ေမ ၁၅၊ ၂၀၁၈
စစ္ပြဲေၾကာင့္ ထြက္ေျပးရသည့္ ကခ်င္ျပည္သူမ်ား – ျမန္မာႏုိင္ငံက သူေနထုိင္ရာရြာမွာ ေသနတ္သံေတြ ၾကားရတဲ့အခ်ိန္ Tang Seng တစ္ေယာက္ သူ႕ရဲ႕ အဖြားကုိ ေက်ာပုိးၿပီး တုိက္ခုိက္မႈေတြကေန ထြက္ေျပးရမလား ဒါမွမဟုတ္ သြားၿပီး ကူညီရမလားဆုိတာ ေ၀ခြဲမရ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဘြားျဖစ္သူက သူ႕ကုိသတ္ပစ္ၿပီး ထားခဲ့ဖုိ႔ ေျပာေပမယ့္ Tang Seng က လက္မခံပါဘူး။
အဘြားျဖစ္သူ Supna Hkawn Bu ကုိ ေက်ာပုိးရင္း Twang Seng ဟာ ရြာကထြက္လာကာ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာထြက္ေျပးရသူေတြေနထုိင္တဲ့ ယာယီစခန္းကုိ လမ္းေလွ်ာက္သြားခဲ့ရပါတယ္။ သူတုိ႔မိသားစုဟာ အခုအခ်ိန္အထိ အဲဒီမွာ ေနထုိင္ေနရတုန္းပါ။ Supna Hkawn Bu ရဲ႕ ဘ၀သက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ထြက္ေျပးခဲ့ရတာ ၅ ႀကိမ္အထိ ရွိခဲ့ၿပီး ပထမဆံုး ေရာက္လာတဲ့ ၂ ရက္မွာ သူမဟာ စကားမေျပာႏုိင္ပါဘူး။
ျမန္မာႏိုင္ငံကစစ္ပြဲလုိ႔ ေျပာလုိက္ရင္ ႐ုိဟင္ဂ်ာကိစၥကုိ ေျပးေျပးျမင္ၾကေပမယ့္ ဒုကၡသည္ဘ၀ေရာက္ေနတဲ့ Tang Seng နဲ႔ သူ႕ရဲ႕ အဘြားျဖစ္သူတုိ႔ဟာ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြ မဟုတ္ပါဘူ။ သူတုိ႔ဟာ ႏုိင္ငံေျမာက္ပုိင္း ကခ်င္ျပည္နယ္က ျဖစ္ပါတယ္။ ခရစ္ယာန္လူနည္းစု၀င္ေတြနဲ႔ အစိုးရစစ္တပ္အၾကား ျဖစ္ေနတဲ့ အဲဒီကပဋိပကၡဟာ တုိင္းျပည္က ေနာက္ထပ္ ၾကမ္းၾကဳတ္မႈတစ္ခုျဖစ္ေပမယ့္ လူေတြၾကားထဲမွာ သိပ္ၿပီး ထင္ထင္ေပၚေပၚ မရွိပါဘူး။
အေမ့ခံစစ္ပြဲ
လူဦးေရ ၁.၆ သန္းေလာက္ရွိတဲ့ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြဟာ တ႐ုတ္-ျမန္မာနယ္စပ္က ေတာင္တန္းေဒသေတြမွာ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း ေနလာခဲ့ၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ၿဗိတိသွ်ထံကေန လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပုိင္း တန္းတူညီမွ်မႈ၊ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေတြ ရရွိမယ္လုိ႔ ကခ်င္ေတြအေပၚ ကတိထားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းၿပီးေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ပဋိပကၡျဖစ္လာၿပီး ကခ်င္ေျမကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔အတြက္ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဖြဲ႕ KIA လည္း ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အာဏာရတဲ့အခါ သူမဟာ စစ္ပြဲေတြကုိ ရပ္တန္႔လိမ့္မယ္ဆုိတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေတာင္ပုိင္းက ႐ုိဟင္ဂ်ာျပႆနာနဲ႔အတူ အေျခအေနက ပုိၿပီး ဆုိး၀ါးလာပါတယ္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာမွာ အဲဒီအခ်ိန္က စစ္တပ္တစ္ပုိင္း အစုိးရနဲ႔ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္ ၈ ခု လက္မွတ္ေရးထုိးခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံလံုးဆုိင္ရာ အပစ္ရပ္ဆဲေရးစာခ်ဳပ္ (NCA) ကုိ လက္မွတ္ထုိးဖုိ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အျခား လက္နက္ကုိင္အုပ္စုေတြကုိ တုိက္တြန္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္တပ္က ကခ်င္ရြာေတြကုိ ဗံုးႀကဲေနတဲ့အတြက္ KIA ကေတာ့ လက္နက္စြန္႔ဖုိ႔ စိတ္မ၀င္စားပါဘူး။
“ၿပီးခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္အနည္းငယ္အတြင္း ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ကိစၥေတြဟာ လံုး၀ လက္မခံႏုိင္စရာျဖစ္ၿပီး ခ်က္ျခင္း ရပ္တန္႔ရပါလိမ့္မယ္။ အျပစ္မဲ့အရပ္သားေတြ သတ္ျဖတ္ခံေနရတယ္၊ ဒဏ္ရာရေနတယ္။ မိသားစုရာနဲ႔ခ်ီ အသက္ေဘးလြတ္ေအာင္ ထြက္ေျပးေနရပါတယ္” လုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ကုလ အထူးကုိယ္စားလွယ္ ယန္ဟီးလီက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“တုိင္းရင္းသားေတြအားလံုးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဒီကေန႔ ကၽြန္မတုိ႔အျမင္ကေတာ့ အရင္အတုိင္းပါပဲ။ သူတုိ႔ဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ေျမကုိ ကာကြယ္ေနၿပီး လူ႕အခြင့္အေရးကို အတူတကြ မွ်ေ၀ခံစားႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနၾကတယ္ ဆုိတာပါ” လုိ႔ ကခ်င္လႊတ္ေတာ္အမတ္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Ja Seng Hkawn Maran က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
လူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ေတြကလည္း ဒီအခ်က္ကုိ သေဘာတူပါတယ္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္က စစ္တပ္ရဲ႕ ေသနတ္ေျပာင္းကေန ထြက္လာတာဗ်။ ဒါဟာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေတြကုိ အၾကမ္းနည္းနဲ႔ ၿငိမ္၀ပ္ေအာင္ လုပ္တာပါ” လုိ႔ Fortify Rights က ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ လူ႕အခြင့္အေရး အထူးကၽြမ္းက်င္သူ ေဒးဗစ္ ေဘာ့လ္က္က ေျပာပါတယ္။
အၾကမ္းနည္းနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေအာင္ လုပ္တာဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အရွိန္ျမင့္လာပါတယ္။ ဧၿပီလကတည္းက ေမာ္တာေတြ၊ လက္နက္ႀကီးေတြနဲ႔ တုိက္ခုိက္တာေၾကာင့္ ရြာသား ၆၈၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ေတြမွာ ထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့ ကခ်င္ျပည္သူအေရအတြက္က ၁၃၀၀၀၀ ေလာက္ ရွိေနတာပါ။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေတာထဲမွာ ေသာင္တင္ေနတာ၊ တုိက္ပြဲျဖစ္ရာေဒသေတြမွာ ပိတ္မိေနတာမ်ိဳးေတြ ရွိေနပါတယ္။ အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြကလည္း သူတုိ႔ဟာ ေတာထဲမွာပိတ္မိေနတဲ့ အရပ္သားေတြကုိ အစားအေသာက္နဲ႔ အျခား လုိအပ္တဲ့အကူအညီေတြ ေပးခ်င္ေပမယ့္ ေပးလုိ႔မရေအာင္ ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြ ရွိေနတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အကူအညီေပးေရး ေအဂ်င္စီေတြကို ပိတ္ပင္တားဆီးဟာ ႏုိင္ငံတကာ ဥပေဒကုိ ခ်ိဳးေဖာက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာဆန္းစစ္သူတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ စာေရးဆရာမ စတယ္လာေနာ္က လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြအတြက္ ခုိင္မာတဲ့အေထာက္အထားေတြ ရွိေနေပမယ့္ ကခ်င္ေတြျပည္နယ္က စစ္ပြဲကုိ ႏုိင္ငံတကာက သိပ္ၿပီး အာ႐ံုမစုိက္ၾကဘူးလုိ႔ ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာစစ္သားေတြက အရပ္သားေတြအေပၚ စနစ္တက် ပစ္မွတ္ထားတဲ့ စစ္ပြဲပါ။ ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံတကာအသုိင္းအ၀ုိင္းက ဒါကုိ လစ္လ်ဴ႐ႈထားပါတယ္”
ထုိင္းႏုိင္ငံက ကရင္အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕ရဲ႕ ပူးတြဲအတြင္းေရးမွဴး San Htoi ရဲ႕ေျပာၾကားမႈကလည္း စတယ္လာေနာ္နဲ႔ ထပ္တူက်ေနပါတယ္။
“ဒါဟာ လူမသိသူမသိ စစ္ပြဲပါ။ သူတုိ႔ေတြဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္ကုိ ဂ႐ုေတာင္မစုိက္ဘဲ ျပန္သြားၾကတယ္” လုိ႔ မၾကာေသးခင္က ရခုိင္ျပည္နယ္ကုိ သြားေရာက္ခဲ့တဲ့ ကုလလံုၿခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ ခရီးစဥ္ကုိ ရည္ညႊန္းၿပီး ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
