ဒီဇင်ဘာ ၂၊ ၂၀၂၁
M-Media

-နိုဝင်ဘာနှောင်းပိုင်းကစပြီး မြန်မာဖက်ကနေ ‘မြေရှားသတ္တု’ (Rare Earth) တွေ ပြန်လည်တင်ပို့နေပြီလို့ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ အာဘော်သတင်းစာ Global Times က ဒီကနေ့မှာ ရေးသားဖော်ပြပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံအရှေ့ပိုင်း ကွက်ကျိုးမြို့က ကွန်မြူနစ်အစိုးရပိုင် မြေရှားသတ္တုကုမ္ပဏီရဲ့ မန်နေဂျာက မြန်မာနယ်စပ်မှာ သောင်တင်နေတဲ့ မြေရှားသတ္တုတွေ တရုတ်နိုင်ငံထဲဝင်လာပြီလို့ဆိုပါတယ်။ သောင်တင်နေတဲ့ မြေရှားသတ္တုပမာဏက တန် ၃ ထောင်ကနေ ​၄ ထောင်အထိရှိမယ်လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။

တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ကို ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် ပိတ်ထားတာ ၆ လလောက်ရှိနေပြီး ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းကမှ ကုန်သွယ်ရေးအတွက် ပြန်ဖွင့်ပေးခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံက ပြန်ဝင်လာတာကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံမှာ မြင့်တက်နေတဲ့ မြေရှားသတ္တုစျေးဟာ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျော့ကျသွားနိုင်တယ်လို့ တရုတ်ပညာရှင်တွေက ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

မြေရှားသတ္တုဟာ ဆက်သွယ်ရေး၊ ပို့ဆောင်ရေး၊ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်ရေးအပါအဝင် နယ်ပယ်စုံမှာ အသုံးပြုလို့ရတဲ့ အဖိုးတန် သတ္တုတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်ဟာ ကမ္ဘာ့မြေရှားသတ္တုလုပ်ငန်းကို ကြီးစိုးထားပြီး ထက်ဝက်လောက်ကို မြန်မာနိုင်ငံကနေ တင်သွင်းတာပါ။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ မြေရှားသတ္တုဟာ ကချင်ပြည်နယ်လို ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားရာဒေသတွေမှာ အဓိက တည်ရှိနေတာဖြစ်ပြီး မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ လက်အောက်ခံ ပြည်သူစစ်အဖွဲ့တွေ၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေက တူးဖော်ကာ တရုတ်နိုင်ငံဖက်ကို မှောင်ခို တင်သွင်းနေတာဖြစ်ပါတယ်။

မြေရှားသတ္တုရောင်းချမှုဟာ လူအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု၊ ရာဇဝတ်မှုတွေကို အမြောက်အများ ကျူးလွန်နေတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ အဓိကဝင်ငွေရလမ်းတစ်ခုဖြစ်တဲ့အတွက် ဒါကို တားဆီးပိတ်ပင်ဖို့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအ၀ိုင်းကို လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

Ref: Global Times

ဒီဇင်ဘာ ၂၊ ၂၀၂၁
M-Media

-မတ်လ ၁၄ ရက်နေ့ ရန်ကုန်​မြို့ လှိုင်သာယာမြို့နယ်က စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲမှာ လူအစုလိုက်အပြုံလိုက် အသတ်ခံရမှုဟာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက ကြိုတင်ကြံစည် ကျူးလွန်ခဲ့တာဖြစ်တယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်အဖွဲ့ HRW က ဒီကနေ့မှာ ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။

အဲဒီဆန္ဒပြပွဲမှာ စစ်သားတွေ၊ ရဲတွေရဲ့ ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်မှုကြောင့် ဆန္ဒပြသူတွေ၊ ဒဏ်ရာရသူကို ကူညီတဲ့သူတွေ အနည်းဆုံး ၆၅ ဦး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

HRW အဖွဲ့က စစ်ကောင်စီတပ်တွေဟာ ဆန္ဒပြသူတွေကို တစ်နေရာတည်းမှာစုလာအောင်လုပ်ကာ ပတ်လည်ပိတ်ဆို့ပြီး ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့တာကို လေ့လာဆန်းစစ်မှုမှာ တွေ့ရကြောင်း ကြေငြာချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

“စစ်သားနဲ့ ရဲတွေဟာ ပိတ်မိနေတဲ့ ဆန္ဒပြသူတွေ၊ ဒဏ်ရာရသူကို ကူညီတဲ့သူတွေကို ချေမှုန်းရေးရိုင်ဖယ်တွေနဲ့ ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့တဲ့အတွက် ဆန္ဒပြသူတွေနဲ့ ဘေးမှာရှိတဲ့သူ အနည်းဆုံး ၆၅ ဦး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်”

