ဦးခေါင်းနောက်စေ့ထဲ ကျည်ဆံ၀င်သွားတဲ့ ဂါဇာက ပါလက်စတိုင်းကလေးငယ်ကို ဆေးကုသနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဇူလိုင်လကုန်ပိုင်းက အစ္စရေးစစ်တပ်ရဲ့ ဒရုန်းနဲ့ တိုက်ခိုက်မှုမှာ ဒီအဖြစ်အပျက် ဖြစ်ပွားခဲ့တာပါ
၂ နှစ်နီးပါးကာလအတွင်း ဂါဇာမှာ အစ္စရေးလက်ချက်ကြောင့် ပါလက်စတိုင်း ၆ သောင်းကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး အဲဒီအထဲက ၁၈၅၀၀ လောက်ဟာ ကလေးငယ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။
Ref – TRT World
သြဂုတ် ၂၊ ၂၀၂၅
M-Media
(သတင်းမှန်များကို ဖတ်ရှုဖို့ M-Media Burmese ကို Like လုပ်စို့)
(သတင်းမှန်များ ပြန့်နှံ့ဖို့ M-Media Burmese ကို Share ကြစို့)
ဂါဇာမှာ အခြေချအိမ်ယာတွေ တည်ဆောက်ပေးဖို့ ရာနဲ့ချီတဲ့ ဂျူးအခြေချသူတွေက အစ္စရေးအစိုးရကို ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းမှာ တိုက်တွန်း ဆော်သြလာကြပါတယ်။
၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလက စတင်တဲ့ ဂါဇာက အစ္စရေးရဲ့ တစ်ကျော့ပြန် လူသတ်ပွဲအတွင်း ပါလက်စတိုင်းပြည်သူ ၆ သောင်းကျော် အသတ်ခံထားရပြီး၊ ဂါဇာက အဆောက်အဦးတွေ အားလုံးနီးပါးကိုလည်း အစ္စရေးက ဖျက်ဆီးထားပါတယ်။
လက်ရှိမှာတော့ ဂါဇာမှာရှိတဲ့ ပါလက်စတိုင်းပြည်သူ ၂ သန်းကျော်ကို ရှင်းလင်းကာ ဂျူးအခြေချအိမ်ယာတွေ တည်ဆောက်ဖို့ တိုက်တွန်းဆော်သြမှုတွေ ပိုမို ကျယ်လောင်လာပါတယ်။ အစ္စရေးအစိုးရ တာ၀န်ရှိသူတစ်ချို့က ဒီအစီအစဥ်ကို လုပ်ဆောင်မယ်လို့ လူသိရှင်ကြား ပြောကြားထားသလို၊ ဂျူးအခြေချနေထိုင်သူတွေ ဖက်ကလည်း နယ်စပ်အထိ လာရောက် တောင်းဆိုမှုတွေ ရှိလာတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဂါဇာကမ်းမြှောင်ဟာ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ကုလရဲ့ ပါလက်စတိုင်း ခွဲခြမ်းရေးအစီအစဥ်အရ ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံထဲမှာ ပါ၀င်တာဖြစ်ပါတယ်။ ကုလနဲ့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအ၀ိုင်းက သတ်မှတ်ပေးထားတဲ့ ပါလက်စတိုင်းပိုင်နက်တွေမှာ အစ္စရေးဟာ တရားမ၀င် ဂျူးအခြေချအိမ်ယာတွေ အများအပြား တည်ဆောက်ထားပြီး ကမ္ဘာတစ်၀ှမ်းက ၀င်လာတဲ့ ဂျူးပြောင်းရွှေ့အခြေချသူတွေကို နေထိုင်စေတာဖြစ်ပါတယ်။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်က နာဇီရန်ကြောင့် ပါလက်စတိုင်းကို ထွက်ပြေးလာရတဲ့ ဂျူးတွေဟာ နောက်ပိုင်းမှာ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေဖွဲ့ကာ ဌာနေပါလက်စတိုင်းတွေကို မောင်းထုတ်ပြီး ၁၉၄၈ ခုနှစ်မှာ အစ္စရေးနိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့ပါတယ်။ ပါလက်စတိုင်းဟာ ခရစ်ယာန် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းထဲမှာ ဘုရားသခင်က ဂျူးတွေကို ပေးဖို့ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀၀၀ ကျော်က ကတိပြုထားတဲ့မြေဖြစ်တယ်ဆိုပြီး အစ္စရေးက သူတို့ရဲ့ နယ်မြေသိမ်းယူမှုကို အကြောင်းပြပါတယ်။
