ဇြန္လ ၉ ရက္၊ ၂၀၁၄
M-Media
ဘာသာျပန္- ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္
ျမန္မာ့ႏို္င္ငံေရးအသြင္ကူးေျပာင္းမႈထဲက ရုပ္အဆိုးဆံုးလကၡဏာတစ္ရပ္ကေတာ့ ဘာသာေရးအကဲဆတ္မႈ ရုတ္ျခည္းျမင့္မားလာမႈပဲ ျဖစ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ မြတ္စ္လင္မ္ေတြအေပၚ ဦးတည္ေနျခင္းပါပဲ။ လြတ္လပ္မႈဆိုတာက အံု႔ပုန္းအာဃာတမ်ားစြာအေပၚမွာရိွေနတဲ့ ကဲလားတံခါးတစ္ခ်ပ္ကို ဖြင့္လွပ္လိုက္ၿပီး၊ အာဏာပိုင္ထဲက ေခတ္ေဆြးႀကိဳက္သူေတြနဲ႔ သံဃာေတာ္ေတြဟာ ဒီလႈပ္ရွားမႈေတြရဲ႕ အဓိေမာင္းတံမ်ား ျဖစ္ေနတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္သတၱပတ္က အစိုးရအေနနဲ႔ ဘာသာကူးေျပာင္းခ်င္သူ မည္သူမဆို ေဒသခံအာဏာပိုင္မ်ားရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို အလ်င္ဦးဆံုးရယူရမယ္ဆိုတဲ့ ဥပေဒတစ္ရပ္ အဆိုျပဳလာတယ္။ အဲ့ဒီဥပေဒအရ မဖြယ္ရာေသာ လႊမ္းမိုးမႈနဲ႔ တိုက္တြန္းျခင္းအားျဖင့္ ယံုၾကည္မႈကို ေျပာင္းလဲေစမယ္ဆိုရင္ ျပစ္ဒဏ္ေပးဖို႔လည္း ပါ၀င္တယ္။ အဲ့ဒါဟာ မဘသအမည္ရိွ အစြန္းေရာက္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္သံဃာအုပ္စုႀကီးက ေထာက္ခံလက္မွတ္ ၁.၃ သန္းနဲ႔အတူ တင္သြင္းတိုက္တြန္းမႈေၾကာင့္ အစိုးရဖက္က ျပဳစုေနတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းေလးခု အနက္ တစ္ခုပါပဲ။ က်န္တဲ့ မူၾကမ္းသံုးရပ္ကေတာ့ ဘာသာျခားနဲ႔ထိမ္းျမားမႈ၊ ေမြးဖြားမႈႏႈန္း၊ ဇနီးအမ်ားယူျခင္းအေပၚ ကန္႔သတ္ေရးအတြက္ ဥပေဒျပဌာန္းဖို႔ တြန္းအားေပးထားပါတယ္။ လူထုအားလံုးအေပၚသက္ေရာက္ေစမယ့္ဥပေဒလို႔ ဆိုေပမယ့္လည္း အဲ့ဒါေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံက လူနည္းစု၀င္ ဘာသာျခားေတြကို ၿခံဳခို တုိက္ခိုက္မႈေတြခ်ည္းပါပဲ။ အထူးသျဖင့္ လူဦးေရ ၂.၂ သန္းသာရိွတဲ့ မြတ္စ္လင္မ္ေတြကို ျဖစ္ပါတယ္။
အဲ့ဒီခြဲျခားခ်ဳိးႏွိမ္မႈ ဥပေဒမ်ားကို သမၼတက လက္ခံခဲ့တဲ့အတြက္ ထင္ရွားတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေရး လႈပ္ရွားသူေတြနဲ႔ လူနည္းစုေခါင္းေဆာင္ေတြ ဦးေဆာင္ၿပီး အရပ္ဖက္လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေပါင္း ၁၀၀ က မဆိုင္းမတြ ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကတယ္။ သူတို႔ကို မဘသအဖြဲ႕က အမ်ဳိးသားသစၥာေဖာက္ေတြအျဖစ္ ရႈတ္ခ်ခဲ့ေပမယ့္လည္း အဲ့ဒီဥပေဒၾကမ္းေတြအေပၚ အတုိက္အခံျပဳတဲ့ အရပ္ဖက္လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြ ပိုမိုမ်ားျပားလာပါတယ္။
