News @ M-Media

Tag: indonesia

  • လက္ရွိ ကမၻာ့ဒီမုိကေရစီေရစီးေၾကာင္းကုိ ဆန္တက္ေနတဲ့ အာဆီယံက မြတ္စလင္ႏုိ္င္ငံ ၂ ခု

    လက္ရွိ ကမၻာ့ဒီမုိကေရစီေရစီးေၾကာင္းကုိ ဆန္တက္ေနတဲ့ အာဆီယံက မြတ္စလင္ႏုိ္င္ငံ ၂ ခု

    ႏုိ၀င္ဘာ ၁၉၊ ၂၀၁၈
    M-Media

    – လက္တင္အေမရိကရဲ႕ လူဦးေရအမ်ားဆံုး ဘရာဇီးလ္ႏုိင္ငံမွာ ေအာက္တုိဘာလတုန္းက စစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း ဂ်ာအီရန္ ဘုိလ္ဆုိနာ႐ုိ သမၼတအျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခံလုိက္ရပါတယ္။ သူဟာ ေသနတ္ကိုင္ခြင့္နဲ႔ ညႇင္းပမ္းတဲ့နည္းလမ္းကုိ သေဘာၾကတဲ့ လက္ယာစြန္း လႊတ္ေတာ္အမတ္တစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္က ဘရာဇီးလ္႐ုပ္သံတစ္ခုနဲ႔ အင္တာဗ်ဴးမွာ သူက “ေရြးေကာက္ပြဲေတြက ဒီတုိင္းျပည္ကုိ နည္းနည္းေလးမွ ေျပာင္းလဲႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ျပည္တြင္းစစ္က ႐ုန္းထြက္ၿပီး စစ္အစုိးရကမလုပ္တဲ့ လူ ၃ ေသာင္းေလာက္ကုိ သတ္ပစ္လုိက္မွ တုိင္းျပည္းေျပာင္းလဲမွာ။ အျပစ္မဲ့သူေတြေသလည္း မတတ္ႏုိင္ဘူးေလ။ စစ္ပြဲတုိင္းမွာ အျပစ္မဲ့သူေတြ ေသၾကတာပဲ” လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ဖူးပါတယ္။

    ကမၻာ့အျခားေနရာေတြက ေဒၚနယ္ထရမ့္၊ ရွီက်င့္ဖ်င္၊ ဗလာဒီမီရ္ပူတင္၊ အာဒုိရန္၊ ဗစ္တာ ေအာရ္ဘန္နဲ႔ ေရာ္ဒရီဂုိ ဒူတာေတးတုိ႔လုိ ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးေတြဟာ အာဏာရွင္လမ္းေၾကာင္းကုိ ခ်ီတက္ေနသူေတြျဖစ္တယ္လုိ႔ သတင္းေခါင္းႀကီးပုိင္းေတြမွာ ေတြ႕ျမင္ေနရပါတယ္။ ဇန္န၀ါရီလက Economist Intelligence Unit ၀ဘ္ဆုိက္ရဲ႕ ‘၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဒီမုိကေရစီ အညႊန္းကိန္း’ ေဆာင္းပါးမွာ ကမၻာႀကီးမွာ ဒီမုိကေရစီဟာ စုိးရိမ္ဖြယ္ ေနာက္ျပန္ေရာက္ေနတယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ TIME မဂၢဇင္းကလည္း ‘ကမၻာႀကီးမွာ ေခါင္းေဆာင္အမ်ိဳးအစားတစ္ခု ေပၚထြက္လာၿပီး အာဏာရွင္ေခတ္ကုိ ခ်ဥ္းနင္း၀င္ေရာက္ခဲ့ၿပီ’ လုိ႔ မၾကာေသးခင္ကပဲ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။

    ဒီေရးသားခ်က္ေတြဟာ ဘရာဇီးလ္၊ အေမရိကန္၊ တ႐ုတ္၊ ႐ုရွား၊ တူရကီနဲ႔ ဖိလစ္ပုိင္လုိ ႏုိင္ငံေတြအတြက္ မွန္ေကာင္းမွန္ႏုိင္ေပမယ့္ မေလးကၽြန္းဆြယ္မွာေတာ့ ဒီအယူအဆဟာ မွားေနပါတယ္။

    ေမလက မေလးရွားႏုိင္ငံေရးမွာ မႀကံစဖူးေျပာင္းလဲမႈတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ အတြင္း ပထမဆံုးအႀကိမ္ အတုိက္အခံေတြက ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏုိင္ရခဲ့ပါတယ္။ တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္ခံမႈ၊ ပြင့္လင္းမႈ၊ ဒီမုိကေရစီ ျဖစ္ေပၚတုိးတက္မႈေတြဟာ ေနာက္ဆံုးမွာ လက္လွမ္းမီတဲ့ဆင့္အထိကုိ ေရာက္လာပါတယ္။

    အေနာက္ႏုိင္ငံက ေ၀ဖန္သူေတြက အစၥလာမ္ဟာ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ လုိက္ေလ်ာညီေထြမႈမရွိဘူးလုိ႔ စြပ္စြဲၿမဲ စြပ္စြဲေနၾကေပမယ့္ အင္ဒုိနီးရွားနဲ႔ မေလးရွားတုိ႔က ဒီစြပ္စြဲခ်က္မွားယြင္းေၾကာင္းကုိ သက္ေသျပေနပါတယ္။ အင္ဒုိဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ဒီမုိကေရစီစနစ္ အခုိင္မာဆံုးတုိင္းျပည္ျဖစ္ၿပီး၊ မေလးရွားဟာလည္း တစ္ျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ဒီလမ္းေၾကာင္းကုိ လုိက္လာပါတယ္။

    ရီေဖာ္မာစီ

    မေလးရွားနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားတုိ႔မွာ ‘ရီေဖာ္မာစီ’ ဆုိတဲ့ စကားလံုးဟာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကုိရည္ညႊန္းၿပီး အထူးသျဖင့္ ဒီမုိကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဒုိနီးရွားဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ ကတည္းက ရီေဖာ္မာစီလုပ္ခဲ့ၿပီး၊ မေလးရွားရဲ႕ ေမလေရြးေကာက္ပြဲဟာလည္း ရီေဖာ္မာစီ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္က အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ လူထုအံုႂကြမႈဟာ ႏွစ္စ္ေပါင္း ၃၀ ေလာက္ တုိင္းျပည္ကုိ ခ်ယ္လွယ္အုပ္စုိးခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္ ဆူဟာတုိကုိ ျပဳတ္က်သြားေစခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေတာ္လွန္ေရးမွာ ေက်ာင္းသားေတြ၊ မြတ္စလင္အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြ စသျဖင့္ အလႊာစံုက လူတန္းစားေတြ ပါ၀င္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

