စက္တင္ဘာ ၂၈၊ ၂၀၁၆
M-Media
– လာမယ့္ ႏုိ၀င္ဘာေရြးေကာက္ပြဲမွာ ၀င္ေရာက္အေရြးခံရမယ့္ အေမရိကန္သမၼတေလာင္းေတြျဖစ္တဲ့ ဒီမုိကရက္တစ္ပါတီက ဟီလာရီကလင္တန္နဲ႔ ရီပက္ဘလစ္ကန္ပါတီက ေဒၚနယ္ထရမ့္တုိ႔ဟာ ယမန္ေန႔မွာ ပထမဆံုးအႀကိမ္ စကားစစ္ထုိးပြဲ ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားမႈ၊ စီးပြားေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံျခားေရးရာ ေပၚလစီေတြအေၾကာင္းကုိ အေခ်အတင္ ေျပာဆုိ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။
ကလင္တန္ကေတာ့ ထရမ့္ဟာ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားသူ၊ တဏွာက်ဴးသူ၊ အခြန္ေရွာင္သူလုိ႔ စြပ္စြဲေျပာဆုိခဲ့ၿပီး သူေဌးႀကီး ထရမ့္က ကလင္တန္ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးသားမားဘ၀ကို ထုိးႏွက္ခဲ့သလုိ အစုိးရအဖြဲ႕မွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခ်ိန္ သူ႕ရဲ႕ ေဆာင္ရြက္မႈေတြအတြက္ တာ၀န္ယူဖုိ႔လည္း ေတာင္းဆုိခဲ့ပါတယ္။
နယူးေယာက္က Hofstra တကၠသုိလ္မွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အဲဒီ မ်က္ႏွာခ်င္းဆုိင္ စကားစစ္ထုိးပြဲဟာ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မဲဆြယ္မႈအတြင္းမွာ ႀကိဳတင္လက္ဦးမႈ အရႏုိင္ဆံုး အခ်ိန္ျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ဖက္စလံုးက တက္ေရာက္လာတဲ့ ပရိသတ္ေတြကလည္း စံခ်ိန္တင္ မ်ားျပားခဲ့ပါတယ္။
သူတုိ႔ႏွစ္ေယာက္ အေျခအတင္ အေျပာဆံုး ကိစၥေတြထဲမွာ ထရမ့္က ႏွစ္ေတာ္ေတာ္ၾကာ ေစာကဒကတက္ခဲ့တဲ့ သမၼတ အုိဘားမားဟာ အေမရိကန္မွာေမြးတာ ဟုတ္လား၊ မဟုတ္ဘူးလားဆုိတဲ့ ကိစၥလည္း ပါ၀င္ခဲ့ၿပီး တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ အျပန္အလွန္ တုိက္ခုိက္ေျပာဆုိခဲ့ၾကပါတယ္။
အုိဘားမားဟာ ဟာ၀ုိင္ယီမွာ ေမြးခဲ့တယ္ဆုိတာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ ေမြးစာရင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ဒီျပႆနာ အဆံုးသတ္သြားေပမယ့္ ဒီလအေစာပုိင္းမွာ ထရမ့္က သူ႕အေနနဲ႔ အုိဘားမား အေမရိကန္မွာ ေမြးခဲ့တယ္ဆုိတာ ယံုၾကည္တယ္လုိ႔ ေထ့ေငါ့ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဟီလာရီက ဒီအခ်က္ကုိ ျပန္လည္ေခ်ပခဲ့ပါတယ္။
“သူ (ထရမ့္) က ကၽြန္မတုိ႔ရဲ႕ ပထမဆံုး လူမည္းသမၼတဟာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံသား မဟုတ္ဘူးဆုိတဲ့ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားတဲ့ မုသားကုိ အေျခခံၿပီး ႏုိင္ငံေရးစင္ျမင့္ကုိ တက္လာခဲ့တာပါ။ ဒီအတြက္ အေထာက္အထား လံုး၀ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူကခံျငင္းလာတာ ႏွစ္ေပါင္းမနည္းေတာ့ဘူး” လုိ႔ ကလင္တက ဆုိပါတယ္။
ထရမ့္ကေတာ့ မေရွာ့ဘဲ အဲဒီသူရဲ႕ မွားယြင္းတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ကုိ ဆက္လက္စြဲကုိင္ထားခဲ့ၿပီး ၂၀၀၈ မဲဆြယ္ပြဲမွာ အုိဘားမားကုိ ကလင္တန္ ႐ံႈးနိမ့္မႈက ဒီ ေမြးစားရင္းျပႆနာကို ျဖစ္ေစခဲ့တယ္ဆုိၿပီး ကလင္တန္ကုိ အျပစ္ဖုိ႔ခဲ့ျပန္ပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး ထရမ့္က ရာဇ၀တ္မႈေတြကုိ ေလွ်ာ့ခ်ဖုိ႔အတြက္ ရဲတပ္ဖြဲ႕အေနနဲ႔ သံသယရွိသူကုိ ခ်က္ျခင္း ရပ္တန္႔ ရွာေဖြႏုိင္တဲ့ နည္းစနစ္ (stop-and-frisk policing) ကုိ အသံုးျပဳဖုိ႔ ေထာက္ခံခဲ့ၿပီး ကလင္တန္ကေတာ့ ဒါဟာ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ မညီညြတ္သလုိ ထိေရာက္မႈရွိမွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ႏုိင္ငံျခားေရး ေပၚလစီ
