ဇူလုိင္ ၁၄၊ ၂၀၁၇
ရာဇာ တင္ဆက္သည္
(အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔တုိင္း ေဖာ္ျပသြားပါမည္)
ေကာင္းကင္ျပာမႈကုိ ရွင္းျပသည့္ ကားခ်ပ္
-ေကာင္းကင္ႀကီး ဘာ့ေၾကာင့္ ျပာေနလဲ။ သက္တ့ံေရာင္က ဘယ္မွာဆံုးသလဲ။ ပင္လယ္ႀကီးက ဘာ့ေၾကာင့္ သဲကုိဖုံးေနတာလဲ… စသျဖင့္ ကေလးေတြရဲ႕ ေမးျမန္းမႈဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အတြက္ အခက္အခဲ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္မွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ပတ္၀န္းက်င္က ဒီလုိ သဘာ၀အျဖစ္အပ်က္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ နားလည္ေနၾကၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးေတြဟာ ၉ ရာစုေလာက္မွာကတည္းက သူတုိ႔ပတ္၀န္းက်င္မွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ဒီအေၾကာင္းအရာေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး နားလည္ဖုိ႔အတြက္ စပ္စုခ်င္စိတ္ထက္ကုိေက်ာ္ကာ နက္နက္နဲနဲ စဥ္းစားေတြးေတာခဲ့ၾကပါတယ္။ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ရဲ႕ ဖန္ဆင္းမႈဟာ သူတုိ႔ရဲ႕စိတ္ကုိ လႈံ႕ေဆာ္ေပးခဲ့ပါတယ္။
ေကာ္ဒိုဘာက ၁၀ ရာစု မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး အစ္ဗေန႔ ဟာဇမ္ (Ibn Hazm) ေခတ္ မတုိင္ခင္နဲ႔ သူ႕ေခတ္ကာလအတြင္းမွာ နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ေတြက ၾကယ္ေတြ၊ ၿဂိဳေတြမွာ ၀ိဉာဏ္ေတြ၊ စိတ္မေနာေတြရွိၿပီး လူေတြအေပၚ လႊမ္းမုိးတယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အစ္ဗေန႔ဟာဇမ္ကေတာ့ ပုိၿပီး ယုတၱိရွိတဲ့အျမင္နဲ႔ ၾကည့္ခဲ့ၿပီး ေအာက္ပါအတုိင္း မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့ပါတယ္။
“ဒီၾကယ္ေတြဆုိတာ ၀ိဉာဏ္ေတြ၊ စိတ္မေနာေတြမရွိတဲ့ အာကာသ ႐ုပ္၀တၳဳပစၥည္းေတြ ျဖစ္တယ္။ သူတုိ႔ဟာ အနာဂတ္ကုိ ႀကိဳမသိသလုိ လူသားေတြအေပၚမွာလည္း သက္ေရာက္မႈမရွိဘူး။ သူတုိ႔ရဲ႕ ႐ုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ၀ိေသသလကၡဏာေတြကသာ လူေတြအေပၚ ႐ုိက္ခတ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေနရဲ႕အပူရွိန္နဲ႔ ေရာင္ျခည္ေတြဟာ ၿဂိဳဟ္ေတြအေပၚ ႐ုိက္ခတ္သလုိမ်ိဳး၊ လေၾကာင့္ ဒီေရအတက္အက် ျဖစ္သလုိမ်ိဳးပါ”
၁၁ ရာစုက မြတ္စလင္ပညာရွင္ အလ္-ဘီ႐ူနီ (Al-Biruni) ကလည္း လရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈသံသရာကုိ အေျခခံၿပီး ဒီေရ အတက္အက် ျဖစ္ေပၚမႈကုိ ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံက ဆြမ္နသ္ (Somnath) ဆုိတဲ့ ၿမိဳ႕မွာ အလ္-ဘီ႐ူနီဟာ ဒီေရအေၾကာင္း ေတာ္ေတာ္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး၊ လရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈနဲ႔ ဆက္စပ္ေပးခဲ့ပါတယ္။
အလ္-ကင္ဒီ (Al-Kindi)
