဲ့ေနာက္ ရဲတပ္ဖြဲ႕ထံ အပ္ႏွံခဲ့ၿပီး သူ႕ရဲ႕ ႐ုိးသားတဲ့ ဒီလုပ္ရပ္အတြက္ ဂ်ာမန္ျပည္သူေတြက ခ်ီးက်ဴးခဲ့ၾကပါတယ္။

အသက္ ၂၅ ႏွစ္အရြယ္ရွိၿပီး မုိဟန္နဒ္ အမ္ လုိ႔ေခၚတဲ့ အဲဒီ အမ်ိဳးသားဟာ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံ ေျမာက္႐ုိင္း၀က္စ္ဖာလီးယား ျပည္နယ္ မန္ဒန္ၿမိဳ႕က တုိက္ခန္းကုိ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ပရဟိတအသင္းေတြရဲ႕ ေထာက္ပံ့မႈေၾကာင့္ ပရိေဘာဂပစၥည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအထဲမွာ ဘီ႐ိုတစ္လံုးလည္း ပါ၀င္ခဲ့ၿပီး အဲဒီဗီ႐ုိကုိ ရွင္းလင္းရာမွာေတာ့ အံ၀ွက္အတြင္းက စုဘူးထဲမွာ ေငြသား ယူ႐ုိ ၁၅၀၀၀၀ ပါ၀င္ထဲ့ အထုတ္တစ္ထုတ္ကုိ ေတြ႕ခဲ့တာပါ။

“ယူ႐ုိ ၅၀၀ တန္ အသစ္ေလးေတြဗ်။ ပထမေတာ့ ကၽြန္ေတာ္က ပုိက္ဆံအတုလုိ႔ ထင္လုိက္မိေသးတယ္” လုိ႔ မုိဟန္နဒ္ ဂ်ာမနီသတင္းစာ Bild ကုိ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ပုိက္ဆံ အတု၊ အစစ္ခြဲတဲ့နည္းကုိ မုိဟန္နဒ္တစ္ေယာက္ အြန္လုိင္းမွာ ရွာေဖြခဲ့ၿပီး ပုိက္ဆံအစစ္လုိ႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ႏုိင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုိက္ဆံအစ္မွန္း သိသိခ်င္းပဲ သူဟာ ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်သူမ်ားဆုိင္ရာ အာဏာပုိင္ေတြကုိ အသိေပးခဲ့ၿပီး ရဲတပ္ဖြဲ႕ဆီမွာ အပ္ႏွံခဲ့ပါတယ္။

သူ႕ရဲ႕ ဒီလုိ႐ုိးသားမႈဟာ ဘာသာတရားက သြန္သင္မႈေၾကာင့္ျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း မုိဟန္နဒ္က ဆုိပါတယ္။

“တစ္ျခားတစ္ေယာက္ရွာေဖြထားတဲ့ ေငြေၾကးဥစၥာနဲ႔ ဇိမ္က်ေနဖုိ႔ ဘုရားသခင္က ခြင့္မျပဳထားပါဘူး” လို႔ သူက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

လက္ရွိအခ်ိန္မွာ ရဲတပ္ဖြဲ႕က ဒီပုိက္ဆံရဲ႕ ပုိင္ရွင္ကုိ လုိက္လံရွာေဖြေနတယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။

“ဒီလူငယ္ေလးက အတုယူစရာေကာင္းတဲ့ လုပ္ရပ္တစ္ခုကုိ လုပ္ျပခဲ့ၿပီး ေတာ္ေတာ္ ေလးစားထုိက္တဲ့ သူတစ္ေယာက္ပါ။ ပုိက္ဆံနည္းနည္းပါးပါး ေတြ႕လုိ႔ လာအပ္တာမ်ိဳးေတြ အရင္က ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေလာက္မ်ားတဲ့ ပုိက္ဆံေတြကုိေတာ့ လာမအပ္ၾကပါဘူး” လုိ႔ ရဲတပ္ဖြဲ႕ တာ၀န္ရွိသူတစ္ဦးက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

မုိဟန္နဒ္ဟာ ဂ်ာမနီကုိ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလမွ ေရာက္ရွိခဲ့ေပမယ့္ သူ႕ရဲ႕ က်န္ရွိတဲ့မိသားစုကေတာ့ ဆီးရီးယားမွာပဲ ရွိေနပါေသးတယ္။ အခုလုိ႔ ေငြအပ္ႏွံခဲ့တဲ့အတြက္ မုိဟန္နဒ္ဟာ ဂ်ာမနီဥပေဒအရ ေငြတန္ဖုိးရဲ႕ ၃ ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ ရရွိမွာျဖစ္ပါတယ္။

Ref: Independent

July 2, 2016
ဂ်ီၾသေမႀတီ – ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား (၂၀)

ဇူလုိင္ ၁၊ ၂၀၁၆

M-Media

ရာဇာ တင္ဆက္သည္

(အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔တုိင္း ေဖာ္ျပသြားပါမည္)

အီရန္ရွိ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တစ္လံုးတြင္ ဂ်ီၾသေမႀတီလက္ရာမ်ားျဖင့္ အလွဆင္ထားမႈ

– မြတ္စလင္ေတြဟာ အႏုစိတ္ၿပီး ခန္႔ျငားတဲ့ ဂ်ီၾသေမႀတီ ဒီဇုိင္းေတြကုိ အေဆာက္အဦးေတြအတြင္း ဖန္တီးထည့္သြင္းရာမွာ ေက်ာ္ၾကားသူေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ရင္သပ္႐ႈေမာဖြယ္ ဒီဇုိင္းေတြဟာ ဂ်ီၾသေမႀတီ ပညာရပ္၊ တုိင္းတာမႈ ပညာရပ္၊ အိမ္ယာေဆာက္လုပ္မႈ၊ အမွတ္၊ မ်ဥ္း၊ ေထာင့္ေတြရဲ႕ ဆက္ႏြယ္မႈ၊ ၂ ဖက္ျမင္၊ ၃ ဖက္ျမင္ စတဲ့ပညာရပ္ေတြမွာ ခုန္ပ်ံေက်ာ္လႊား တုိးတက္မႈမရွိဘဲနဲ႔ ျဖစ္လာႏုိင္စရာ မရွိပါဘူး။

ဂ်ီၾသေမႀတီနယ္ပယ္မွာ ဂရိေတြရဲ႕ စိတ္၀င္တစား ေလ့လာေဖာ္ထုတ္မႈေတြကုိ မြတ္စလင္ပညာရွင္ေတြက အေမြဆက္ခံခဲ့ၿပီး၊ ဆန္းသစ္မႈေတြ၊ ခ်ဲ႕ထြင္မႈေတြလည္း ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ယူကလစ္ရဲ႕ Elements ဆုိတဲ့ က်မ္းႀကီးထဲမွာ ဂ်ီၾသေမႀတီဆုိင္ရာ က႑လည္း ပါ၀င္ၿပီး အဲဒီပညာရပ္အတြက္ သူဟာ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ ေပးဆပ္ခဲ့ရတာျဖစ္ပါတယ္။ ပါရမီရင့္သန္တဲ့ သခ်ၤာပညာရွင္အမ်ားစုဟာ ဂ်ီၾသေမႀတီပညာရပ္ကုိ ယူကလစ္ရဲ႕ ဒီက်မ္ႀကီးကေနတစ္ဆင့္ စတင္ေလ့လာၾကရတာပါ။

မြတ္စလင္ပညာရွင္ေတြဟာ ဂ်ီၾသေမႀတီပညာရပ္ကုိ ဂရိေတြေဖာ္ထုတ္ခဲ့တဲ့ ရင္းျမစ္ ၃ ခုကေန ေလ့လာသိရွိခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဆံုး ရင္းျမစ္က ယူကလစ္ရဲ႕ Elements ဆုိတဲ့ က်မ္းျဖစ္ၿပီး ၈ ရာစု ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕ရဲ႕ ပညာ့ရိပ္ၿမံဳ (House of Wisdom) မွာ ဘာသာျပန္ဆုိခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယရင္းျမစ္ကေတာ့ အာခီမီဒီးစ္ (Archimedes) ရဲ႕ က်မ္း ၂ အုပ္ျဖစ္တဲ့ On the Sphere and Cylinder (စက္လံုးႏွင့္ ဒုလံုးရွည္ဆုိင္ရာက်မ္း) နဲ႔ The Heptagon in th Circle (စက္၀ုိင္းအတြင္းရွိ သတၱဂံဆုိင္ရာက်မ္း) ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယစာအုပ္ကုိ အခုအခ်ိန္မွာ ဂရိစာေပနဲ႔ မရႏုိင္ေတာ့ဘဲ သာဘစ္ အစ္ဗေန႔ ကြာရာ (Thabit Ibn Qurra) ဘာသာျပန္ဆုိထားတဲ့ အာရဘီမူရင္းသာ ရွိပါေတာ့တယ္။ တတိယေျမာက္နဲ႔ ေနာက္ဆံုး ရင္းျမစ္ကေတာ့ အပုိလုိနီေယာ့စ္ ေအာ့ဖ္ ပါရ္ဂါ (Appolonios of Perga) ရဲ႕ နက္နဲလွတဲ့ The Conis (ကေတာ့ခၽြန္ဆုိင္ရာက်မ္း) ဆုိတဲ့ က်မ္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီက်မ္းဟာ ၈ တြဲရွိၿပီး ဘီစီ ၂၀၀ ေလာက္က ေရးသားခဲ့တာပါ။ ဒါေပမယ့္ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ၄ အုပ္သာ ဂရိစာေပနဲ႔ ရွိေတာ့ၿပီး၊ ေခတ္ေပၚ ပညာရွင္ေတြဆီ ေရာက္ရွိခဲ့တဲ့ ၇ အုပ္ကေတာ့ အာရဘီဘာသာျပန္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