ထရမ့္ကေတာ့ ကလင္တန္အေနနဲ႔ သမၼတျဖစ္လာရင္ ျပည္တြင္းနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ ျပႆနာေတြကုိ ေျဖရွင္းေပးမယ္လုိ႔ ကတိေပးထားေပမယ့္ သူ႕ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးသမားဘ၀မွာ ဒါေတြကုိ ေျဖရွင္းႏုိင္တဲ့ အခြင့္အေရးကုိ ျဖဳန္းတီးပစ္ခဲ့သူ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ထုိးႏွက္ခဲ့ပါတယ္။
“သူမမွာ အေတြ႕အႀကံရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေကာင္းတဲ့ အေတြ႕အႀကံေတာ့မဟုတ္ပါဘူး” လုိ ထရမ့္က ဆုိပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနခ်ိန္ ကလင္တန္ဟာ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းမွာ မတည္ၿငိမ္မႈ မ်ိဳးေစ့ကုိ ခ်ေပးခဲ့တယ္လုိ႔လည္း စြပ္စြဲေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။
“ဒီအ႐ႈပ္ထုပ္ကုိ ခင္ဗ်ားက ပုိႀကီးေအာင္လုပ္ခဲ့တယ္” လုိ႔ ကလင္တန္ကုိ ထရမ့္က ေျပာခဲ့ပါတယ္။
IS အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ကုိ ေခ်မႈန္းေရးအစီအစဥ္ကုိ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိဖုိ႔ ျငင္းဆုိခဲ့မႈကုိလည္း ထရမ့္က ကာကြယ္ခဲ့ပါတယ္။
“ခင္ဗ်ားဘာလုပ္ခ်င္တယ္ဆုိတာ ခင္ဗ်ားရဲ႕ရန္သူကုိ ေျပာျပမွာလား။ ခင္ဗ်ား လူလားေျမာက္တဲ့အခ်ိန္ တစ္ေလွ်ာက္လံုး IS ကုိ တုိက္ေနရမယ္ဆုိတာ သိပ္ အံ့ၾသစရာေတာ့ မရွိပါဘူး” လို႔ ထရမ့္က ျပာၾကားခဲ့ၿပီး ကလင္တန္ကေတာ့ အနည္းဆံုး ဒီအဖြဲ႕ကုိ တုိက္ထုတ္ဖုိ႔ စီမံကိန္း တစ္ခုေတာ့ ရွိရမယ္လုိ႔ တုန္႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၀၃ ခုနွစ္ အီရတ္ကုိ မက်ဴးေက်ာ္ခင္က အဲဒီစစ္ပြဲကုိ မိမိအနနဲ႔ ဆန္႔က်င္ခဲ့တယ္လုိ႔ ထရမ့္က ေျပာထားေပမယ့္ လက္ေတြ႕ အေထာက္အထားေတြကေတာ့ ဒါနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ပါပဲ။
၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ အီရတ္ႏုိင္ငံကေန အမရိကန္တပ္ေတြ အမ်ားစုကုိ ဆုတ္ခြာခဲ့တဲ့အခ်ိန္တုန္းက ကလင္တန္နဲ႔ အုိဘားမားဟာ လံုၿခံဳေရးကုိ လစ္ဟာေအာင္ လုပ္လုိက္ၿပီလုိ႔ ထရမ့္ကုိယ္တုိင္က ေျပာခဲ့ဖူးၿပီး၊ တပ္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ဆက္ရွိမယ္ဆုိရင္ IS အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ လႈပ္ရွားလုိ႔ရမွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။
ကလင္တန္ကေတာ့ ထရမ့္ဟာ အီရတ္က်ဴးေက်ာ္မႈကုိ ေထက္ခံခဲ့သူျဖစ္ၿပီး အေမရိတပ္ေတြ အီရတ္ကထြက္ခြာဖုိ႔ သေဘာတူညီခ်က္ဟာ ရီပက္ဘလစ္ကန္ပါတီက သမၼတျဖစ္ခဲ့သူ ေဂ်ာ့ ဘုရွ္ ျပဳလုပ္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အုိဘားမား မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ျပန္လည္တုန္႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
