ဇူလုိင္ ၂၄၊ ၂၀၁၇
ေဂ်႐ုစလင္ၿမိဳ႕ရွိ အလ္-ဟရမ္ အလ္-ရွရွစ္ဖ္ – အစၥေရးက သိမ္းပုိက္ထားတဲ့ ပါလက္စတုိင္းပုိင္နက္ေတြက ပါလက္စတုိင္းျပည္သူေတြနဲ႔ အစၥေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြအၾကား ဆႏၵျပမႈေတြ၊ ထိပ္တုိက္ေတြ႕ဆံုမႈေတြဟာ အခုရက္ပုိင္းအတြင္းမွာ ခပ္စိပ္စိပ္ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။
ဇူလုိင္လ ၁၄ ရက္ေန႔ ေဂ်႐ုစလင္ၿမိဳ႕ေဟာင္းက အလ္-အက္ဆာဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ အျပင္ဘက္မွာ ပါလက္စတုိင္း ၃ ဦးက အစၥေရးတပ္ဖြဲ႕၀င္ေတြကုိ ေသနတ္နဲ႔ပစ္ခတ္မႈအၿပီး အစၥေရးက ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ ပိတ္ပစ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ဒီလုိ မၿငိမ္မသက္မႈေတြ ေပၚလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္း အလ္-အက္ဆာဗလီ ပထမဆံုး အပိတ္ခံရမႈလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ပုိင္းမွာ ဗလီကုိ အစၥေရးက ျပန္ဖြင့္ေပးခဲ့ေပမယ့္ ဗလီ၀င္တဲ့ ဂိတ္ေပါက္ေတြမွာ သတၱဳရွာေဖြေရးစက္ေတြ တပ္ဆင္ခဲ့ၿပီး ပါလက္စတုိင္းေတြက သူတုိ႔နဲ႔သက္ဆုိင္တဲ့ အလ္-အက္ဆာဗလီကုိ အစၥေရးရဲ႕ သိမ္းပုိက္လုိတဲ့ လုပ္ရပ္သာျဖစ္တယ္လုိ႔ မွတ္ယူခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီေနာက္ ဒီစက္ေတြကုိျဖတ္ကာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္အတြင္း၀င္ေရာက္ဖုိ႔ ပါလက္စတုိင္းေတြက ျငင္းဆုိခဲ့ၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့ တစ္ပတ္လံုးလံုးမွာ ေန႔စဥ္ဆႏၵျပမႈေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။
ဇူလုိင္လ ၂၁ ရက္ ေသာၾကာေန႔၀တ္ျပဳအၿပီးမွာ ေထာင္ေသာင္းခ်ီတဲ့ ပါလက္စတုိင္းျပည္သူေတြဟာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ ၀င္ေပါက္ေတြအေရွ႕မွာ အႀကီးအက်ယ္ ဆႏၵျပခဲ့ၾကၿပီး အစၥေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြကလည္း ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ႏွိမ္ႏွင္းခဲ့တာေၾကာင့္ အနည္းဆံုး ပါလက္စတုိင္း ၅ ဦးေသဆံုးခဲ့ကာ ရာေပါင္းမ်ားစြာ ဒဏ္ရာရရွိခဲ့ပါတယ္။
အလ္-အက္ဆာဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ ပါလက္စတုိင္း-အစၥေရးပဋိပကၡမွာ အဓိကက်တဲ့ အရာတစ္ခုျဖစ္ေနၿပီး ဒါနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ သိထားရမယ့္အခ်က္ ၅ ခုရွိပါတယ္။
၁။ ဘာ့ေၾကာင့္ ဒီဗလီက အေရးပါသလဲ