ဒီလိုတုန္႔ျပန္မႈမ်ဳိး ယခင္က တစ္ႀကိမ္တစ္ခါမွ် မျဖစ္ေပၚခဲ့ဖူးပါဘူး။ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြရဲ႕အစဥ္အလာအရ ရဟန္းသံဃာမ်ားကို အလြန္ၾကည္ညိဳေလးစားၾကတယ္။ ခိုင္းေစမႈေတြအေပၚ ေစာဒက တက္ခဲလွပါတယ္။ သံဃာေတြကို ႏိုင္ငံေရး အေနအထား အရ ျပန္လည္ဆန္႔က်င္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ဒီေလာက္ထိ မ်ားျပားတာ ဘယ္တုန္းကမွ မရိွခဲ့ပါဘူး။
ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းဂဏမ်ားထဲမွာလည္း သံဃာဟာ သကၤန္းကို ပခံုးႏွစ္ဖက္လံုး သို႔မဟုတ္ လက္၀ဲဖက္ကိုသာ ရံုထားသင့္သလား စသျဖင့္ သံဃာ့၀ိနည္းေတြနဲ ႔ပတ္သက္လို႔ အေခ်အတင္ ျဖစ္ပြားလ်က္ရိွပါတယ္။ အစဥ္အလာနဲ႔ အေျခအေနအၾကား ၀ိ၀ါဒကြဲျပားမႈရိွတာ ၾကာလွပါၿပီ။ သံဃာမ်ားစြာဟာ ကိုလိုနီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ကို ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကတယ္။ အခ်ဳိ႕ဆိုရင္ လက္နက္စြဲကိုင္ေတာ္လွန္တဲ့အထိပါပဲ။ ၁၉၈၀ ႏွစ္မ်ားကေန ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္တစ္ေလွ်ာက္လံုး ဒီမိုကေရစီေထာက္ခံ လႈပ္ရွားမႈတပ္ဦးျဖစ္ေပၚလာဖို႔ ေက်ာင္းသားေတြကို ရဟန္းသံဃာမ်ားက ေထာက္ခံအားေပးခဲ့ၾကတယ္။
တတ္ကၽြမ္းနားလည္သူပညာရွင္မ်ားက သံဃာေတာ္ေတြအေပၚ ေ၀ဖန္ေလ့ရိွတတ္ေပမယ့္ ၀ိနည္းေတာ္နဲ႔ မညီညြတ္တဲ့ အခ်က္ေၾကာင့္သာ ျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံေရးရာေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဗုဒၶရဲ႕ဓမၼနဲ႔ သကၤန္းရဲ႕ဂုဏ္အင္သိကၡာအေပၚ ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ယံုၾကည္ရသလို၊ သီလေၾကာင္ သံဃာမွန္သမွ် အယူ တိမ္းေခ်ာ္လြဲမွားသူျဖစ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ဖို႔လည္း သြန္သင္ထားခ်က္ ရိွေနပါတယ္။
ဒီလိုတုန္႔ျပန္မႈမ်ဳိး ယခင္က တစ္ႀကိမ္တစ္ခါမွ် မျဖစ္ေပၚခဲ့ဖူးပါဘူး။ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြရဲ႕အစဥ္အလာအရ ရဟန္းသံဃာမ်ားကို အလြန္ၾကည္ညိဳေလးစားၾကတယ္။ ခိုင္းေစမႈေတြအေပၚ ေစာဒက တက္ခဲလွပါတယ္။ သံဃာေတြကို ႏိုင္ငံေရး အေနအထား အရ ျပန္လည္ဆန္႔က်င္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ဒီေလာက္ထိ မ်ားျပားတာ ဘယ္တုန္းကမွ မရိွခဲ့ပါဘူး။
ဒါေပမယ့္ ယခုခ်ိန္မွာေတာ့ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္မႈျပႆနာေပၚမူတည္လို႔ သံဃာေတြနဲ႔ အရပ္သားအုပ္စုေတြ အၾကား ကြာဟခ်က္တစ္ရပ္ သိသိသာသာ ႀကီးထြားလာေနပါၿပီ။