လက္ေတြ႕တည္ေဆာက္မႈအစ

ဂ်ီၾသေမႀတီနယ္ပယ္ကုိ တစ္ေခတ္ဆန္းေစခဲ့သူ အလ္-ကူဟီ

ဂရိေတြနဲ႔ အစၥလမ္ကမၻာက ပညာရွင္ေတြရဲ႕ ဂ်ီၾသေမႀတီဆုိင္ရာ ေလ့လာတည္ေဆာက္မႈေတြက အမ်ားစုဟာ conic section (ကေတာ့ခၽြန္အေျချပဳ ဂ်ီၾသေမႀတီ ပညာရပ္) ဆုိတဲ့ သီအုိရီေအာက္မွာ ရွိပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အလင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေလ့လာဖုိ႔အတြက္ ၾကည့္မွန္ေတြဖန္တီးတာ၊ အခ်ိန္သိရဖုိ႔အတြက္ ေနနာရီေတြဖန္တီးရာမွာ ဒီ ကေတာ့ခၽြန္အေျချပဳ ဂ်ီၾသေမႀတီပညာရပ္ကုိ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။

အဘူ ဆာဟ္လ္ အလ္-ကူဟီ (Abu Sahl al-Kuhi) ဆုိတဲ့ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးတစ္ဦးဟာ အဲဒီ conic section သီအုိရီကုိအသံုးျပဳၿပီး သတၱဂံ (heptagon) လုိ႔ေခၚတဲ့ အနား ၇ နားပါတဲ့ ဗဟုဂံ (polygon) တစ္ခု တည္ေဆာက္ေရး ထူးျခားတဲ့နည္းလမ္းတစ္ခုကုိ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ အဘူ ဆာဟ္လ္ အလ္-ကူဟီဟာ ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕မွာ ၾသဇာႀကီးမားတဲ့ ဘူယစ္မိသားစု (Buyid family) ရဲ႕ အေရးပါသူေတြက မြတ္စလင္ကမၻာအေရွ႕ျခမ္းကေန စုေဆာင္းခဲ့တဲ့ ပါရမီရင့္သန္တဲ့ သိပၸံပညာရွင္ေတြထဲက တစ္ဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ကက္စပီယန္ပင္လယ္ေတာင္ဘက္ ေတာင္တန္းေဒသဇာတိ အလ္-ကူဟီက အရင္က ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕ေစ်းမွာ ဖန္ပုလင္းေတြကုိ ပစ္ေျမႇာက္ကစားျပရတဲ့ လက္လွည့္ပညာရွင္တစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ သူဟာ သိပၸံပညာရပ္ေတြဘက္ကုိ ေျခဦးလွည့္ခဲ့ပါတယ္။ အာခီမီဒီးစ္ရဲ႕ ေရးသားေဖာ္ထုတ္မႈေတြကုိ စိတ္၀င္စားခဲ့တဲ့ အလ္-ကူဟီဟာ Book II of On the Sphere and Cylinder (စက္လံုးႏွင့္ ဒုလံုးရွည္ဆုိင္ရာ ဒုတိယေျမာက္က်မ္း) နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ရွင္းလင္းခ်က္က်မ္းတစ္ေစာင္ကုိ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီစာအုပ္မွာ အလ္-ကူဟီ အဓိကထား ေဖာ္ျပခဲ့တာကေတာ့ ကေတာ့ခၽြန္အေျချပဳ ဂ်ီၾသေမႀတီပညာရပ္ (conic section)နဲ႔ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ဂ်ီၾသေမႀတီဆုိင္ရာ ပစၥည္းေတြကုိ ဖန္တီးတည္ေဆာက္မႈနဲ႔ဆက္စပ္တဲ့ ျပႆနာေတြကုိ ေျဖရွင္းရာမွာ အဲဒီပညာရပ္ကုိ အသံုးခ်ေရး ျဖစ္ပါတယ္။

ဥပမာအားျဖင့္ အလ္-ကူဟီဟာ conic section ပညာရပ္ကုိ အသံုးျပဳၿပီး စက္လံုးအမ်ိဳးမ်ိဳးကုိ တည္ေဆာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး သူဟာ conic secton ပညာရပ္ဆုိင္ရာ ပံုေတြဆြဲရာမွာ အသံုးျပဳတဲ့ ‘complete compass’ ဆုိတဲ့ ကိရိယာတစ္ခုကုိ တီထြင္ဖန္တီးႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဘူ ဆာဟ္လ္ အလ္-ကူဟီဟာ ႀကီးမားတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြ ရွိခဲ့သူတစ္ေယာက္လည္းျဖစ္ၿပီး ဂ်ီၾသေမႀတီပညာရပ္မွာ အေရးပါတဲ့ သတၱဂံတစ္ခု တည္ေဆာက္ႏုိင္ေရးကုိ အေသးစိတ္ ေဖာ္ထုတ္ေရးသားႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ အာခီမီဒီးစ္ဟာ သတၱဂံတစ္ခု တည္ေဆာက္ႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ ႐ႈေထာင့္ကုိ စက္၀ုိင္းအတြင္း ေရးဆြဲသက္ေသျပႏုိင္ခဲ့သူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္ လက္ေတြ႕တည္ေဆာက္မႈနည္းလမ္းကုိေတာ့ မေဖၚေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါဟာ သခ်ၤာနယ္ပယ္မွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ ကိစၥရပ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ သခ်ၤာဆုိင္ရာ ပစၥည္းေတြကုိ ေရးဆြဲတည္ေဆာက္ရာမွာ နည္းလမ္းေတြကုိ တစ္ဆင့္ခ်င္းစီရွင္းျပဖုိ႔ အခက္ႀကံဳရေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီလုိအေျခအေနမ်ိဳးမွာဆုိရင္ သခ်ၤာပညာရွင္ေတြဟာ ေသာကေရာက္တတ္ၾကၿပီး အနည္းဆံုး ဒီလုိ နည္းလမ္းတစ္ခု တည္ရွိတယ္ဆုိတာကုိ အခုိင္အမာ ေျပာၾကားခဲ့ကာ အေသးစိတ္တဲ့နည္းလမ္းေတြကုိ ေနာက္ပုိင္းပညာရွင္ေတြ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ဖုိ႔ လမ္းဖြင့္ေပးခဲ့ၾကပါတယ္။

အာခီမီဒီးစ္ဟာ သတၱဂံတည္ေဆာက္ေရး နည္းလမ္းတစ္ခုရွိေနတယ္လုိ႔ အခုိင္အမာ ေျပာၾကားခဲ့ေပမယ့္ လက္ေတြ႕တည္ေဆာက္မႈကုိေတာ့ ဂရိနဲ႔ မြတ္စလင္သခ်ၤာပညာရွင္ႀကီးေတြဟာ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာၾကာ မလုပ္ေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ၾကပါဘူး။ ၁၀ ရာစုေလာက္မွာ မြတ္စလင္ပညာရွင္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အဘူ အလ္-ဂ်က္ဒ္ (Abu al-Jud) က “ဒါကုိအဆံုးသတ္ဖုိ႔ဟာ ပုိမိုခက္ခဲၿပီး၊ သီအုိရီတစ္ခုအျဖစ္ ေရာက္ရွိဖုိ႔အတြက္ သက္ေသျပႏုိင္ဖုိ႔ အလွမ္းေ၀းေနပါေသးတယ္” လုိ႔ မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့ပါတယ္။

အဘူ ဆာဟ္လ္ အလ္-ကူဟီကေတာ့ ဒီစိန္ေခၚမႈကုိ ရင္ဆုိင္ခဲ့ၿပီး သူ႕ရဲ႕ ကၽြမ္းက်င္ပုိင္ႏုိင္မႈကေနတစ္ဆင့္ သတၱဂံတည္ေဆာက္ေရးျပႆနာကုိ ေျပလည္ေစခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ဒီအခက္အခဲကုိ ျပႆနာ ၃ ခုအျဖစ္ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ၿပီး သတၱဂံလက္ေတြ႕တည္ေဆာက္ႏုိင္မႈဆီ ဦးတည္နုိင္ခဲ့ပါတယ္။ သတၱံဂံအနားရဲ႕ အလ်ားေတြကုိ အေျခခံၿပီး ကေတာ့ခၽြန္အေျချပဳ ဂ်ီၾသေမႀတီပညာရပ္ကုိ စတင္ေဖာ္ထုတ္ရမယ္လုိ႔လည္း အလ္-ကူဟီက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ အခ်ိဳးအစား သတ္မွတ္ထားတဲ့ မ်ဥ္းျဖတ္ေတြကုိ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၿပီး၊ အဲဒီမ်ဥ္းျဖတ္ေတြကမွတစ္ဆင့္ ႀတိဂံေတြတည္ေဆာက္ကာ ေနာက္ဆံုးမွာ အဲဒီႀတိဂံေတြကုိ ေပါင္းစပ္ၿပီး သတၱဂံတစ္ခုကို ေအာင္ျမင္စြာ တည္ေဆာက္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

အလ္-ကူဟီရဲ႕ ႀတိဂံတစ္ခုကုိသံုးပုိင္းပုိင္းတဲ့နည္းလမ္း ေတြ႕ရွိမႈကလည္း ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားတဲ့ အခ်က္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အလ္-ကူဟီထက္ ငယ္ရြယ္ၿပီး ေခတ္ၿပိဳင္ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အဘ္ဒူလ္ ဂ်ာလီလ္ အလ္-ဆစ္ဂ်္ဇီ (Abdul-Jalil al-Sijzi) ကေတာ့ အလ္-ကူဟီရဲ႕ ဒီေတြ႕ရွခ်က္ကုိ “အလ္-ကူဟီ နိယာမ” လုိ႔ ရည္ညႊန္းသံုးႏႈန္းခဲ့ၿပီး nonagon လုိ႔ေခၚတဲ့ အနား ၉ နားပါ ဗဟုဂံတည္ေဆာက္ေရးမွာ အသံုးခ်ခဲ့ပါတယ္။