အလ္-အက္ဆာဗလီဆုိတာ မြတ္စလင္ေတြက အလ္-ဟရမ္ အလ္-ရွရွစ္ဖ္လုိ႔ေခၚၿပီး ဂ်ဴးေတြက Temple Mount လုိ႔ေခၚတဲ့ ၃၅ ဧကက်ယ္တဲ့ ပရ၀ုဏ္ထဲမွာတည္ရွိတဲ့ ေငြေရာင္အမုိးခံုးနဲ႔ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီပရ၀ုဏ္ႀကီးဟာ ကုလရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈဆုိင္ရာအဖြဲ႕ ယူနက္စကုိက ကမၻာ့အေမြအႏွစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေဂ်႐ုစလင္ၿမိဳ႕ေဟာင္းမွာ တည္ရွိပါတယ္။ ဒီပရ၀ုဏ္ဟာ တမန္ေတာ္အီဗရာဟင္ကုိ အေျခခံၿပီး ျဖစ္လာတဲ့ ဘာသာတရား ၃ ခုစလံုးအတြက္ အေရးႀကီးတဲ့ ေနရာျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၆၇ ခုႏွစ္မွာ အစၥေရးက အေနာက္ဖက္ကမ္း၊ ဂါဇာကမ္းေျမႇာင္နဲ႔ ၿမိဳ႕ေဟာင္းအပါအ၀င္ အေရွ႕ေဂ်႐ုစလင္တုိ႔ကုိ သိမ္းပုိက္ၿပီးေနာက္ပုိင္း အလ္-ဟရမ္ အလ္-ရွရစ္ဖ္ဟာ ပါလက္စတုိင္းမွာ ထိပ္တုိက္ေတြ႕မႈအျဖစ္ဆုံးေနရာ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီျပႆနာဟာ အစၥေရးႏုိင္ငံ မဖန္တီးခင္ကတည္းက ရွိေနတာပါ။
၁၉၄၇ ခုႏွစ္မွာ ကုလဟာ အဲဒီအခ်ိန္က ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္မွာရွိေနတဲ့ သမုိင္း၀င္ ပါလက္စတုိင္းေဒသကုိ ဂ်ဴးေတြ – အထူးသျဖင့္ ဥေရာပက ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဂ်ဴးေတြအတြက္ ႏုိင္ငံတစ္ခု၊ ပါလက္စတုိင္းေတြအတြက္ ႏုိင္ငံတစ္ခု ပိုင္းျခားေပးဖုိ႔ စီမံကိန္း ဆြဲခဲ့ပါတယ္။ သမုိင္း၀င္ပါလက္စတုိင္းေဒသရဲ႕ ၅၅ ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ ဂ်ဴးေတြက ရမွာျဖစ္ၿပီး က်န္ရွိတဲ့ ၄၅ ရာခုိင္ႏႈန္းကေတာ့ ပါလက္စတုိင္းႏုိင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။
အလ္-အက္ဆာဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ရွိရာ ေဂ်႐ုစလင္ၿမိဳ႕က ကုလရဲ႕ ႀကီးၾကပ္မႈနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာအသုိင္းအ၀ုိင္းရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ ရွိမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကုလဟာ ဒီေနရာကုိ အီဗရာဟမစ္ ဘာသာတရား ၃ ခုစလံုးအတြက္ အထူးအေရးပါတဲ့ေနရာတစ္ခုအျဖစ္ ထိးန္သိမ္းထားဖုိ႔ အာမခံခဲ့ပါတယ္။
အစၥေရးႏုိင္ငံထူေထာင္လုိက္တဲ့ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္မွာ ပထမဆံုး အာရပ္-အစၥေရးစစ္ပြဲ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး အစၥေရးက သမုိင္း၀င္ ပါလက္စတုိင္းေဒသရဲ႕ ၇၈ ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ သိမ္းပုိက္ခဲ့ကာ အေနာက္ဖက္ကမ္း၊ အေရွ႕ေဂ်႐ုစလင္နဲ႔ ဂါဇာတုိ႔ကုိ အီဂ်စ္နဲ႔ ေဂ်ာ္ဒန္တုိ႔က ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့ပါတယ္။