ဒီလိုထူထောင်ဖို့အတွက် အမေရိကန်ကျောထောက်နောက်ခံပြုတဲ့ ကုလသမ္ဂက ၁၉၄၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၃ ရက်နေ့မှာ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် ၁၈၁ ကို ချမှတ်ပြီး ပါလက်စတိုင်းဒေသကို ၂ ပိုင်းပိုင်းကာ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် တစ်ပိုင်းကို အစ္စရေးနိုင်ငံ၊ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် နောက်တစ်ပိုင်းကို ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ ထူထောင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။
Ref – Aljazeera/TRT world
သြဂုတ် ၁၊ ၂၀၂၅
M-Media
(သတင်းမှန်များကို ဖတ်ရှုဖို့ M-Media Burmese ကို Like လုပ်စို့)
(သတင်းမှန်များ ပြန့်နှံ့ဖို့ M-Media Burmese ကို Share ကြစို့)
လွတ်လပ်တဲ့ ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ ပေါ်ပေါက်လာမှသာ ပါလက်စတိုင်းဒေသက သွေးချောင်းစီး သတ်ဖြတ်မှုတွေ ရပ်တန့်မယ်လို့ ဥရောပ အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေက ရှုမြင်လာကြပြီး ပါလက်စတိုင်းကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ စီစဥ်လာကြပါတယ်။
ဥရောပနိုင်ငံအများစုဟာ အစ္စရေးရဲ့ အဓိက မဟာမိတ်တွေဖြစ်ပြီး အမေရိကန်ပြီးရင် အစ္စရေးကို ငွေကြေးနဲ့လက်နက် အကြီးအကျယ် တပ်ဆင်ထောက်ပံ့ပေးနေကြတာပါ။
ဂါဇာဒေသမှာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုတွေကို အစ္စရေးက ကျူးလွန်နေပြီး၊ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးအောင် လုပ်ဆောင်ထားတာကို ကမ္ဘာတစ်၀ှမ်းက မြင်တွေ့လာရပြီးတဲ့နောက် ဥရောပအင်အားကြီးနိုင်ငံတစ်ချို့က လွတ်လပ်တဲ့ ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ ဖြစ်ပေါ်လာရေး ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုအပ်ပြီလို့ ရှုမြင်လာကြပါတယ်။
လာမယ့် စက်တင်ဘာ ကုလညီလာခံမှာ ပါလက်စတိုင်းကို အသိအမှတ်ပြုမယ်လို့ပြင်သစ်က ပြီးခဲ့တဲ့တစ်ပတ်မှာ ကြေငြာခဲ့ပြီး၊ ဗြိတိန်ကလည်း အသိအမှတ်ပြုဖို့ ဇူလိုင်လ ၂၉ ရက်နေ့မှာ ကြေငြာပါတယ်။ ဒီနှစ်နိုင်ငံစလုံးဟာ အစ္စရေးကို ငွေကြေး၊ လက်နက်နဲ့ နည်းပညာ အများဆုံးထောက်ပံ့ပေးနေတဲ့ နိုင်ငံတွေပါ။