အာကာသအရာ၀တၳဳေတြကုိ ေလ့လာဆန္းစစ္ၾကတဲ့ မြတ္စလင္ပညာရွင္ေတြထဲမွာ အလ္-ကင္ဒီ (Al-Kindi) လုိ တစ္ခ်ိဳ႕ပညာရွင္ေတြက ေကာင္းကင္ႀကီး ျပာေနတဲ့အေၾကာင္းအရင္းကုိ ခ်ျပခဲ့ၾကပါတယ္။ Treatise on the azure color which is seen in the air in the direction of havens and is thought to be the color of the heaven (အာကာသလမ္းေၾကာင္းမွာ ျမင္ေနရၿပီး အာကာသအေရာင္လုိ႔ ထင္ေနသည့္ ေကာင္းကင္ႀကီး၏ အေရာင္ဆုိင္ရာက်မ္း) လုိ႔ အမည္ရွည္ရွည္ က်မ္းတုိတစ္ခုနဲ႔ အလ္-ကင္ဒီက ဒီအေၾကာင္းကုိ ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။ ပုိၿပီး ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာရရင္ ေကာင္းကင္ႀကီးက ဘာ့ေၾကာင့္ ျပာေနလဲဆုိတာ လူေတြကုိ အသိေပးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အလ္-ကင္ဒီက ေကာင္ကင္ႀကီး ျပာေနတာဟာ ‘ေလထဲက အမႈန္ေလးေတြနဲ႔ ေရခုိးေရေငြ႕ေပါင္းထားတဲ့ ေကာင္းကင္ရဲ႕ အေမွာင္တုိက္ကုိ ေနရဲ႕အလင္းေရာင္ ထိေတြ႕မႈေၾကာင့္ျဖစ္တယ္’ လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
“ကမၻာႀကီးရဲ႕အလင္းနဲ႔ ၾကယ္ေတြရဲ႕အလင္း ေရာၿပီးေတာ့ အျပာေရာင္ဆုိတဲ့ အေမွာင္နဲ႔ အလင္းၾကားက အေရာင္မ်ိဳးနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေခါင္းေပၚက အေမွာင္တုိက္ကုိ ျမင္ႏုိင္တယ္။ ဒါဟာ ေကာင္းကင္ရဲ႕ အေရာင္မဟုတ္ဘူးဆုိတာ ထင္ရွားပါတယ္ အလင္းနဲ႔အေမွာင္တို႔ဟာ ဒီေလထုကုိ လာ႐ုိက္တဲ့အခါ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ အျမင္အာ႐ံုမွာ ေမွာက္မွားသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနထြက္တဲ့အခ်ိန္မွာလုိ အေရာင္မရွိတဲ့ အရာတစ္ခုအေနာက္ကေန ေတာက္ပတဲ့ အျခားအရာေတြကုိ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ သူတုိ႔ရဲ႕ ပံုမွန္အေရာင္ေတြကုုိ ျမင္ရမွာျဖစ္ၿပီး မွန္တစ္ခုရဲ႕ အေနာက္ကေန ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ မွန္ရဲ႕အေရာင္နဲ႔ အရာ၀တၳဳရဲ႕အေရာင္ ၾကားက ကာလာတစ္ခုကုိ ျမင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ”
သူ႕ေခတ္သူ႕အခါက ထိပ္တန္းပညာရွင္အသုိင္းအ၀ုိင္းမွာ ဒီအခ်က္ဟာ ဗဟုသုတေနအျဖစ္နဲ႔ေတာင္ ႐ႈပ္ေထြးၿပီး နားမလည္ႏုိင္စရာလုိ႔ ထင္ရေပမယ့္ အလ္-ကင္ဒီရဲ႕ ဒီယူဆခ်က္ဟာ မွန္ကန္ခဲ့ၿပီး ေကာင္းကင္ဟာ အမွန္တကယ္ေတာ့ ျပာေနတာမဟုတ္ပါဘူး။ ၉ ရာစု ဘဂၢဒတ္မွာ သိပၸံ၊ သခ်ၤာ၊ ဂီတနဲ ေဆးပညာမွာ ထူးခၽြန္တဲ့ က၀ိအေက်ာ္အေမာ္ျဖစ္တာေၾကာင့္ အလ္-ကင္ဒီရဲ႕ ဒီအျမင္ေတြဟာ လႊမ္းမုိးမႈ ရွိခဲ့ပါတယ္။
မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အစ္ဗေန႔ အလ္-ေဟသမ္ (Ibn al-Haytham) ဟာ သူ႕ေခတ္သူ႕အခါက သမ႐ုိးက်အျမင္ေတြကုိ ေဖာက္ထြက္သူတစ္ဦးပါ။ ႏုိင္းျမစ္ေရႀကီးတာကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔အတြက္ အီဂ်စ္ျပည့္ရွင္ရဲ႕ ခုိင္းေစမႈကုိ မလုပ္ႏုိင္တာေၾကာင့္ အလ္-ေဟသမ္ဟာ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ က်ခံခဲ့ရပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းအီဂ်စ္ေတြက ဒါကုိ မလုပ္ႏုိင္ခဲ့တာေၾကာင့္ သူလည္း လုပ္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ အလ္-ေဟသမ္က သိခဲ့ပါတယ္။ သူ႕အေပၚ က်ေရာက္လာမယ့္ အႏၱရာယ္ကုိ ေရွာင္ရွားဖုိ႔နဲ႔ စူးစမ္းေလ့လာမႈေတြ ဆက္လက္ျပဳလုပ္ႏုိင္ဖုိ႔ အလ္-ေဟသမ္တစ္ေယာက္ ႐ူးခ်င္ေယာင္ ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ခ်ထားတာဟာ သူ႕အတြက္ သင့္ေလ်ာ္ခဲ့ၿပီး အဲဒီအခ်ိန္အတြင္း ျပင္တင္းေပါက္ကေန ၀င္လာနဲ႔ ေနေရာင္ျခည္အေၾကာင္းကုိ အာ႐ံုစုိက္ ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။
သူ႕ရဲ႕ ဒီ စူးစမ္းေလ့လာမႈေတြေၾကာင့္ သက္တန္႔ျဖစ္ေပၚလာမႈ၊ ေရာင္ျခည္ဖ်ာမႈေတြ၊ ေနနဲ႔ လေတြဟာ မုိးကုပ္စက္၀ုိင္းနဲ႔ နီးလာတဲ့အခ်ိန္ အရြယ္အစားႀကီးလာတာကုိ ျမင္ရမႈ စတာေတြကုိ ရွင္းျပႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုိ အရြယ္အစားႀကီးလာမႈဟာ ေလထုေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး ဦးေႏွာက္က ျဖစ္ေပၚတဲ့ အျမင္လွည့္ဖ်ားမႈသာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ေနဟာ မုိးကုပ္စက္၀ုိင္းရဲ႕ေအာက္ ၁၉ ဒီဂရီမွာ ရွိေနခ်ိန္ ေနအလင္းေရာင္ဟာ ေလထုကုိျဖတ္တဲ့အခါ အလင္းယိုင္ၿပီး မိမိတုိ႔ဆီကုိ ေရာက္လာတာျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၿပီး ဒါကုိ အေျခခံကာ ေလထုရဲ႕အျမင့္ဟာ ၁၀ မုိင္ေလာက္ရွိတယ္လုိ႔လည္း တြက္ခ်က္ခဲ့ပါတယ္။
စပိန္ႏုိင္ငံ အန္ဒါလူစီယာရွိ အစ္ဗေန႔ေဟသမ္၏ ဂုဏ္ျပဳ႐ုပ္ထု လံုးေနတဲ့ မွန္သားအတြင္းပုိင္းက အလင္းရဲ႕လမ္းေၾကာင္းအေၾကာင္း အစ္ဗေန႔ အလ္-ေဟသမ္ရဲ႕ ေဖာ္ထုတ္မႈကုိ သကၠရာဇ္ ၁၃၁၉ ေလာက္မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့တဲ့ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး ကမာလ္ အလ္-ဒင္ အလ္-ဖာရစ္စီ (Kamal al-Din al-Farisi) က ပုိမိုျပည့္စံုေအာင္ လုပ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ေရစက္ေရေပါက္ေလးေတြကုိ ေနအလင္းေရာင္ျဖတ္သြားတဲ့အခါ အလင္းယုိင္မႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အလ္-ဖာရီစီက ေဖာ္ထုတ္ရာကေန ၃ေျမႇာင့္ဖန္တံုးကုိ အလင္းက ျဖတ္သြားတဲ့အခါ ေရာင္စဥ္ေတြ ကြဲထြက္လာမႈကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့ၿပီး သက္တံ့ေရာင္ျဖစ္ေပၚလာမႈကုိ ရွင္းျပႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္ ေနာက္တစ္ခါမွာ ကေလးငယ္ေတြက ‘ဘာ့ေၾကာင့္’ ဆုိတဲ့အေမးမ်ိဳး ေမးလာရင္ေတာ့ အလယ္ေခတ္ ဒီ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးေတြရဲ႕ ေလ့လာေဖာ္ထုတ္မႈအေၾကာင္းကုိ ေျပာျပၿပီး တစ္ဦးခ်င္း စူးစမ္းေလ့လာမႈကုိ ေကာင္းေကာင္းႀကီး မီးေမာင္းထုိးျပႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
(ကုိးကား- National Geographic ၏ 1001 Inventions – The Enduring Legacy of Muslim Civilization)
(ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား – တင္ဆက္ျပီးသမွ် အပုိင္းအားလံုးကို ဤေနရာ တြင္ ဖတ္႐ႈႏုိင္ပါသည္