    အဲဒီေနာက္ပုိင္း မီဒီယာေတြအားေကာင္းလာသလုိ သမဂၢအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ လူ႕အခြင့္အေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြ၊ အမ်ိဳးသမီးအေရးလႈပ္ရွားသူေတြလုိ အရင္ကမရွိခဲ့ဖူးတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအင္အားစုေတြ ေပၚေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ တစ္ၿပိဳင္နက္ထဲမွာပဲ သေဘာထားတင္းမာတဲ့ အစၥလာမ့္မစ္ေတြ ျပန္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ျခစားမႈတုိက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕၊ လူ႕အခြင့္အေရး ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈအဖြဲ႕ေတြလုိ အဖြဲ႕အစည္းေတြလည္း အလွ်ိဳအလွ်ိဳ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။

    ‘ဂ်ိဳကုိ၀ီ’ လုိ႔ ခ်စ္စႏုိးေခၚေ၀ၚၾကၿပီး လူထုေထာက္ခံမႈလည္း ရထားတဲ့ သမၼတ ဂ်ိဳကုိ၀ီဒုိဒုိဟာ အာဏာရွင္လမ္းေၾကာင္းကုိ သြားေနတယ္လုိ႔ စြပ္စြဲမႈေတြ ရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အင္ဒုိနီးရွားမွာ အစၥလာမ့္ဥပေဒျပန္ဌာန္းဖုိ႔ လႈံ႕ေဆာ္ေနတဲ့ Hizbut Tahir အဖြဲ႕ကုိ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ဇူလုိင္လမွာ ဥပေဒကဲ့သုိ႔ အာဏာတည္ေသာ သမၼတအမိန္႔နဲ႔ တရားမ၀င္အဖြဲ႕အျဖစ္ ေၾကျငာၿပီးေနာက္ပုိင္း ဒီလုိ စြပ္စြဲခ်က္ ထြက္ေပၚလာတာပါ။

    ဒါေပမယ့္ ေဒသတြင္းက အျခားေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ယွဥ္ၾကည့္ရင္ ၀ီဒုိဒုိဟာ မီဒီယာကုိ ႏွိပ္ကြပ္တာ၊ အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕ေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္တာမ်ိဳး သိပ္မရွိဘဲ၊ ေက်းလက္ေဒသေတြမွာ အေျခခံအေဆာက္အဦးေတြ ပုိမုိေဆာက္လုပ္ေပးတာ၊ ဌာေနတုိင္းရင္းသားေတြကုိ လယ္ေျမပုိင္ဆုိင္ခြင့္ေပးတာေတြနဲ႔ လူထုေထာက္ခံမႈကို ခုိင္မာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ထားပါတယ္။ ၀ီဒုိဒုိဟာ ခပ္မုိက္မုိက္ဂ်ာကင္ေတြကုိ ႀကိဳက္သလုိ၊ ကေလးေတြကို စက္ဘီး၀ယ္ေပးရတာကုိလည္း ႏွစ္သက္ပါတယ္။

    အင္ဒုိနီးရွားထက္ပုိေသးၿပီး ပုိခ်မ္းသာတဲ့ မေလးရွားႏုိင္ငံက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကုိ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းသြားေနတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ေမလမွာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ နာဂ်စ္ရာဇတ္တစ္ေယာက္ ေရြးေကာက္ပြဲ ႐ႈံးနိမ့္သြားခ့ဲပါတယ္။ မဲဆႏၵနယ္ေတြကုိ အေျပာင္းအလဲလုပ္ၿပီး မလွိမ့္တစ္ပတ္နဲ႔ မဲပုိရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ နာဂ်စ္ရဲ႕ က်႐ံႈးမႈဟာ ႏုိင္ငံပုိင္လုပ္ငန္း 1MDB က ေဒၚလာသန္းခ်ီ ခုိးယူတယ္လုိ႔ စြပ္စြဲခံရတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ၿပီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း မဟာသီယာမုိဟာမက္ကုိ ေနရာဖယ္ေပးလုိက္ရပါတယ္။

    ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၀၃ ခုႏွစ္အထိ အုပ္စုိးမႈအတြင္း မဟာသီဟာ သူ႕ကုိေ၀ဖန္သူေတြအေပၚ သည္းမခံခဲ့ဘဲ အာဏာရွင္တစ္ေယာက္လုိ ျပဳမူခဲ့တယ္ဆုိတာကိုလည္း သူက ၀န္ခံခဲ့ပါတယ္။ သူနဲ႔ အစၥလာမ္ကုိေ၀ဖန္တဲ့ အမ်ိဳးသားတစ္ဦးကုိ အာဏာပုိင္ေတြက ဖမ္းဆီးမႈအေပၚ အာဏာရၿပီးၿပီးခ်င္းမွာပဲ သူက Facebook ေပၚတက္ၿပီး ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။

    “ကၽြန္ေတာ့္ကုိေ၀ဖန္တဲ့သူေတြအေပၚ အေရးယူတာမ်ိဳးကို ကၽြန္ေတာ္ မႀကိဳက္ပါဘူး” လုိ႔ ေရးသားခဲ့တာပါ။

    လူ႕အခြင့္အေရး စုိးရိမ္မႈမ်ား

    ဒီမုိကေရစီစနစ္ဟာ လုိတရစနစ္မ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီမုိကေရစီဟာ အာဏာကုိ မွ်မွ်တတခြဲေ၀မႈ၊ လူ႕အခြင့္အေရးကုိ ကာကြယ္မႈလုိ႔ ပံုမွန္အားျဖင့္ နားလည္ထားၾကပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွက အျခားႏုိင္ငံေတြလုိဘဲ မေလးရွားနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားတုိ႔ရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးမွတ္တမ္းဟာ အေကာင္းအဆုိး ေရာႁပြမ္းေနပါတယ္။ ဒီႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးက ဥပေဒစနစ္ေတြနဲ႔ ဥပေဒစုိးမုိးေရးအဖြဲ႕ေတြဟာလည္း ျခစားမႈနဲ႔ မကင္းသလုိ၊ လံုး၀လြတ္လပ္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။

