ဇြန္ ၁၂၊ ၂၀၁၇
M-Media
– လက္ရွိ ကာတာနဲ႔ ပင္လယ္ေကြ႕ႏုိင္ငံေတြအၾကား ျပႆနာဟာ ေဒသအတြင္းမွာ အစၥေရးရဲ႕ တည္ရွိမႈကုိ ခုိင္မာေစဖုိ႔၊ ပါလက္စတုိင္းျပႆနာ ေမွးမွိန္ေစဖုိ႔၊ ဟားမက္စ္အဖြဲ႕ သံတမန္ေရးရာ အၾကပ္အတည္းျဖစ္ေစဖုိ႔ အစၥေရးအတြက္ ေရႊအခြင့္အေရး ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေလ့လာသူေတြက ေျပာပါတယ္။
အၾကမ္းဖက္၀ါဒ တုိက္ဖ်က္ေရးဆုိခဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ဟားမက္ဆန္႔က်င္ေရး၊ အစၥလာမ့္မစ္ႏုိင္ငံေရးကုိ ဆန္႔က်င္ေရး အုပ္စုဟာ အစၥေရးကေခါင္းကုိင္ၿပီး ေဆာ္ဒီဦးေဆာင္တဲ့ အုပ္စုကေန ေပၚထြက္လာပံုရတယ္လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။
အစၥေရးေရးရာ သုေတသနပညာရွင္နဲ႔ ကၽြမ္းက်င္သူ အန္တြိဳင္နီ ရွာလ္ဟတ္က ေဆာ္ဒီရဲ႕ ကာတာအေပၚ ေဆာင္ရြက္မႈမွာ အစၥေရးက လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ ပါ၀င္လုိက္တာဟာ ေဒသတြင္းကိစၥေတြအေပၚ၊ ပါလက္စတုိင္း ကိစၥအေပၚ အစၥေရးရဲ႕ ႐ႈျမင္ပံုကုိ ေဆာ္ဒီကလည္း လက္ခံထားတယ္ဆုိတာ အတည္ျပဳလုိက္တာျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ဟားမက္ကုိ အားနည္းေစကာ ဂါဇာကုိ အုပ္စုိးထားမႈ ပ်က္ဆီးေစဖုိ႔၊ အၾကမ္းဖက္၀ါဒဆုိတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ဟားမက္စ္ကုိ အာရပ္ကမၻာမွာ သိကၡာခ်ဖုိ႔အတြက္ လက္ရွိ ပင္လယ္ေကြ႕ျပႆနာနဲ႔ ကာတာအေပၚ ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြကေန အစၥေရးဟာ ႏုိင္ငံေရးအျမတ္ထုတ္ဖုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနတယ္လုိ႔လည္း ရွာလ္ဟတ္က ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဟားမက္စ္ကုိ ေဆာ္ဒီကတုိက္ခုိက္မႈ၊ အစၥေရးေတြ ၀ါဒျဖန္႔သလုိ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အစည္းအျဖစ္ ေဆာ္ဒီက ပံုေဖာ္မႈေတြဟာ ပါလက္စတုိင္းျပႆနာကုိ ေမွးမွိန္ေပ်ာက္ကြယ္သြားေအာက္လုပ္ဖုိ႔ အစၥေရးရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ သြားတူေနတယ္လုိ႔လည္း သူက ဆုိပါတယ္။
ကာတာဟာ အၾကမ္းဖက္၀ါဒကုိ ေထာက္ပံ့ေပးတယ္ဆုိတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ ေဆာ္ဒီ၊ ယူေအအီးနဲ႔ ဘာရိန္းတုိ႔က ဇြန္လ ၅ ရက္ေန႔မွာ ကာတာနဲ႔ သံအဆက္အသြယ္ျဖတ္ေတာက္ေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။