အဲဒီနောက် ပေါ်တူဂီအစိုးရကလည်း ဒီကိစ္စကို ဆွေးနွေးနေကြောင်း ပြည်တွင်း သတင်းဌာနတွေက ဖော်ပြပါတယ်။
မြောက်အမေရိက နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ကနေဒါကလည်း ပါလက်စတိုင်းကို စက်တင်ဘာ ကုလညီလာခံမှာ အသိအမှတ်ပြုမယ်လို့ မကြာခင်က ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
ဥရောပ ၂၇ နိုင်ငံမှာ ၁၀ နိုင်ငံက ပါလက်စတိုင်းကို အသိအမှတ်ပြုထားပြီး၊ အိုင်ယာလန်၊ နော်၀ေနဲ့ စပိန်တို့ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်မှာ အသိအမှတ်ပြုခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်က နာဇီရန်ကြောင့် ပါလက်စတိုင်းကို ထွက်ပြေးလာရတဲ့ ဂျူးတွေဟာ နောက်ပိုင်းမှာ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေဖွဲ့ကာ ဌာနေပါလက်စတိုင်းတွေကို မောင်းထုတ်ပြီး ၁၉၄၈ ခုနှစ်မှာ အစ္စရေးနိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့ပါတယ်။ ပါလက်စတိုင်းဟာ ခရစ်ယာန် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းထဲမှာ ဘုရားသခင်က ဂျူးတွေကို ပေးဖို့ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀၀၀ ကျော်က ကတိပြုထားတဲ့မြေဖြစ်တယ်ဆိုပြီး အစ္စရေးက သူတို့ရဲ့ နယ်မြေသိမ်းယူမှုကို အကြောင်းပြပါတယ်။
ဒီလိုထူထောင်ဖို့အတွက် အမေရိကန်ကျောထောက်နောက်ခံပြုတဲ့ ကုလသမ္ဂက ၁၉၄၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၃ ရက်နေ့မှာ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် ၁၈၁ ကို ချမှတ်ပြီး ပါလက်စတိုင်းဒေသကို ၂ ပိုင်းပိုင်းကာ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် တစ်ပိုင်းကို အစ္စရေးနိုင်ငံ၊ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် နောက်တစ်ပိုင်းကို ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ ထူထောင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမယ့် အစ္စရေးဟာ ကုလက သတ်မှတ်ပေးထားတဲ့ ပါလက်စတိုင်းပိုင်နက်တွေကိုပါ တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး၊ အစ္စရေးမဟာမိတ်တွေကလည်း ပါလက်စတိုင်းကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ ငြင်းဆန်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ကုလအဖွဲ့၀င် နိုင်ငံပေါင်း ၁၉၃ နိုင်ငံမှာ ၁၄၇ နိုင်ငံက ပါလက်စတိုင်းကို အသိအမှတ်ပြုထားပါတယ်။
Ref: Reuter/TRT world
ဇူလိုင် ၃၁၊ ၂၀၂၅
M-Media