ေနနာရီမ်က္ႏွာျပင္ေတြမွာ နံပါတ္ေတြထြင္းထုဖုိ႔ႀကိဳးစားတဲ့ လက္မႈပညာရွင္ေတြအတြက္ ကေတာ့ခၽြန္အေျချပဳ ဂ်ီၾသေမႀတီပညာဟာ အေရးပါခဲ့ပါတယ္။ ေန႔ဖက္မွာ ေနရဲ႕ စက္၀ိုင္းပံုသ႑ာန္ လွည့္ပတ္သြားလာမႈေၾကာင့္ ေျမျပင္ေပၚမွာ စုိက္ထားတဲ့ တုတ္ေခ်ာင္းရဲ႕ အရိပ္ဟာ ကေတာ့ခၽြန္ ၂ ခု ျဖစ္ေစတယ္ဆုိတာကုိ ဂရိေတြက သိခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီကေတာ့ခၽြန္ႏွစ္ခုကုိ မုိးကုပ္စက္၀ုိင္းရဲ႕ ျပင္ညီျဖစ္မႈက ပုိင္းျဖတ္လုိက္တဲ့အခါမွာေတာ့ hyperbola ႏွစ္ခုကုိ ရရွိပါတယ္။ သာဘစ္ အစ္ဗေန႔ကြာရာရဲ႕ ေျမးျဖစ္တဲ့ အီဘရာဟင္ အစ္ဗေန႔ ဆီနန္ (Ibrahim ibn Sinan) ရဲ႕ ဂ်ီၾသေမႀတီဆုိင္ရာ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြမွာ ဂရိေတြရဲ႕ ဒီအယူအဆက ေတာ္ေတာ္ေလး တြန္းအားျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။ အစ္ဗေန႔ ဆီနန္ဟာ အသည္းေရာဂါေၾကာင့္ သက္ဆုိးမရွည္ခဲ့ဘဲ သကၠရာဇ္ ၉၄၆ ခုႏွစ္၊ အသက္ ၃၇ ႏွစ္မွာပဲ ကြယ္လြန္အနိစၥ ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ သူနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ စာေရးစရာျဖစ္သူ ေဂ် အလ္ ဘာ့ဂ္ဂရင္း (J. L. Berggren) ကေတာ့ “အစ္ဗေန႔ ဆီနန္ရဲ႕ တည္တံ့ဆဲ ေဖာ္ထုတ္ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြဟာ သခ်ၤာသမုိင္းမွာ အေရးပါတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးျဖစ္တယ္ဆုိတဲ့ သူ႕ရဲ႕ဂုဏ္သိမ္ကုိ ေဖာ္ညႊန္းေနပါတယ္” လုိ႔ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္ၿပီး အီဗရာဟင္ အစ္ဗေန႔ ဆီနန္ရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈေတြကုိလည္း ဘာ့ဂ္ဂရင္းက အခုလုိ ေဖာ္က်ဴးခဲ့ပါတယ္။

“ပါရာဘုိလာ အစိတ္အပုိင္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့နယ္ပယ္မွာ သူ႕ရဲ႕ ေဖာ္ထုတ္မႈဟာ အ႐ုိးရွင္းဆံုးျဖစ္ၿပီး အေနာက္တုိင္းမွာ သိပၸံပညာစတင္ထြန္းကားခဲ့တဲ့ ရီေနဆန္း (Renaissance) ကာလ မတုိင္ခင္ကတည္းက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အေပၚမွာ လႊမ္းမုိးခ့ဲပါတယ္။ ေနနာရီနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သူ႕ရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈေတြမွာလည္း နည္းလမ္းတစ္ခု၊ ဒါမွမဟုတ္ ေပါင္းစပ္ထားတဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႔ လုပ္လုိ႔ရႏုိင္သမွ် ေနနာရီပုံသ႑ာန္မ်ိဳးစံုကုိ ဒီဇုိင္းထုတ္ တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေဖာ္ထုတ္မႈေတြက သူ႕အရင္ပညာရွင္ေတြ မစြမ္းသာခဲ့တဲ့ ျပႆနာေတြကုိ ေအာင္ျမင္ဆန္းသစ္စြာ ေျဖရွင္းေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့တယ္ဆုိတာကုိ ေဖာ္က်ဴးေနတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္”

လက္ေတြ႕အသံုးခ်ၿပီ

ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြ၊ နန္းေတာ္ေတြနဲ႔ စာၾကည့္တုိက္ေတြလုိ အမ်ားျပည္သူသံုး အေဆာက္အဦးေတြကုိ အလွဆင္ရာမွာ အသံုးျပဳႏုိင္မယ့္ လက္ေတြ႕အသံုးခ် ဂ်ီၾသေမႀတီလက္ရာ ဒီဇုိင္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း မြတ္စလင္ပညာရွင္ေတြက ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကၿပီး လက္မႈပညာသည္ေတြရဲ႕ လက္ရာေတြကုိ ခ်ဲ႕ထြင္တာ၊ အဲဒီအႏုပညာလက္ရာေတြရဲ႕ အဆံုးစြန္ဆံုးအထိ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္တာေတြကုိလည္း ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

သကၠရာဇ္ ၉၅၀ မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီး ဂီတနဲ႔ ဒႆနိကေဗဒေတြဆုိင္ရာ က်မ္းေတြျပဳစုတာ၊ အရစၥတုိတယ္ရဲ႕ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ရွင္းလင္းခ်က္ေရးတာေတြနဲ႔ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားတဲ့ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး အဘူ နာဆာရ္ အလ္-ဖာရာဘီ (Abu Nasr Al-Farabi) ဟာ ပစၥည္းကိရိယာ အကန္႔အသတ္ရွိေနတဲ့ အဲဒီေခတ္ကာလမွာ ရႏုိင္သမွ် ကိရိယာေတြကုိ အသံုးျပဳၿပီး ဂ်ီၾသေမႀတီဆုိင္ရာ တည္ေဆာက္မႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ က်မ္းႀကီးတစ္ေစာင္ ေရးသားႏုိင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ခ်ီးက်ဴးခံခဲ့ရပါတယ္။ လက္ေတြ႕အသံုးခ် ဂ်ီၾသေမႀတီပညာရပ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ သူရဲ႕ ေဖာ္ထုတ္ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကုိ A Book of Spiritual Crafts and Natural Secrets in The Details of Geometrical Figures (ဂ်ီၾသေမႀတီ ပုံသ႑ာန္မ်ားတြင္ တည္ရွိေနေသာ ဆန္းၾကယ္သည့္ လက္မႈပညာႏွင့္ သဘာ၀တရား၏ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ဆုိင္ရာက်မ္း) ဆုိတဲ့ က်မ္းထဲမွာ အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားၿပီး ဒီက်မ္းႀကီးဟာ သခ်ၤာနယ္ပယ္မွာေတာ့ ရွားပါးၿပီး တစ္မူထူးျခားတဲ့ က်မ္းႀကီးအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံထားရပါတယ္။ အလ္-ဖာရာဘီရဲ႕ ဒီေဖာ္ထုတ္ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကုိ ေနာက္ပုိင္းမွာ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အဘူ အလ္-၀ါဖာ (Abu Al-Wafa) က ထပ္မံျဖည့္စြက္ခဲ့ပါတယ္။ အလ္-ဖာရာဘီကြယ္လြန္စဥ္မွာ လူငယ္သာရွိေသးတဲ့ အလ္-၀ါဖာဟာ သူ႕ရဲ႕ On Those Parts of Geometry Needed By Craftsmen (လက္မႈပညာရွင္မ်ား နားလည္ထားရမည့္ ၿဂီၾသေမႀတီသေဘာတရားမ်ားဆုိင္ရာက်မ္း) ဆုိတဲ့ စာအုပ္မွာ အေဆာက္အဦးေဆာက္လုပ္မႈေတြမွာ အသံုးခ်ႏုိင္တဲ့ ၿဂီၾသေမႀတီသေဘာတရားေတြကုိ အျပည့္အစံု ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဂ်ီအုိေမႀတီနယ္ပယ္တြင္ ၿပိဳင္ဘက္ကင္း A Book of Spiritual Crafts and Natural Secrets in The Details of Geometrical Figures က်မ္းကုိ ေရးသားခဲ့သည့္ အလ္-ဖာရာဘီ

အဘူ-အလ္၀ါဖာ အဓိကထား ေျဖရွင္းခဲ့တဲ့ ဂ်ီၾသေမႀတီဆုိင္ရာ ျပႆနာေတြထဲမွာ ေပးထားတဲ့ စက္၀ုိင္းစိတ္တစ္ခုရဲ႕ အဆံုးမွတ္နဲ႔ ေထာင့္မွန္က်ေအာင္ ခ်ိန္ညႇိမႈ ၊ စက္၀ုိင္းတစ္ခုနဲ႔ အနား ၃ နားကေန ၁၀ နားအထိပါ၀င္တဲ့ ဗဟုဂံေတြအတြင္း အခ်ိဳးက်တဲ့ စတုရန္းေတြ တည္ေဆာက္မႈလည္း ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။

ၿဂီၾသေမႀတီဟာ မြတ္စလင္ အႏုပညာရွင္ေတြ၊ ဗိသုကာပညာရွင္ေတြနဲ႔ လက္ေရးလက္သားအလွ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ ထူးထူးျခားျခား အေလးေပးအာ႐ံုစုိက္မႈကုိလည္း ခံခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီ ပညာရွင္ႀကီးေတြဟာ သဘာ၀တရားမွာရွိေနတဲ့ အတုိင္းအတာအခ်ိဳးအစားေတြနဲ႔ သခ်ၤာဆုိင္ရာ ေဖာ္ျပခ်က္ေတြအၾကား နီးစပ္မႈေတြကုိ သတိမူမိခဲ့ၾကသလုိ၊ အဲဒီ နက္႐ႈိင္းတဲ့ဆက္သြယ္မႈက သူတုိ႔ရဲ႕ အသိပညာပုိင္းဆုိင္ရာမွာ ဉာဏ္ကြန္႔ျမဴးဖုိ႔ တြန္းအားတစ္ရပ္ ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီ အတုိင္းအတာ အခ်ိဳးအစားေတြထဲမွာ ခ႐ုခြံနဲ႔ သစ္ရြက္ေတြလုိ သဘာ၀ေလာကႀကီးမွာ ေတြ႕ရမ်ားေလ့ရွိၿပီး မ်က္စိပသာဒရွိတဲ့ အတုိင္းအတာ “Golden Ratio” လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ သာမန္လူနားလည္လြယ္ေအာင္ ေျပာရရင္ Golden Ratio ဆုိတာဟာ အရာ၀တၱဳတစ္ခုရဲ႕ ဗ်က္က သူ႕အျမင့္ထက္ ၃ ပံု ၂ ပံုရွိေနတဲ့ ပံုသ႑ာန္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကုိ Golden Section ဒါမွမဟုတ္ Golden Line လုိ႔လည္း ေခၚပါေသးတယ္။ ဒႆမကိန္းအရ ၁.၆၁၈ ျဖစ္ၿပီး၊ အခ်ိဳးအရ ၈ အခ်ိဳး ၁၃ (၈း၁၃) ျဖစ္တဲ့ အဲဒီ Golden Ratio ကုိ အႏုပညာနဲ႔ ဗိသုကာလက္ရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေတြ႕ျမင္ႏုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