    ၁၉၆၅ ခုႏွစ္က အင္ဒုိနီးရွားမွာ လက္၀ဲ၀ါဒီ ၁ သန္းေလာက္ အသတ္ခံရၿပီး ၂၀ ရာစုက အဆုိး၀ါးဆံုး အစုလုိက္အၿပံဳလုိက္ သတ္ျဖတ္မႈေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ က်ဴးလြန္ခဲ့သူေတြကို အခုထက္ထိ အေရးမယူႏုိင္ေသးပါဘူး။ မေလးရွားကေတာ့ သူ႕ႏုိင္ငံက လူမ်ိဳးစုေတြကို အေျခတည္ကာ ႏုိင္ငံကိုဖြဲ႕စည္းထားပါတယ္။ မေလးလူမ်ိဳးေတြကုိ အခြင့္အေရးပုိေပးထားၿပီး ကမၻာ့တစ္ျခားေနရာေတြမွာ ဒါကုိ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားဆက္ဆံမႈလုိ႔ ေျပာၾကမွာပါ။ LGBT ကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့သေဘာထားေတြကလည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြအတြင္း ႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးမွာ ျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။

    ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၾသဂုတ္လကစတင္ၿပီး က်ဴးလြန္တဲ့ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံက ႐ုိဟင္ဂ်ာ ၇ သိန္းေက်ာ္ေလာက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံဖက္ ထြက္ေျပးရတဲ့ကိစၥမွာေတာ့ ဒီႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးဟာ အခ်ိန္နဲ႔တစ္ေျပးညီ ေ၀ဖန္မႈေတြ လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

    အင္ဒုိနီးရွားက အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ လူ႕အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ကိစၥေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အစုိးရကုိ ေ၀ဖန္တာ၊ ဆႏၵျပတာေတြကို မျပတ္တမ္း လုပ္လာၾကပါတယ္။ မေလးရွားမွာလည္း ႏုိင္ငံအတြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ပဲ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့လမွာ အစုိးရက သူတုိ႔အေနနဲ႔ ေသဒဏ္ျပစ္ဒဏ္ကုိ ျပန္လည္သံုးသပ္ေနၿပီး အခ်ိန္တစ္ခုေရာက္ရင္ ပယ္ဖ်က္သြားမယ္လုိ႔ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးသံုးပစၥည္းေတြအေပၚ ေကာက္ခံေနတဲ့ ‘pink tax’ ကုိလည္း ပယ္ဖ်က္ေပးေတာ့မယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

    ပုိၿပီးအေရးပါတာက မေလးရွား ျခစားမႈတုိက္ဖ်က္ေရးေကာ္မရွင္ဟာ အေႏွာင္အဖြဲ႕ကင္းကင္းနဲ႔ အလုပ္လုပ္ႏုိင္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေကာ္မရွင္အာဏာပုိင္ေတြဟာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း နာဂ်စ္ရာဇတ္ရဲ႕အိမ္ေတြကုိ ၀င္ေရာက္စီးနင္းၿပီး ေဒၚလာ သန္းေပါင္းမ်ားစြာတန္တဲ့ လက္၀တ္ရတနာေတြ၊ ဇိမ္ခံလက္ကိုင္အိတ္ေတြကုိ သိမ္းဆည္းခဲ့ပါတယ္။ စက္တင္ဘာလမွာေတာ့ နာဂ်စ္တစ္ေယာက္ အာဏာအလြဲသံုးစားလုပ္မႈနဲ႔ အဖမ္းခံရၿပီး သူဇနီး ႐ုိစ္မာ မန္ဆူရ္လည္း ေငြေၾကးခ၀ါခ်မႈ စြဲခ်က္ေတြနဲ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့လမွာ ထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရပါတယ္။

    ႏုိင္ငံေရးၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ ရွိေပမယ့္ အင္ဒုိနီးရွား ျခစားမႈတုိက္ဖ်က္ေရးေကာ္မရွင္ KPK ဟာ ဒီမုိကေရစီသက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္လံုး လြတ္လပ္ၿပီး၊ အေရးပါတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုအျဖစ္ ရပ္တည္ခဲ့ပါတယ္။ အခုႏွစ္ ဧၿပီလမွာပဲ အင္ဒုိနီးရွားဟာ လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌ ဆတ္ယာ ႏုိဗန္တုိကို ျဖဳတ္ခ်ကာ ျခစားမႈနဲ႔ ေထာင္ဒဏ္ ၁၅ ႏွစ္ အျပစ္ေပးလုိက္ပါတယ္။ ဒါဟာ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြကုိ ျပင္းထန္တဲ့ သတင္းစကားတစ္ခု ေပးလုိက္တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

    “အစၥလာမ္မွာ ေသြးစြန္းတဲ့အနားသတ္ေတြ ရွိေနတယ္” လုိ႔ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွာ ႏုိင္ငံေရးသုေတသီ ဆင္ျမဴယဲလ္ ဟန္တင္တန္က ေျပာခဲ့ေပမယ့္ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြက Bornean Confrontation ေတာ္လွန္ေရးေနာက္ပုိင္း မေလးရွားနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားတုိ႔ဟာ ႏုိင္ငံတကာစစ္ပြဲေတြမွာ ပါ၀င္ျခင္း မရွိေတာ့့ပါဘူး။ Bornean Confrontation ေတာ္လွန္ေရးဟာ မေလးရွားႏုိင္ငံဖြဲ႕စည္းဖုိ႔ ကုိလုိနီေတြရဲ႕အႀကံကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့အေနနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားက တုိက္ခုိက္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက အင္ဒုိနီးရွားေတြကို ႏွိမ္ႏွင္းဖုိ႔အတြက္ စစ္တပ္ေတြလႊတ္ခဲ့တဲ့ အိမ္နီးခ်င္း ၾသစေတးလ်ႏုိင္ငံဟာ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲ၊ ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲ၊ အာဖဂန္စစ္ပြဲနဲ႔
    အီရတ္စစ္ပြဲေတြမွာ ပါ၀င္တုိက္ခုိက္ခဲ့သလုိ၊ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းက IS အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ေတြကို တုိက္ခုိက္မႈမွာလည္း ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။

