ဇြန္လ ၁၅ ၊ ၂၀၁၅
ဘုရင္ေတြထဲမွာ ဒႆနပညာရွင္ကို ၾကားဖူးၾကပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ဇီ၀ေဗဒပညာရွင္ သမၼတတစ္ဦးဆိုတာ ၾကားဖူးၾကပါသလား ? သူကေတာ့ TED blog မွာ “ရိုးသားႏွိမ့္ခ်တဲ့အပင္ေတြထဲ အံ့ၾသဖြယ္လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ေတြရိွေနတယ္” လို႔ စကားလက္ေဆာင္ ပါးခဲ့သူ အာမီနဟ္ ဂူရစ္ဗ္ ဖကီးမ္ Ameenah Gurib-Fakim ျဖစ္ပါတယ္။ ယခုအခ်ိန္ သူမဟာ အာဖရိကကမ္းရိုးတန္း တစ္ဖက္က ေမာရစ္သွ် ကၽြန္းႏိုင္ငံငယ္ေလးရဲ႕ ဆ႒မေျမာက္ သမၼတ ျဖစ္လာခဲ့ပါၿပီ။ ေမာရစ္သွ်ပါလီမန္ကေနခန္႔အပ္တာျဖစ္ၿပီး ဒီႏိုင္ငံရဲ႕ ပထမဦးဆံုး အမ်ဳိးသမီး သမၼတအျဖစ္ မွတ္တမ္း၀င္သြားပါတယ္။ ေမာရစ္သွ်ကၽြန္းႏိုင္ငံမွာ မြတ္စ္လင္မ္လူဦးေရ ၁၇ ရာခိုင္ႏႈန္းသာရိွပါတယ္။ သမၼတတစ္ဦးအျဖစ္ မထင္မွတ္ဘဲ ေရာက္လာပံု၊ အမ်ဳိးသမီးအေနနဲ႔ေရာ ဇီ၀ေဗဒပညာရွင္အေနနဲ႔ပါ သမၼတဘ၀တက္လွမ္းရပံုကို TED Blog က ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းထားပါတယ္။
(ေမး) ႏိုင္ငံေရးကိုစိတ္ပါ၀င္စားလာေအာင္ ဘယ္အရာက တြန္းပို႔လိုက္ပါသလဲ ?
(ေျဖ) ေျပာျပရမယ္ဆိုရင္ ယံုခ်င္စရာမရိွေလာက္ပါဘူး။ ယမန္ႏွစ္က သက္တမ္းကုန္ဆံုးေတာ့မယ့္အစိုးရဟာ တာ၀န္ၿပီးဆံုးေတာ့မယ့္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ကို အခြင့္အာဏာပိုေပးႏိုင္ဖို႔ ဖြဲ႕စည္းပံုစည္းမ်ဥ္းကို ျပင္ဆင္လိုခဲ့တယ္။ ဒီအေပၚ အတိုက္အခံပါတီက “ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ တစ္စံုတစ္ရာေျပာင္းလဲဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မလိုလားပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးသမၼတတစ္ဦးကို အဆိုျပဳသြားမွာျဖစ္တယ္” လို႔ ေျပာၾကားခဲ့တယ္။
ကၽြန္မကို သူတို႔ကမ္းလွမ္းတဲ့အခါ “ကၽြန္မကိုကၽြန္မ ႏိုင္ငံေရးသမားလို႔ မထင္ပါဘူး။ အဲ့ဒီ ကစားပြဲထဲကိုလည္း ၀င္ေရာက္မွာ မဟုတ္ပါဘူး” လုိ႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ သမၼတရာထူးဟာ ဒီႏိုင္ငံအဖို႔ ဒီေလာက္အလုပ္မ်ားေျမာင္မႈမရိွေပမယ့္ တာ၀န္ကေတာ့ ႀကီးမားလွပါတယ္။ “ကၽြန္ေတာ္တို႔က ခင္ဗ်ားကို အဲ့ဒီေနရာမွာ ရိွေနယံုပဲ လိုခ်င္တာပါ။ ယွဥ္ၿပိဳင္အေရြးခံစရာ မလိုဘူး။ လိုအပ္တာမွန္သမွ် ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေဆာင္ရြက္ပါမယ္” လို႔ သူတို႔ကေျပာေတာ့ ကၽြန္မကလည္း “ေကာင္းၿပီေလ၊ လုပ္လိုက္ၾကတာေပါ့” ဆိုၿပီး (ခပ္ေပါ့ေပါ့ပဲ)ေျပာလိုက္မိပါတယ္။ ဘယ္နည္းနဲ႔မဆို သူတို႔ရံႈးနိမ့္လိမ့္မယ္လို႔ ကၽြန္မ အေတြးတိမ္စြာ ထင္မွတ္ထားခဲ့မိတယ္။ ဂိုးလိယက္နဲ႔ရင္ဆိုင္တဲ့ ေဒးဗစ္လို ျဖစ္စဥ္လိုမ်ဳိးေပါ့။ အံ့ၾသလိုက္တာ။ သူတို႔ဟာ မထင္မွတ္ေလာက္ေအာင္ မဲ အျပတ္အသတ္နဲ႔ ႏိုင္သြားတယ္ရွင့္။ TEDGlobal ကေန ကၽြန္မျပန္လာေတာ့ ပြဲကၿပီးေနၿပီ။ ဒီေတာ့လည္း ကၽြန္မ ဒီေနရာကို ေရာက္လာခဲ့ရပါတယ္”။
ပါတီကအႏိုင္ရသြားခ်ိန္မွာ လက္ရိွသမၼတက သူ႔ရာထူးသက္တမ္းဟာ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ အထိပါလို႔ ေျပာၾကားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ “ေကာင္းတာေပါ့။ ကၽြန္မအတြက္ ျပင္ဆင္ခ်ိန္ ေကာင္းေကာင္းရသြားတာေပါ့” လို႔ ေတြးထားမိတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေမလ ၂၉ ရက္ ေသာၾကာေန႔မွာ ႏႈတ္ထြက္သြားပါတယ္။ ဒါက သမၼတေနရာကို လူထုအားနဲ႔ တြန္းပို႔ခံရပံု ကၽြန္မရဲ႕ဇာတ္လမ္းပါပဲရွင္။VIDEO
(ေမး) လက္ရိွသမၼတက ႏႈတ္ထြက္လိမ့္မယ္လို႔ ႀကိဳသိထားပါသလား ?
(ေျဖ) စဥ္းေတာင္မစဥ္းစားမိခဲ့ပါဘူး။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၾကာသပေတးေန႔မွာ ဒီသတင္းအစြန္းအစ စၾကားရတယ္။ ေသာၾကာေန႔က်ေတာ့ သူ႔ဖာသာသူ ႏႈတ္ထြက္သြားခဲ့တာပါ။ “ခင္ဗ်ားကို အျမန္ဆံုးခန္႔အပ္လိုက္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လိုအပ္တယ္” လို႔ ကၽြန္မရဲ႕ပါတီက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ကံေကာင္းေထာက္မစြာနဲ႔ ဒီႏိုင္ငံမွာ သမၼတက ဖြဲ႕စည္းပံုစည္းမ်ဥ္းရဲ႕ေဒါက္တိုင္ ျဖစ္ေနတယ္။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သူ၊ စစ္တပ္မရိွေသာ္လည္း စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္(ပါလီမန္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အႀကီးအကဲ)လည္း ျဖစ္ရပါတယ္။ ဒီေဘာင္ထဲကေန အျခားအရာေတြ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ အခြင့္အာဏာအျပည့္အ၀ ရိွေနပါတယ္။