သယံဇာတစစ္
San Htoi က လတ္တေလာ စစ္ပြဲအရွိန္ျမႇင့္လာတာက KIA ကုိ အျပဳတ္ရွင္းဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္မွာ လက္မွတ္ထုိးေရး ဖိအားေပးဖုိ႔ စစ္တပ္ရဲ႕ ဗ်ဴဟာသစ္ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေထာက္ျပပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ကခ်င္ကုိ စစ္တပ္က ထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္တဲ့ ေနာက္ထပ္အေၾကာင္းအရင္းတစ္ခု ရွိပါေသးတယ္။ Supna Hkawn Bu နဲ႔ သူမရဲ႕မိသားစု ထြက္ေျပးလာရတဲ့ ေနရာဟာ ရြာနဲ႔ လယ္ကြင္းသက္သက္ပဲ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီေနရာဟာ ပယင္းေက်ာက္လႈိင္လႈိင္ေပါတဲ့ ေဒသတစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္က အျခားေနရာေတြမွာလည္း ေက်ာက္စိမ္းတြင္းေတြ အမ်ားအျပား ရွိေနပါတယ္။
San Htoi က ကခ်င္ျပည္နယ္ကစစ္ပြဲဟာ သယံဇာတ ႂကြယ္၀မႈအေပၚ ျဖစ္ေနတဲ့ စစ္ပြဲလုိ႔ ေျပာပါတယ္။ အခြန္အခ တရား၀င္ေပးရတာမ်ိဳးမရွိဘဲ၊ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ ယူနန္ျပည္နယ္ကုိ တရားမ၀င္ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ထြက္ေနတဲ့ ေက်ာက္စိမ္းတင္ပုိ႔မႈ ပမာဏဟာ ေဒၚလာဘီလီယံခ်ီ ရွိပါတယ္။
လတ္တေလာ တုိက္ခုိက္မႈေတြ ျမင့္တက္လာတဲ့ေဒသဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္က ပယင္းႂကြယ္၀တဲ့ တႏုိင္းေဒသမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာက္စိမ္းေျမ ဖားကန္႔နားမွာ တည္ရွိတာပါ။ အဲဒီ မဟာဗ်ဴဟာက်တဲ့ ေနရာေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ေရး ႏွစ္ဖက္စလံုးက ႀကိဳးစားေနၾကတာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ Global Witness အဖြဲ႕က အႀကီးတန္း လႈပ္ရွားေရးမွဴး ဟန္နာ ဟင္စထေရာင္းက ေျပာပါတယ္။
တူးေဖာ္ရရွိတဲ့ ေက်ာက္စိမ္းေတြရဲ႕ ၅၀ ရာခုိင္ႏႈန္းကေန ၈၀ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိ တ႐ုတ္နယ္စပ္ကုိျဖတ္ကာ အျပင္ကုိထြက္ေနၿပီး အစုိးရက နည္းနည္းပါးပါးရကာ ကခ်င္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကေတာ့ ဘာမွမခံစားရပါဘူး။ ေက်ာက္စိမ္းေရာင္း၀ယ္မႈကုိ အဆက္အသြယ္ေကာင္းေကာင္းရွိေနတဲ့ ခ႐ုိနီေတြ၊ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဘိန္းဘုရင္ေတြ၊ လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ တ႐ုတ္ေတြက လက္၀ါးႀကီးအုပ္ထားတယ္လုိ႔ ဟန္နာက ေျပာပါတယ္။
ေမာ္တာက်ည္ေတြ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ က်ေနေပမယ့္ ျမန္မာအစုိးရရဲ႕ မဟာမိတ္ျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ကခ်င္ျပည္နယ္ပဋိပကၡအတြက္ ႏႈတ္ဆိတ္ေနပါတယ္။ တုိက္ခုိက္မႈေတြအတြင္း အုိးအိမ္စြန္႔ခြာထြက္ေျပးရတဲ့ အရပ္သားေတြကို အရင္က နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ခြင့္ တ႐ုတ္ကေပးခဲ့ေပမယ့္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ကေနစၿပီး အဲဒီလူေတြကို ျပန္ပုိ႔တာေတြ လုပ္လာပါတယ္။
သုႆာန္တစျပင္
ၿငိမ္းခ်မ္းေနေသးတဲ့ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕ ဆင္ေျခဖုန္းမွာ အိုးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးရသူေတြ ေနထုိင္တဲ့ စခန္းေတြ ျပန္႔ႀကဲေနပါတယ္။ ဒီစခန္းေတြမွာ ၀ါး၊ ဓနိတုိ႔နဲ႔ အခုိင္အမာ ေဆာက္ထားတဲ့ တဲေတြရွိသလုိ၊ တာေပၚလင္စေတြနဲ႔ ျဖစ္သလုိထုိးထားတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။