အစၥေရးက ပါလက္စတုိင္းပုိင္နက္ကုိ တစ္ျဖည္းျဖည္း က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပုိက္မႈဟာ ဒုတိယ အာရပ္-အစၥေရးစစ္ပြဲျဖစ္တဲ့ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္မွာ ျမင့္တက္လာခဲ့ၿပီး အေရွ႕ေဂ်႐ုစလင္ကုိပါ သိမ္းယူလုိက္ပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ တစ္ျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ၿမိဳ႕ေဟာင္းနဲ႔ အလ္-အက္ဆာဗလီအပါအ၀င္ ေဂ်႐ုစလင္ကို သူ႕ပုိင္နက္ထဲ တရားမ၀င္ သြတ္သြင္းခဲ့ပါတယ္။
ၿမိဳ႕ေဟာင္းအပါအ၀င္ အေရွ႕ေဂ်႐ုစလင္ကုိ အစၥေရးရဲ႕ တရားမ၀င္ထိန္းခ်ဳပ္ထားမႈဟာ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ ခ်ိဳးေဖာက္မႈျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံတကာက အသိမ္းပုိက္ခံထားရတဲ့ ပါလက္စတုိင္းပိုင္နက္ေတြမွာ အစၥေရးရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ မတည္ရဘူးလုိ႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။
ေနာက္ပုိင္းႏွစ္ေတြမွာေတာ့ အစၥေရးအစုိးရဟာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းနဲ႔ အေရွ႕ေဂ်႐ုစလင္တစ္ခုလံုးကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔၊ ဂ်ဴးဇာတ္သြင္းဖုိ႔ ပုိမိုလုပ္ေဆာင္လာခဲ့ၿပီး ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မွာ ေဂ်႐ုစလင္ဟာ အစၥေရးရဲ႕ ‘ျပည့္စံုေပါင္းစည္းတဲ့’ ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ ေၾကျငာတဲ့ ဥပေဒတစ္ခုကုိ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒကုိ ခ်ိဳးေဖာက္တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေန႔အခ်ိန္မွာ ေဂ်႐ုစလင္ဟာ အစၥေရးပုိင္ျဖစ္တယ္ဆုိၿပီး ကမၻာေပၚက ဘယ္ႏုိင္ငံကမွ လက္မခံသလုိ၊ ေဂ်႐ုစလင္ရဲ႕ ပထ၀ီအေနထား၊ လူမႈအသုိက္အ၀န္း ေျပာင္းလဲသြားဖုိ႔ အစၥေရးရဲ႕ ဘယ္လုပ္ရပ္ကုိမွ ေထာက္ခံျခင္း မရွိပါဘူး။
ေဂ်႐ုစလင္က ပါလက္စတုိင္း ၄ သိန္းေလာက္ဟာ သူတုိ႔ အဲဒီမွာေမြးေပမယ့္ ႏုိင္ငံသားမရဘဲ အၿမဲတမ္းေနထုိင္ခြင့္လက္မွတ္သာ ရရွိထားၿပီး၊ ဂ်ဴးေတြကေတာ့ ႏုိင္ငံသား ရရွိထားပါတယ္။ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ကတည္းက အစၥေရးဟာ အၿမဲတမ္းေနထုိင္ခြင့္ကုိ ထိန္းသိမ္းဖုိ႔ ခက္ခဲတဲ့အေျခအေနမ်ိဳးေတြ ဖန္တီးၿပီး ေဂ်႐ုစလင္က ပါလက္စတုိင္းေတြကို လူမသိ၊ သူမသိ ေမာင္းထုတ္ခဲ့ပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး အေရွ႕ေဂ်႐ုစလင္မွာ ဂ်ဴးသီးသန္႔ တရားမ၀င္အိမ္ယာ အနည္းဆံုး ၁၂ ခုေလာက္ကုိ အစၥေရးက ေဆာက္လုပ္ထားၿပီး ဂ်ဴး ၂ သိန္းေလာက္ ေနထုိင္ေနၾကပါတယ္။ ပါလက္စတုိင္းေတြကုိေတာ့ အိမ္ယာ ေဆာက္လုပ္ခြင့္ခ်မေပးတာ၊ တရားမ၀င္ေဆာက္တယ္ဆုိတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ အိမ္ေတြကုိ ၿဖိဳခ်တာေတြ ျပဳလုပ္ေနပါတယ္။