မြတ္စ္လင္မ္အမ်ားစုပါ၀င္တဲ့ လူေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္ေသဆံုးၿပီး တစ္သိန္းေလးေသာင္းမွ် အိုးအိမ္မဲ့ျဖစ္သြားေစေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္အေနာက္ပိုင္း ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စ္လင္မ္နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြအၾကား အဓိကရုဏ္း ပြင့္ထြက္လာခ်ိန္ ၂၀၁၂ ႏွစ္လယ္ပုိင္းမွာ ဗုဒၶအမ်ဳိးသားေရး၀ါဒက အစြန္းေရာက္ တရားဖက္ ဦးလွည့္သြားခဲ့တယ္။( အစိုးရကေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားကို နယ္ခံတိုင္းရင္းသားအျဖစ္ ျငင္းဆိုထားၿပီး၊ ျမန္မာျပည္ရဲ႕လူမ်ားစြာကလည္း သူတို႔ကို အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္လာသူေတြလို႔ သတ္မွတ္ထားၾကတယ္)။ အၾကမ္းဖက္မႈဟာ ႏိုင္ငံ့အျခားေဒသနဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာမဟုတ္ေသာ (အမ်ားနဲ႔ သဟဇာတျဖစ္လွပါတယ္လို႔ သတ္မွတ္ခံထားရတဲ့) အျခားမြတ္စ္လင္မ္ေတြဆီ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားတဲ့အခါ တစ္ယူသန္မႈသေဘာကို အသံုးခ်လိုက္ျခင္းျဖစ္တယ္လုိ႔ အျမင္ရိွလာၾကပါတယ္။
မဘသနဲ႔ ၉၆၉ တစ္ယူသန္ဘာသာေရးလႈပ္ရွားမႈုမ်ားဟာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံေရးအသြင္ ကူးေျပာင္းစဥ္ ကတည္းက ေပၚထြက္လာခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ဗုဒၶဂုဏ္ေတာ္ ၉ ပါး၊ ဓမၼဂုဏ္ေတာ္ ၆ ပါး၊ သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ ၉ ပါးတို႔ကို အစြဲျပဳေခၚေ၀ၚထားတဲ့ ၉၆၉ အဖြဲ႕ဟာ မဘသလိုဘဲ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ဗမာ လူမ်ားစုပိုင္နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ တိုင္းျပည္တစ္ခု အျဖစ္ တည္ရိွေစခ်င္ေနၾကတယ္။ ၉၆၉ အဖြဲ႕ကို လြန္ကဲတဲ့ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒီ အရွင္၀ီရသူက ဦးေဆာင္ေနပါတယ္။
မဘသနဲ႔ ၉၆၉ အဖြဲ႕ဟာ မြတ္စ္လင္မ္ ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈကို မြတ္စ္လင္မ္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား သပိတ္ေမွာက္ေရးကေန ဘာသာျခားမ်ား အေပၚ ပ်က္ရာပ်က္ေၾကာင္းႀကံစည္မႈ အထိ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျပဳလုပ္လ်က္ရိွပါတယ္။ ယမန္ႏွစ္ အိုအိုင္စီအဖြဲ႕ကိုယ္စားလွယ္မ်ားေရာက္လာ ခဲ့စဥ္က သံဃာမ်ားဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ တစ္ေလွ်ာက္ “ သားေဖာက္ႏႈန္းျမန္ အစၥလာမ္၊ တိရစာၦန္၀ါဒ ဆန္႔က်င္ၾက” ဆိုတဲ့ ပိုစတာမ်ားကိုင္လို႔ ခ်ီတက္ ဆႏၵျပခဲ့ၾကတယ္။ ေရွ႕ အရင္ႏွစ္ကျဖစ္ပြားတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း မိတၳီလာၿမိဳ႕သတ္ပြဲႀကံစည္မႈမွာ အျခားသံဃာမ်ားလည္း ပါ၀င္ခဲ့တယ္လို႔ စြပ္စြဲခ်က္ေတြ ရိွေနပါတယ္။ အဲ့ဒီမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လူရမ္းကား အုပ္စုမ်ားက မြတ္စ္လင္မ္အိမ္ေျခေတြကို ဖ်က္ဆီးၿပီး၊ အစၥလာမ္စာသင္ေက်ာင္းက ေက်ာင္းသား ၂၀ ဦးနဲ႔ဆရာမ်ား အပါအ၀င္ လူေပါင္း ၄၄ ဦး သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။
