ဇူလုိင္ ၁၆၊ ၂၀၁၇
M-Media
အသက္ ၇၃ ႏွစ္အတြက္ လာဘန္လူတစ္ေယာက္ စစ္သားေတြက သူ႕အိမ္ မီးဖုိေဆာင္ကုိ ပစ္တဲ့အခ်ိန္က်မွ အိမ္က ထြက္ေျပးလာသူပါ။ မိတ္ေဆြေတြအားလံုးဟာ အရင္ကတည္းက ထြက္သြားခဲ့ၾကသလုိ၊ မိသားစုကလည္း သူ႕ကုိ ထားသြားၾကပါတယ္။ ခင္ပြန္းျဖစ္သူကေတာ့ ဆံုးပါးသြားတာ ၾကာပါၿပီ။
– အျပင္ကမၻာက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မသိၾကတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံက တစ္ေျမ႕ေျမ႕ေလာင္ကၽြမ္းေနတဲ့ ကာလရွည္ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ႏုိင္ငံလြတ္လပ္ေရးရကတည္းက ျပည္သူ သိန္းနဲ႔ခ်ီ အိုးအိိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။
လက္ရွိ ႏုိင္ငံေျမာက္ပုိင္း ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္ေတြမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ တုိက္ခုိက္မႈေတြေၾကာင့္လည္း ျပည္သူေတြက ဆက္လက္ ထြက္ေျပးေနရၿပီး အသက္ရွင္ရပ္တည္မႈကုိ ထိခုိက္တာ၊ ရြာလံုးကၽြတ္ ပ်က္ဆီးဆံုး႐ံႈးတာေတြလည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္ ၈ ခုဟာ ႏုိင္ငံလံုးဆုိင္ရာ အပစ္ရပ္ေရးသေဘာတူညီခ်က္ကုိ လက္မွတ္ေရးထုိးခဲ့ၿပီး ‘ကမၻာေပၚက အရွည္ၾကာဆံုး ျပည္တြင္းစစ္’ လုိ႔ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြက ေခၚတဲ့ တုိက္ပြဲေတြကုိ ရပ္တန္႔ေရး ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အႀကီးဆံုး တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕ေတြကေတာ့ ဒီသေဘာတူညီခ်က္မွာ မပါ၀င္ပါဘူး။
၂၀၁၆ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာမွာ ကရင္ျပည္နယ္အတြင္း ပဋိပကၡတစ္သစ္တစ္ခု ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ရြာသားေတြ ေထာင္နဲ႔ခ်ီ အိုးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ပါတယ္။
ကုိယ့္အုိးကုိယ့္ကုိ သံေယာဇဥ္ရွိတာေပါ့
အသက္ ၇၃ ႏွစ္အတြက္ လာဘန္လူတစ္ေယာက္ စစ္သားေတြက သူ႕အိမ္ မီးဖုိေဆာင္ကုိ ပစ္တဲ့အခ်ိန္က်မွ အိမ္က ထြက္ေျပးလာသူပါ။ မိတ္ေဆြေတြအားလံုးဟာ အရင္ကတည္းက ထြက္သြားခဲ့ၾကသလုိ၊ မိသားစုကလည္း သူ႕ကုိ ထားသြားၾကပါတယ္။ ခင္ပြန္းျဖစ္သူကေတာ့ ဆံုးပါးသြားတာ ၾကာပါၿပီ။
လက္ရွိမွာ လာဘန္လူဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္ ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕ ဒုကၡသည္စခန္းေတြထဲက တစ္ခုမွာ ေနထုိင္ပါတယ္။ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ (KIA) နဲ႔ ျမန္မာအစုိးရတပ္တုိ႔အၾကား ၁၉ ႏွစ္တာရရွိခဲ့တဲ့ အပစ္ရပ္ေရးဟာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ ပ်က္ဆီးသြားခဲ့ၿပီး ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ တုိက္ခုိက္မႈေတြ ထပ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္တုန္းက လာဘန္လူဟာ သူ႕ကေလးေတြကုိ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေပးခဲ့တဲ့၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၆ ႏွစ္ သူ႕ခင္ပြန္းကုိ ျမႇဳပ္ခဲ့တဲ့ သူသံေယာဇဥ္အရွိဆံုးရြာကုိ စြန္႔ခြာခဲ့ရပါတယ္။
“ထြက္ေျပးရေတာ့မယ္ဆုိတာ အဖြားသိပါတယ္။ အဖြားျပင္ဆင္ထားတဲ့ အိတ္ကေလးေတာင္ ယူသြားခ်ိန္ မရလုိက္ပါဘူး”
သူမဟာ ပုိင္ဆုိင္သမွ် အားလံုးကို ထားၿပီး တစ္ေယာက္တည္း ေျပးခဲ့ရတာပါ။
“ဗန္းေမာ္မွာ မေသခ်င္ဘူး။ အိမ္ကုိပဲ ျမန္ျမန္ျပန္ခ်င္တယ္။ ခင္ပြန္းရဲ႕ေဘးမွာပဲ ေခါင္းခ်ခ်င္ပါတယ္” လုိ႔ လာဘန္လူက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ေအးေအးလူလူမေနရ
ကိုယ္၀န္အရင့္အမာႀကီးနဲ႔ ေဒၚေအးေရႊဟာ ခင္ပြန္း၊ ကေလးေလးေယာက္တုိ႔နဲ႔အတူ ေတာထဲကုိ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပုိင္း ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အသက္ ၃၄ ႏွစ္အရြယ္ ေဒၚေအးေရႊဟာ ကေလးေတြနဲ႔ မုဆုိးမျဖစ္ၿပီး ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕က ေရာဘတ္ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ေနထုိင္ေနရပါတယ္။
ရွမ္းျပည္နယ္က တ႐ုတ္နယ္စပ္နဲ႔ ကပ္ေနတဲ့ ကြတ္ခုိင္ၿမိဳ႕မွာ ေမြးဖြားခဲ့သူ သူမဟာ တ႐ုတ္ႏြယ္ဖြားတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံက တရား၀င္သတ္မွတ္ထားတဲ့ တုိင္းရင္းသား ၁၃၅ မ်ိဳးစာရင္းထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၈ ႏွစ္မွာ သူမဟာ ခင္ပြန္း၊ ကေလးေတြနဲ႔အတူ သူမရဲ႕ဇာတိရြာက ထြက္ေျပးလာခဲ့ရပါတယ္။
သူတုိ႔မိသားစုဟာ အလုပ္အကုိင္အခြင့္အလမ္းမ်ား ပုိေကာင္းမလားဆုိတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ ေျမာက္ပုိင္း ကခ်င္ျပည္နယ္က မုိင္းေခါင္ၿမိဳ႕ကုိ ထြက္လာခဲ့ၾကတာပါ။ အဲဒီၿမိဳ႕မွာ ၂ ႏွစ္ၾကာ ေနထုိင္ခဲ့ၿပီ လယ္ငွားကာ တုိက္ပြဲေတြျဖစ္ပြားတဲ့အခ်ိန္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အထိ လုပ္ကုိင္ခဲ့ပါတယ္။
ကိုယ္၀န္အရင့္အမာႀကီးနဲ႔ ေဒၚေအးေရႊဟာ ခင္ပြန္း၊ ကေလးေလးေယာက္တုိ႔နဲ႔အတူ ေတာထဲကုိ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။
“ေတာထဲမွာ မလံုၿခံဳဘူးလုိ႔ ခံစားရပါတယ္။ စားလည္းမစားႏုိင္၊ အိပ္လည္းမအိပ္ႏုိင္ပါဘူး။ ေသေတာ့မွာပဲဆုိၿပီး ေၾကာက္ရြံ႕ခဲ့ရပါတယ္” လုိ႔ သူမက ျပန္ျပာင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အိမ္မွာ ျပန္လာေနလုိက္၊ ေတာထဲထြက္ေျပးလုိက္နဲ႔ သူတုိ႔ဟာ လေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ဒီလုိပဲ ေနခဲ့ရပါတယ္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလမွာေတာ့ ေရာဘတ္ ဒုကၡသည္စခန္းကုိ ေရာက္လာပါတယ္။
“ကေလးေတြအတြက္ ကၽြန္မ အရမ္းစုိးရိမ္ပါတယ္။ ကၽြန္မရဲ႕ အႀကီးမားဆံုး အိပ္မက္က ကေလးေတြ ပညာသင္ႏုိင္ဖုိ႔ပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ အနာဂတ္မွာ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ႏုိင္ငံတစ္ခု ျဖစ္ေစခ်င္ပါတယ္” လုိ႔ သူမက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