    အင္ဒုိနီးရွားဦးေဆာင္တဲ့ အာဆီယံမွာ ဆယ္စုႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီ ၿငိမ္းခ်မ္းခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြကစလုိ႔ အာဆီယံအဖြဲ႕၀င္ႏုိင္ငံေတြဟာ တစ္ႏုိင္ငံနဲ႔တစ္ႏုိင္ငံ တုိက္တာခုိက္တာေတြ မရွိေတာ့ပါဘူး။ စင္ကာပူ Lee Kuan Yew School က ကထိကျဖစ္ၿပီး သံတမန္ေဟာင္းလည္းျဖစ္တဲ့ ကီ႐ႈိး မဟ္ဘူဘာနီက အာဆီယံအဖြဲ႕ဟာ ႏုိဘယ္ဆုနဲ႔ ထုိက္တန္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    အာဆီယံက မြတ္စလင္ဒီမုိကေရစီမ်ား

    အစၥလာမ္သာသနာဟာ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ သဟဇာတမျဖစ္ဘူးလုိ႔ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ေရွး႐ုိးစြဲ ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္သူေတြက ေျပာၾကားၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက လြတ္လပ္ၿပီး မွ်တမႈရွိတယ္လုိ႔ သံုးသပ္ၾကတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကုိ အင္ဒုိနီးရွားဟာ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ကေနစၿပီး အႀကိမ္ႀကိမ္က်င္းပလာႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

    “၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြက အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၊ ႏုိင္ငံေရးအသြင္ေျပာင္းတဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ေတြ ရွိခဲ့ရင္ ၂၁ ရာစုရဲ႕ ပထမဆယ္စုႏွစ္ ၂ ခုျဖစ္ၿပီး စိတ္ပ်က္ဖြယ္ သေဘာထားကြဲလြဲမႈေတြကုိ ျမင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္” လို႔ Far Eastern Economic Review ရဲ႕ အယ္ဒီတာေဟာင္းျဖစ္သူ မီေခးလ္ ဗာတီကီယုိတစ္က ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ကထြက္ရွိတဲ့ သူ႕ရဲ႕ Blood and Silk စာအုပ္မွာ ေရးသားထားပါတယ္။ မဲေခါင္ေဒသမွာ အာဆီယံအဖြဲ႕၀င္ႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ တ႐ုတ္ရဲ႕ အရင္းရွင္ သက္ဦးဆံပုိင္၀ါဒကုိ ေမြးစား က်င့္သံုးလာၾကပါတယ္။

    ဒါေပမယ့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွရဲ႕ မေလးကၽြန္းဆြယ္မွာေတာ့ တစ္ျခားပံုစံတစ္မ်ိဳးကုိ ျမင္ေနရပါတယ္။ တုိင္းျပည္ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကုိ ၿခိမ္းေျခာက္တယ္လုိ႔ မွတ္ယူရတဲ့ တ႐ုတ္စီမံကိန္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို မေလးရွားအစုိးရက ဖ်က္သိမ္းခဲ့ၿပီး အင္ဒုိနီးရွား အတုိက္အခံေတြကလည္း ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲမွာ သူတုိ႔သာႏုိင္ရင္ တ႐ုတ္ရဲ႕ Belt and Road ေအာက္က စီမံကိန္းေတြကို ျပန္သံုးသပ္သြားမယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးဟာ အေနာက္ႏုိင္ငံနဲ႔ အိႏၵိယ၊ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းက ကုန္သြယ္ေရးမိတ္ဖက္ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ေအာင္ ဂ႐ုစုိက္ေနၾကပါတယ္။

    ကမၻာ့ႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဒီမုိကေရစီအေပၚ သံသယေတြ ရွိေကာင္းရွိေနႏုိင္ပါတယ္။ အာရွပိစိဖိတ္ရဲ႕ ဒီမုိကေရစီဘုိးေအႀကီး ၾသစေတးလ်မွာေတာင္ မၾကာေသးခင္က ေကာက္ယူခဲ့တဲ့ စစ္တမ္းအရ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ၃ ပံု ၁ ပံုဟာ အာဏာရွင္၀ါဒ၊ တစ္ဦးေကာင္းအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့၀ါဒကို ပုိႀကိဳက္လာတယ္ဆုိတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေလးမြတ္စလင္ေတြရဲ႕ကမၻာမွာေတာ့ ဒီမုိကေရစီဟာ ဆက္လက္ရွင္သန္လ်က္ ရွိေနတုန္းပါ။

    Ref: Aljazeera

    (Aljazeera သတင္းဌာနတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ Malaysia and Indonesia are bucking the global trend on democracy ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္)

  • တနဂၤေႏြေန႔မနက္ ႏုိင္ငံတကာသတင္းမ်ား

    တနဂၤေႏြေန႔မနက္ ႏုိင္ငံတကာသတင္းမ်ား

    ႏုိ၀င္ဘာ ၁၁၊ ၂၀၁၈
    M-Media

    ေဒလီၿမိဳ႕ျမင္ကြင္း

    သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္ အဆုိးဆံုး အီဘုိလာျပႆနာကို ကြန္ဂုိ ႀကံဳေတြ႕ေန
    ================
    ႏုိင္ငံရဲ႕သမုိင္းမွာ အဆုိး၀ါးဆံုး အီဘုိလာကပ္ဆုိးနဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ေနရတယ္လုိ႔ ကြန္ဂုိႏုိင္ငံရဲ႕ က်န္းမာေရးတာ၀န္ရွိသူေတြက မေန႔မွာ ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေျမာက္ပုိင္းက ျပည္နယ္ေတြမွာ ၾသဂုတ္လကေန စတင္ၿပီး အီဘုိလာဗုိင္းရပ္စ္ ကူးစက္ျပန္႔ႏွံ႔ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး စုစုေပါင္း ၃၁၉ ဦး ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ပြားရာေဒသေတြမွာ လက္နက္ကုိင္တုိက္ခုိက္မႈေတြ၊ ေတာ္လွန္ေရးေတြ ျဖစ္ပြားေနတာေၾကာင့္ အေျခအေနက ပုိမုိဆုိးရြားမယ္လုိ႔ သတိေပးမႈေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္ အီဘုိလာဗုိင္းရပ္စ္ ဆုိးဆုိး၀ါး၀ါး ျပန္႔ႏွံ႔စဥ္ အခါတုန္းက ကြန္ဂုိမွာ ေသဆံုးသူ ၃၁၈ ဦး ရွိခဲ့ၿပီး အခုအေနအထားဟာ ဒီထက္ပုိၿပီး ဆုိးရြားေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။