အဲ့ဒီအစြန္းေရာက္သံဃာမ်ားဟာ အရပ္သားတစ္ပိုင္းအစိုးရရဲ႕ စစ္ထြက္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအဖို႔ ႏိုင္ငံေရးအရ အဖိုးတန္ လက္တြဲေဖာ္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္ လာပါတယ္။ အရွင္၀ီရသူအုပ္စုက အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို အမ်ဳိးသားေရးနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာကာကြယ္ေရးမွာ အလြန္ေပ်ာ့ညံ့သူ အျဖစ္ ေ၀ဖန္ေနၾကတယ္။ (အျခားတစ္ဖက္ကလည္း လူနည္းစု အခြင့္အေရး ကာကြယ္မႈမွာ အားနည္းသူအျဖစ္ သူမကို ေ၀ဖန္ထားပါတယ္)။ တစ္ယူသန္သံဃာမ်ားက ႏိုင္ငံျခားသားနဲ႔ အိမ္ေထာင္ျပဳထားေသာ – ရင္ေသြးရရိွထားေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြကို သမၼတေနရာေပးႏိုင္ေရး အတြက္ စစ္တပ္ေရးဆြဲထားတဲ့ လက္ရိွဖြဲ႕စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ဖို႔ ကန္႔ကြက္ေနၾကပါတယ္။ ျပင္ဆင္လိုက္မယ္ ဆိုရင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အတြက္ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲ လမ္းပြင့္သြားမွာျဖစ္တယ္။ တစ္ၿပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ အခ်ဳိ႕သံဃာမ်ားက မဲေပးခြင့္ရဖို႔ တြန္းအားေပး လာၾကတယ္။ လက္ရိွဖြဲ႕ေျခဥမွာ (သာသနာ့၀န္ထမ္းေတြကို မဲေပးခြင့္) တားျမစ္ထားပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ဒီလုိ ဘာသာေရးဆိုင္ရာအယူသည္းမႈျမင့္တက္လာျခင္းက အရပ္ဖက္လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္မွ လက္တြဲေဖာ္ေဆာင္တဲ့ တန္ျပန္လႈပ္ရွားမႈ တစ္ရပ္ကို ဖန္တီးျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ အဲ့ဒီထဲမွာ ဒီမိုေထာက္ခံသူ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသားအုပ္စုေတြ၊ ေမတၱာရွင္ ဦးဇ၀နလို ေက်ာ္ၾကားတဲ့ သံဃာေတြ၊ မြတ္စ္လင္မ္နဲ႔ ခရစ္ယာန္အုပ္စုေတြ၊ လူနည္းစု၀င္တိုင္းရင္းသားေတြ၊ PEN Myanmar လို ပညာရွင္အသင္းအဖြဲ႕ေတြ၊ ပင္မေရစီးေၾကာင္း မီဒီယာေတြ၊ ေနဖုန္းလတ္လို လူငယ္ ဘေလာ့ဂါေတြ စသျဖင့္ပါ၀င္ၾကတယ္။ သူတို႔တစ္ေတြဟာ အမုန္းတရား၊ အမုန္းပြားစကားဆန္႔က်င္ေရး ကမ္ပိန္းတစ္ရပ္ကို အတူလက္တြဲ ေဖာ္ေဆာင္ လာၾကတယ္။ တရား၀င္ ကန္႔ကြက္စာမ်ား ထုတ္ျပန္လာၾကတယ္။ ဥပေဒျပင္ဆင္ေရးအတြက္ လက္မွတ္ထိုးတင္ျပမႈေတြ လုပ္လာၾကတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္း ခြဲျခားခ်ဳိးႏွိမ္မႈေတြကို ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းမွ ရႈတ္ခ်ေရးအတြက္ အားေပးလာခဲ့ၾကပါတယ္။