ဒါတင္မကေသးဘဲ ေဆာ္ဒီဦးေဆာင္တဲ့ ဒီအုပ္စုဟာ ကာတာကုိ ကုန္သြယ္ေရး၊ ခရီးသြားလာေရး စတဲ့ ပိတ္ဆုိ႔မႈေတြကုိလည္း လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ကုန္းတြင္ပုိင္းမွာ ကာတာနဲ႔ တစ္ခုတည္ေသာ ထိစပ္တဲ့ႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့ ေဆာ္ဒီဟာ သူတုိ႔နယ္စပ္ကုိျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ခရီးသြားမႈ၊ ကုန္စည္ပစၥည္း ပုိ႔ဆာင္မႈေတြကုိလည္း ပိတ္ပစ္လုိက္ပါတယ္။ ေဆာ္ဒီ၊ ယူေအအီးနဲ႔ ဘာရိန္းတုိ႔ဟာ ကာတာေလယာဥ္ပ်ံေတြအတြက္ ေလပုိင္နက္ကုိ ပိတ္ပစ္ခဲ့ၿပီး၊ သူတုိ႔ဆီကေနလည္း ကာတာကုိ မပ်ံသန္းေတာ့ပါဘူး။
ေဆာ္ဒီႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အဒဲလ္ အလ္-ဂ်ဴဘုိင္းရ္က ကာတာအေနနဲ႔ ဟားမက္စ္နဲ႔ဆက္သြယ္မႈကုိ ျဖတ္ေတာက္ၿပီးမွ ပင္လယ္ေကြ႕ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရးတည္ေဆာက္ႏုိင္မယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဟားမက္စ္ကေတာ့ ဒါဟာ “ပါလက္စတုိင္းျပည္သူေတြ၊ အာရပ္နဲ႔ အစၥလာမ့္ႏုိင္ငံေတြအတြက္ တုန္လႈပ္မႈတစ္ခု ျဖစ္ေစေၾကာင္း”၊ ဒီလုိေျပာၾကားမႈေတြက “ပါလက္စတုိင္းျပည္သူေတြအေပၚ က်ဴးလြန္မႈေတြကုိ ပုိမုိဆက္လုပ္ဖုိ႔” အစၥေရးအတြက္ ဆင္ေျခရသြားေစေၾကာင္း ေၾကျငာခ်က္ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
အီဂ်စ္၊ ေဂ်ာ္ဒန္တုိ႔နဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိထားတဲ့ အစၥေရးဟာ ကာတာ-ပင္လယ္ေကြ႕ ျပႆနာကုိ အတတ္ႏုိင္ဆံုး အျမတ္ထုတ္ဖုိ႔ စုိင္းျပင္းေနတယ္လုိ႔ ေလ့လာသူေတြက ေျပာပါတယ္။
အစၥေရး ေန႔စဥ္ထုတ္ Haaretz သတင္းစာမွာ ေဆာင္းပါးရွင္ ေအမုိ႔စ္ ဟာရဲလ္က လက္ရွိ ပင္လယ္ေကြ႕ ျပႆနာဟာ “ဟားမက္စ္ကုိ ပ်က္ဆီးေစၿပီး၊ အစၥေရးက ပါလက္စတုိင္းျပႆနာကုိ လစ္လ်ဴ႐ႈကာ အာရပ္ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရးကုိ ပံုမွန္အတုိင္းျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့အခ်ိန္ ေဒသတြင္းႏုိင္ငံေတြက သူတုိ႔ရဲ႕ေပၚလစီေတြကုိ အစၥေရးအႀကိဳက္လုိက္ၿပီး ေရးဆြဲတာမ်ိဳး” ျဖစ္ေစလိမ့္မယ္လုိ႔ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။
ကာတာျပႆနာျဖစ္ၿပီးေနာက္ပုိင္းမွာ အစၥေရးအာဏာပုိင္ေတြဟာ အၾကမ္းဖက္၀ါဒကုိ တုိက္ဖ်က္ေရးကုိ ဦးတည္တဲ့ ေၾကျငာခ်က္ေတြကုိ ထပ္တလဲလဲထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး၊ လံုၿခံဳေရးဆုိင္ရာ စုိးရိမ္မႈနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ပင္လယ္ေကြ႕ ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သြားဖုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ကာတာနဲ႔ သံတမန္ဆက္ဆံေရး ျဖတ္ေတာက္လုိက္တဲ့ အာရပ္ႏုိင္ငံေတြဟာ အစၥေရးေၾကာင့္၊ ပါလက္စတုိင္းျပႆနာေၾကာင့္ လုပ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ အစြန္းေရာက္ အစၥလာမ့္မစ္အၾကမ္းဖက္မႈကုိ သူတုိ႔ကုိယ္တုိင္ စုိးရိမ္မႈေၾကာင့္ လုပ္လုိက္တာျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ ဇြန္လ ၆ ရက္ေန႔မွာ အစၥေရးကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး အဗစ္ေဒါရ္ လီဘာမန္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ဒီလုိလုပ္လုိက္တာက အၾကမ္းဖက္အေပၚ စစ္ဆင္ႏႊဲေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ အခြင့္အလမ္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ လမ္းပြင့္ေစတယ္ဆုိတာ သံသယျဖစ္စရာ မလုိပါဘူး။ အစၥေရးဟာ ဒီလုိ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈအတြက္ တံခါးဖြင့္ထားၿပီးသားပါ။ လုပ္တာ၊ မလုပ္တာကေတာ့ သူတုိ႔အပုိင္းပါပဲ”
Radio Israel ရဲ႕ အာရပ္နဲ႔ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းဆုိင္ရာ သတင္းေထာက္ အီရန္ ဇင္ဂါးကေတာ့ ေဆာက္လုပ္ေရးအတြက္ ရန္ပံုေငြေပးတာမ်ိဳးလုိ ဟားမက္စ္က ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ဂါဇာကမ္းေျမႇာင္က ျပႆနာေတြမွာ ကာတာရဲ႕ ၾကား၀င္ေဆာင္ရြက္မႈကုိ အစၥေရးက လုိအပ္တယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ေနပါတယ္။
ပါလက္စတိုင္းျပည္သူ ၂ သန္းေလာက္ေနထုိင္တဲ့ ဂါဇာကမ္းေျမႇာင္ကုိ အစၥေရးက ပိတ္ဆုိ႔ထားတာဟာ ၁၀ စုႏွစ္တစ္ခုေက်ာ္ေလာက္ ရွိေနပါၿပီ။ ေနာက္ၿပီး အစၥေရးရဲ႕ က်ဴးေက်ာ္တုိက္ခုိက္မႈ ၃ ႀကိမ္ကုိ ခံခဲ့ရတာေၾကာင့္ ဂါဇာက အေရးပါတဲ့ အေျခခံအေဆာက္အဦးေတြအားလံုးဟာ ပ်က္စီးျခင္းငါးပါးေအာက္ ေရာက္ခဲ့ရကာ ဂါဇာျပည္သူေတြလည္း လံုးပါးပါးသြားခ့ဲပါတယ္။ အစၥေရးရဲ႕ ပိတ္ဆုိ႔မႈ၊ က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပုိက္မႈကုိ ခံေနရတဲ့ဂါဇာမွာ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းအတြက္ ကာတာဟာ အႀကီးမားဆံုး ဘ႑ာေရးေထာက္ပံ့တဲ့ ႏုိင္ငံေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
ေဆာ္ဒီကုိေထာက္ခံၿပီး၊ ကာတာနဲ႔ ဟားမက္စ္တုိ႔ကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့ ေၾကျငာခ်က္ေတြကုိ အစၥေရးက ထုတ္ျပန္ေနေပမယ့္လည္း ေဆာ္ဒီနဲ႔ ကာတာအၾကား ဆက္ဆံေရး ပုိဆုိးလာရင္ ေဒသတြင္း မတည္မၿငိမ္ ပုိျဖစ္လာမွာ အစၥေရးက ေၾကာက္ေနတယ္လုိ႔ ဇင္းဂါးက ေကာက္ခ်က္ခ်ပါတယ္။