အတုိင္းအဆနဲ႔ အခ်ိဳးခ်မႈ

အႏုပညာရွင္ေတြဟာ ဒီအသံုး၀င္လွတဲ့ ၿဂီၾသေမႀတီဆုိင္ရာ ေတြ႕ရွိခ်က္အတြက္ ရင္သပ္႐ႈေမာခဲ့ရၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ “အတုိင္းအဆနဲ႔ အခ်ိဳးခ်မႈ” ဆုိတဲ့ နယ္ပယ္သစ္ဆီ အာ႐ံုစုိက္ခဲ့ၾကပါတယ္။

“စင္ၾကယ္ေသာ ညီအစ္ကုိမ်ား” လုိ႔ အဓိပၸါယ္ရၿပီး ၁၀ ရာစု မြတ္စလင္ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အစ္ခ္၀မ္ အလ္-ဆာဖာ (Ikhwan al-Safa) အဖြဲ႕ဟာ Rasail (စာလႊာမ်ား) ဆုိတဲ့ က်မ္းမွာ “အတုိင္းအဆနဲ႔ အခ်ိဳးခ်မႈ” နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ သူ႕တုိ႔ရဲ႕ အယူအဆေတြကုိ ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ ေအဒီ ၁ ရာစုက ဗိသုကာပညာရွင္နဲ႔ စာေရးဆရာျဖစ္ၿပီး လူခႏၶာကုိယ္ကုိ အတုိင္းအဆနဲ႔ အခ်ိဳး စံစနစ္အျဖစ္ တုိင္းတာမွတ္ယူခဲ့သူ ဗီထ႐ူဗီးယက္စ္ (Vitruvius) ရဲ႕ က်မ္းႀကီးကုိ ဖတ္႐ႈေလ့လာခဲ့ၿပီး အဲဒီအယူအဆဟာ မျပည့္စံုဘူးလုိ႔ မွတ္ယူခဲ့ပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ သူရဲ႕ အခ်ိဳးခ်မႈ အယူအဆမွာ အလယ္ဗဟုိကုိ လူရဲ႕ ခ်က္မွာမထားဘဲ ေပါင္ၿခံနဲ႔ ၿမီးေညႇာင့္႐ုိးမွာ ထားလုိ႔ပါပဲ။

ဗီထ႐ူးဗီးယက္စ္ရဲ႕ အယူအဆကလည္း ေရွးေခတ္အီဂ်စ္ေတြရဲ႕ အခ်ိဳးသီအုိရီေတြကုိ အုတ္ျမစ္အျဖစ္ယူထားတဲ့ ဂရိေတြရဲ႕ စံအေပၚမွာ အေျခခံထားတာျဖစ္ပါတယ္။ အီဂ်စ္ေတြရဲ႕ အဲဒီ အခ်ိဳးသီအုိရီဟာ သူတုိ႔ နတ္ဘုရား အုိဆီရစ္ (Osiris) ရဲ႕ ေက်ာ႐ုိးမႀကီးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။

အစ္ခ္၀မ္ အလ္-ဆာဖာအဖြဲ႕ဟာ ဒီကိစၥအေပၚ အပတ္တကုတ္ ေလ့လာအားထုတ္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ ေနာက္ဆံုး ေကာက္ခ်က္တစ္ခု ခ်မွတ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ အခ်ိဳးခ်မႈ အယူအဆမွာ လူ႕ခႏၶာကုိယ္ရဲ႕ လက္ႏွစ္ဖက္နဲ႔ ေျခေထာက္ႏွစ္ဖက္ကုိ ဆန္႔တန္းေစကာ လက္ရဲ႕ ထိပ္ဖ်ားနဲ႔ ေျခေထာက္ရဲ႕ ထိပ္ဖ်ားေတြဟာ စက္၀ုိင္းတစ္ခုရဲ႕ စက္၀န္းကုိ သြားထိတယ္လုိ႔ မွတ္ယူခဲ့ပါတယ္။ တစ္ကယ္လုိ႔ အဲဒီလူဟာ အသက္ ၇ ႏွစ္ေအာက္ျဖစ္မယ္ဆုိရင္ အလယ္ဗဟုိဟာ ‘ခ်က္’ ျဖစ္တယ္လုိ႔ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီ အလယ္ဗဟုိသတ္မွတ္ခ်က္ဟာ ျပည့္စံုေပမယ့္ အသက္ ၇ ႏွစ္ေက်ာ္သြားတဲ့ လူ႕ခႏၶာကုိယ္နဲ႔ေတာ့ သင့္ေလ်ာ္ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ေမြးကင္းစမွာ လူ႕ခႏၶာကုိယ္ရဲ႕ အလယ္ဗဟုိဟာ ခ်က္ျဖစ္ၿပီး ႀကီးလာတဲ့အခါမွာေတာ့ ေပါင္ၿခံ၊ ဒါမွမဟုတ္ ၿမီးေညႇာင့္႐ုိးဆီကုိ ေျပာင္းသြားခဲ့ပါတယ္။

အစ္ခ္၀မ္ အလ္-ဆာဖာ အဖြဲ႕

အနံ ၈-ဆ အလ်ား ၁၀-ဆျဖစ္ၿပီး အလယ္ဗဟုိက ခ်က္ျဖစ္တယ္ဆုိတဲ့ အစ္ခ္၀မ္ အလ္-ဆာဖာအဖြဲ႕ရဲ႕ ဒီအခ်ိဳးသတ္မွတ္ခ်က္ဟာ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ ပန္းခ်ီေရးဆြဲမႈေတြအတြက္ အေရးပါတဲ့ အတုိင္းအတာတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိဳးသတ္မွတ္ခ်က္ အျပည့္အစံုကေတာ့ ခႏၶာကုိယ္တစ္ခုလံုးဟာ ဦးေခါင္းအရွည္ပမာဏရဲ႕ ၈-ဆ၊ ေျခဖ၀ါးတစ္ခုနဲ႔ မ်က္ႏွာဟာ ခႏၶာကုိယ္တစ္ခုလံုးအရွည္ရဲ႕ ၈-ပံု ၁-ပံု၊ နဖူးက မ်က္ႏွာရဲ႕ ၃-ပံု ၁-ပံု၊ မ်က္ႏွာက ႏွာေခါင္းနဲ႔ နားရြက္တုိ႔ရဲ႕ ၄-ဆ စသျဖင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

အသက္ရွင္ရပ္တည္မႈနဲ႔ အဟာရရွိရာကုိ ကုိယ္စားျပဳတဲ့ ခ်က္ကုိ စက္၀ုိင္းရဲ႕ အလယ္ဗဟုိခ်က္မအျဖစ္ ထားရွိျခင္းဟာ အံ့ၾသဖြယ္ရာေကာင္းတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္တစ္ခုလည္းျဖစ္ၿပီး သဘာ၀ရဲ႕ သ႐ုုပ္သကန္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အစ္ခ္၀မ္ အလ္-ဆာဖာ အဖြဲ႕က ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တဲ့ ဒီအခ်ိဳးခ်မႈ သီအုိရီဟာ ၁၀ ရာစု စၾကာ၀ဠာေဗဒ၊ ဂီတဖန္တီးမႈ၊ လက္ေရးလွအတတ္ပညာနဲ႔ အႏုပညာနယ္ပယ္အားလံုးမွာ ေရာင္ျပန္ဟပ္ခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒါဟာ ၿဂီၾသေမႀတီပညာရပ္က လွ်ိဳ႕၀ွက္နက္နဲမႈေတြကုိ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ အေရးပါတဲ့ ေသာ့ခ်က္တစ္ခုအျဖစ္လည္း မွတ္ယူခံခဲ့ရပါတယ္။

ဥပမာအားျဖင့္ မြတ္စလင္ပညာရွင္ေတြက အခ်ိဳးခ်မႈပညာရပ္မွာ အေျခခံလုိ႔ သတ္မွတ္ခဲ့တဲ့ ၈ ခ်ိဳး အေျချပဳ အခ်ိဳးခ်မႈရဲ႕ သဘာ၀အေလ်ာက္ညီညြတ္မႈဟာ ဂီတ၊ ကဗ်ာစပ္ဆုိသီကုံးမႈ၊ လက္ေရးလွအတတ္ပညာနဲ႔ အႏုပညာဆုိင္ရာ ပံုေဖာ္မႈေတြမွာ အသံုးခ်ဖုိ႔အတြက္ တြန္းအားလည္း ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။

မြတ္စလင္ပညာရွင္ေတြဟာ ဂ်ီၾသေမႀတီရဲ႕ အေျခခံအုတ္ျမစ္ကုိ ခ်ေပးခဲ့႐ံုသာမကဘဲ အုိမာရ္ အလ္-ေခယမ္ (Umar al-Khayyam) နဲ႔ အလ္-တူဆီ (Al-Tusi) တုိ႔လုိ႔ ပညာရွင္ႀကီးေတြဟာလည္း အလ္ဂ်ီဘရာအေျချပဳ ဂ်ီၾသေမႀတီ၊ မွန္ဘီလူးေတြရဲ႕ ဂ်ီၾသေမႀတီဆုိင္ရာ သီအုိရီေတြ စတဲ့ ဂ်ီၾသေမႀတီပညာရပ္ရဲ႕ နယ္ပယ္အသစ္ေတြကုိ ေဖာ္ထုတ္ခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့သူေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