    ပ်က္က်သြားသည့္ Lion Air ေလယာဥ္မွ ႐ုပ္အေလာင္းရွာေဖြမႈကို အင္ဒုိ ရပ္ဆုိင္း
    ======================
    အခုလအေစာပုိင္းက ဂ်ာဗားပင္လယ္ထဲ ပ်က္က်သြားတဲ့ ေလယာဥ္က ခရီးသည္ေတြရဲ႕ ႐ုပ္အေလာင္း ရွာေဖြမႈကို အင္ဒုိအာဏာပုိင္ေတြက မေန႔မွာ ရပ္တန္႔လုိက္ပါတယ္။ ခရီးသည္နဲ႔ ေလယာဥ္အမႈထမ္း စုစုေပါင္း ၁၈၉ ဦး လုိက္ပါသြားတဲ့ Boeing 737-Max 8 ေလယာဥ္ဟာ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဂ်ကာတာကေန ပ်ံတက္ၿပီး ၁၅ မိနစ္အၾကာမွာ ပ်က္က်သြားတာျဖစ္ၿပီး လုိက္ပါသူအားလံုး ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ရွာေဖြမႈအတြင္း ေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ ႐ုပ္အေလာင္းေတြထဲက ၇၉ ဦးကို ဘယ္သူဘယ္၀ါဆုိတာ ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့ၿပီး မိသားစုထံ လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့ပါတယ္။ Black Box ႏွစ္ခုမွာ တစ္ခုကိုသာ ေတြ႕ရွိထားၿပီး အျခားတစ္ခုကုိ ဆက္လက္ရွာေဖြေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလယာဥ္ကုိ ပုိင္ဆုိင္တဲ့ Lion Air ေလေၾကာင္းလုိင္းကလည္း ေသဆံုးသြားသူေတြရဲ႕ မိသားစုကုိ နစ္နာေၾကးေတြ ေပးအပ္ေနပါတယ္။ ရွာေဖြမႈအတြင္း ေရငုပ္သမားတစ္ဦး အသက္ဆံုး႐ံႈးခဲ့ပါတယ္။

    ေဒလီၿမိဳ႕ ေလထုညစ္ညမ္းမႈ ပုိဆုိးလာၿပီး၊ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္က ၿမိဳ႕မွ ေရွာင္ေျပး
    =================
    အိႏၵိယႏုိင္ငံၿမိဳ႕ေတာ္ ေဒလီက ေလထုညစ္ညမ္းမႈ အေျခအေနဟာ ပုိမုိဆုိးရြားလာခဲ့ၿပီး ေဒလီ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အာရ္ဗင္း ကဂ်္ရီ၀ါလ္ကလည္း မိသားစုနဲ႔အတူ ဒူဘုိင္းကုိ အပန္ေျဖခရီးထြက္သြားတာေၾကာင့္ ေ၀ဖန္မႈေတြကို ခံေနရပါတယ္။ ေဒလီမွာ ေလထုညစ္ညမ္းမႈဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္ေႏွာင္းပုိင္းက စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အာဏာပုိင္ေတြက အခုအခ်ိန္အထိ ေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္းႏုိင္ျခင္း မရွိေသးပါဘူး။ ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြက ဒီကိစၥအတြက္ ျပည္ေထာင္စုအစုိးရနဲ႔ ျပည္နယ္အစုိးရတုိ႔ကုိ အျပစ္တင္ခဲ့ၿပီး ျပည္သူလူထုအေနနဲ႔ ေလထုညစ္ညမ္းမႈ ေနာက္ဆက္တြဲဆုိးက်ိဳးေတြမျဖစ္ေအာင္ မိမိကုိယ္ကုိ ကာကြယ္မႈ အားနည္းတယ္လုိ႔ ေထာက္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။

    Ref: Aljazeera, CNA

  • အဂၤါေန႔မနက္ ႏုိင္ငံတကာသတင္းမ်ား

    အဂၤါေန႔မနက္ ႏုိင္ငံတကာသတင္းမ်ား

    ႏုိ၀င္ဘာ ၆၊ ၂၀၁၈
    M-Media

    အင္ဒုိေလယာဥ္ပ်က္က်မႈ ျမင္ကြင္း

    ပ်က္က်သြားသည့္အင္ဒုိေလယာဥ္ ေနာက္ဆံုးပ်ံသန္းမႈ ၄ ႀကိမ္တြင္ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈရွိခ့ဲ
    ===========
    ၿပီးခဲ့တဲ့တစ္ပတ္မွာ ဂ်ာဗားပင္လယ္ထဲ ပ်က္က်သြားခဲ့တဲ့ Lion Air ေလေၾကာင္းလုိင္းက Boeing Co 737 MAX ေလယာဥ္ဟာ အဲဒီမတုိင္ခင္ ပ်ံသန္းမႈေလးႀကိမ္မွာ အရွိန္ျပဒုိင္ခြက္ ပ်က္ဆီးမႈ ျဖစ္ခဲ့တယ္လုိ႔ Black Box က ရရွိတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ကုိးကားၿပီး အင္ဒုိအာဏာပုိင္ေတြက မေန႔မွာ ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပ်က္က်မႈဟာ အဲဒီခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့တာလား ဆုိတာကုိ တိတိက်က် မသိရေသးပါဘူး။ ပ်က္ဆီးမႈကုိ လမ္းညႊန္စာအုပ္အတုိင္း ျပန္လည္ျပင္ဆင္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ဒီကိစၥကို ဘုိးအင္းကုမၸဏီနဲ႔ အေမရိကန္တာ၀န္ရွိသူေတြကုိ အသိေပးထားေၾကာင္း အင္ဒုိအာဏာပုိင္ေတြက ဆုိပါတယ္။ Boeing Co 737 MAX ေလယာဥ္ဟာ ၿမိဳ႕ေတာ္ဂ်ကာတာကေန ပ်ံတက္ၿပီး ၁၃ မိနစ္အၾကာမွာ ပ်က္က်သြားခဲ့တာျဖစ္ကာ ေလယာဥ္ေပၚ လုိက္ပါသြားသူ ၁၈၉ ဦးစလံုး ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။