မျက်မြင်သက်သေ ၆ ဦး၊ အကြမ်းဖက်မှု ဗီဒီယို ၁၃ ခုနဲ့ ဓာတ်ပုံ ၃၁ ပုံ၊ အခင်းဖြစ်ရာနေ့မှာ စစ်သားတွေ၊ ရဲတွေက ရိုက်ကူးပြီး ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ လွှင့်တင်ထားတဲ့ ဗီဒီယိုတွေကို လေ့လာဆန်းစစ်ကာ HRW က အခုလို ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်တာပါ။

“မျက်မြင်သက်သေတွေရဲ့ ပြောကြားမှု၊ ဒဏ်ဂျစ်တယ် သဲလွန်စတွေ၊ လုပ်ခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက တင်တဲ့ဗီဒီယိုတွေကို ဆန်းစစ်သုံးသပ်လိုက်ရင် ဒီကိစ္စကို ကြိုတင်ကြံစည် ကျူးလွန်တယ်ဆိုတဲ့ သက်သေဟာ ထင်ရှားပါတယ်” လို့ HRW က သုတေသနပညာရှင် မမန်နီ​မောင်က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ဒီနှိမ်နှင်းမှုဟာ လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုမြောက်နေပြီလို့လည်း သူမက ဆိုပါတယ်

ဆန္ဒပြမှုကို နှိမ်နှင်းဖို့ တာဝန်ကျတဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ယောက် TikTok စာမျက်နှာမှာ လွှင့်တင်တဲ့ ဗီဒီယိုမှာဆိုရင် သူတို့အသုံးပြုမယ့် လက်နက်တွေအကြောင်း၊ နှိမ်နှင်းတဲ့အခါ ဘယ်သူ့ကိုမှ မညှာဘူးဆိုတဲ့ အကြောင်းတွေ ပါဝင်ပါတယ်။

တာဝန်ရှိသူ

လှိုင်သာယာက အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး တာဝန်ရှိသူတွေကို အရေးယူ အပြစ်ပေးဖို့ HRW က တိုက်တွန်းခဲ့ပြီး အခုအချိန်အထိ စစ်ကောင်စီက ဒါမျိုးလုပ်ဆောင်တာ မတွေ့သေးဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

“အမိန့်ပေးတဲ့အဆင့်ကလူတွေ တာဝန်အရှိဆုံးဆိုတာကတော့ သေချာပါတယ်။ နှိမ်နှင်းဖို့ အမိန့်ပေးတဲ့သူ၊ အကောင်အထည်ဖော်တဲ့ သူတိုင်းမှာ ဒီကိစ္စအတွက် တာဝန်ရှိပါတယ်” လို့ မမန်နီမောင်က ပြောပါတယ်။

ရန်တိုင်းစစ်ဒေသရဲ့တပ်မှူးနဲ့ ရန်ကုန်ရဲတပ်ဖွဲ့အကြီးအကဲတို့က တာဝန်အရှိဆုံးဖြစ်မယ်လို့လည်း သူမက မှတ်ချက်ပေးခဲ့ပါတယ်။

“နောက်ပိုင်းကျရင် တရားစွဲကာ အရေးယူအပြစ်ပေးခံရမယ်ဆိုတာ ဒီလူတွေသိအောင်လုပ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်”

ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ မတည်ငြိမ်မှုတွေအတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်တွေရဲ့ အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်မှုကြောင့် အနည်းဆုံး လူ ၁၃၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး ထောင်နဲ့ချီ ဖမ်းဆီးနှိပ်စက် ခံခဲ့ရပါတယ်။

မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု ပိုမိုတိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်ခြင်းအားဖြင့် စစ်ကောင်စီက ကျူးလွန်နေတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ၊ ရာဇဝတ်မှုတွေကို တားဆီးဖို့ HRW က နိုင်ငံကတာအသိုင်းအ၀ိုင်းကို တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။

Ref: Daily Mail

ဒီဇင်ဘာ ၁၊ ၂၀၂၁
M-Media

-လာမယ့်နှစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံက မြို့ပြဒေသတွေမှာ ဆင်းရဲမွဲတွေမှုနှုန်း သုံးဆအထိ မြင့်တက်လာမယ့် အနေအထားရှိနေတာကြောင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှု သတ်မှတ်ချက်အောက်မှာ နေထိုင်ရမယ့် ပမာဏဟာ စုစုပေါင်းလူဦးရေရဲ့ ထက်ဝက်နီးပါးအထိ ရှိလာမယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂက ဒီကနေ့မှာ ထုန်ပြန်ပါတယ်။

ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါနဲ့ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းမှုတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဘက်စုံ နိမ့်ပါးလားပြီး၊ ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းမှု ၁၀ နှစ်အတွင်း ရရှိခဲ့တဲ့ တိုးတက်မှုတွေကလည်း တစ်ဖြည်းဖြည်းနဲ့ ဆုတ်ယုတ်လာခဲ့ပါတယ်။

မကြာသေးခင်က လေ့လာဆန်းစစ်မှုအရ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ၂၀၀၅ ခုနှစ် မတိုင်ခင်က မြင်တွေ့ခဲ့ရတဲ့ ဆင်းရဲမွဲတေမှုလမ်းကြောင်းပေါ် ရောက်ရှိနေတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ ဖွံဖြိုးရေးအစီအစီစဉ် UNDP က ပြောပါတယ်။

“ဆင်းရဲမွဲတေမှုနွံထဲ မြန်မြန်ဆန်ဆန် လျှောဆင်းနေတာကြောင့် အလယ်အလတ်လူတန်းစား ပျောက်သွားမယ့်အနေအထားဖြစ်ပြီး လက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ ပြဿနာကနေ အလျင်အမြန် ပြန်လည်ဦးမော့လာရေးအတွက် မကောင်းတဲ့ နမိတ်လက္ခဏာပါပဲ” လို့ UNDP အာရှပစိဖိတ်ဆိုင်ရာအကြီးအကဲ ကန်နီ ဝစ်ဂ်နာရာဂျာက ပြောပါတယ်။

အဆိုးဆုံးအနေအထားအထိ ရောက်သွားမယ်ဆိုရင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုသတ်ချက်အောက် နေထိုင်ရသူအရေအတွက်ဟာ လက်ရှိ စုစုပေါင်း လူဦးရေရဲ့ ၂၄.၈ ရာခိုင်နှုန်း ရှိနေရာကနေ ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာ ၄၆.၃ ရာခိုင်နှုန်း ရှိလာနိုင်ပြီး၊ မြို့ပြဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းကလည်း ၁၁.၃ ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၃၇.၂ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်လာမယ်လို့ UNDP က တွက်ချက်ခဲ့ပါတယ်။

စစ်တမ်းအရ မြို့​ပြလူဦးရေရဲ့ ထက်ဝက်လောက်ဟာ စုဆောင်းငွေ မရှိတော့ဘဲ၊ ၃ ပုံ ၁ ပုံလောက်က အိမ်မှာအသုံးပြုနေတဲ့ ယာဉ်တွေ ထုတ်ရောင်းရတာတွေ ဖြစ်နေတာကို တွေ့ရပြီး၊ အစားအသောက် လျှော့စားလာရတာ၊ ကျောင်းထွက်မှုနှုန်း မြင့်တက်လာတာတွေလည်း ဖြစ်လာပါတယ်။

အရင်က အလယ်အလတ်လူတန်းစား တိုးပွားလာတဲ့ ရန်ကုန်နဲ့ မန္တေလေးလို မြို့ကြီးတွေမှာ ဆောက်လုပ်ရေး၊ ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း၊ လက်လီအရောင်းလုပ်ငန်းနဲ့ အထည်လုပ်ငန်းတွေ ရပ်တည်ဖို့ ခက်ခဲလာပြီး အလုပ်အကိုင်ဆုံးရှုံးတာ၊ လခလျော့ကျတာတွေ ဖြစ်လာတယ်လို့ UNDP က ကြေငြာချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

UNDP ရဲ့ အာရှဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူ ကန်နီ ဝစ်ဂ်နာရာဂျာက ဒီလိုအခြေအနေဆိုး ဒီအတိုင်းလွှတ်ထားမယ်ဆိုရင် မျိုးဆက်တစ်ခုလုံးကို ရိုက်ခတ်လိမ့်မယ်လို့ ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

“စစ်ပွဲကြောင့် မျိုးဆက်တစ်ခု ဆုံးရှုံးရသလို၊ စားနပ်ရိက္ခာရှားပါးတာ၊ အဟာရချို့တဲ့တာ၊ အလွန်အမင်း ဆင်းရဲမွဲတေတာတွေကနေ ချို့တဲ့နိမ့်ပါးပြီး မျိုးဆက်တစ်ခု ဆုံးရှုံးရတာမျိုးလည်း ရှိတတ်ပါတယ်”

ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါရှိနေပေမယ့်လည်း မြန်မာ့စီးပွားရေး တိုးတက်ဖို့ရှိတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်က စစ်အာဏာမသိမ်းခင်မှာ ခန့်မှန်းခဲ့ပေမယ့် လက်ရှိမှာတော့ စီးပွားရေးကျဆင်းမှု ၁၈ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိလာမယ်လို့ သုံးသပ်ထားပါတယ်။ ဒါဟာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေထက် အလွန်အမင်း ဆိုးရွားနေတာ ဖြစ်ပါတယ် ။

Ref: Reuters