ပါလက်စတိုင်းတွေအပေါ် လူမျိုးသုန်းသတ်ဖြတ်တာကို ခင်ဗျားတို့ ငြင်းရဲတယ်နော်။ ဒီမှာတောင်လာပြီး အလိမ်အညာတွေ လာပြောရဲတယ်။ ခင်ဗျားတို့ ပါလက်စတိုင်းကို ခွဲခြမ်းစိပ်ဖြာပြီး အပိုင်စီးခဲ့တာ ၇၇ နှစ်ရှိပြီး။ ခင်ဗျားတို့က ပါလက်စတိုင်းမြေကို ကိုလိုနီလုပ်နေတာ။ ဒီနေ့ခေတ်မှာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုလုပ်နေတာ ခင်ဗျားတို့ပဲ။ ပါလက်စတိုင်းတွေအားလုံးကို ခင်ဗျားတို့ ရှင်းထုတ်ချင်နေတာ။ ဒါပေမယ့် ခင်ဗျားတို့ မအောင်မြင်ပါဘူး။ ပါလက်စတိုင်းတွေကို ဖြိုခွဲချင်တဲ့ ခင်ဗျားတို့ လုပ်ရပ် မအောင်မြင်ပါဘူး။ အလိမ်အညာတွေပြောပြီး ပါလက်စတိုင်းတွေရဲ့ စည်းလုံးမှုကို ခင်ဗျားတို့ ဖြိုခွဲချင်နေတယ်။ ခင်ဗျားတို့ မအောင်မြင်ပါဘူး။ တစ်ကမ္ဘာလုံးက ခင်ဗျားတို့ ဘာလုပ်နေလဲဆိုတာ မြင်နေတယ်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးက ခင်ဗျားတို့ လိမ်နေတာကို သိတယ်။ ခင်ဗျားတို့လုပ်ရပ်ကို မြင်နေတယ်။ တစ်မ္ဘာလုံးက ခင်ဗျားတို့ကို ဆန့်ကျင်လာမှာ။ ဒီလိုဆန့်ကျင်မှုကနေ ပါလက်စတိုင်းတွေ လွတ်မြောက်လာမယ်။ ခင်ဗျားတို့အစိုးရဟာ သူတို့နဲ့ ထိုက်တန်တဲ့ နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်ခုံရုံးကို တက်ရလိမ့်မယ်။
(ဘယ်ဂျီယံနှင့် လူဇင်ဘတ်ဆိုင်ရာ အစ္စရေးသံအမတ် Idit Rosenzweig-Abu က ဂါဇာအရေး လော်ဘီလုပ်သည့် ဆွေးနွေးပွဲအတွင်း ဘယ်ဂျီယံ လွှတ်တော်အမတ် Jos D’Haese(ပုံ) ၏ တုန့်ပြန်ပြောကြားမှု)
(ဧရာ၀တီ သတင်းဌာနမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်)
အစ္စလာမ်ဘာသာရေးဆရာများအား မဲပေးခွင့်ပိတ်ပင်လိုက်သည့် ကန့်သတ်ချက်များပါဝင်သော လွှတ်တော်အသီးသီး၏ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ဥပဒေများအား ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေများကို ယမန်နေ့ ရက်စွဲဖြင့် စစ်ကောင်စီက ထုတ်ပြန်သည်။
ဆဋ္ဌမအကြိမ်မြောက် ပြင်ဆင်သည့် ထိုဥပဒေများတွင် ယခင်က မဲပေးခွင့်ရှိသော မော်လဝီ (သို့မဟုတ်) မော်လာနာ၊ ဟာဖိဇ်၊ အီမန်၊ မုဖ်သီ၊ မုဖတ်စိရ်၊ အိုလမာ၊ ပီရ် (သို့မဟုတ်) မရှာအိခ် အပါအဝင် အစ္စလာမ်ဘာသာ သာသနာ့ဝန်ထမ်းများအား ရွေး ကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ဥပဒေများအရ မဲပေးခွင့်မရှိသော သာသနာ့ဝန်ထမ်းခေါင်းစဉ်အောက်၌ ထည့်သွင်းကာ ပိတ်ပင်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။
ထို့ပြင် ဟိန္ဒူဘာသာရေးဆရာများအား မဲပေးခွင့် ထပ်တိုးကန့်သတ်မှုအနေဖြင့်လည်း မဲပေးခွင့်မရှိသည့် သာသနာ့ ဝန်ထမ်း ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် ယခင်က “ စံယာစီ၊ မဟန့် သို့မဟုတ် ဟိန္ဒူဘုန်းတော်ကြီးများ” ဟု ပြဋ္ဌာန်းထားရာမှ ယခုတွင်
“ဂုရု၊ ပဏ္ဍိတ၊ မဟန့်၊ စံညာစီ၊ စံညာစိနီ၊ ဆာဒူး (ဆာဒူးကြီး)၊ ဆာဒ်ဝီ၊ ဆွာမိ၊ ဆွာမိနီ အပါအဝင် ဟိန္ဒူ ဘုန်းတော်ကြီးများ” ဟု ဆိုကာ ပြင်ဆင် ဖြည့်စွက်ခဲ့သည်။