    အုိမန္-ၿဗိတိန္ ပူးတြဲေလ့က်င့္ေရးစစ္စခန္းတစ္ခု ဖြင့္လွစ္မည္
    ===============
    အုိမန္နဲ႔ ၿဗိတိန္တုိ႔ဟာ လာမယ့္ႏွစ္မတ္လမွာ ပူးတြဲ စစ္ေရးေလ့က်င့္စခန္းတစ္ခု ဖြင့္လွစ္သြားမယ္လုိ႔ ၿဗိတိန္ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး ဂါဗင္ ၀ီလီယံဆန္က မေန႔မွာ ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္က ရန္လုိတဲ့ႏုိင္ငံေတြ၊ အစြန္းေရာက္အုပ္စုေတြကို တန္ျပန္တုိက္ဖ်က္ဖုိ႔အတြက္ ဒီလုိ စစ္စခန္း ဖြင့္လွစ္ရတာျဖစ္ၿပီး သမုိင္းနဲ႔ခ်ီ ရွိခဲ့တဲ့ ၿဗိတိန္-အုိမန္ စစ္ေရးဆက္ဆံမႈေကာင္းကုိ အနာဂတ္မွာလည္း ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းသြားမယ္လုိ႔ ၀ီလီယံဆန္က ဆုိပါတယ္။ ၿဗိတိန္ဟာ အခုႏွစ္အေစာပုိင္းက အျခားပင္လယ္ေကြ႕ႏုိင္ငံတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဘာရိန္းမွာ အၿမဲတမ္း စစ္အေျခစုိက္စခန္းတစ္ခု ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။

    အီရန္ကုိ အစၥေရးက ဆုိက္ဘာတုိက္ခုိက္မႈ ျပဳလုပ္
    ===================
    အီရန္ရဲ႕ ဆက္သြယ္ေရးကြန္ယက္ေတြကို အစၥေရးက ဆုိက္ဘာတုိက္ခုိက္မႈျပဳလုပ္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားခဲ့ေပမယ့္ ကာကြယ္ႏုိင္ခဲ့တယ္လုိ႔ အီရန္ သတင္းအခ်က္အလက္၀န္ႀကီး မုိဟာမက္ ဂ်ာဗဒ္ အဇာရီ ဂ်ာ႐ုိမီက မေန႔မွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အစၥေရးနဲ႔ အေမရိကန္တုိ႔ ပူးေပါင္းတီထြင္ထားတဲ့ Stuxnet ဗုိင္းရပ္စ္နဲ႔ တုိက္ခုိက္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဘာအခ်က္အလက္မွ မရသြားဘူးလုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။ တုိက္ခုိက္မႈအေသးစိတ္ကုိ အီရန္က ႏုိင္ငံတကာ ဖုိရမ္ေတြမွာ ထုတ္ေဖာ္ရွင္းလင္းသြားဖုိ႔ ရွိေနပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ အစၥေရးတုိ႔ဟာ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္က Stuxnet ဗုိင္းရပ္စ္နဲ႔ အီရန္ရဲ႕ ႏ်ဴကလီးယား စီမံကိန္းကုိ တုိက္ခုိက္ခဲ့ဖူးပါတယ္။

    ကုန္သြယ္ေရးကိစၥအတြက္ ကန္ႏွင့္ေဆြးေႏြးရန္ တ႐ုတ္ အဆင္သင့္ရွိ
    =============
    ႏွစ္ဖက္စလံုး လက္ခံႏုိင္မယ့္ ကုန္သြယ္ေရးသေဘာတူညီခ်က္တစ္ခုရရွိေအာင္ အေမရိကန္နဲ႔ ေဆြးေႏြးဖုိ႔ အဆင္သင့္ရွိေနတယ္လုိ႔ တ႐ုတ္ဒုတိယသမၼတ ၀မ္က်ီရွန္းက စင္ကာပူ စီးပြားေရးဖုိရမ့္မွာ ဒီကေန႔ ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္တုိ႔ဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့လအနည္းငယ္အတြင္း သြင္းကုန္ေတြအတြက္ အျပန္အလွန္ စည္းၾကပ္ခြန္ေတြ တုိးေကာက္တာေၾကာင့္ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲ ျဖစ္ေတာ့မယ္လုိ႔ စုိးရိမ္မႈေတြ ရွိခဲ့တာပါ။ ၀မ္က ႏွစ္ႏုိင္ငံအၾကား ေကာင္းမြန္တဲ့ဆက္ဆံေရးကို ထိန္းသိမ္းထားဖုိ႔အတြက္ စီးပြားေရးနဲ႔ ကုန္သြယ္ေရး က႑ေတြမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖုိ႔လုိၿပီး ဒါမွ ကမၻာ့စီးပြားေရးမွာ တည္ၿငိမ္မႈ တုိးတက္မႈ ရရွိလိမ့္မယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

    Ref: Aljazeera, Arab News, CNA

  • ၾကာသာပေတးေန႔မနက္ ႏုိင္ငံတကာသတင္းမ်ား

    ၾကာသာပေတးေန႔မနက္ ႏုိင္ငံတကာသတင္းမ်ား

    ႏုိ၀င္ဘာ ၁၊ ၂၀၁၈
    M-Media

    ေဆာ္ဒီဂ်ာနယ္လစ္ လည္ပင္းညႇစ္အသတ္ခံရဟု တူရကီ ထုတ္ျပန္
    ================
    ေဆာ္ဒီဂ်ာနယ္လစ္ ဂ်မားလ္ ကာ႐ႈိဂ်ီဟာ ေအာက္တုိဘာ ၂ ရက္ေန႔ အစၥတန္ဘူလ္က ေကာင္စစ္၀န္႐ံုးထဲ ၀င္သြားၿပီးခ်င္းမွာပဲ လည္ပင္းညႇစ္ အသတ္ခံလုိက္ရတယ္လုိ႔ တူ႐ကီ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္႐ံုးက မေန႔မွာ ထုတ္ျပန္လုိက္ပါတယ္။ တူရကီကုိေရာက္ေနတဲ့ ေဆာ္ဒီေရွ႕ေနခ်ဳပ္ စအြဒ္ အလ္-မူဂ်ဘ္နဲ႔ ၃ ရက္တာ ေဆြးေႏြးၿပီးေနာက္ပုိင္းမွာ တူရကီက ဒီလုိ ေျပာၾကားလုိက္တာျဖစ္ၿပီး ကာ႐ႈိဂ်ီဘယ္လုိ သတ္ျဖတ္ခံလုိက္ရတယ္ဆုိတာနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ပထမဆံုး ထုတ္ျပန္မႈလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သတ္ျဖတ္မႈကုိ မူလက စီစဥ္ထားတဲ့အတုိင္း ေဆာင္ရြက္တာျဖစ္ၿပီး အဲဒီေနာက္ အေလာင္းကုိ တစ္စစီပုိင္းကာ ေဖ်ာက္ဖ်က္လုိက္တယ္လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။ လက္ရွိမွာ ဒီကိစၥအတြက္ ေဆာ္ဒီက လူ ၁၈ ဦးကို ဖမ္းဆီးထားကာ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။

    တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ရွိၾကဖုိ႔ တုိင္းျပည္ကုိ ပါကစၥတန္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေမတၱာရပ္ခံ
    ==================
    ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္း ဆႏၵျပမႈေတြ အႀကီးအက်ယ္လုပ္ေဆာင္ေနၾကတဲ့ လယ္ယာသမားေတြအေနနဲ႔ စိတ္ထိန္းၾကဖုိ႔ ပါကစၥတန္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အင္မရန္းခန္းက မေန႔မွာ တုိက္တြန္းလုိက္ပါတယ္။ အစၥလာမ္ကုိ ေစာ္ကားတယ္ဆုိတဲ့စြဲခ်က္နဲ႔ ေသဒဏ္ခ်ခံထားရတဲ့ ခရစ္ယာန္အမ်ိဳးသမီး အာဆီယာဘီဘီကုိ တရား႐ံုးခ်ဳပ္က မေန႔မွာ တရားေသ လႊတ္ေပးခဲ့ၿပီး တရားရင္ဆုိင္မႈမွာ မွ်တမႈ မရွိတာေၾကာင့္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ ထြက္ေပၚလာခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ လက္ယာစြန္း ႏုိင္ငံေရးပါတီ Tehreek-e-Labbaik Pakistan က ဦးေဆာင္ကာ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္း ဆႏၵျပမႈေတြ အႀကီးအက်ယ္ လုပ္ေဆာင္ေနၿပီး တရားေသလႊတ္ေပးတဲ့ တရားသူႀကီးေတြကုိ သတ္ျဖတ္ဖုိ႔ လႈံ႕ေဆာ္မႈေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ လက္ရွိ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္းမွာ လံုၿခံဳေရးကုိ တင္းၾကပ္စြာ ခ်ထားပါတယ္။

    ပ်က္က် အင္ဒုိေလယာဥ္၏ Black Box ရွာေတြ႕ၿပီ
    ====================
    အင္ဒုိနီးရွားေလေၾကာင္းလုိင္း Lion Air က တနလၤာေန႔မွာ ပ်က္က်သြားခဲ့တဲ့ Boeing 737 MAX 8 ေလယာဥ္ရဲ႕ Black Box ကလုိ႔ ယူဆရဲ႕ အခ်က္ျပမႈကုိ ပုိၿပီး ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ၾကားလာရၿပီလုိ႔ အမ်ိဳးသား ပုိ႔ေဆာင္ေရးဆုိင္ရာ ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းရွင္းမႈေကာ္မတီက မေန႔မွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ လူ ၁၈၉ ဦး တင္ေဆာင္သြားတဲ့ အဲဒီေလယာဥ္ဟာ ပ်ံတက္ၿပီး ၁၃ မိနစ္အၾကာမွာ ပ်က္သြားတာျဖစ္ၿပီး ေလယာဥ္ေပၚလုိက္ပါသူအားလံုး ေသဆံုသြားပါတယ္။ လက္ရွိမွာ Black Box ရရွိေရးအတြက္ အခ်က္ျပရာေနရာကုိ အေ၀းထိန္း ေရေအာက္ယာဥ္ငယ္ေတြ လႊတ္ထားၿပီး ေရငုပ္သမားေတြနဲ႔ ရွာေဖြသြားမွာျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း ေကာ္မတီက ဆုိပါတယ္။ ဒီကေန႔မနက္မွာေတာ့ Black Box ကုိ ရွာေတြ႕သြားၿပီလုိ အင္ဒုိက ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ Black Box မွာ ေလယာဥ္ရဲ႕ ပ်ံသန္းမႈမွတ္တမ္းေတြကုိ သိမး္ဆည္းထားၿပီး ပ်က္က်ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကုိ ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

    ကမၻာ့ဖလား ၄၈ သင္း တုိးခ်ဲ႕မႈ ပံုမွန္ထက္ေစာ၍ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္လာႏုိင္
    =============
    ကမၻာ့ဖလားၿပိဳင္ပြဲကုိ ၃၂ သင္းကေန ၄၈ သင္းအထိ တုိးခ်ဲ႕ဖုိ႔ဟာ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ကာတာကမၻာ့ဖလားမွာ ျဖစ္လာႏုိင္တယ္လုိ႔ ဖီဖာဥကၠဌ ဂီယန္နီ အင္ဖန္တီႏုိက မေန႔မွာ ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။ လက္ရွိ ၄၈ သင္းတုိးခ်ဲ႕ဖုိ႔ကုိ ၂၀၂၆ ခုႏွစ္ အေမရိကန္၊ ကေနဒါ၊ မကၠဆီကုိတုိ႔ ပူးတြဲက်င္းပမယ့္ ကမၻာ့ဖလားမွာ ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ စီစဥ္ထားတာပါ။ အင္ဖန္တီႏုိကေတာ့ ကာတာၿပိဳင္ပြဲမွာပဲ တုိးခ်ဲ႕ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