သိပၸံနဲ႔နည္းပညာဆိုင္ရာ ပညာရွင္ အစုအေ၀းေတြကို ကၽြန္မ အားေပးျမွင့္တင္ခ်င္ပါတယ္။ TEDGlobal မွာကတည္းက ကၽြန္မတို႔ဟာ ေမာရစ္သွ် ဇီ၀ေဗဒဗိမာန္ကို ဖြင့္လွစ္ခဲ့တယ္။ အ့ဲဒါက ဒီက႑မွာ ကမာၻ႕ပထမဆံုးနည္းပညာရွင္အစုအေ၀းျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔ဆီမွာ ၀န္းရံေပးမယ့္သူေတြ၊ ကိုင္တြယ္လည္ပတ္မယ့္ ပညာရွင္အဖြဲ႕ေတြ အင္မတန္ နည္းပါးေနေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပိုမိုမ်ားျပားလာဖို႔ အလားအလာေကာင္း တစ္ရပ္ ရိွလာရပါၿပီ။ ေနာက္ထပ္ ကၽြန္မ ဦးတည္လိုတဲ့က႑ကေတာ့ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈက ကၽြန္မတို႔အတြက္ အလြန္ အေရးႀကီးေၾကာင္း ခံစားသိရိွႏိုင္ၾကမွာပါ။ ျပင္းထန္အားေကာင္းတဲ့ မုန္တိုင္းေတြကို ကၽြန္မတို႔ ျမင္ေတြ႕ေနၾကရတယ္ မဟုတ္လား။ ေကာင္းေကာင္းၾကားႏိုင္ေအာင္ အသံက်ယ္က်ယ္ လႊင့္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဗဟုဇီ၀မ်ဳိးစိတ္နယ္ပယ္ထဲ ထက္သန္လႈပ္ရွားသူတျဖစ္လဲ ေမာရစ္သွ်ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္မူဟန္အေနနဲ႔ အရာရာအားလံုးရဲ႕ ေရရွည္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္သြားပါမယ္။
ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္မတို႔က ပညာေရးကို အထူးမ်က္ေျခမျပတ္ ရိွရပါမယ္။ ဒါ့အျပင္ ကၽြန္မရဲ႕ပါတီကို စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းမွာ စူးစိုက္ခိုင္းထားပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေကာင္းမြန္တဲ့စီးပြားေရးရိွရင္ အလုပ္အကိုင္နဲ႔ လူမႈဖူလံုေရးေတြလည္း လိုက္ၿပီး ေကာင္းမြန္တိုးတက္လာမွာမို႔လို႔ပါပဲ။ ကၽြန္မတို႔ဆီမွာ အခမဲ့ပညာေရးစနစ္နဲ႔ အခမဲ့က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္စနစ္လည္း ရိွေနပါတယ္။
(ေျဖ) အမ်ဳိးသမီးဇီ၀ေဗဒပညာရွင္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို ပိုၿပီး ႏွလံုးသြင္းထားပါတယ္။ ကၽြန္မဟာ မွန္လံုခန္းကေန ေဖာက္ထြက္လာခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ ဒါဟာ အမ်ဳိးသမီးငယ္ေတြ၊ မိန္းကေလးေတြကို ပို႔ေဆာင္ေပးရမယ့္ အဓိကသတင္းစကားတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။
(ေမး) ပထမဆံုးအမ်ဳိးသမီးသမၼတတစ္ဦးျဖစ္လာျခင္းက ထူးျခားတဲ့ခံစားမႈ ျဖစ္ေစပါသလား ?