ႏ်ဴလက္နက္ အသံုးျပဳမႈနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔လည္း ထရမ့္က စကားႏွစ္ခြ ေျပာခဲ့ၿပီး ပထမပုိင္းမွာ သူ႔အေနနဲ႔ ႏ်ဴလက္နက္နဲ႔ ‘အရင္ဆံုး တုိက္ခုိက္မွာမဟုတ္ဘူး’ လုိ႔ ေျပာေပမယ့္။ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ‘လံုး၀တုိက္ခုိက္မွာမဟုတ္ဘူး’ လုိ႔ ဆုိျပန္ပါတယ္။
ကလင္တန္ကေတာ့ ထရမ့္ဟာ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ သိပ္ကုိ ႏုလြန္းေသးၿပီး ႏုိင္ငံကုိ ႏ်ဴးကလီးယားပါ၀င္တဲ့ စစ္ပြဲေတြအထိ ဆြဲေခၚသြားႏုိင္တယ္လုိ႔ ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။
“Twitter လိုေနရာမ်ိဳးကေန ေလွ်ာက္ေအာ္တတ္သူတစ္ေယာက္ရဲ႕လက္ကုိ ႏ်ဴလက္နက္ရဲ႕ ကုတ္နံပါတ္နားမွာ သြားထားလုိ႔ မရပါဘူး” လုိ႔ ကလင္တန္ကဆုိပါတယ္။
ထရမ့္ကေတာ့ “ဒါနည္းက နည္နည္းေဟာင္းသြားၿပီဗ်” လုိ႔ တုန္႔ျပန္ခ့ဲပါတယ္။
အခြန္နဲ႔ အီးေမးလ္ကိစၥ
စီးပြားေရးမွာလည္း သူတုိ႔ႏွစ္ေယာက္ဟာ အေျခအအတင္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီး ကလင္တန္က လူလတ္တန္းစားေတြအတြက္ အတုိးႏႈန္းကုိ ေလွ်ာ့ခ်မယ္လုိ႔ဆုိကာ ထရမ့္ကေတာ့ ကုမၸဏီေတြကုိ အေမရိကန္ျပင္ပ ထြက္ခြာသြားေစတဲ့ ကုန္သြယ္ေရး သေဘာတူညီခ်က္ေတြကို ညႇိႏႈိင္းမယ္လုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ထရမ့္ရဲ႕ အခြန္ေျပစာ မထုတ္ျပန္တာကုိ ကလင္တန္က ေထာက္ျပၿပီး သူေလလံုးထြားသေလာက္ ခ်မ္းသာလား၊ ပရဟိတ္လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ရဲ႕လားဆုိတာကုိလည္း ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ပါတယ္။
“သူ ဖံုးကြယ္ထားတာ တစ္ခုခု ရွိေနတယ္ရွင့္” လုိ႔ ကလင္တန္ကဆုိၿပီး လက္ရွိအခ်ိန္မွာ စာရင္းစစ္ေနတာမုိ႔ ဒီျပစာကုိ ထုတ္ျပန္မွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔လည္း အရႊန္းေဖာက္ခဲ့ပါတယ္။ အခြန္ကၽြမ္းက်င္သူေတြကေတာ့ စာရင္းစစ္မႈေၾကာင့္ ထရမ့္ရဲ႕ အခြန္ေျပစာ ထုတ္ျပန္မႈကုိ အဟန္႔အတားျဖစ္စရာ မလုိဘူးလုိ႔ ေျပာၾကာထားပါတယ္။
ကလင္တန္က ဒါနဲ႔တင္ မေက်နပ္ေသးပါဘူး။ ထရမ့္အေနနဲ႔ အခြန္ေျပစာကုိ မျပတာဟာ သူကုိယ္တုိင္ အခြန္မေဆာင္လုိ႔ျဖစ္မယ္ဆုိၿပီး ထပ္ေလာင္း ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။ ထရမ့္ကေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ၾကားျဖတ္ၿပီး “ဒါက ကၽြန္ေတာ့္ကုိ စမတ္ျဖစ္ေအာင္လုပ္လုိက္ၿပီ” လုိ႔ ေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။
ထရမ့္ကလည္း ပြင့္လင္းျမင္သာရွိမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကလင္တန္ကုိ ေမးခြန္းျပန္ထုတ္ခဲ့ကာ ဒီတစ္ခါမွာေတာ့ ကလင္တန္ ဖ်က္ပစ္ခဲ့တဲ့ အီးေမးလ္ ၃၃၀၀၀ ကုိ ခ်ျပရင္ သူ႕ရဲ႕ အခြန္ေျပစာကုိလည္း ထုတ္ျပမယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္မွာ ပုဂၢလိက အီးေမလ္းဆာဗာကုိ အသံုးျပဳတဲ့အတြက္ ခ်ီးက်ဴးတယ္လုိ႔ အရြဲ႕တုိက္ခဲ့ပါေသးတယ္။
စကားစစ္ထုိးပြဲရဲ႕ အဆံုးပုိင္းွာေတာ့ ထရမ့္က ကလင္တန္ဟာ သမၼတတစ္ေယာက္အျဖစ္ ႀကံ႕ႀကံ႕ခုိင္ႏုိင္မႈ မရွိဘူးလုိ႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