သူတို႔ခ်ဥ္းကပ္ခ်က္မွာ မတူကြဲျပားတဲ့ ျမန္မာ့ခံစားမႈ ရိွပါတယ္။ သူတို႔ဟာ အေနာက္တိုင္းဟန္မူကို လံုး၀ဥႆံု လက္ကိုင္ထားျခင္းမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ အစြန္းေရာက္၀ါဒကို ပယ္ခ်ေနတာပါ။ သူတို႔ရဲ႕ေတာင္းဆိုမႈေတြထဲမွာ ေလာကီေရးသက္သက္ အခ်က္ေတြသာ အလ်ဥ္း မဟုတ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္ေနပါတယ္။ ဘာသာေရး လူမ်ဳိးေရးရနံ႔ မကင္းလြတ္ေသးတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အစြဲတစ္ခ်ဳိ႕ကေန မကၽြတ္လြတ္ေသးပါဘူး။ ဥပမာ – ၈၈ မ်ဳိးဆက္က ေခါင္းေဆာင္တစ္ခ်ဳိ႕က ရိုဟင္ဂ်ာကို တိုင္းရင္းအုပ္စု တစ္ရပ္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ ျငင္းဆန္ထားသလုိမ်ဳိးေပါ့။
မဘသနဲ႔ ၉၆၉ အဖြဲ႕ကို ေ၀ဖန္သူမ်ားဟာ လူ႔အခြင့္အေရးအေပၚ အေျချပဳကန္႔ကြက္တဲ့လမ္းေၾကာင္းမ်ဳိး မေရြးခ်ယ္မတိမ္းညႊတ္ၾကဘဲ၊ အဲ့ဒီအစား ၂၀၁၂ ႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္း တရုတ္ပိုင္ေၾကးနီတူးေဖာ္ေရးစီမံကိန္းကို ဆႏၵျပတဲ့ သံဃာမ်ားအေပၚ ၿဖိဳခြင္းမႈ (နဲ႔) ႏိုင္ငံအ၀ွမ္း မြဲျပာက်ေနမႈအေပၚ ႏႈတ္ဆိတ္ေနျခင္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရင္ဆိုင္ေနၾကတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ဆုိရရင္ သူတို႔ဟာ အစြန္းေရာက္သံဃာေတြကို အစိုးရေနာက္ၿမီးဆြဲအလုပ္ လုပ္ၾကတဲ့အတြက္ အဓိကအားျဖင့္ ေ၀ဖန္ေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
သံဃာေလာကနဲ႔ ျပည္သူလူထုအၾကား မႀကံဳစဖူး အက္ေၾကာင္းထလာမႈက တင္းမာျခင္းနဲ႔ ဖရိုဖရဲျဖစ္ျခင္းအတြက္ အေၾကာင္းရင္းတစ္ရပ္ ျဖစ္လို႔ေနပါၿပီ။ သုိ႔ေသာ္လည္း အဲ့ဒီအခ်က္က တိုင္းျပည္ရဲ႕ ေရရွည္ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ နိမိတ္ေကာင္းကို ေဆာင္ေနပါတယ္။ ဗုဒၶအစြန္းေရာက္၀ါဒအေပၚ တန္ျပန္လႈပ္ရွားမႈ ထြက္ေပၚလာျခင္းဟာ ျမန္မာျပည္သူေတြအေနနဲ႔ အစဥ္အလာအခြင့္ထူးခံလက္ေတြကေန ရုန္းထြက္ေနတဲ့ – ဒါ့အျပင္ ေခတ္မီတိုးတက္မႈနဲ႔ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကိုဦးတည္တဲ့ အဓိကေျခလွမ္း သေဘာေဆာင္ေနပါတယ္လို႔ သံုးသပ္လိုက္ရပါတယ္။
xxxxxxxxxxxxxxxx
Foreign Policy’s blog Democracy Lab ၏ ေဆာင္းပါးရွင္ မင္းဇင္ ေရးသားၿပီး New York Times တြင္ေဖာ္ျပေသာ The People vs. The Monks အမည္ရိွ အေတြးအျမင္ေဆာင္းပါးကို ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုသည္။