စခန္းတစ္ခုရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္တဲ့ ဦးသိန္းစုိးက သူ႕လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ အနာဂတ္အတြက္ ရတက္မေအး ျဖစ္ေနပါတယ္။
“တစ္ဖက္ဖက္က ထာ၀ရေပ်ာက္ကြယ္သြားရင္ စစ္ပြဲရပ္သြားမယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္ပါတယ္”
ႏြမ္းနယ္ေနတဲ့ မ်က္၀န္းနဲ႔ ဦးသိန္းစုိးက သူရြာအနီး ျဖစ္ပြားတဲ့တုိက္ပြဲေၾကာင့္ ထြက္ေျပးလာရပံုကုိ အခုလုိ ေျပာျပပါတယ္။
“ပထမေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ ထြက္ေျပးဖုိ႔အစီအစဥ္ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္ရဲ႕ မိတ္ေဆြေတြနဲ႔ အိမ္နီးခ်င္းေတြက ထြက္သြားၾကၿပီး ၈၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္က တ႐ုတ္ျပည္ဖက္ သြားၾကပါတယ္။ က်န္တဲ့သူေတြကေတာ့ ျမစ္ႀကီးနားကိုေရႊ႕ဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္ၾကပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာ့္ရြာဟာ သုႆန္တစျပင္လုိ ျဖစ္ေနပါၿပီ”
အနာဂတ္အတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နည္းနည္းသာ ရွိေနတ့ဲအခ်ိန္ လူငယ္ေတြကလည္း မူးယစ္ေဆးဘက္ကုိ လွည့္လာပါတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း ဘိန္းျဖဴကုိ ေပါေပါေလာေလာရေနၿပီး တစ္ေခ်ာင္းကုိ ၆၀၀၀၊ ၇၀၀၀ ေလာက္ပဲ ရွိပါတယ္။
ေဒသတြင္း မူးယစ္တုိက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕ Pat Jasan ရဲ႕ ျမစ္ႀကီးနားဆုိင္ရာ အတြင္းေရးမွဴး Nhkum Tang Goon က သူတုိ႔လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ အေျခအေနဟာ “တတိတိ လူမ်ိဳးသုဥ္းသတ္ျဖတ္ခံရမႈ” ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“အစုိးရက ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိပံုရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ကေတာ့ လူမ်ိဳးစုလုိက္ သုတ္သင္ရွင္းလင္းခံေနရတယ္လုိ႔ ခံစားရပါတယ္”
သေဘာကြဲသူေတြကုိ ဟန္႔တားမႈေတြ ရွိေနေပမယ့္ လတ္တေလာ ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ႕ ထုိးစစ္ဆင္မႈေၾကာင့္ လူထုၾကားမွာ စစ္ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈတစ္ခု ေပၚလာပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့တနဂၤေႏြေန႔မွာ လူငယ္ေခါင္းေဆာင္ေတြဦးစီးၿပီး ရန္ကုန္မွာ ဆႏၵျပမႈတစ္ခု လုပ္ခဲ့ကာ လူ ၈ ဦး ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။
“ကၽြန္မတုိ႔ စစ္ပြဲကုိမလုိလားဘူးဆုိတာ အာဏာရွိတဲ့သူေတြကုိ အသိေပးဖုိ႔အတြက္ အသံက်ယ္က်ယ္ထြက္ရပါမယ္။ စစ္ပြဲကုိရပ္တန္႔ရမွာက သူတုိ႔အလုပ္ပါ” လုိ႔ လူငယ္ေခါင္းေဆာင္ သဥၨာရႊန္းလဲ့ရည္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ကခ်င္မွာ ဆႏၵျပပြဲေတြကုိ စီစဥ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြလည္း အဖမ္းခံရတယ္လုိ႔ Seng Htoi က ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး လူငယ္ေတြ အိုးအိမ္စြန္႔ခြာထြက္ေျပးေနရတာ၊ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ျခယ္ခံေနရတာကို ျမင္ရတာ ေၾကကြဲ၀မ္းနည္းရတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
“ဒီေန႔လူငယ္ေတြဟာ အနာဂတ္ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြပါ။ ကခ်င္ျပည္သူေတြရဲ႕ အနာဂတ္ကေတာ့ အေမွာင္ထဲမွာ လမ္းေပ်ာက္ေနသလုိပါပဲ”
Ref: The Guardian
(The Guardian တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ‘Slow genocide’: Myanmar’s invisible war on the Kachin Christian minority ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္)