    Ref: Aljazeera, CNA

  • ဗုဒၶဟူးေန႔မနက္ ႏုိင္ငံတကာသတင္းမ်ား

    ဗုဒၶဟူးေန႔မနက္ ႏုိင္ငံတကာသတင္းမ်ား

    ေအာက္တုိဘာ ၃၁၊ ၂၀၁၈
    M-Media

    ယီမင္စစ္ပြဲ ပံုရိပ္

    ယီမင္စစ္ပြဲ ရက္ ၃၀ အတြင္းရပ္တန္႔ရန္ အေမရိကန္ေတာင္းဆုိ
    ===========
    ယီမင္မွာျဖစ္ေနတဲ့ စစ္ပြဲကုိ မိမိတုိ႔ ေစာင့္ၾကည့္ေနတာ ေတာ္ေလာက္ၿပီျဖစ္ၿပီး ရက္ေပါင္း ၃၀ အတြင္း ရပ္တန္႔ကာ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျပဳလုပ္ဖုိ႔အတြက္ အေမရိကန္ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး ဂ်ိမ္းစ္မာတစ္က မေန႔မွာ ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳထားတဲ့ အစုိးရကုိ ဟူသီသူပုန္ေတြက ျဖဳတ္ခ်ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ကစလုိ႔ ယီမင္မွာ မတည္ၿငိမ္မႈေတြ ျဖစ္လာကာ ေဆာ္ဒီဦးေဆာင္တဲ့ မဟာမိတ္တပ္ဖြဲ႕ရဲ႕ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္မႈေၾကာင့္ အေျခအေန ပုိဆုိးလာခဲ့ပါတယ္။ စစ္ပြဲေၾကာင့္ ယီမင္မွာ အငတ္ေဘးဆုိက္မႈ၊ ေရာဂါဘယ ထူေျပာမႈေတြလည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ မာတစ္က ေဆာ္ဒီဦးေဆာင္တဲ့ တပ္ဖြဲ႕ေတြဟာ အပစ္ရပ္ဖုိ႔ အဆင္သင့္ရွိေၾကာင္း၊ စစ္ပြဲေတြ မရပ္ဘူးဆုိရင္ အေမရိကန္က ဗံုးေတြႀကဲကာ ရပ္တန္႔ေအာင္ ေဆာင္ရြက္မွာျဖစ္ေၾကာင္း ထည့္သြင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။

    ဖိလစ္ပုိင္တြင္ တုိင္ဖုန္းယူတူေၾကာင့္ ၅ ဦးေသဆံုးၿပီး ၄၀ နီးပါး ေပ်ာက္ဆံုးေန
    =============
    ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပုိင္းမွာ မေန႔က တုိင္ဖုန္းယူတူ ၀င္ေရာက္မႈေၾကာင့္ ကေလးငယ္ ၄ ဦးနဲ႔ အမ်ိဳးသားတစ္ဦး ေသဆံုးခဲ့ၿပီး ေျမၿပိဳမႈေၾကာင့္ အနည္းဆံုးလူ ၄၀ ေလာက္ ေပ်ာက္ဆံုးေနတယ္လုိ႔ အာဏာပုိင္ေတြက ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။ ဖိလစ္ပုိင္ေျမာက္ပုိင္းမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့လတုန္းကလည္း တုိင္ဖုန္း မန္ခြတ္ေၾကာင့္ လူဒါဇင္နဲ႔ခ်ီ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ မုန္တုိင္းမ၀င္ခင္ လူေပါင္း တစ္ေသာင္းေလာက္ကုိ ေဘးလြတ္ရာ ေရႊ႕ေျပာင္းေပးခဲ့ရပါတယ္။ မုန္တုိင္းေၾကာင့္ ေနအိမ္ေတြ ၿပိဳတာ၊ ေျမၿပိဳမႈေၾကာင့္ လမ္းေတြ ပိတ္ဆုိ႔တာ၊ ဓာတ္အား ျပတ္ေတာက္တာေတြလည္း ျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။ ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံမွာ တစ္ႏွစ္ကုိ မုန္တုိင္း ၂၀ ေလာက္ ၀င္ေလ့ရွိၿပီး လူ ရာနီခ်ီ ေသဆံုးေလ့ရွိပါတယ္။

    ဘုိးအင္း 737-MAX ေလယာဥ္အားလံုးကုိ ျပန္လည္စစ္ေဆးရန္ အင္ဒုိနီးရွား အမိန္႔ထုတ္
    =====================
    Lion Air ေလေၾကာင္းလုိင္းက ခရီးသည္ ၁၈၉ ဦးတင္ေဆာင္သြားတဲ့ ေလယာဥ္တစ္စီး ပ်က္က်မႈၿပီးတဲ့ေနာက္ ႏုိင္ငံအတြင္းက Boeing 737-MAX ေလယာဥ္အားလံုးကုိ စစ္ေဆးဖုိ႔အတြက္ အင္ဒုိနီးရွား ပုိ႔ေဆာင္ေရး၀န္ႀကီးဌာနက မေန႔မွာ အမိန္႔ေပးလုိက္ပါတယ္။ ပ်က္က်သြားတဲ့ေလယာဥ္ဟာ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ကမွ ေစ်းကြက္ထဲ၀င္လာတဲ့ Boeing 737-MAX ေလယာဥ္အမ်ိဳးအစားျဖစ္ၿပီ အသံုးျပဳမႈကာလ ၃ လသာ ရွိပါေသးတယ္။ ဒီအျဖစ္အပ်က္ ျဖစ္ေၾကာင့္ အင္ဒုိနီးရွားရဲ႕ ေလေၾကာင္းအႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရး ေဆာင္ရြက္မႈေတြအေပၚ စုိးရိမ္မႈေတြလည္း ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ေသဆံုးသြားသူေတြရဲ႕ ႐ုပ္အေလာင္းေတြကုိ ရရွိေရး၊ ေလယာဥ္ပ်ံသန္းမႈမွတ္တမ္း Black Box ကုိ ရရွိေရးတုိ႔အတြက္ ရွာေဖြ ကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းေတြ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။

    ထြက္ေျပးေနသည့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ ဘယ္မွာရွိလဲ သိေနၿပီဟု မေလးရွားေျပာ
    =================
    ႏုိင္ငံပုိင္ 1MDB လုပ္ငန္းက ေဒၚလာ သန္းရာခ်ီ ေပ်ာက္ဆံုးမႈမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္တယ္လုိ႔ စြပ္စြဲခံထားရတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ Jho Low ဘယ္မွာရွိလဲဆုိတဲ့သတင္းကုိ ၿပီးခဲ့တဲ့ရက္ပုိင္းကပဲ မိမိတုိ႔ ရထားတယ္လုိ႔ မေလးရွား ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီး မူဟ္ယစ္ဒင္ ယာဆင္က မေန႔မွာ ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။ Jho Low ဟာ အဖမ္းခံရမွာ စုိးတဲ့အတြက္ တုိင္းျပည္ကေန ထြက္ေျပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၀န္ႀကီးက Jho Low ဟာ ႏုိင္ငံေတြေလွ်ာက္ကူးကာ ကုိယ္ေယာင္ေဖ်ာက္ေနၿပီး လက္ရွိေနထုိင္ေနတဲ့ တုိင္းျပည္ကေန ျပန္လည္လႊဲေျပာင္းရယူဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနတယ္လုိ ထည့္သြင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။

    Ref: Aljazerea, CNA