(ေျဖ) သိပ္ျဖစ္ရတာေပါ့ရွင္။ ေမာရစ္သွ်နဲ႔ အာဖရိကတိုက္အတြက္ ေတာ္ေတာ့္ကို ႀကီးႀကီးမားမား ခံစားရပါတယ္။ အာဖရိကမွာ တိုင္းျပည္ကို ပဲ့ထိန္းေမာင္းႏွင္သူအမ်ဳိးသမီး မ်ားမ်ားစားစား မရိွၾကဘူး။ ကမာၻနဲ႔ခ်ီၿပီးေျပာရင္လည္း အလားတူအတိုင္း အမွန္ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒါဟာ သမိုင္းအေျပာင္းအလဲလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
ေမာရစ္သွ်မွာ ဖို၀ါဒဆန္လြန္းတဲ့လူ႔အဖြဲ႕အစည္းထဲ ကၽြန္မတို႔ ေနထိုင္ရွင္သန္ေနၾကတယ္။ ကၽြန္မရဲ႕အပ်ဳိရြယ္ဘ၀မွာ ကံေကာင္းခဲ့ ပါတယ္။ ကၽြန္မ ပညာေရးလမ္းေၾကာင္း ေလွ်ာက္လွမ္းဖို႔ ဖခင္ျဖစ္သူက ကန္႔ကြက္မႈ အလ်ဥ္း မလုပ္ခဲ့လို႔ပါ။ ကၽြန္မ ငယ္စဥ္အခ်ိန္က လြတ္လပ္စြာ ပညာသင္ၾကားခြင့္ မရိွခဲ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ မိန္းကေလးမ်ားစြာကလည္း အေလးမထားခဲ့ၾကဘူး။ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေက်ာင္းတက္တဲ့ မိန္းကေလးေတြ တစ္စထက္တစ္စ မ်ားျပားလာၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ သက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း အဆင့္ထိ မတက္လွမ္းႏိုင္ဘဲ တစ္၀က္တစ္ပ်က္မွာ လမ္းေပ်ာက္ကုန္ၾကတယ္။ ယိုေပါက္ရိွေနတဲ့ ေရပိုက္လိုမ်ဳိးလို႔ ကၽြန္မ ဥပမာေပးခ်င္ ပါတယ္။ စာသင္ခန္းထဲေရာက္လာတဲ့ မိန္းကေလးေတြ အမ်ားအျပားပါပဲ။ သို႔ေပမယ့္ အခ်ိန္တန္တဲ့ အခါ ေရပိုက္ရဲ႕အျခားတစ္ဖက္ကို ၾကည့္လိုက္ရင္ က်န္ရစ္ေနခဲ့သူဆိုလို႔ မေတြ႕ရသေလာက္ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒီယိုေပါက္ကို ဘယ္လိုဖာေထးမလဲဆိုတာ ကၽြန္မတို႔ ျမင္ေအာင္ၾကည့္တတ္ရပါမယ္။ အဲ့ဒီအခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကၽြန္မ စီစဥ္ထားတဲ့ ပံုဟန္အမ်ားအျပား ရိွပါတယ္။ ဒါဟာ ကၽြန္မ စိတ္လႈပ္ရွားခံစားမိေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းမ်ားထဲက တစ္ခုပါပဲ။
(ေမး) ကနဦးပိုင္းက ေမာရစ္သွ်ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္မူဟန္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္ေနာ္။ အဲ့ဒါကို ရွင္းျပေပးႏိုင္မလား ?
(ေျဖ) ေျဖးေျဖးနဲ႔မွန္မွန္တည္ေဆာက္ၿပီး ျပန္လည္မြမ္းမံတည္ေဆာက္ျခင္းက ေမာရစ္သွ်ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္မူဟန္ပါပဲ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ကၽြန္မတို႔ဟာ ကမာၻ႕ေနရာအႏွံ႔အျပားကေန ေရာက္လာတာမို႔လို႔ပါ။ ကၽြန္မတို႔ရဲ႕ျပည္သူေတြထဲမွာ အိႏိၵယ၊ အာဖရိကန္၊ တရုတ္၊ ဥေရာပႏြယ္ဖြားေတြ ပါ၀င္ေပါင္းစည္းေနၾကတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ လူမ်ဳိးစြဲေတြရိွၾကတယ္။ ငါတို႔ဟာ “ေမာရစ္သွ်ႏိုင္ငံသား” ဆိုတာကို မတ္လ ၁၂ ရက္ လြတ္လပ္ေရးေန႔က်င္းပခ်ိန္၊ ႏိုင္ငံေတာ္အလံနဲ႔သီခ်င္းေတြကို ၀ိုင္းရံသီဆိုခ်ိန္ေလာက္မွာသာ သတိတရျဖစ္ၾကတယ္။ ေနာက္တစ္ေန႔ ကူးရင္ ဒီအျဖစ္ကို ေမ့ေလ်ာ့သြားျပန္ေရာ။ ဒါေၾကာင့္ တစ္နည္းနည္းနဲ႔ ေထာင့္ေစ့ေအာင္ (ျပန္လည္ျပဳျပင္) တည္ေဆာက္ဖုိ႔ လိုအပ္ေနတယ္လို႔ ေျပာရတာပါ။