၂။ အလ္-ဟရမ္ အလ္-ရွရွစ္၏ ဘာသာေရးအရ အေရးပါမႈ
မြတ္စလင္ေတြက အလ္-ဟရမ္ အလ္-ရွရွစ္ဖ္ဟာ အစၥလာမ္မွာ တတိယအထြဋ္ျမတ္ဆံုး ေနရာအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၿပီး ၇ ရာစုက ေဆာက္လုပ္ထားတဲ့ အလ္-အက္ဆာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္နဲ႔ Dome of the Rock အေဆာက္အဦးကေန တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ဟာ ေကာင္းကင္ခရီး ႂကြသြားတယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ထားၾကပါတယ္။
ဂ်ဴးေတြကေတာ့ သမၼာက်မ္းမွာေဖာ္ျပထားတဲ့ ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းေတြ တစ္ခ်ိန္က အဲဒီမွာရွိခဲ့တယ္လုိ႔ ယုံၾကည္ထားၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစၥေရးဥပေဒနဲ႔ ဂ်ဴးဘာသာေရးဥပေဒအရ ဒီေနရာဟာ ေျခခ်လုိ႔မရေလာက္ေအာင္ ျမင့္ျမတ္တာေၾကင့္ ဂ်ဴးေတြအေနနဲ႔ ဒီပရ၀ုဏ္အတြင္းကုိ ၀င္ေရာက္ဆုေတာင္းခြင့္မရွိဘူးလုိ႔ သ
ဒီပရဝုဏ္က Western Wall နံရံကုိ ဂ်ဴးေတြက Second Temple ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းရဲ႕ အႂကြင္းအက်န္ျဖစ္တယ္လုိ႔ မွတ္ယူၿပီး၊ မြတ္စလင္ေတြက တမန္ေတာ္မုဟမၼဒ္ ေကာင္းကင္ခရီးသြားတဲ့အခ်ိန္ စီးနင္းတဲ့ ‘ဘုိရက္ျမင္းပ်ံ’ ကုိ အဲဒီနံရံမွာ ခ်ည္ခဲ့တယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ေနပါတယ္။
၃။ လက္ရွိအေနအထား
၁၉၆၇ ခုႏွစ္ကတည္းက ဒီပရဝုဏ္အတြင္းပုိင္းကုိ မြတ္စလင္ေဂါပကအဖြဲ႕က စီမံထိန္းခ်ဳပ္ၿပီး၊ အျပင္ပုိင္းလံုၿခံဳေရးကုိ အစၥေရးက စီမံဖုိ႔ ေဂ်ာ္ဒန္နဲ႔ အစၥေရးအၾကား သေဘာတူထားခဲ့ၾကပါတယ္။ လည္ပတ္ခြင့္ျပဳတဲ့အခ်ိန္မွာ မြတ္စလင္မဟုတ္သူေတြ ဒီအထဲကုိ ၀င္ခြင့္ရေပမယ့္ ၀တ္ျပဳခြင့္မရွိပါဘူး။
ဒါေပမယ့္ Temple Mount Faithful နဲ႔ Temple Institute တုိ႔လုိ႔ ဂ်ဴးအဖြဲ႕ေတြ႕ရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြ ေပၚေပါက္လာခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ သူတုိ႔ေတြဟာ ဂ်ဴးေတြ ဒီပရ၀ုဏ္ထဲ ၀င္ေရာက္ခြင့္ပိတ္ပင္တဲ့ အစၥေရးအစုိးရကုိ ျပႆနာရွာလာၿပီး ဒီပရ၀ုဏ္ထဲမွာ ဂ်ဴးဘုရားေက်ာင္းတစ္ခု ေဆာက္လုပ္ဖုိ႔အထိ လုပ္လာၾကပါတယ္။
အစၥေရးအစုိးရက လက္ရွိအေနအထားကုိ ထိန္းသိမ္းထားလုိတဲ့ဆႏၵမ်ိဳး ရွိတယ္လုိ႔ ေျပာထားေပမယ့္ ဒီအုပ္စုေတြကုိ ေငြေၾကးေထာက္ပ့ံကူညီေနသူေတြက အစၥေရးအစုိးရအဖြဲ႕၀င္ေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။