(ကုိးကား- National Geographic ၏ 1001 Inventions – The Enduring Legacy of Muslim Civilization)

(ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား – တင္ဆက္ျပီးသမွ် အပုိင္းအားလံုးကို ဤေနရာ တြင္ ဖတ္႐ႈႏုိင္ပါသည္။)

July 1, 2016
လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ရန္ လုိအပ္ေနသည့္ သူရဲသမိန္ေက်းရြာ

ဇြန္ ၃၀၊ ၂၀၁၆
M-Media

တုိက္ခုိက္မႈျဖစ္ၿပီးေနာက္ လံုၿခံဳေရးယူထားသည့္ ရဲမ်ား

– ပဲခူးတုိင္းေဒသႀကီး ေ၀ါၿမိဳ႕နယ္ရွိ သူရဲသမိန္ေက်းရြာတြင္ မြတ္စလင္ရြာသားတစ္ဦး၏ ေနအိမ္တြင္းသုိ႔ ၀င္ေရာက္လုယက္ျခင္း၊ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တစ္လံုးအား ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ အမ်ိဳးသားတစ္ဦးအား လက္ေရာက္က်ဴးလြန္ျခင္းတုိ႔ ျဖစ္ပြားၿပီး တစ္ပတ္ၾကာသည္အထိ ရဲတပ္ဖြဲ႕က သံသယရွိသူမ်ားအား ရွာေဖြဖမ္းဆီးမႈမ်ား မလုပ္ေသး။

ေ၀ါၿမိဳ႕နယ္ရွိ အစုိးရတာ၀န္ရွိသူမ်ားကလည္း မိမိတုိ႔အေနျဖင့္ စံုစမ္စစ္ေဆးမႈမ်ား မျပဳလုပ္ရေသးဟု Myanmar Times သုိ႔ အတည္ျပဳေျပာၾကားခဲ့သည္။ ထုိကဲ့သုိ႔ အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈ မရွိျခင္းက အထက္အာဏာပုိင္မ်ားမွ တုိက္႐ုိက္ညႊန္ၾကားခ်က္ ျဖစ္ပံုရသည္။

“တစ္ကယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အခုအခ်ိန္မွာ အေရးယူလုိက္မယ္ဆုိရင္ ျပႆနာကုိ ရပ္တန္႔လုိ႔ရမွာ မဟုတ္ဘဲ၊ အေျခအေနက ပုိဆုိးသြားႏုိင္ပါတယ္” ဟု ပဲခူးတုိင္းေဒသႀကီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦး၀င္းသိန္းက ေျပာၾကားခဲ့သည္။

မိမိတုိ႔အား ေစာ္ကားႏွိမ့္ခ်သည္ဟု မြတ္စလင္မ်ားက မွတ္ယူသည့္ ရန္လုိေသာ Facebook ပုိ႔စ္တစ္ခုက ျပႆနာ၏ အစျဖစ္သည္ဆုိသည့္အခ်က္ကုိ သူရဲသမိန္ရြာရွိ လူတုိင္းက လက္ခံၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း တုိက္ခုိက္မႈ၏ ႀကီးက်ယ္မႈ၊ ရြာအေပၚ ႐ုိက္ခတ္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ေတာ့ အျမင္မ်ား ကြဲျပားေနၾကသည္။

ေနာက္ထပ္ ထုိကဲ့သုိ႔ တုိက္ခုိက္မႈျဖစ္မည္ကုိ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္း၊ အၾကမ္းဖက္မႈ ထပ္ျဖစ္မည္ဟု ေကာလဟာလမ်ား ထြက္ေပၚေနျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ မြတ္စလင္ရြာသားမ်ားမွာ အျခားေနရာမ်ားတြင္ သြားေရာက္ခုိလႈံေနရေလသည္။

လူဦးေရ ၁၅၀၀ ေက်ာ္ရွိသည့္ အဆုိပါ ရြာႀကီးတြင္ မြတ္စလင္အေရအတြက္က ၂၆၈ ဦးရွိသည္။ ၎တုိ႔ထဲမွ ၂၀၀ က တုိက္ခုိက္ခံရမည္ကုိ စုိးရိမ္သည့္အတြက္ အျခားရြာမ်ားရွိ ေဆြမ်ိဳးမ်ားထံတြင္ သြားေရာက္ခုိလႈံေနၾကသည္။ ရြာခံ ေရွ႕ေဆာင္အီမာမ္တစ္ဦးက ရမ္ဇာန္ဥပုသ္လ၏ က်န္ရွိသည့္ရက္မ်ားအတြက္ ၎တုိ႔တြင္ ၀တ္ျပဳရာေနရာ မရွိေတာ့ဟု ဖြင့္ဟ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕ေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အိမ္နီးခ်င္းမ်ားကေတာ့ ထုိတုိက္ခုိက္မႈက အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆုိး၀ါးသည့္ ကိစၥတစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရၿပီး၊ ႏုိင္ငံအတြင္းရွိ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ မြတ္စလင္လူ႕အဖြဲအစည္းအၾကား ေနာက္ထပ္ ေပါက္ကြဲႏုိင္သည့္ စိတ္၀မ္းကြဲမႈအျဖစ္ ႏုိင္ငံတကာက မွတ္ယူေနၾကသည္ကုိ နားမလည္ႏုိင္ျဖစ္ေနၾကသည္။

“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ (ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြနဲ႔ မြတ္စလင္ေတြ) ဟာ ဒီမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အတူတကြ ေနထုိင္လာခဲ့ၾကတာပါ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ မိတ္ေဆြ၊ သူငယ္ခ်င္းေတြပါ။ ဒီျပႆနာဟာ ရရွစ္ကုိပဲ ထိခုိက္တာပါ။ အျခား မြတ္စလင္ရြာသားေတြကုိ မထိခုိက္ပါဘူး” ဟု သူရဲသမိန္ရြာသားတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးထြန္းလြင္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ထုိ႔ျပင္ အဘ္ဒူလ္ရရွစ္မွာ ၎စုိက္ပ်ိဳးခဲ့သည္မ်ားကုိ ရိပ္သိမ္းရျခင္းျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္ေၾကာင္း ၎က ထပ္ေလာင္းေျပာဆုိခဲ့သည္။

အဆုိပါျပႆနာမွာ ဇြန္လ ၂၁ ရက္ေန႔တြင္ ဆုိရွယ္မီဒီယာမွ စတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ရြာသားတစ္ဦးက ရြာတြင္ေဆာက္ေနေသာ အေဆာက္ဦးတစ္ခုကုိ ဆုိရွယ္မီဒီယာတြင္တင္ကာ ဗလီတစ္လံုးဟု စြပ္စြဲၿပီး အာဏာပုိင္မ်ားအေနျဖင့္ ထုိအေဆာက္အဦးကုိ အဘယ့္ေၾကာင့္ မတားဆီးရသလဲဆုိသည္ကုိ သိလုိသည္ဟု ေတာင္းဆုိခဲ့သည္။

ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရသည့္ ေနရာတစ္ခု

ထုိေမးခြန္းထုတ္ခံရသည့္ အေဆာက္အဦးကုိ ေဆာက္လုပ္သူ အဘ္ဒူလ္ရရွစ္က ထုိကဲ့သုိ႔ လႊင့္တင္မႈအတြက္ အိမ္နီးခ်င္းမ်ားကုိ ႀကိမ္းေမာင္းေျပာဆုိေလသည္။ ၂ ရက္တာၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီးေနာက္ လူအုပ္ႀကီး၏ တုိက္ခုိက္မႈ ေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီး အဘ္ဒူလ္ ရရွစ္၏ ေနအိမ္ ၿဖိဳဖ်က္ခံခဲ့ရသလုိ၊ ရြာရွိ ဗလီမွာလည္း ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရသည္။ ဂုိေထာင္အျဖစ္ အသံုးျပဳမည္ဟုဆုိသည့္ ေဆာက္လုပ္ဆဲ အဆုိပါအေဆာက္အဦးႏွင့္ မြတ္စလင္သခ်ၤိဳင္းမွာလည္း ထုိဖ်က္ဆီးမႈတြင္ အဆစ္ပါသြားခဲ့သည္။ အဘ္ဒူလ္ ရရွစ္ကေတာ့ လက္ေကာက္၀တ္ႏွင့္ ဦးေခါင္း ဘယ္ဖက္ဂ်ိဳေဇာင္းတြင္ ဒဏ္ရာရရွိခဲ့ၿပီး ေဆး႐ံုတင္ခဲ့ရေလသည္။

“သူက လူေတြကုိ မတရား ႀကိမ္းေမာင္းဆဲဆုိတာေၾကာင့္ ရြာသားေတြက မခံမရပ္ႏုိင္ျဖစ္တာပါ။ သူတုိ႔ေတြ ရရွစ္ရဲ႕အိမ္၊ ဂုိေထာင္နဲ႔ ဗလီကုိပါ ဖ်က္ဆီးလုိက္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ဒါ မွားတယ္လုိ႔ မထင္ပါဘူး” ဟု ဦးထြန္းလြင္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ထုိအၾကမ္းဖက္မႈ ျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ပုိင္း ရြာတြင္ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရးအတြက္ ရဲတပ္ဖြဲ႕ ၅၀ ေက်ာ္ကုိ ခ်ထားသည္ဟု ေ၀ါၿမိဳ႕နယ္ ရဲတပ္ဖြဲ႕အႀကီးအကဲ ဦးအုန္းလြင္ကဆုိၿပီး ေနာက္ထပ္ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားပါက သူရဲသမိန္ရြာ၏ ဂုဏ္သိကၡာကုိ ထိခုိက္ပ်က္ဆီးႏုိင္သည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ရရွစ္၏ အိမ္အျပင္ဘက္တြင္ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္ ၂ ဦးကုိ ခ်ထားၿပီး ရရွစ္ကေတာ့ ၎၏ လံုၿခံဳေရးအတြက္ ရဲတပ္ဖြဲ႕၏ ထိန္းသိမ္းမႈေအာက္တြင္ ေနထုိင္ေနရသည္ဟု ေဒသတာ၀န္ရွိသူမ်ားက ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ေက်းရြာရဲကင္းက လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ သတင္းေထာက္မ်ားအေနျဖင့္ ရရွစ္ႏွင့္ ေတြ႕ႏုိင္မည္မဟုတ္ဟု ဆုိသည္။ တုိက္ခုိက္မႈျဖစ္ပြားကတည္းက ရရွစ္ကုိ မေတြ႕ရေတာ့ဟု ၎၏ မိသားစုက ေျပာၾကားခဲ့သည္။