တကယ္ေကာင္းတဲ့ အေလ့အထေတြလည္း ရိွၾကပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔ႏိုင္ငံမွာ သဘာ၀သယံဇာတေတြ မရိွေသာ္ျငား တစ္ဦးခ်င္း၀င္ေငြကေတာ့ အာဖရိကမွာ အျမင့္မားဆံုးျဖစ္ေနပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔ဆီမွာ လူမ်ဳိးေပါင္းစံု ရိွတယ္။ ေယဘူယ်အားျဖင့္ ခိုင္မာအားေကာင္းတဲ့ လူမႈဆက္ဆံေရးကြန္ရက္ကို ေဖာ္ေဆာင္ထားၿပီးလည္းျဖစ္တယ္။ ဒီအစဥ္အလာေကာင္းကို ကမာၻသိေအာင္ လုပ္ၾကရပါမယ္။ ဒီအခ်က္ကို လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ပိုင္းေတြအထိ ပီျပင္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေသးဘူးလို႔ ကၽြန္မ ျမင္ပါတယ္။
ကၽြန္မတို႔ဆီမွာ တစ္စုတစ္စည္းေသာ ဗဟုဇီ၀မ်ဳိးႏြယ္အုပ္စုေတြ ရိွထားတယ္ေလ။ ဒါကို ေရရွည္တည္တ့ံမယ့္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးနဲ႔အတူ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းလဲလိုက္လို႔ ရႏို္င္ပါတယ္။
(ေမး) သမၼတျဖစ္ျခင္းက ခင္ဗ်ားရဲ႕ေန႔စဥ္ဘ၀ကို ေျပာင္းလဲေစမယ္လို႔ ထင္ျမင္ထားပါသလား ?
(ေျဖ) ကၽြန္မဟာ ခရီးထြက္ၾကမ္းသူပါ။ ဒီ(သမၼတဘ၀)က ကၽြန္မရဲ႕ အေတာင္ပံေတြကို ကြပ္ညွပ္ထားပါေတာ့မယ္။ ကၽြန္မရဲ႕မိသားစုကလည္း သြားလာမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးေျပာဆိုလာပါေတာ့မယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ငါးလေလာက္ကတည္းက ကၽြန္မသာ သမၼတ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ဆိုတဲ့ အေတြးမ်ဳိး ေတြးေနခဲ့ၾကပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္မရဲ႕အမည္နဲ႔တစ္ကြ ပါတီ အႏိုင္ရသြားတာနဲ႔ ဘယ္လိုေရွ႕ဆက္မယ္ဆိုတာ ကၽြန္မတို႔ နားလည္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။
(ေမး) သမၼတအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခံရျခင္းအေပၚမွာ ဘယ္အရာေတြကို စိတ္အလႈပ္ရွားဆံုး ျဖစ္ရပါသလဲ ? ဘယ္အရာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပူပန္မႈ ရွိေနပါသလဲ ?
(ေျဖ) စိုးတထိတ္ထိတ္ပါပဲရွင့္။ ဧရာမတာ၀န္ႀကီးတစ္ရပ္ ျဖစ္ေနလို႔ပါ။ ကၽြန္မ ျဖစ္ေအာင္ႀကိဳးစားလုပ္မယ့္အရာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပင္ဆင္ထားမႈေတြ အမ်ားႀကီး လိုအပ္ပါတယ္။ ကၽြန္မက သိပၸံပညာရွင္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ျမင္တဲ့အတိုင္း
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
Ref : There’s a new female president in Africa, and she’s Muslim ; Aquila Style
