ေအာက္တိုဘာ ၁၈ ၊ ၂၀၁၄
M-Media
လြန္ခဲ့တဲ့ရက္အနည္းငယ္က ကၽြန္ေတာ္ဟာ HBO က Bill Maher ရဲ႕ တီဗြီတင္ဆက္ပြဲဆိုင္ရာအုပ္စုထဲ ေရာက္ခဲ့ရတယ္။ အဲ့ဒီမွာ ဘာသာေရးစစ္ပြဲတစ္ခု ျဖစ္ေနခဲ့တယ္။
အစၥလာမ္သာသနာကိုယ္တိုင္က ပဋိပကၡျဖစ္ေပၚလာေစတာ ဟုတ္မဟုတ္ အျငင္းအခုံ အေခ်အတင္ ျဖစ္ရတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုမႈက ေအာ္ႀကီးဟစ္က်ယ္ စကား၀ိုင္းအဆင့္အထိျဖစ္သြားခဲ့ၿပီး အင္တာနက္ ၀က္ဘ္ဆိုဒ္ေပၚအထိ ကူးစက္ေရာက္ရိွသြားတယ္။ Maher နဲ႔ ဧည့္သည္ေတာ္တစ္ဦးျဖစ္သူ Sam Harris တို႔က အစၥလာမ္ဟာ အႏၱရာယ္ႀကီးတဲ့သာသနာျဖစ္ေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအရ ကြဲလြဲမႈကိုခြင့္ျပဳထားတယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။ အဲ့ဒီအေပၚ သရုပ္ေဆာင္ Ben Affleck က သူတို႔ရဲ႕မွတ္ခ်က္ဟာ အေျခအျမစ္မဲ့ၿပီး လူမ်ဳိးေရးဆန္လြန္းတယ္လို႔ ရႈတ္ခ်ခဲ့တယ္။ Ben Affleck ဖက္မွာ ကၽြန္ေတာ္ ရပ္တည္ခဲ့တယ္။
ျပပြဲၿပီးတဲ့ေနာက္ ဒီအစီအစဥ္ထဲပါ၀င္တဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ ကင္မရာေနာက္ကြယ္မွာ ဒီအေၾကာင္းအရာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေနာက္ထပ္တစ္နာရီၾကာတဲ့အထိ အေခ်အတင္ ျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ Maher က ဒီအျငင္းအခံုျဖစ္လာေအာင္ မီးေမႊးခဲ့ၿပီ။ ေရွ႕ဆက္ ဂယက္ရိုက္လာပါေတာ့မယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ သံတူေၾကာင္းကြဲအခ်က္သံုးခုကို အသိေပးတင္ျပပါရေစ။
ပထမဆံုးအခ်က္ကေတာ့ – သမိုင္းေၾကာင္းအရ အစၥလာမ္ဟာ (သူတို႔ထင္ျမင္ေနသလို) သေဘာထားေသးသိမ္မႈ မရိွခဲ့ဘူး။ ဒါ့အျပင္ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕အခန္းက႑ကို စဦးျမွင့္တင္ ေပးခဲ့တဲ့ သာသနာျဖစ္ေနတယ္။ ၂၀ ရာစုႏွစ္သမိုင္းေတြေလာက္လာ ၾကည့္ရႈသံုးသပ္သူမည္သူမဆို အစၥလာမ္သာသနာကို ေသြးဆာေနတဲ့သာသနာအျဖစ္ အေပၚယံရွပ္ၿပီးေတြးမိပါလိမ့္မယ္။ သမိုင္းမွတ္တမ္းေတြကို ျပန္ၾကည့္လိုက္ပါ။ ဥေရာပက ခရစ္ယာန္၊ နာဇီ၊ ကြန္ျမဴနစ္ေတြ၊ အာရွတိုက္က ဗုဒၶ၊ တာအို(ေတာက္)၊ ဟိႏၵဴနဲ႔ ဘုရားမဲ့၀ါဒီေတြရဲ႕ တအံုတက်င္းသတ္ျဖတ္မႈမ်ားကို ေတြ႕ၾကရပါလိမ့္မယ္။