“ရဲတပ္ဖြဲ႕က လံုၿခံဳေရးအတြက္ ရွိေနတာပါ။ ကၽြန္မတုိ႔ကုိ ေမးတာျမန္းတာမ်ိဳး မရွိပါဘူး။ ကၽြန္မတုိ႔ ဘာမွ အမွားမလုပ္ထားတဲ့အတြက္ အေရးယူခံရမွာကုိလည္း မစုိးရိမ္ပါဘူး” ဟု ဗုဒၶဘာသာ၀င္ရြာသူတစ္ဦးျဖစ္သူ ေဒၚခင္မ်ိဳးေအးက ေျပာၾကားခဲ့သည္။

အကယ္၍ ထုိအျဖစ္အတြက္ ေနာက္ဆက္တြဲရလဒ္ကုိ ရင္ဆုိင္ရမည္ဆုိပါက ထုိလူမွာ ရြာသားမ်ားကုိ ဆဲဆုိႀကိမ္းေမာင္း၍ ျပႆနာလုပ္ခဲ့သူပင္ ျဖစ္ရမည္ဟု သူမက ထပ္ေလာင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။

“ဗလီၿဖိဳခံခဲ့ရတဲ့အတြက္ ဘယ္သူ႕ကုိ အျပစ္တင္ရမလဲ။ ရြာသားေတြက တအားေဒါသထြက္ေနလုိ႔ ဒီလုိလုပ္လုိက္ၾကတာပါ”

အဘ္ဒူလ္ရရွစ္၏ ဖခင္ျဖစ္သူ ဦးအီဘရာဟင္က အျငင္းပြားမႈကုိ သင့္ေတာ္သည့္နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ေျဖရွင္းရမည့္အစား ဗုဒၶဘာသာ၀င္ႏွင့္ မြတ္စလင္မ်ားအၾကား ထုိကဲ့သုိ႔ အၾကမ္းဖက္မႈ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္အတြက္ အလြန္တုန္လႈပ္မိသည္ဟု ဆုိသည္။

“ရရွစ္ႀကိမ္းေမာင္းလုိ႔ သူတုိ႔ မေက်နပ္ဘူးဆုိရင္ ရဲတုိင္ႏုိင္တာပဲေလ။ ဥပေဒနည္းလမ္းေတြအရ သူတုိ႔ အကူအညီ ရယူရမွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အိမ္ကုိ သူတုိ႔ ဖ်က္ဆီးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ပုိက္ဆံေတြနဲ႔ လက္၀က္လက္စားေတြကုိလည္း ယူသြားတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ဒါဟာ သက္သက္အႏုိင္က်င့္တာလုိ႔ ထင္ပါတယ္” ဟု ဦးအီဘရာဟင္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ထုိျပႆနာ၏ ေနာက္ဆက္တြဲရလဒ္မ်ားကုိ မိမိတုိ႔မိသားစုမွ ေက်ာ္လြန္ကာ တစ္ျခားသူမ်ား ခံစားခဲ့ၾကရၿပီး ရြာရွိ မြတ္စလင္မ်ားမွာ ၎တုိ႔၏ အသက္အုိးအိမ္အတြက္ စုိးရိမ္ေသာေၾကာင့္၊ ေနအိမ္မ်ားကုိ စြန္႔ခြာခဲ့ရသည္၏ ၎က ထပ္ေလာင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။

ျပႆနာမွာ မွားယြင္းသည့္စြပ္စြဲမႈမ်ားေၾကာင့္ စတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟုလည္း ဦးအီဘရာဟင္က ဆုိသည္။ ရရွစ္ေဆာက္လုပ္ေနသည့္ အေဆာက္ဦးက ၎၏ အိမ္ေဆာက္ပစၥည္းေရာင္း၀ယ္ေရး လုပ္ငန္းအတြက္ ပစၥည္းမ်ားထားရွိရန္ ရည္ရြယ္ျခင္းျဖစ္သည္။

“ဗလီမွာ ဘုရား၀တ္ျပဳဖုိ႔ လာသူက ၁၀ ေယာက္ေတာင္မျပည့္ပါဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က ေနာက္ထပ္ ဗလီတစ္လံုး ထပ္ေဆာက္ရမွာလဲ” ဟု ဦးအီဘရာဟင္က ဆုိသည္။

ရြာရွိဗလီမွ ေရွ႕ေဆာင္အီမာမ္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးဒူးက မြတ္စလင္မ်ား အုိးအိမ္စြန္႔ခြာထြက္ေျပးေနရမႈမွာ ယာယီသာျဖစ္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။

“ရမ္ဇာန္ဥပုသ္လရဲ႕ က်န္တဲ့ရက္ေတြမွာ သူတုိ႔ေတြဟာ ေဆြမ်ိဳးေတြအိမ္မွာ သြားေနၾကပါတယ္။ သူတုိ႔က ေၾကာက္ရြံ႕ေနၾကတယ္။ တုိက္ခုိက္မႈျဖစ္ၿပီးေနာက္ပုိင္း သူတို႔ဟာ ၂ ရက္ေလာက္ ရဲစခန္းမွာ သြားအိပ္ခဲ့ရတယ္ေလ”

ပဲခူးတုိင္းေဒသႀကီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦး၀င္းသိန္းကေတာ့ မိမိတုိ႔အစုိးရမွာ ဖ်က္ဆီးခံရသည့္ဗလီ ျပဳျပင္ေရး ကူညီသြားမည္ျဖစ္ၿပီး ယခုလက္ရွိတြင္ မြတ္စလင္မ်ားအေနျဖင့္ အိမ္တစ္လံုးတြင္ စုးေပါင္း၀တ္ျပဳၾကရန္ အႀကံျပဳခဲ့သည္ဟု ဆုိသည္။

သူရဲသမိန္ရြာမွ ရြာသားအမ်ားစု၏ ေန႔စဥ္ဘ၀မွာ ပံုမွန္ျပန္ျဖစ္ေနပံုရေသာ္လည္း တင္းမာမႈမ်ားကေတာ့ တၿမံဳ႕ၿမံဳ႕ ဆက္လက္ရွိေနဆဲျဖစ္ကာ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာလည္း အုိးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးေနရသည္။ တုိင္းေဒသႀကီးအစုိးရက ဇြန္လ ၂၇ ရက္ေန႔တြင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ၆ ဦးႏွင့္ မြတ္စလင္ ၄ ဦးပါ၀င္ေသာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး အဖြဲ႕ကုိ ဖြဲ႕စည္းေပးခဲ့သည္။ အဆုိပါအဖြဲ႕မွာ ရရွစ္အပါအ၀င္ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာရသူမ်ား ျပန္လာသည့္အခါ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ျပန္လည္အတူယွဥ္တြဲေနထုိင္ႏုိင္ေရး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ၂ ခုအၾကား ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္ေရးကုိ ေဆာင္ရြက္ရမည္ ျဖစ္ေပသည္။

Ref: mmtimes

(Myanmar Times တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ Sectarian tensions linger in the wake of mob attack ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္မွ ဆီေလ်ာေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္။)

June 30, 2016
သြက္ခ်ာပါဒလိုက္ေနေသာ ျမန္မာ့တရားစီရင္မႈစနစ္

ဇြန္ ၂၈၊ ၂၀၁၆

M-Media

– ပိန္လွီအိုမင္း၍ အားနည္းခ်ည့္နဲ႔စြာျဖင့္ မိမိဖာသာ မတ္တတ္ရပ္ယံုမွ်သာ စြမ္းႏိုင္ေတာ့ေသာ အသက္ ၇၂ ႏွစ္အရြယ္ ေဒၚတင္ညြန္႔သည္ အာမခံခြင့္ရရန္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ျငင္းပယ္ခံေနရပါ၏။

ဇြန္လ ၂၀ ရက္ေန႔ ၾကားနာမႈအၿပီး ဗိုလ္တစ္ေထာင္တရားရံုးမွ ထြက္လာေသာ ေဒၚတင္ညြန္႔အား ေတြ႕ရစဥ္ (ဓာတ္ပံု – ေအာင္ျမင္ရဲေဇာ္၊ The Myanmar Times)

မတ္လ ၁၆ ရက္တြင္ ဖမ္းဆီးခံလိုက္ရၿပီးေနာက္ မတ္တတ္မရပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ေဆးရံုတင္ခဲ့ရသည့္ ေဒၚတင္ညႊန္႔အား ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏ အမည္ပ်က္ အင္းစိန္ေထာင္ထဲ၌ ေမလ ၂ ရက္ကတည္းက ထိန္းသိမ္းထားခဲ့သည္။ ကိုယ္တစ္ျခမ္းေလသင္တုန္းျဖတ္ထားျခင္းအတြက္ လိုအပ္ေနေသာ ေဆး၀ါးကုသမႈကို သူမ မရရိွေၾကာင္း သူမ၏ မိသားစု ဆိုပါသည္။

ဇြန္လ ၁၇ ရက္က ဗိုလ္တစ္ေထာင္ၿမိဳ႕နယ္တရားရံုးရိွ အမႈသည္မ်ားေစာင့္ဆိုင္းရာအခန္းတြင္ The Myanmar Times မွ သူမအား သြားေရာက္ေတြ႕ဆံုခဲ့သည္။ ေ၀ဒနာခံစားေနရသည့္ သူမ၏ လည္ပင္း၊ ေနာက္ေက်ာႏွင့္ ေျခေထာက္မ်ားမွ ေနရာအားလံုးကို လက္ညိွဳးထိုးျပကာ စိုစြတ္ထိုင္းမိႈင္းေသာရာသီတြင္ သြားလာလႈပ္ရွားရန္ ခက္ခဲေနေၾကာင္း၊ နာတာရွည္ႏွလံုးေရာဂါႏွင့္ ေသြးတိုးေရာဂါလည္း ရိွေနေၾကာင္း ေျပာျပပါသည္။ မ်က္တြင္းမ်ား ေခ်ာင္က်ေနသည္ကိုလည္း အတိုင္းသား ျမင္ေနရပါ၏။