အခုလက္ရွိမွာေတာ့ ပါလက္စတုိင္းစတုိင္းပုိင္နက္ထဲက အစၥေရးရဲ႕ တရားမ၀င္အိမ္ယာေတြမွာေနထုိင္တဲ့ ဂ်ဴးေတြကုိ အစၥေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြက လံုၿခံဳေရးေပးကာ ရာနီခ်ီတဲ့အသုတ္လုိက္ အလ္-အက္ဆာ ပရ၀ုဏ္ထဲကုိ ပံုမွန္၀င္ေရာက္ခြင့္ ေပးေနၿပီး ပါလက္စတုိင္းေတြက သူတုိ႔ရဲ႕အေမြအႏွစ္ကုိ အစၥေရးက သိမ္းယူေတာ့မယ္ဆုိတဲ့ စုိးရိမ္မႈေတြ ရွိေနပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ Temple Mount Faithful အဖြဲ႕က သူတုိ႔ရဲ႕ Third Temple ဘုရားေက်ာင္းအတြက္ Dome of the Rock မွာ အုတ္ျမစ္ခ်တာ့မယ္လုိ႔ ေၾကျငာခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ပါလက္စတုိင္းေတြရဲ႕ ဆႏၵျပမႈေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီး အစၥေရးရဲတပ္ဖြဲ႕လက္ခ်က္ေၾကာင့္ ပါလက္စတုိင္းျပည္သူ ၂၀ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။
၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ အစၥေရးႏုိင္ငံေရးသမား ေအရီယဲလ္ရွာရြန္ဟာ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္ ၁၀၀၀ ေလာက္ၿခံရံကာ အလ္-ဟရမ္ အလ္-ရွရွစ္ ပရ၀ုဏ္ထဲ ၀င္ေရာက္ခဲ့ၿပီး အစၥေရးရဲ႕ သိမ္းပုိက္လုိတဲ့ဆႏၵကုိ တမင္ေဖာ္ျပခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက အစၥေရး၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အီဟြတ္ဘာရက္နဲ႔ ပါလက္စတုိင္းေခါင္းေဆာင္ ရာဇာ အာရာဖတ္တုိ႔အၾကား ေဂ်႐ုစလင္ကုိ ဘယ္လုိမွ်ေ၀ယူမလဲဆုိတာ အပါအ၀င္ ေဆြးေႏြးမႈေတြ ျပဳလုပ္ေနတဲ့အခ်ိန္ ျဖစ္ပါတယ္။ ရွာရြန္ရဲ႕ ဒီလုိ ၀င္ေရာက္မႈေၾကာင့္ Second Intifada လုိ႔ေခၚတဲ့ ပါလက္စတုိင္းတုိ႔ရဲ႕ ဒုတိယေျမာက္အံုႂကြမႈ ေပၚေပါက္လာခဲ့ၿပီး ပါလက္စတုိင္း ၃၀၀၀ ေက်ာ္နဲ႔ အစၥေရး ၁၀၀၀ ခန္႔ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။
အခုႏွစ္ေမလမွာေတာ့ အစၥေရးကက္ဘိနက္အဖြဲ႕ဟာ အပတ္စဥ္အစည္းအေ၀းကုိ အလ္-အက္ဆာဗလီရဲ႕ ေျမေအာက္လႈိဏ္ေခါင္းေတြမွာ လုပ္ခဲ့ၿပီး အေရွ႕ေဂ်႐ုစလင္ကုိ အစၥေရးက သိမ္းပုိက္မႈ ႏွစ္ ၅၀ ျပည့္တဲ့အခ်ိန္ ေဂ်႐ုစလင္လြတ္ေျမာက္မႈနဲ႔ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းမႈအထိမ္းအျဖစ္ လုပ္ခဲ့တာလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီလုပ္ရပ္ကလည္း ပါလက္စတုိင္းေတြကုိ ေဒါသတြက္ေစခဲ့ပါတယ္။
အလ္-ဟရမ္ အလ္-ရွရွစ္ ပရ၀ုဏ္အတြင္း ပါလက္စတုိင္းေတြ ၀င္ေရာက္မႈကုိ အစၥေရးက နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ကန္႔သတ္ခဲ့ၿပီး အေနာက္ဖက္ကမ္းက ပါလက္စတုိင္းေတြ အစၥေရးထဲကုိ ၀င္မလာေအာင္ ရည္ရြယ္တဲ့ နယ္ျခားတံတုိင္းတည္ေဆာက္မႈလည္း ဒီလုပ္ရပ္ထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ အဲဒီတံတုိင္းကုိ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ေလာက္ကတည္းက ေဆာက္လုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