အလားတူစြာ က်မ္းျမတ္ကုရ္အာန္မွာ (အၾကမ္းဖက္မႈလို႔ မဆင္မျခင္သမုတ္ၾကတဲ့) စာပုိဒ္မ်ားပါ၀င္တာ အမွန္ပါ။ သို႔ေသာ္ ခရစ္ယာန္မ်ားရဲ႕ Bible က်မ္းဂန္မွာလည္း ပါ၀င္ေနတာ၊ ထာ၀ရဘုရားရွင္က မ်ဳိးျဖဳတ္ရွင္းလင္းဖို႔ အမိန္႔ေပးထားတာကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါက မေကာင္းသူပယ္ ေကာင္းသူကယ္ျခင္းတစ္မ်ဳိးလို႔ ဆိုရပါလိမ့္မယ္။
ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ – ယေန႔အစၥလာမ့္ေလာကမွာ အနည္းနဲ႔အမ်ား သေဘာထားေသးသိမ္ခ်က္၊ ဖိႏွိပ္ခ်က္ ဆိုတဲ့ အစြန္းအထင္းတစ္ရပ္ အမွန္တကယ္ကို ရိွေနပါတယ္။ IS က လူရမ္းကားေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ ဆိုးသြမ္းတဲ့အမူအက်င့္ေတြကို သာသနာ့အယူ၀ါဒလို႔ အေၾကာင္းျပလိုက္ၾကတယ္။ သိပ္မၾကာေသးခင္က ၿဗိတိသွ် ကူညီေရးလုပ္သားတစ္ဦးကို ေခါင္းျဖတ္သတ္ျဖတ္ျခင္းဟာ မြတ္စ္လင္မ္ေတြရဲ႕ဘ၀ေတြကို ကယ္တင္ဖို႔လို႔ ဆိုၿပီး အစၥလာမ္ကို အမည္ပ်က္ေစခဲ့တယ္။ ထပ္ၿပီးေျပာရရင္ ကမာၻ႕စီးပြားေရးဖိုရမ္အစီရင္ခံစာမွာ အဆင့္အနိမ့္ဆံုး ၁၀ ႏိုင္ငံစာရင္းအနက္ ၉ ႏိုင္ငံဟာ မြတ္စ္လင္မ္လူမ်ားစုတိုင္းျပည္ေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ Pew ရဲ႕စစ္တမ္းမွာလည္း အာဖဂန္နစၥတန္၊ အီဂ်စ္၊ ေဂ်ာ္ဒန္က သံုးပံုတစ္ပံုအထက္ မြတ္စ္လင္မ္ေတြဟာ ေသဒဏ္ေပးျခင္းကို ပိုမိုလက္ခံၾကတယ္လို႔ ေဖာ္ျပတယ္။
ခရစ္ယာန္၊ အဟ္မဒီ၊ ယဇီဒီ၊ ဘဟာအီနဲ႔ ရွီအိုက္(ရွီအဟ္)ေတြရဲ႕ တစ္ဖက္ေစာင္းနင္း ဆက္ဆံျပဳမူပံုေတြကိုလည္း အစၥလာမ့္ကမာၻထဲမွာ ေတြ႕ေနတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ အသံထုတ္ေပးသင့္ပါတယ္။
တတိယအခ်က္ကေတာ့ – အစၥလာမ့္ကမာၻမွာ လူဦးေရ အင္မတန္မ်ားျပားတယ္၊ အသြင္မတူမႈနဲ႔ကြဲလြဲမႈေတြ ႀကီးမားတယ္။ အာဖဂန္ႏို္င္ငံသား ၅ ဦးမွာ ၄ ဦးက အယူ၀ါဒေဖာက္ျပန္မႈအတြက္ ေသဒဏ္ေပးျခင္းကို ႏွစ္သက္ၾကတယ္။ ကမာၻ႕မြတ္စ္လင္မ္ လူဦးေရအမ်ားဆံုးရိွတဲ့ အင္ဒိုနီးရွားက မြတ္စ္လင္မ္ေတြအနက္ ၁၆ ရာခိုင္ႏႈန္းသာလွ်င္ အဲ့ဒီလိုျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းကို လက္ခံၾကတယ္။ အယ္လ္ေဘးနီးယား၊ အဇာဘိုင္ဂ်န္နဲ႔ ကာဇက္စတာန္မွာဆိုရင္ ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းသာသာပဲ ဒီစနစ္ကို လက္ခံတာေတြ႕ရတယ္။ ဒါလည္း Pew ရဲ႕ စစ္တမ္းေဖာ္ျပခ်က္ပါပဲ။