သူမအတြက္ ၾကားနာခ်ိန္ေရာက္ေသာ္ ေစာင့္ဆိုင္းရာအခန္းမွ ႏွစ္ထပ္ေဆာင္တရားရံုးခန္းမေပၚသို႔ မိသားစု၀င္၏ အကူအညီျဖင့္ တက္ေရာက္ခဲ့ရေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။

သူမ၏က်န္းမာေရးအေျခအေန ဆိုး၀ါးေနသည့္တိုင္ေအာင္ တရားသူႀကီးက အာမခံရရိွေရးကို ပယ္ခ်ေနဆဲျဖစ္ရာ ယင္းအသနာခံခ်က္ပယ္ခ်ခံရမႈ အႀကိမ္တိုင္းက သူမ၏မိသားစုအေပၚ ဆင့္ကဲေသာက ျဖစ္ေနေစသည္။

“ကၽြန္မရဲ႕ ေယာကၡမကို မတရားျပဳမူဆက္ဆံေနၾကတယ္” ဟု မသီတာျမင့္က ေျပာျပသည္။

သူမ၏အာမခံ မရရိွႏိုင္မႈမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တရားစီရင္ေရးစနစ္မွ အက်ည္းတန္မႈတစ္ရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ဆိုသည္။

ၾသစေတးလ် အမ်ဳိးသားတကၠသိုလ္မွ Nick Cheesman က “တရားလိုမ်ားအေနႏွင့္ တရားၿပိဳင္မ်ားအား လြတ္လပ္စြာသြားလာခြင့္ မရိွေအာင္ ေငြေၾကးအကုန္က်ခံ၍ တားဆီးခြင့္ရိွသည္” ဟု သူ၏ Opposing the Rule of Law တြင္ ေရးသားထားသည္။

သူသည္ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္က အမႈတစ္ခုအားျဖင့္ အဆိုတင္သြင္းျခင္းျဖစ္သည္။ ၎အမႈ၌ အမ်ဳိးသမီးက တရားရံုးတြင္ ေငြေၾကးအကုန္က်ခံၿပီး မိမိ၏သမီးႏွင့္ ခိုးရာလိုက္ေျပးခဲ့ေသာ အမ်ဳိးသားအား ရဲတပ္ဖြဲ႕ျဖင့္ ဖမ္းဆီးေစခဲ့သည္။

ေဒၚတင္ညြန္႔၏ အက်ဥ္းက်မႈေနာက္ကြယ္တြင္ အလားတူ အေၾကာင္းရင္းခံမ်ားရိွေနေၾကာင္း မိသားစု၀င္မ်ားက အခိုင္အမာေျပာၾကားသည္။

“ကၽြန္ေတာ့္မိခင္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကၽြန္ေတာ္ အလြန္၀မ္းနည္းရတယ္။ ဒါမ်ဳိး မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ (ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ လက္ထပ္ထိမ္းျမားမႈအေၾကာင္းကို) သူမ မသိခဲ့ဘူး။ မိသားစု၀င္ တစ္ဦးမွလည္း မသိခဲ့ၾကပါဘူး” ဟု သားျဖစ္သူ ကိုသန္းႏိုင္က ဆိုသည္။

ဦးလွျမင့္က မိမိ၏တူျဖစ္သူ ကိုသန္းႏိုင္ (၃၅ ႏွစ္)သည္ မိမိ၏သမီးျဖစ္သူ မသီတာျမင့္ (၂၆)ႏွစ္အား ေသြးေဆာင္ေခၚယူသြားသည္၊ ထိုကိစၥ၌ မိမိ၏ခယ္မျဖစ္သူ ေဒၚတင္ညြန္႔က အလိုတူအလိုပါျဖစ္သည္ ဟူ၍ တိုင္ၾကားရာမွ ဤအမႈျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ယင္းစံုတြဲမွာ မတ္လ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္ အတူတစ္ကြေပ်ာက္ဆံုးသြားသည့္ေနာက္ ဦးလွျမင့္က အမႈဖြင့္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္ မိသားစု၀င္တို႔က ဦးလွျမင့္သည္ လီဆယ္အမႈဖြင့္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ တရားစီရင္ေရးလမ္းေၾကာင္းကို ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ကာ သူ၏သမီးျဖစ္သူအား အိမ္ျပန္လာေစရန္ တြန္းအားေပးေနျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုသည္။

ေဒၚတင္ညြန္႔မွာ အျပစ္ကင္းပါေၾကာင္း၊ သို႔ေသာ္ မိမိ၏သမီး အိမ္ျပန္လာသည္အထိ သူမအား ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထိန္းသိမ္းထားရန္ ဖိအားေပးသြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း မိမိ၏ဦးေလးက မိမိအား ဖုန္းဆက္ေျပာၾကားခဲ့သည္ဟု ကိုသန္းႏိုင္က ထြက္ဆိုထားသည္။ ဤသည့္အေပၚ The Myanmar Times မွ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းရာတြင္ ဦးလွျမင့္က မွတ္ခ်က္တစ္စံုတစ္ရာေပးရန္ ျငင္းဆိုခဲ့သည္။

တရားရံုးတစ္ဖက္ျခမ္းရိွ ရဲစခန္းမွ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းသူ ရဲအရာရိွမ်ားကို တရားရံုး၌ မေတြ႕ၾကရသည့္အျပင္ တရားလို ဦးလွျမင့္ကလည္း တရားစြဲဆိုျခင္းကို အခ်ိန္ဆြဲ၍ အာမခံမေပးရန္ကိုသာ တင္ျပလ်က္ရိွသည္။
Daw Tin Nyunt’s family says that her lawyer has requested bail on four separate occasions.
ေဒၚတင္ညြန္႔၏ေရွ႕ေနသည္ အာမခံေပးရန္ ေမတၱာရပ္ခံေလွ်ာက္လဲခဲ့သည္မွာ ေလးႀကိမ္တိုင္တိုင္ရိွေနၿပီဟု မိသားစု၀င္မ်ားက ဆိုသည္။

အမႈစလွ်င္စခ်င္း တရားၿပိဳင္၏အသက္အရြယ္ ႏွင့္ က်န္းမာေရးအေျခအေနဆိုင္ရာ အေထာက္အထားတို႔ျဖင့္ အသနားခံစာ တင္ျပခဲ့ေသာ္လည္း တရားသူႀကီး ဦးေအာင္ေနမ်ဳိးက ပယ္ခ်ခဲ့သည္။

ဒုတိယအႀကိမ္တြင္ ႏွစ္ဖက္စလံုးထံမွ ၾကားနာမႈ ျပဳရဦးမည္ဟု ဆိုကာ အာမခံေလွ်ာက္ထားမႈကို ၎တရားသူႀကီးက ထပ္မံ ျငင္းဆိုခဲ့သည္။

လက္ရိွေနာက္ဆံုးရံုးခ်ိန္း ဇြန္လ ၂၀ ရက္ေန႔တြင္ေတာ့ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ရံုးခ်ိန္းၾကားနာမႈ မၿပီးမခ်င္း တရားၿပိဳင္၏ အာမခံေလွ်ာက္ထားမႈကို လက္ခံစဥ္းစားေပးဦးမည္မဟုတ္ဟု တရားသူႀကီးက ေျပာဆိုလိုက္ေၾကာင္း သိရသည္။

တစ္ႀကိမ္တြင္ သက္ႀကီးရြယ္အိုတရားၿပိဳင္တစ္ဦးအေနႏွင့္ အာမခံခ်က္ေပးရန္ ခိုင္မာေနသျဖင့္ ေလွ်ာက္ထားခ်က္ကို လက္ခံခဲ့ေသာ္လည္း အမႈကိုရပ္ဆိုင္းထားရန္ ေလွ်ာက္တင္လာခ်က္ေၾကာင့္ ေဒၚတင္ညြန္႔၏မိသားစုအဖို႔ အလြန္ေဒါသျဖစ္မိေၾကာင္း ၎တို႔က ေျပာျပ၏။ မတ္လ ၂၉ ရက္တြင္ သႀကၤန္အတြက္ သူမကို ယာယီ ျပစ္ဒဏ္ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးခဲ့သည္။

အာမခံခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေမွာက္ခ်ည္လွန္ခ်ည္ျပဳလုပ္ေနျခင္းမွာ တရားေရးစနစ္ကို ကစားေနျခင္းျဖစ္သည္ဟု ကိုသန္းႏိုင္က ဆိုသည္။

“တရားရံုးေနာက္ကြယ္မွာ တစ္ဦးဦး သို႔မဟုတ္ တစ္စံုတစ္ရာေသာအေၾကာင္းရင္း ရိွေနပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီတရားသူႀကီးတစ္ဦးတည္းကပဲ တစ္ႀကိမ္မွာ ကၽြန္ေတာ့္မိခင္ဟာ အာမခံရသင့္တယ္ေျပာလိုက္၊ ေနာက္တစ္ႀကိမ္မွာ မရသင့္ဘူးေျပာလိုက္ ျဖစ္ေနတယ္ေလ”။

ႏို္င္ငံတကာတရားသူႀကီးမ်ားအဖြဲ႕၏ ဥပေဒအႀကံေပး ေဒၚဇာလီေအးက ဥပေဒေၾကာင္းအရ ေဒၚတင္ညႊန္႔အား အာမခံခ်က္ျဖင့္ လႊတ္ေပးႏိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္း အသီးသီး ရိွေနေၾကာင္း ေျပာျပပါသည္။