တစ္ရြာလံုးထြက္ေျပးရ
ၿငိမ္းဆုိတဲ့ ေကာင္မေလးတစ္ေယာက္ဟာ အသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္မွာပဲ ပထမဆံုးအႀကိမ္ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။
ၿငိမ္းဆုိတဲ့ ေကာင္မေလးတစ္ေယာက္ဟာ အသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္မွာပဲ ပထမဆံုးအႀကိမ္ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ၾကာျမင္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ဒီ ကရင္အမ်ိဳးသမီးေလးဟာ အိမ္ျပန္လာႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
ၿငိမ္းရဲ႕ ႏုႏုနယ္နယ္ မ်က္ႏွာေလးဟာ သူျဖတ္သန္းခဲ့ရတဲ့ ဒုကၡေတြကုိ မထင္ဟပ္ပါဘူး။ အိမ္ကေန ပထမဆံုး ထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့အခ်ိန္ကုိ သူမက မွတ္မိေနပါတယ္။
“တုိက္ပြဲေတြနီးလာတဲ့အခ်ိန္တုိင္း တစ္ရြာလံုးက ေတာထဲကုိ ထြက္ေျပးရပါတယ္”
အစုိးရစစ္တပ္နဲ႔ ကရင္အမ်ိဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဖြဲ႕တုိ႔အၾကား တုိက္ပြဲေတြေၾကာင့္ သူဟာ ခဏခဏ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။ တုိက္ခုိက္မႈအရွိန္ အျမင့္ဆံုးေရာက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ တစ္ရြာလံုးက မိသားစု ၆၀ ေလာက္ဟာ ေတာထဲမွာ ၃ လေလာက္ ပုန္းေနရပါတယ္။
၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ၿငိမ္းဟာ ရြာကထြက္ၿပီး ထုိင္းႏုိင္ငံကုိ သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ေႏြရာသီမွာေတာ့ သူမဟာ ဇာတိရြာကုိ ျပန္ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။
“အစုိးရသစ္က ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအ႐ံုးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူညီခ်က္ လက္မွတ္ေရးထုိးခဲ့တယ္လုိ႔ ကၽြန္မ ၾကားခဲ့ရပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ျပန္လာရင္ အႏၱရာယ္ကင္းမယ္လုိ႔ ကၽြန္မ ယံုၾကည္ပါတယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရခ်င္တယ္။ လြတ္လပ္စြာ သြားလာခ်င္တယ္။ ျပည္သူေတြၾကားထဲမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာရွိလာတဲ့ မယံုသကၤာမႈေတြ ပေပ်ာက္ေစခ်င္ေနပါၿပီ”
အုိးအိမ္စြန္႔ရမယ္လုိ႔ မထင္
အသက္ ၆၇ ႏွစ္အရြယ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ဦးသန္းေမာင္ဟာ ငယ္ငယ္တုန္းက လယ္ယာလုပ္ငန္းနဲ႔ ကုန္ေရာင္းကုန္၀ယ္ လုပ္ခဲ့သူတစ္ေယာက္ပါ။ လက္ရွိမွာေတာ့ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ သူဟာ အုိအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့ ဒုကၡသည္တစ္ေယာက္ ျဖစ္လုိ႔ေနပါတယ္။