အဲဒီလုိစုိးရိမ္မႈထဲက တစ္ခ်က္က ဂါဇာျပႆနာ ပုိဆုိးလာရင္ ဟားမက္စ္အဖြဲ႕အတြင္းမွာ အျငင္းပြားမႈေတြ၊ ဂုိးဏ္ကြဲမႈေတြ ျဖစ္လာၿပီး အစၥေရးနဲ႔ ဟားမက္စ္အၾကား တုိက္ခုိက္မႈေတြဆီ ဦးတည္သြားႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။
ဟာရဲလ္ကလည္း ဒီအခ်က္ကုိ Haaretz မွာ ဒီလုိေရးပါတယ္။
“ဟားမက္စ္ကုိ ကာတာက ေထာက္ပံ့မႈရပ္တန္႔ုဖို႔ ေဆာ္ဒီနဲ႔ အီဂ်စ္တုိ႔က ကာတာကုိ ဖိအားေပးႏုိင္ရင္ ဂါဇာက စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းဟာ ပုိဆုိးရြားႏုိင္ၿပီး၊ အစၥေရးနဲ႔ စစ္ေရးတင္းမာမႈလည္း ျမင့္တက္လာႏုိင္ပါတယ္”
ဇင္ဂါးကေတာ့ အစၥေရး၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေနတန္ယာဟုနဲ႔ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး လီဘာမန္ုတို႔ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြအရ ကာတာကုိ သီးျခားျဖစ္ေအာင္လုပ္တဲ့ ေနာက္ကြက္က ရည္ရြယ္ခ်က္ဟာ ဟားမက္စ္ကုိ ေထာက္ပံ့ေနတာေတြ ရပ္တန္႔ေရး၊ ေဆာ္ဒီရဲ႕ ေပၚလစီေတြ ဒါမွမဟုတ္ အလယ္အလတ္အာရပ္သေဘာထားလုိ႔ အစၥေရးကေခၚတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္လာေစေရး ဖိအားေပးဖုိ႔ျဖစ္တယ္လုိ႔ ထပ္ေလာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ပင္လယ္ေကြ႕ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ အီရန္ႏုိင္ငံအၾကား ကြဲေအာင္လုပ္ၿပီး အာရပ္ကမၻာမွာ အခ်င္းခ်င္း သေဘာထားကြဲလြဲမႈအေပၚမွာ ကစားေနၾကတဲ့ အစၥေရးတာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ ေလ့လာသူေတြက ကန္႔လန္႔ကာေနာက္ကြယ္မွာ အစၥေရးအစုိးရနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ ရည္ရြယ္တဲ့ တိတ္တိတ္ပုန္း အာရပ္ အလယ္အလတ္အုပ္စုမ်ိဳး ျဖစ္လာေရး မၾကာခဏ ေျပာတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။
ဒီအုပ္စုမွာ အီဂ်စ္၊ ေဆာ္ဒီနဲ႔ ပင္လယ္ေကြ႕အာရပ္ႏုိင္ငံေတြ၊ ေဂ်ာ္ဒန္နဲ႔ ေမာ္႐ုိကုိအပါအ၀င္ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြက ေထာက္ပံ့တဲ့ ႏုိင္ငံေတြဟာ ဆီးရီးယား၊ အီရန္၊ IS၊ ဟားမက္စ္နဲ႔ မြတ္စလင္ညီေနာင္မ်ားအဖြဲ႕ေတြလုိ ဘံုရန္သူေတြကုိ တန္ျပန္ဖုိ႔ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ရွာလ္ဟတ္ကေတာ့ ကာတာကုိ ၀ုိင္းပယ္မႈရဲ အႏၱာရာယ္ အတိမ္အနက္ဟာ အာရပ္ႏုိင္ငံေတြၾကားထဲ သံတမန္ဗ်ဴဟာသစ္ ေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္မႈ အလားအလာေပၚမွာ မူတည္ေနၿပီး ပါလက္စတုိင္းျပႆနာအတြက္ေတာ့ အႏႈတ္လကၡဏေဆာင္တဲ့ ဂယက္ေတြ ႐ုိက္ခတ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
Ref: Aljazeera