အဓိက ကြာျခား ကြဲျပားေနမႈက ယံုၾကည္ခ်က္ဆိုင္ရာ ကိစၥေတြမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာမဆို သေဘာထားေသးသိမ္တဲ့ တေဇာက္ကန္းေတြရိွပါတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈတိုင္း အသိုင္းအ၀ိုင္းတိုင္းမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေနထိုင္ ရွင္သန္တဲ့ ယံုၾကည္သက္၀င္သူေတြလည္း ရိွၾကပါတယ္
ဘယ္ဘာသာ တရားမွာမဆို အခ်ဳိ႕သူေတြဟာ လူမ်ဳိးေရးကို ဘာသာေရးနဲ႔ တန္းညိွပစ္တဲ့ ဖန္တီးခ်က္မ်ားရိွတယ္ဆိုတာ သတိျပဳရပါမယ္။ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ထဲမွာ ဂႏၵီလုိ လူမ်ဳိးရိွသလို၊ ဂႏၵီကို လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္လိုက္တဲ့ အယူသည္း အစြန္းေရာက္သူလည္း ရိွတယ္။ လက္ရိွ ဒလိုင္းလားမားက လူသား၀ါဒအေပၚ သူမတူေအာင္ ရပ္တည္ေနေပမယ့္ ၁၆၆၀ ခုႏွစ္က ပဥၥမေျမာက္ ဒလိုင္းလားမားကေတာ့ ေက်ာက္တံုးေပၚ ၾကက္ဥေတြ ပစ္ခြဲသလို ကေလးသူငယ္ေတြ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ပစ္ဖု႔ိ အမိန္႔ေပးခဲ့ေလရဲ႕။
ခရစ္ယာန္ေလာကမွာဆိုရင္လည္း ေဒါက္တာ မာတင္လူသာကင္း ဂ်ဴနီယာ လို ေလးစားေလာက္ဖြယ္ ပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးရိွသလို၊ ၁၃ ရာစုႏွစ္ ျပင္သစ္ျပည္က ပုပ္ရဟန္း ကေတာ့ အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီးနဲ႔ ကေလးငယ္ေပါင္း ႏွစ္ေသာင္းေလာက္ကို လမ္းမွားသူေတြလို႔ တံဆိပ္ကပ္ၿပီး စုၿပံဳ သတ္ျဖတ္ပစ္ဖို႔ အမိန္႔ေပးခဲ့တယ္။ “သူတို႔အားလံုးကို အရွင္မထားနဲ႔၊ သတ္ပစ္လိုက္၊ (ဒီလိုလုပ္တာ) ထာ၀ရ ဘုရားသခင္ ကိုယ္တိုင္ သိလာလိမ့္မယ္”လို႔ လူသိရွင္ၾကားေျပာဆိုခဲ့တဲ့ အထိပါပဲ။
အင္မတန္ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ အုပ္စုေတြကို ကၽြန္ေတာ္ ႀကံဳဆံုဖူးတယ္။ အဲ့ဒီထဲက တစ္ေယာက္က ဂ်ာဗားကၽြန္းသား မြတ္စ္လင္မ္ပါ။ သူတို႔ဟာ စုန္း၊ ကေ၀၊ ေအာက္လမ္းပညာရွင္လို႔ စြပ္စြဲခံရသူေတြကို ေခါင္းျဖတ္သတ္ၿပီး အဲ့ဒီဦးေခါင္းေတြကို ေတာင္ကုန္းေပၚ သြားပစ္ထားေလ့ရိွတယ္။ အဲ့ဒီလို ရက္စက္တတ္တဲ့ စိတ္အခံရိွတဲ့ ကြန္ဂို စစ္ဘုရင္ႀကီးကိုလည္း