News @ M-Media

Blog

  • ၾသစေတးလ်  မြတ္စလင္ အမ်ိဳးသမီး လူ႕အခြင့္အေရး ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဆု ရရွိ

    ၾသစေတးလ် မြတ္စလင္ အမ်ိဳးသမီး လူ႕အခြင့္အေရး ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဆု ရရွိ

    လူမႈအက်ိဳးျပဳလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ေနသည့္ ၾသစေတးလ်  မြတ္စလင္အမ်ိဳးသမီး လူ႕အခြင့္အေရး ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဆု ရရွိ

    ၾသဂုတ္ ၈ ၊ ၂၀၁၄
    M-Media

    2013-winner-Andrew-Penfold-AM-and-2014-winner-Maha-Abdo-OAM-with-Minister

    – အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ စြမ္းရည္ျမႇင့္တင္ေပးမႈႏွင့္ မတူညီေသာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားအၾကား သဟဇာတျဖစ္ေရးတုိ႔ကုိ ၂၅ ႏွစ္တုိင္တုိင္ မဆုတ္မနစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာ ၾသစေတးလ် မြတ္စလင္အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးမွာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ နယူးေဆာက္ေ၀းလ္ လူ႕အခြင့္အေရး ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဆု New South Wales Human Rights Award ကုိ ရရွိခဲ့သည္ဟု သိရသည္။

    ဆုရရွိခဲ့သူမွာ မြတ္စလင္အမ်ိဳးသမီး အသင္းမွ အမႈေဆာင္အရာရွိ ကရာယမ္ အဘ္ဒုိ ျဖစ္ၿပီး ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ေရႊတံဆိပ္ဆုႏွင့္ ဆုေတာ္ေငြ ကန္ေဒၚလာ ၅၀၀၀ ရရွိခဲ့သည္။

    ဆုခ်ီးျမႇင့္ပြဲကုိ နယူးေဆာက္ေ၀းလ္ျပည္နယ္ ပါလီမန္တြင္ ၾသဂုတ္လ ၆ ရက္ ဗုဒၶဟူးေန႔က က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး အခမ္းအနားသုိ႔ ႏုိင္ငံသားျဖစ္မႈႏွင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဆုိင္ရာ ၀န္ႀကီး ဗစ္တာ ဒုိမီနယ္လုိ၊ ျပည္ေထာင္စု လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားမႈဆုိင္ရာ မဟာမင္းႀကီး ေဒါက္တာ တင္မ္ ေဆာက္ဖုိမက္အိန္း၊ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က အဆုိပါဆုကုိ ရရွိခဲ့သည့္ ၾသစေတးလ် တုိင္းရင္းသား ပညာေရးေေဖာင္ေဒးရွင္းမွ အန္ဒ႐ူး ပန္ဖုိးလ္ဒ္၊ ျပည္နယ္ ပါလီမန္အမတ္မ်ားႏွင့္ အျခား ဧည့္သည္ေတာ္မ်ား တက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။

    “နယူးေဆာက္ေ၀းလ္က လူ႕အခြင့္အေရး တုိးတက္မႈေတြအတြက္ အဓိပၸါယ္ျပည့္၀ၿပီး ေရရွည္ အက်ိဳးရွိတဲ့ ကူညီမႈေတြကုိ အသိအမွတ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ ဒီဆုကုိ ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့တာပါ။ ကရာယမ္ အဘ္ဒုိဟာ ဒီဆုနဲ႔ အထုိက္တန္းဆံုးသူပါပဲ” ဟု ဒုိမီနယ္လုိက ၎၏ Facebook စာမ်က္ႏွာတြင္ ၾကာသာပေတးေန႔က ေရးသားခဲ့သည္။

    လက္ဘႏြန္ႏြယ္ဖြား ကရာယမ္ အဘ္ဒုိမွာ မိသားစု၏ ခ်ဳပ္ေႏွာင္မႈမွ လြတ္ေျမာက္လာသူမ်ားႏွင့္ အိမ္တြင္း ႏွိပ္စက္ညႇင္းပန္းမႈဒဏ္ ခံစားရသည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ မြတ္စလင္အမ်ိဳးသမီး အေထာက္အကူျပဳ စင္တာကုိ ထူေထာင္ခဲ့သူျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ Order of Australia ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဆုကုိ ရရွိခဲ့သည္။

    အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ားအား စြမ္းရည္ျမႇင့္တင္ေပးျခင္းႏွင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအၾကား သဟဇာတျဖစ္ေရး ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ၂၅ ႏွစ္ၾကာႏွစ္ျမႇဳပ္ခဲ့သည့္ အဘ္ဒုိအား ဒုိမီနယ္လုိက ခ်ီးက်ဴးခဲ့သည္။

