ဒီဇင္ဘာ ၁၅၊ ၂၀၁၅
M-Media
ဆီးရီးယားအမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးက ၎၏ေရာဂါကုိ ျပသေနစဥ္
– စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္ခံေနရတဲ့ ဆီးရီးယားက IS အဖြဲ႕ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ေဒသေတြမွာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစနစ္ေတြ ပ်က္သုဥ္းကုန္တာက Leishmaniasis လုိေခၚတဲ့ အသားကုိလႈိက္စားတဲ့ ဗုိင္းရပ္စ္တစ္မ်ိဳးကုိ ျပန္႔ႏွံ႔ေစခဲ့ပါတယ္။
အေရျပားကေနတစ္ဆင့္ အသားေတြကို လႈိက္စားၿပီး ႐ုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ျဖစ္ေစတဲ့ ဒီဗုိင္းရပ္စ္ပုိးဟာ လမ္းေတြေပၚမွာပံုထားတဲ့ အေလာင္းေတြကုိ သြားေရာက္စားေသာက္ၾကတဲ့ ကပ္ပါးပုိးေတြကေနတစ္ဆင့္ ကူးစက္တာလည္းျဖစ္ပါတယ္။
“အျပစ္မဲ့ျပည္သူေတြကုိ သတ္ျဖတ္ၿပီး၊ အေလာင္းေတြကုိ လမ္းေပၚမွာ ပစ္စလခတ္ လႊင့္ပစ္ထားတဲ့ IS အဖြဲ႕ရဲ႕ စက္ဆုပ္ဖြယ္ရာ လုပ္ရပ္ေတြရဲ႕ ရလဒ္ပါပဲ။ ဒါဟာ Leishmaniasis ေရာဂါကုိ အလ်င္အျမန္ျပန္႔ႏွံေစတဲ့ ေနာက္ကြယ္က အဓိကအေၾကာင္းအရင္းတစ္ခုပါပဲ” လုိ႔ ကာ့ဒ္လျခမ္းနီအဖြဲ႕ အႀကီးအကဲ ဒီလ္ကက္ရွ္ အီဆာက ဆုိပါတယ္။
ဆီးရီးယားက ကာ့ဒ္တုိက္ခုိက္ေရးသမားေတြကေတာ့ ဒီေရာဂါကုိ IS က ဆီးရီးယားႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္း လႊမ္းမုိးၿပီး ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြ မျပဳလုပ္ခင္က မေတြ႕ရဘူးလုိ႔ ေျပာပါတယ္။ Leishmaniasis ေရာဂါဟာ အသက္အႏၱရာယ္ကုိ မထိခုိက္ေပမယ့္ အေရျပားေပၚမွာ ႐ုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ အနာေတြ ျဖစ္ေစၿပီး ေဆးဘက္ဆုိင္ရာအပါအ၀င္ အေျခခံလုိအပ္ခ်က္ေတြ မရရွိႏုိင္တဲ့ စစ္ျဖစ္ဆဲ ဆီးရီးယားလုိႏုိင္ငံမ်ိဳးမွာေတာ့ ဆုိးဆုိးရြားရြားေတြ ျဖစ္ေစတယ္လုိ႔ တုိက္ခုိက္ေရးသမားတစ္ေယာက္က ဆုိပါတယ္။
“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ စစ္ေျမျပင္မွာ ေလးႏွစ္ေလာက္ တုိက္ခုိက္ေနရတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ ေယဘူယ်အားျဖင့္ စစ္တလင္းေဒသေတြျဖစ္တဲ့ တာလ္ ဟာမစ္၊ ဟြန္နဲ႔ ကုိဆာၿမိဳ႕ေတြမွာျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ သူက ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“စစ္ေရးလႈပ္ရွားမႈ အမ်ားအျပားနဲ႔ လူေတြ ေရႊ႕ေျပာင္းၾကတဲ့ေဒသေတြမွာ ဒါမ်ိဳးျဖစ္ပြားတယ္ဆုိတာ ေတာ္ေတာ္ေလးျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီလုိအျဖစ္အပ်က္ေတြက leishmaniasis ေရာဂါျဖစ္ပြားဖုိ႔ အေၾကာင္းအရင္းေတြပါပဲ” လုိ႔ ေဒါက္တာ ၀ီလီယံ ရွက္ဖ္နာက ဆုိပါတယ္။
သဲကႏၱာရ ယင္ေကာင္ေတြေၾကာင့္ ဒီေရာဂါျပန္႔ႏွံ႔မႈကုိ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္စက္တင္ဘာလမွာ ၾကားခဲ့ရၿပီး ၂၀၁၄ ေမလအထိ လူ ၅၀၀ ၀န္းက်င္ေလာက္ကုိ ကူးစက္ခဲ့ပါတယ္။
“ဒီေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့လူ ေသဆံုးသြားလုိ႔ရွိရင္ ယင္ေကာင္ေတြကလာအံုၿပီး သူတုိ႔မွာ ေရာဂါပုိးကူးသြားမယ္။ အဲဒီယင္ေကာင္ေတြက ေဒသမွာရွိတဲ့ အျခားသူေတြကုိ ကူးစက္ေစပါတယ္” လုိ႔ ရွက္ဖ္နာက ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။
၄ ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ဆီးရီးယာရဲ႕ က်န္းမာေရးစနစ္ဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး ယုိယြင္းပ်က္ဆီးေနပါတယ္။ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္းမွာရွိတဲ့ ျပည္သူ႕ေဆး႐ံုေတြရဲ႕ ထက္၀က္ေက်ာ္ဟာ ေစာင့္ေရွာက္မႈ အျပည့္အ၀မေပးႏုိင္ပါဘူး။ IS အဖြဲ႕က ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ေဒသေတြက ေဆး႐ံုးေတြမွာေတာ့ ၀န္ထမ္းေတြ မရွိၾကပါဘူး။ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြဟာ အသက္ရွင္ရပ္တည္ဖုိ႔အတြက္ ထြက္ေျပးၾကရပါတယ္။