ဆံုဖူးတယ္။ သူက သူ႔ကိုယ္သူ (၁၉၀၁ ခုႏွစ္ အေမရိကန္မွာ ေပၚထြက္ခဲ့တဲ့ Bible ထဲကအခ်က္မွန္သမွ် သစၥာတရားလို႔ ခံယူတဲ့ ခရစ္ယာန္ဂိုဏ္းခြဲ တစ္ခု) Pentecostalism ရဲ႕ ဂိုဏ္းအုပ္လို ပံုဖမ္းထားသူေပါ့။ ဒါေပမယ့္ စစ္ရာဇ၀တ္မႈကို ရင္ဆိုင္ေနရခ်ိန္ကာလ ကၽြန္ေတာ့္ကို ညစာစားပြဲဖိတ္ေခၚတဲ့အခါမွာ တကယ့္ သူေတာ္စင္ ပံုစံအတုိုင္း ျပဳမူဆက္ဆံတာကို ေတြ႕ခဲ့ရတယ္။
အစၥလာမ္သာသနာကို အၾကမ္းဖက္ဘာသာ၊ သေဘာထားေသးသိမ္တဲ့ ဘာသာအျဖစ္ ပံုပ်က္ပန္းပ်က္ရုပ္လံုးေဖာ္ျခင္းက ေတာ္ေတာ့္ကို လြဲေခ်ာ္ဆိုး၀ါးလြန္းပါတယ္။ ပါကစၥတန္မွာ မြတ္စ္လင္မ္ အမ်ဳိးသား အုပ္စုတစ္စုဟာ Mukhtar Mai ဆိုတဲ့ မြတ္စ္လင္မ္ မိန္းကေလးတစ္ဦးကို အုပ္စုဖြဲ႕အဓမၼက်င့္ႀကံခဲ့တယ္။ တရားရံုးအမႈမွာ သူမ အႏိုင္ရရိွခဲ့တယ္။ သူမဟာ (အဲ့ဒီလူေတြကို ေသဒဏ္ မေတာင္းဆိုဘဲ) ေလ်ာ္ေၾကးေငြကိုသာ အစိုးရဆီက လက္ခံရယူခဲ့ၿပီး သူမရဲ႕ရြာသူမိန္းကေလးေတြ အတြက္ ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းျဖစ္လာေအာင္ မတည္ေပးခဲ့တယ္။ ပညာေရး က႑အတြက္လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ မာလာလာ မိန္းမရြယ္ေလးကို တာလီဘန္ေတြက ေသနတ္နဲ႔ပစ္ခတ္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲ့ဒီ ေသနတ္သမားေတြကလည္း မြတ္စ္လင္မ္ေတြပါပဲ။ ေကာင္းက်ဳိးကို သက္စြန္႔ဆံဖ်ား ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူ မာလာလာကလည္း မြတ္စ္လင္မ္ပါပဲ။
အီရန္မွာ ခရစ္ယာန္နဲ႔ ဘဟာအီေတြကို ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ မြတ္စ္လင္မ္ ေရွ႕ေနတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Mohammad Ali Dadkhah အဲ့ဒီဖိႏွိပ္မႈအေပၚ ရဲရဲေတာက္ စိန္ေခၚအာခံခဲ့တယ္။ ခရစ္ယာန္ဂိုဏ္းအုပ္တစ္ဦးကို လြတ္ေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ၾကဥ္းေပးခဲ့တယ္။ ခုအခ်ိန္မွာ သူဟာ ေထာင္ဒဏ္ ၉ ႏွစ္ က်ခံေနရဆဲပါ။
ပါကစၥတန္က ကၽြန္ေတာ့္မိတ္ေဆြ ေရွ႕ေနႀကီး Rashid Rehman ဆိုရင္ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ဘာသာေပါင္းစံုသဟဇာတျဖစ္ေရးေတြမွာ အႀကီးအက်ယ္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္သူပါ။ ဒီႏွစ္အတြင္း အစြန္းေရာက္သူမ်ားက သူ႔ရံုးခန္းကို ၀င္ဖ်က္ၿပီး သူ႔ကို သတ္ျဖတ္ပစ္ခဲ့ပါတယ္။
ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈ၊ လိင္ခြဲျခားမႈ၊ သေဘာထားေသးသိမ္မႈေတြနဲ႔ သက္၀င္လႈပ္ရွားေနတဲ့ – အစၥလာမ္ကို အက်ည္းတန္ေအာင္ ဖန္တီးေနတဲ့ IS ကို ေ၀ဖန္ ရႈတ္ခ်ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစၥလာမ္၊ မြတ္စ္လင္မ္မွန္သမွ်ကို အဲ့ဒီအရာေတြနဲ႔ မေရာေထြးလိုက္ပါနဲ႔။ Mukhtar ၊ Malala ၊ Dadkhah နဲ႔ Rehman တို႔လို သူရဲေကာင္းေတြဟာ အလြန္အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑မ်ားကို ကိုယ္စားျပဳထားတာကိုလည္း ထည့္တြက္ေစခ်င္ပါတယ္။
ေၾကာက္စရာပံုရိပ္မ်ားကိုသာ ေဇာင္းေပးေဖာ္ျပၿပီး အစၥလာမ္ကို တစ္ဖက္သတ္ မုန္းတီးရြံေၾကာက္ေနသူမ်ားရဲ႕ လူမ်ဳိးေရး/ဘာသာေရး တစ္ယူသန္မႈမ်ားကို အားေပးအားေျမွာက္ မျပဳၾကပါနဲ႔လား။ အျခားတစ္ဖက္မွာလည္း သေဘာထားႀကီးမႈ၊ ေခတ္အျမင္ရိွမႈ၊ လူ႔အခြင့္အေရးေတြမွာ စြမ္းစြမ္းတမံေဆာင္ရြက္သူမ်ား အပါအ၀င္ သန္း ၁၆၀၀ ေသာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မြတ္စ္လင္မ္ေတြ အတြင္း မတူကြဲျပားမႈရိွေနတဲ့ အခ်က္ကိုလည္း လ်စ္လ်ဴမရႈလိုက္ပါနဲ႔လား။ အဓိက ကြာျခား ကြဲျပားေနမႈက ယံုၾကည္ခ်က္ဆိုင္ရာ ကိစၥေတြမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာမဆို သေဘာထားေသးသိမ္တဲ့ တေဇာက္ကန္းေတြရိွပါတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈတိုင္း အသိုင္းအ၀ိုင္းတိုင္းမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေနထိုင္ ရွင္သန္တဲ့ ယံုၾကည္သက္၀င္သူေတြလည္း ရိွၾကပါတယ္။ ဒီအုပ္စုႏွစ္ရပ္ရဲ႕ အစဥ္အဆက္ ကြဲျပားကြာျခားမႈ လို႔ပဲ ဆိုခ်င္ပါတယ္။
ဒီလုိအေၾကာင္းအရာက တီဗီြအစီအစဥ္တစ္ခုတည္းအတြင္းမွာ ရွင္းလင္းတင္ျပဖို႔ အလြန္အင္မတန္ မလြယ္ကူလွေအာင္ ရႈပ္ေထြးနက္နဲလွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ အမွန္တရားျဖစ္စဥ္ပါပဲခင္ဗ်ာ။
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
NewYork Time မွ Nicholas Kristof ေရးသားေသာ The Diversity of Islam ကို မင္းထြဋ္ေခါင္ မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေရးသားသည္။