အေနာက္ဖက္ကမ္းက ပါလက္စတုိင္း ၃ သန္းေလာက္ကုိ ေသာၾကာေန႔၀တ္ျပဳမႈအတြက္ ေဂ်႐ုစလင္ကုိ၀င္ေရာက္ဖုိ႔ အသက္အကန္႔အသတ္နဲ႔သာ ခြင့္ျပဳၿပီး၊ တစ္ျခားလူေတြကုိေတာ့ အစၥေရးအာဏာပုိင္ေတြဆီက ေလွ်ာက္ရခက္တဲ့ ပါမစ္နဲ႔သာ ၀င္ခြင့္ျပဳပါတယ္။ အဲဒီကန္႔သတ္မႈေတြေၾကာင့္ အေနာက္ဖက္ကမ္းနဲ႔ ေဂ်႐ုစလ
အခုေနာက္ဆံုးျပဳလုပ္တဲ့ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြမွာ ဒီပရ၀ုဏ္ရဲ႕၀င္ေပါက္မွာ သတၱဳရွာေဖြေရးစက္ေတြ တပ္ဆင္တာလည္းပါ၀င္ၿပီး ပါလက္စတုိင္းေတြက ဒီလုပ္ရပ္ဟာ ဒီေနရာကို ပုိမိုထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ဖုိ႔ အစၥေရးရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းမႈလုိ႔ ႐ႈျမင္ၾကပါတယ္။ ကၽြမ္းက်င္သူေတြကေတာ့ ဒါဟာ လြတ္လပ္စြာ ၀တ္ျပဳခြင့္ကုိ ခ်ိဳးေဖာက္တာ၊ ႏုိင္ငံတကာ ဥပေဒအရ ကာကြယ္ထားမႈကုိ ခ်ိဳးေဖာက္တာသာျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ပါလက္စတုိင္းသမၼတ မဟ္မူးဒ္အဘတ္စ္က အစၥေရးရဲ႕လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ အလ္-အက္ဆာဗလီတစ္၀ုိက္ တင္းမာမႈေတြ ျမင့္တက္ေနတဲ့အတြက္ အစၥေရးနဲ႔ အဆက္အသြယ္အားလံုး ျဖတ္ေတာက္တယ္လုိ႔ မၾကာေသးခင္ကပဲ ေၾကျငာခဲ့ၿပီး အစၥေရးကလုပ္ထားတဲ့ လံုၿခံဳေရးဆုိင္ရာ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ မဖယ္ရွားသမွ် အဆက္အသြယ္လုပ္မွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
၄။ လက္တေလာ တင္းမာမႈမ်ား၄။ လက္တေလာ တင္းမာမႈမ်ား
အလ္-အက္ဆာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တစ္၀ုိက္ တင္းမာမႈေတြဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္ေလာက္ကတည္းက ျဖစ္ေနခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ဴးေတြက သူတုိ႔ရဲ႕ပြဲေတာ္ က်င္းပဖုိ႔အတြက္ ဗလီပရ၀ုဏ္ထဲ ၀င္ေရာက္ဖုိ႔ ႀကိဳးစာတာေၾကာင့္ ထိပ္တုိက္ေတြ႕ဆံုမႈေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ေနာက္တစ္ႏွစ္အၾကာ ၂၀၁၆ ခုွစ္မွာလည္း တရားမ၀င္အေျခခ်အိမ္ယာေတြမွာ ေနထုိင္တဲ့ ဂ်ဴးေတြက အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တုိ႔ရဲ႕ ရမ္ဇာန္ဥပုသ္လ ေနာက္ဆံုး ၁၀ ရက္မွာ ဒီဗလီထဲကုိ အုပ္စုလုိက္ ၀င္ေရာက္ခဲ့တာေၾကာင့္ ဆႏၵျပမႈေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ထိပ္တုိက္ေတြ႕ဆံုမႈအမ်ားစုဟာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ လက္ရွိအေနအထားကုိ ဆန္႔က်င္ၿပီး ဂ်ဴးေတြက ဒီပရ၀ုဏ္အတြင္းမွာ ၀တ္ျပဳဖုိ႔ ႀကိဳးစားတာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အသက္ ၅၀ ေအာက္ ပါလက္စတုိင္းေတြကုိ ဒီပရ၀ုဏ္အတြင္း ၀င္ေရာက္ခြင့္ ပိတ္ပင္တာအျပင္ အစၥေရးက ေဆာင္ရြက္တဲ့ကိစၥေတြကုိ မေက်နပ္တာေၾကာင့္ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ပတ္အတြင္းမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ပါလက္စတုိင္းေတြရဲ႕ ဆႏၵျပမႈေတြကုိ အစၥေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြက က်ည္အစစ္ေတြ၊ မ်က္ရည္ယိုဗံုးေတြ၊ ရာဘာအုပ္ထားတဲ့ စတီးက်ည္ဆံေတြနဲ႔ ပစ္ခတ္ခဲ့ပါတယ္။