“သူ႕မွာ ႐ုပ္ရည္မရွိသလုိ သက္လံုလည္း မရွိပါဘူး”
အရင္ကလည္း ထရမ့္ဟာ ကလင္တန္နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ဒီလုိေျပာၾကားခဲ့ဖူးၿပီး ကလင္တန္ကုိ ေထာက္ခံသူေတြကေတာ့ ထရမ့္ဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ ပထမဆံုး အမ်ိဳးသမီး သမၼတေလာင္းကုိ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ သေဘာတရားနဲ႔ တုိက္ခုိက္တယ္လုိ႔ဆုိကာ ေဒါသူပုန္ ထားခဲ့ပါတယ္။
ကလင္တန္ကလည္း အခြင့္အေရးကုိ အေကာင္းဆံုး အသံုးခ်ခဲ့ၿပီး အရင္က ထရမ့္အေနနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေစာ္ကားေျပာဆုိခဲ့မႈကုိ ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။
“ဒီလူဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြကုိ ၀က္ေတြ၊ ဘုတ္ထုိင္းေတြ၊ ေခြးေတြလုိ႔ ခ်ိဳးခ်ိဳးႏွိမ္ႏွိမ္ ေခၚေ၀ၚခဲ့သူပါ” လုိ႔ သူမက ဆုိပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္မွာ သူ႕ရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ထရမ့္ကုိ စိန္ေခၚခဲ့ပါတယ္။
“ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၁၂ ႏုိင္ငံကုိသြားၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ အပစ္ရပ္ေရး၊ သေဘာထားကြဲလြဲသူေတြ လႊတ္ေပးရး ေသေဘာတူညီခ်က္ရေအာင္ လုပ္ၿပီးမွ၊ ဒါမွမဟုတ္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ေကာ္မတီအေရွ႕မွာ ၁၁ နာရီေလာက္ အစီရင္ခံၿပီးမွ သူ႕အေနနဲ႔ သက္လံုအေၾကာင္းေျပာတာ ေကာင္းပါလိမ့္မယ္”
Quinnipiac တကၠသုိလ္က တနလၤာေန႔မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ စစ္တမ္းေကာက္ယူမႈမွာ ကလင္တန္ကုိ ေထာက္ခံသူအေရအတြက္ဟာ ၄၇ ရာခုိင္ႏႈန္းရွိၿပီး ထရမ့္ကုိ ေထာက္ခံသူကေတာ့ ၄၆ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိေနတယ္ဆုိတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
“သိပ္ေကာင္းတယ္လုိ႔ ခံစားရပါတယ္” လုိ႔ ဒီစစ္တမ္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ထရမ့္းက ယမန္ေန႔ စကားစစ္ထုိးပြဲမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံေရးေလ့လာသူ ယာဆန္ ဂၽြန္ဆန္ကေတာ့ ဒီသီတင္းပတ္အဆံုးပုိင္း စစ္တမ္းေကာက္ယူမႈရလဒ္မွာ ကလင္တန္ကုိ ေထာက္ခံမႈ ပုိမ်ားလာရင္ သိပ္အံ့ၾသစရာ ရွိမွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ဟီလာရီဟာ သူလုပ္ဖုိ႔လုိအပ္တဲ့အရာကုိ ထရမ့္ထက္ ပုိေကာင္းေအာင္ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ သူမက အေျဖေတြ ခ်ျပခဲ့တယ္။ အေမရိကနဲ႔ ကမၻာ့အေရးကို ဘယ္လုိ႐ႈျမင္လဲဆုိတာကုိ ေျပာျပခဲ့တယ္။ သူ႕ကုိ ေထာက္ခံသူေတြအေနနဲ႔ အင္မတန္ ေက်နပ္ေနၾကပါတယ္” လို႔ ဂၽြန္ဆန္က မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့ပါတယ္။
သမၼတေလာင္း ႏွစ္ေယာက္အေနနဲ႔ စကားစစ္ထုိးပြဲကုိ ၃ ႀကိမ္တုိင္တုိင္ ျပဳလုပ္ရမွာျဖစ္ၿပီး အခုဟာ ပထမဆံုးအႀကိမ္ျဖစ္ကာ ေအာက္တုိဘာ ၉ ရက္နဲ႔ ေအာက္တုိဘာ ၁၉ ရက္ေတြမွာ ေနာက္ထပ္ႏွစ္ႀကိမ္ ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Ref: Aljazeera