အသက္ ၆၇ ႏွစ္အရြယ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ဦးသန္းေမာင္ဟာ ငယ္ငယ္တုန္းက လယ္ယာလုပ္ငန္းနဲ႔ ကုန္ေရာင္းကုန္၀ယ္ လုပ္ခဲ့သူတစ္ေယာက္ပါ။ လက္ရွိမွာေတာ့ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ သူဟာ အုိအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့ ဒုကၡသည္တစ္ေယာက္ ျဖစ္လုိ႔ေနပါတယ္။
၂၀၁၁ ခုနွစ္မွာ အစုိးရတပ္နဲ႔ KIA အၾကား တုိက္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
“အနာဂတ္အတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မ်ားမ်ားစားစား မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ့္ရြာကုိ ကၽြန္ေတာ္ ျပန္ခ်င္တယ္။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ အလုပ္လုပ္ခ်င္တယ္။ ဒါမွ အလုပ္မလုပ္ႏုိင္တဲ့အခ်ိန္ သံုးႏုိင္စြဲႏုိင္ဖုိ႔ ပုိက္ဆံစုႏုိင္မွာပါ”
ေက်ာင္းတက္ခ်င္တယ္
အသက္ ၈ ႏွစ္အရြယ္ ေအာင္လတ္နဲ႔ သူရဲ႕ညီ ၃ ႏွစ္အရြယ္ ေနာ္ေအာင္တုိ႔ဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္က မန္စီဒုကၡသည္စခန္းမွာ မိခင္၊ အမတုိ႔နဲ႔ ေနထုိင္ေနရသူပါ။
အသက္ ၈ ႏွစ္အရြယ္ ေအာင္လတ္နဲ႔ သူရဲ႕ညီ ၃ ႏွစ္အရြယ္ ေနာ္ေအာင္တုိ႔ဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္က မန္စီဒုကၡသည္စခန္းမွာ မိခင္၊ အမတုိ႔နဲ႔ ေနထုိင္ေနရသူပါ။
မိခင္ျဖစ္သူ အသက္ ၃၀ အရြယ္ လာရွီ႐ြိဳင္ဂ်ာက သူမဟာ လယ္ယတစ္ခုမွာ အလုပ္လုပ္ၿပီး ကေလးေတြနဲ႔ ေနထုိင္တယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ သူမရဲ႕ ခင္ပြန္းကေတာ့ ကခ်င္စစ္တပ္က စစ္သားတစ္ေယာက္ပါ။
“၅ ႏွစ္ေလာက္ အဲဒီစစ္တပ္မွာ သူ ပါခဲ့တယ္။ တစ္ခါေရွ႕တန္းထြက္ရင္ ၃ လကေန ၆ လအထိ ၾကပါတယ္”
၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာမွာေတာ့ သူတုိ႔ဟာ အိုးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။
“ျမစ္႐ုိးတစ္ေလွ်ာက္ ေသနတ္ပစ္သံေတြၾကားရတုန္းက ကၽြန္မ လယ္ထဲမွာ ေကာက္ရိတ္ေနတဲ့အခ်ိန္ပါ။ အ၀တ္အစားတစ္ခ်ိဳ႕နဲ႔ အစားအေသာက္အနည္းငယ္ကုိ ထုပ္ပုိးၿပီး ေတာင္ေပၚကုိ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။ တစ္ရြာလံုးလည္း အဲဒီအခ်ိန္မွာ ေျပးရတာပါပဲ”
သူတုိ႔ဟာ ေတာင္ေတြေပၚမွာ ၃ ႏွစ္ေလာက္ ေနခဲ့ရၿပီးေနာက္ပုိင္း မန္စီစခန္းကုိ ေရာက္လာတာပါ။ ၂ ႏွစ္အရင္က လာရွီ႐ြိဳင္ဂ်ာဟာ သူမရဲ႕ ခင္ပြန္း တုိက္ပြဲမွာ က်သြားတယ္ဆုိတဲ့ သတင္းဆုိးတစ္ခုကို ၾကားလုိက္ရပါတယ္။
“သူ႕ကုိ ကၽြန္မ သတိရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘာမွမလုပ္ႏုိင္ပါဘူး။ ျပႆနာတစ္ခုခု ရင္ဆုိင္ရၿပီဆုိရင္ သူ႕ကုိ သိပ္သတိရတာပဲ။ ဘာ့ေၾကာင့္လည္းဆုိေတာ့ သူက ကၽြန္မကုိ အၿမဲတမ္း အားေပးတယ္ေလ”
ဘယ္ေတာ့ အိမ္ျပန္ေရာက္မလဲဆုိတာကုိေတာ့ လာရွီတစ္ေယာက္ မသိပါဘူး။
“ၿငိမ္းခ်မ္းၿပီး၊ ေသနတ္သံေတြ ထပ္မၾကားရေတာ့တဲ့ အခ်ိန္မွာ ကၽြန္မ အိမ္ျပန္ႏုိင္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္”
Ref: Aljazeera
(Aljazeera သတင္းဌာနမွ The faces of Myanmar’s internally displaced ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္)