လက္တေလာ ျပႆနာေတြေၾကာင့္ အစၥေရးဟာ ဒီပရ၀ုဏ္တစ္၀ိုက္မွာ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕ေပါင္း ၃၀၀၀ ေလာက္ တပ္ျဖန္႔ခ်ထားခဲ့ပါတယ္။
၅။ အျခားအေၾကာင္းအရင္း
အလ္-အက္ဆာဟာ ပါလက္စတုိင္းက ေနရာေသးေသးေလးတစ္ခုျဖစ္ေပမယ့္ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတုိင္းအၾကား ျပႆနာရဲ႕ အဓိကအစိတ္အပုိင္း ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဒီဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ မြတ္စလင္ေတြအတြက္သာ အေရးပါေပမယ့္ ပါလက္စတုိင္းခရစ္ယာန္ေတြကလည္းအစၥေရးရဲ႕ က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပုိက္မႈကုိ ဆန္႔က်င္ၾကၿပီး ေသာၾကာေန႔က Lion ဂိတ္ေပါက္၀မွာျပဳလုပ္တဲ့ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕၀တ္ျပဳမႈမွာ ပါလက္စတုိင္း ခရစ္ယာန္ေတြ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
“အလ္-ဟရမ္ အလ္-ရွရစ္ဖ္ ျပႆနာဟာ အထင္ကရျဖစ္ၿပီး ေဂ်႐ုစလင္မွာ ပါလက္စတုိင္းေတြ ေန႔စဥ္လုိလုိ ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ တရားမဲ့မႈေတြ၊ ဖိႏွိပ္မႈေတြကုိ မီးထုိးေပးတဲ့အရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒါဟာ ေဒါသေတြ၊ အံုႂကြမႈေတြ အဆက္မျပတ္ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းပါ” လုိ႔ ပါလက္စတုိင္း ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးရဲ႕ အႀကံေပးေဟာင္း ယာရာ ဂ်ာလာဂ်ဲလ္က ဆုိပါတယ္။
လတ္တေလာ အလ္-အက္ဆာမွာျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာေတြက အေနာက္ဖက္ကမ္းနဲ႔ ဂါဇာတုိ႔မွာလည္း ဆႏၵျပမႈေတြ၊ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကုိ ျဖစ္ေစပါတယ္။
ဒီပရ၀ုဏ္အတြင္း ပါလက္စတုိင္းေတြ ၀င္ေရာက္ခြင့္ကုိ ပုိမုိကန္႔သတ္လာတာ၊ ဂ်ဴးဘာသာေရးအုပ္စုေတြက ဒီေနရာမွာ ဂ်ဴးေတြ၀တ္ျပဳခြင့္ရဖုိ႔ ေတာင္းလာတာေတြေၾကာင့္ ပါလက္စတုိင္းေတြက ဒီေနရာႀကီး ပုိင္းျခားခံရမလားဆုိတဲ့ စုိးရိမ္စိတ္ေတြ ရွိေနပါတယ္။
အလ္-အက္ဆာဗလီရဲ႕ ေဂါပကအဖြဲ႕က အစၥေရးအေနနဲ႔ ဒီလုိကန္႔သတ္မႈေတြ တုိးျမႇင့္လုပ္ေဆာင္ထားတာကုိ မဖယ္ရွားဘူးဆုိရင္ေတာ့ ျပႆနာေတြက ပုိၿပီးဆုိးလာလိမ့္မယ္လုိ႔ ဗုဒၶဟူးေန႔မွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
Ref: Aljazeera