မရွိမျဖစ္လုိအပ္ေနတဲ့ ေဆးဘက္ဆုိင္ရာ အေထာက္အပံ့ေတြကုိ ႏုိင္ငံတကာအကူအညီေပးေရး ေအဂ်င္စီေတြက ေပးပုိ႔ဖုိ႔ဟာလည္း ေတာ္ေတာ္ေလးဆုိးရြားတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ရွိေနပါတယ္။ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ WHO ကေတာ့ ဆီးရီးယားျပည္သူ ၁၃ သန္းေက်ာ္ေလာက္ဟာ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အကူအညီေတြကုိ ခ်က္ျခင္းလုိအပ္ေနတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
အသားကုိ လႈိက္စားတတ္တဲ့ Leishmaniasis ေရာဂါဟာ ကမၻာေပၚက တုိက္ႀကီးတစ္တုိက္ခ်င္းစီရဲ႕ အဆင္းရဲဆံုးႏုိင္ငံေတြမွာ ေတြ႕ရေလ့ရွိတဲ့ ေရာဂါမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ မခံမရပ္ႏုိင္ေအာင္ နာက်င္တဲ့ ဒီေရာဂါကုိ ဆီးရီးယားမွာ Aleppo Button Disease ဒါမွမဟုတ္ Aleppo boil လုိ႔ ေခၚပါတယ္။
အဲလစ္ပုိဟာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ႏွစ္အလယ္ေလာက္က စခဲ့တဲ့ တုိက္ခုိက္မႈေတြေၾကာင့္ ျဖဴခါျပာခါက်ေနတဲ့ၿမိဳ႕ ျဖစ္ၿပီး အေနာက္ဘက္ကုိ အစုိးရက ထိန္းခ်ဳပ္ထားကာ အေရွ႕ဘက္ကုိေတာ့ သူပုန္ေတြက ထိန္းခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ ၿမိဳ႕ရဲ႕ ပတ္ပတ္လည္ကုိေတာ့ IS နဲ႔ အလ္ကုိင္းဒါးသစၥာခံ Al-Nusra Front အဖြဲ႕တုိ႔အပါအ၀င္ လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ထိန္းခ်ဳပ္ထားၾကပါတယ္။
ဆီးရီးယားက Leishmaniasis ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈကုိ စံုစမ္းေလ့လာၿပီး ေရးသားခဲ့တဲ့ Acta Dermato-Venereologica အဖြဲ႕ရဲ႕ အဆုိအရေတာ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ကစလုိ႔ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္း ဒီေရာဂါျဖစ္ပြားသူ ၅၃၀၀၀ ခန္႔ စာရင္းရရွိခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ပထမ ၆ လအတြင္းမွာပဲ ျဖစ္ပြားသူဟာ ၄၁၀၀၀ ရွိတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ အဲလစ္ပုိမွာရွိတဲ့ Leishmaniasis ေစာင့္ၾကည့္စင္တာရဲ႕ အဆုိအရေတာ့ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္း အဲလစ္ပုိတစ္ၿမိဳ႕တည္းမွာပဲ ေရာဂါျဖစ္ပြားသူ ၂၂၃၅၆ ဦးရွိခဲ့တယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။ ဆီးရီးယားျပည္တြင္းစစ္ အရွိန္ရလာတာနဲ႔ IS အဖြဲ႕ရဲ႕အင္အား ႀကီးလာတာေၾကာင့္ အဲဒီအခ်ိန္ကေနစၿပီး ကူးစက္ျဖစ္ပြားမႈ အေရအတြက္ တုိးလာခဲ့ပါတယ္။
Leishmaniasis ေရာဂါအတြက္ ကာကြယ္ေဆး မရွိေသးပါဘူး။ ေရရွည္ကုသရတဲ့နည္းလမ္း ရွိေပမယ့္ စစ္ပြဲျဖစ္ပြားေနတဲ့ ဆီးရီးယားလုိႏုိင္ငံမ်ိဳးမွာေတာ့ ဒီကုသမႈဟာ ရရွိႏုိင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီေရာဂါကုိ ေရွာင္ရွားဖုိ႔ တစ္ခုတည္းေသာ နည္းလမ္းက သဲကႏၱာရ ယင္ေကာင္ေတြ အကုိက္ခံရျခင္းကေန ေရွာင္ၾကဖုိ႔ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ေဒါက္တာ ရွက္ဖ္နာက လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အေျခအေန ဆုိးရြားေနတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ဆီးရီးယားျပည္သူေတြဟာ ဒီေရာဂါ ဆက္လက္ကူးစက္ခံရမွာ မလြဲဧကန္ပါပဲလုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ဒါက အေရျပားေရာဂါျဖစ္ၿပီး ႐ုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ ျပည္တည္နာေတြကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီအနာ ဒီအတုိင္းေပ်ာက္ဖုိ႔ဆုိရင္ တစ္ႏွစ္ေလာက္ ၾကာတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ကပ္ပါးပုိးေတြက ခႏၶာကုိယ္ထဲ ၀င္ေရာက္ႏုိင္ၿပီး ဆုိးရြားတဲ့ ကူးစက္ျပန္႔ႏွံ႔မႈေတြ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္”
(RT မွ ေဖာ္ျပသည့္ Flesh-eating skin disease grips ISIS-controlled areas in Syria ေဆာင္းပါးကုိ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္)