“ဒါဟာ တရားၿပိဳင္ရဲ႕အခြင့္အေရးကို ခ်ဳိးေဖာက္ေနျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ရက္ေရႊ႕ဆိုင္းငံ့မႈ သိပ္မ်ားလြန္းေနတယ္။ တရားၿပိဳင္အေနနဲ႔ မွ်မွ်တတ အမႈရင္ဆိုင္ခြင့္ ရရိွသင့္ပါတယ္။ အာမခံေပးခြင့္မရိွတဲ့ လူပင္လွ်င္ တရားသူႀကီးရဲ႕ အခြင့္အာဏာအရ၊ ျပစ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒပုဒ္မ ၄၉၁ အရ အာမခံအက်ဳိး ခံစားခြင့္ ရိွေနပါတယ္”။

ထို႔ျပင္ သူမက ပုဒ္မ ၄၉၇ ကိုလည္း ေထာက္ျပခဲ့သည္။ ၎၌ “အကယ္၍ အသက္ ၁၆ ႏွစ္ေအာက္ျဖစ္ေနလွ်င္ သို႔မဟုတ္ အမ်ဳိးသမီးျဖစ္ေနလွ်င္ သို႔မဟုတ္ က်န္းမာႀကံ႕ခိုင္သူမဟုတ္လွ်င္ တရားရံုးမွ သက္ညွာေသာအားျဖင့္ လြတ္ၿငိမ္းခြင့္ေပးႏိုင္သည္” ဟုဆိုထားသည္။

ေဒၚတင္ညြန္႔အား ဖမ္းဆီးစဥ္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သည့္ က်န္းမာေရးအေျခအေနမ်ားက အာမခံေပးရန္ လံုေလာက္ေသာ အေထာက္အထားျဖစ္ေၾကာင္း သူမ၏မိသားစုမွ ေျပာၾကားသည္။

ေဒၚတင္ညြန္႔၏ အျခားေခၽြးမျဖစ္သူ မပန္းအိ၏အဆိုအရ မတ္လ ၁၆ ရက္ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ား အိမ္သို႔လာေရာက္ဖမ္းဆီးစဥ္ ေဒၚတင္ညြန္႔သည္ မူးေမ့လဲက်သြားခဲ့ၿပီး ရန္ကုန္အေနာက္ပိုင္းေဆးရံုသို႔ တက္ေရာက္ခြင့္ ေတာင္းခံခဲ့ရသည္။

မတ္လ ၂၃ ရက္ ေဆးရံုဆင္းေသာအခါ အငွားယာဥ္တစ္စီးထဲ တြဲယူေခၚေဆာင္စဥ္ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ားက သူမအား လမ္းမွျဖတ္တားျပန္သည္။ ေဒၚတင္ညြန္႔မွာ ထပ္မံမူးလဲျပန္သျဖင့္ ေဆးရံုထပ္တင္ရၿပီး ေအာက္စီဂ်င္ေခါင္းစြပ္ သံုးရသည္အထိ ကုသခဲ့ရသည္။

မတ္လ ၂၉ ရက္တြင္ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ား ျပန္ေရာက္လာၿပီး ေဒၚတင္ညြန္႔ကို ေဆးရံုကုတင္ေပၚမွ ဗုိလ္တစ္ေထာင္ၿမိဳ႕နယ္ရဲစခန္းသို႔ ေခၚေဆာင္သြားၾကသည္။ ထိုေနရာတြင္ သူမအား ေမးျမန္းစစ္ေဆးခဲ့သည္။ သႀကၤန္ရက္တြင္း ေခတၱအာမခံမေပးမီ ညအိပ္ညေန ေနခဲ့ရသည္။

သို႔ေသာ္ ပြဲေတာ္ရက္အၿပီး ေမလ ၂ ရက္တြင္ သူမအား ျပန္လည္ေခၚယူကာ ေမးခြန္းမ်ားစြာေမးျမန္းသည္။ ထို႔ေနာက္ လမ္းတစ္ဖက္ျခမ္းရိွ တရားရံုးသို႔ ေခၚေဆာင္သြားၿပီး ျပစ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒပုဒ္မ ၃၆၆ ျဖင့္ ရံုးတင္၍ အင္းစိန္ေထာင္သို႔ လႊဲေျပာင္းလုိက္ရာ သူမ၏ေရွ႕ေနပင္လွ်င္ မယံုႏိုင္ေအာင္ အံ့ၾသသြားရသည္။

ေဒၚတင္ညြန္႔၏သားတစ္ဦးျဖစ္သူ ကိုမ်ဳိးျမင့္ထြန္းက အက်ဥ္းေထာင္ထဲ သြားေရာက္ေတြ႕ဆံုစဥ္ မိမိ၏မိခင္မွာ အလြန္အမင္း ႏြမ္းလ်အားနည္းေနေၾကာင္း The Myanmar Times သို႔ ေျပာၾကားသည္။

သူ၏ဇနီး မပန္းအိကလည္း (ေထာင္)ဆရာ၀န္မ်ားမွ လံုေလာက္ေသာ ေစာင့္ေရွာက္မႈ မေပးၾကေၾကာင္း၊ အားေဆးသြင္းျခင္း၊ လက္၀ဲဖက္ကိုယ္တစ္ျခမ္းေလျဖတ္ျခင္းအတြက္ ကုသမႈေပးျခင္း အစရိွသည့္ ေဆး၀ါးအကူအညီ မရရိွေၾကာင္း ဆိုသည္။

စစ္အစိုးရလက္ထက္ အင္းစိန္အက်ဥ္းေထာင္မွ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားတို႔၏အေျခအေနမ်ားႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားအေပၚ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ား မႏွစ္ၿမိဳ႕ၾက။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ The Myanmar Times မွ ေထာင္တြင္းအေျခအေနမ်ားအား ေလ့လာစံုစမ္းၾကည့္ရာတြင္ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္းႏွင့္ အဆံုးစီရင္ျခင္းကာလ လြန္ေျမာက္လာေသာ္လည္း အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ားက ႀကီးစိုးလႊမ္းမိုးေနသည့္အျပင္ ပို၍ပင္ အရိွန္ျမင့္ ဆိုး၀ါးေနခဲ့သည္ကို ေတြ႕ခဲ့ရ၏။

လူ႔အခြင့္အေရးသမားအခ်ဳိ႕၏ အျပင္းအထန္ေ၀ဖန္ခဲ့ေသာ ျပစ္မႈျဖင့္ အက်ဥ္းက်ခဲ့သူ နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံသား Philip Blackwood မွာ ေထာင္ထဲရိွစဥ္ကာလ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ အာဟာရျပတ္လပ္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၂၀ ကီလိုဂရမ္(၄၄ ေပါင္)အထိ က်ဆင္းသြားခဲ့ေၾကာင္း ဆိုၾကသည္။

ေဒၚတင္ညႊန္႔အေပၚ ျပဳမူဆက္ဆံပံုက ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တရားစီရင္ျခင္းစနစ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေမးခြန္းမ်ားစြာ ဆင့္ကဲ ေပၚထြက္လာေစျပန္သည္။ ႏႈတ္တိုက္အလြတ္က်က္မွတ္ျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရးစြက္ဖက္မႈရိွျခင္း၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ အျမစ္တြယ္ေနျခင္းတို႔က ယင္းစနစ္အား ဖံုးလႊမ္းလ်က္ရိွေန၏။

“ဥပေဒပညာေရးခ်ဳိ႕တဲ့ေနမႈေၾကာင့္ ေရွ႕ေနေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသာမက ေအာက္ေျခအဆင့္ တရားသူႀကီးမ်ားပင္လွ်င္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒေၾကာင္းနဲ႔ ကၽြမ္း၀င္မႈ မရိွၾကပါဘူး။ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာၾကာေအာင္ ဥပေဒပညာေရးခ်ဳိ႕တဲ့မႈနဲ႔ ေရေပၚဆီတရားသူႀကီးအဖြဲ႕ေတြ ဒြန္တြဲမိတဲ့အခါ မတရားအမႈစစ္ျခင္းနဲ႔ အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းေတြ အလြန္အကၽြံ ျဖစ္လာေတာ့တာပါပဲ” ဟု ICJ ၏ ႏို္င္ငံတကာဥပေဒအႀကံေပး Vani Sathisan က The Myanmar Times သို႔ ေျပာၾကားလိုက္သည္။

မၾကာေသးမီက ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၀၂ ႏိုင္ငံအား ကမာၻ႕တရားမွ်တမႈ စီမံကိန္း World Justice Project စစ္တမ္းတစ္ရပ္ေကာက္ယူခဲ့ရာ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အဆင့္ ၉၁ ၌လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မႈဆိုင္ရာတရားစီရင္ေရးစနစ္ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အဆင့္ ၉၆ ၌လည္းေကာင္း၊ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ အဆင့္ ၁၀၀ ၌လည္းေကာင္း ရပ္တည္လ်က္ရိွေၾကာင္း ေတြ႕ရ၏။ ၎အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ရံုးမတင္မီ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းမႈ လြန္ကဲျခင္း၊ အမႈစီရင္ျခင္း၌ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာျခင္း၊ စီရင္ဆံုးျဖတ္မႈ ညံ့ဖ်င္းျခင္း စေသာ ျပႆနာမ်ားျဖင့္ ေက်ာ္ေစာေနပါသည္။

သို႔တိုင္ ေဒၚတင္ညြန္႔၏မိသားစုကမူ ေသခ်ာေရရာမႈ တစ္စံုတစ္ရာ မရိွေသာ္လည္း ေနာက္ဆံုးတြင္ အာမခံရရိွလိမ့္မည္ဟု အေကာင္းျမင္စိတ္ လက္ကိုင္ျပဳထားဆဲျဖစ္ပါသည္။

ကိုမ်ဳိးျမင့္ထြန္းက ဤသို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
“တရားမွ်တမႈ ရရိွလာမယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ အမွန္တကယ္ ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ကို တရားသူႀကီးရဲ႕ တရားသျဖင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ အဆံုးသတ္လိုက္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္ဗ်ာ”။

Ref : The Myanmar Times
(Ashok Manandhar ေရးသားေသာ Law and disorder: 72-year-old denied bail amid broken system သတင္းေဆာင္းပါးကို ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုသည္။)

June 28, 2016