    “သူမဟာ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္  အမ်ိဳးသမီးငယ္ေတြကုိ စြမ္းရည္ျမႇင့္တင္ေပးဖုိ႔နဲ႔ မတူညီတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေတြအၾကားမွာ သဟဇာတျဖစ္ဖုိ႔ သူမဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၅ ႏွစ္လံုးလံုး မေမာႏုိင္ မပန္းႏုိင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာပါ။ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး နားလည္မႈ၊ သည္းခံမႈေတြကုိ ျဖစ္ထြန္းေစတဲ့ ဘာသာေပါင္းစံု ေဆြးေႏြးမႈေတြကုိ ကူညီဖုိ႔ နယူးေဆာက္ေ၀းလ္က အျခား ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ရာမွာလည္း သူဟာ အဓိကအခန္းက႑က ပါ၀င္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြမွာ ကာရာယမ္ အဘ္ဒုိဟာ သြင္ျပင္လကၡဏာကုိၾကည့္ၿပီး ဆက္ဆံျခင္း၊ အမ်ိဳးသမီး လိင္အဂၤါျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊ လူကုန္ကူးျခင္းနဲ႔ အရြယ္မေရာက္ေသးသူေတြကုိ အတင္းအဓမၼလက္ထပ္ျခင္း စတဲ့ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ကိစၥေတြအတြက္ ပညာေပး လုပ္ငန္းေတြကုိလည္း ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္”  ဟု ဒုိမီနယ္လုိက ဆုိသည္။

    New South Wales Human Rights Award ဆုကုိ နယ္ပယ္ေပါင္းစံုမွာ ပညာရွင္မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ အကဲျဖတ္ေရးအဖြဲ႕က ေရြးခ်ယ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

    အဆုိပါဆုကုိ ရရွိခဲ့သည့္ အဘ္ဒုိမွာ လူ႕အခြင့္အေရး သံတမန္အျဖစ္ ၁၂ လတိတိ  ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ လူအဖြဲ႕အစည္း ဆက္ဆံေရး ေကာ္မရွင္မွတစ္ဆင့္ အခမ္းအနားမ်ား၊ ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ အစည္းအေ၀းမ်ားတြင္ လူ႕အခြင့္အေရး ဆုိင္ရာမ်ားကုိ ျမႇင့္တင္ေပးရန္ ေဆာင္ရြက္မည္ျဖစ္ၿပီး နယူးေဆာက္ေ၀းလ္ အစုိးရအေနျဖင့္ သူမအား ကူညီရသည့္အတြက္ ဂုဏ္ယူရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဒုိမီနယ္လုိက ထပ္ေလာင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။

    အစၥလာမ္သာသနာမွာ ၾသစေတးလ်သုိ႔ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ကတည္းက ေရာက္ရွိလာခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံလူဦးေရ သန္း ၂၀ ၏ ၁.၇ ရာခုိင္ႏႈန္းမွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္ၾကကာ ခရစ္ယာန္ၿပီးေနာက္ အစၥလာမ္မွာ ဒုတိယ ကုိးကြယ္မႈအမ်ားဆံုး အယူ၀ါဒျဖစ္သည္။

  • ေတာင္းဆုိမႈမ်ား မလုိက္ေလ်ာလ်င္ အပစ္ရပ္ေရး သက္တမ္း မတိုးဟု ဟားမက္စ္ေျပာ

    ေတာင္းဆုိမႈမ်ား မလုိက္ေလ်ာလ်င္ အပစ္ရပ္ေရး သက္တမ္း မတိုးဟု ဟားမက္စ္ေျပာ

    ၾသဂုတ္ ၇ ၊ ၂၀၁၄
    M-Media

    201487104840578580_20
    ဂါဇာ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ ကုလ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဴပ္မွ ႏိုင္ငံတကာကို အကူညီေတာင္းထားပါတယ္။

    ပါလက္စတုိင္းတုိ႔၏ အခ်ဳပ္အျခာအတြက္ မိမိတုိ႔ေတာင္းဆုိထားေသာ ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ားအား လုိက္ေလ်ာျခင္းမျပဳပါက အပစ္ရပ္ေရး သက္တမ္းထပ္တုိးမည္မဟုတ္ဟု ဟားမက္စ္အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ အစၥေမးလ္ ရဒ္၀န္က ေျပာၾကားလုိက္သည္။

    အီဂ်စ္မွ ၾကား၀င္ေစ့စပ္ေပးမႈေၾကာင့္ ရရွိခဲ့သည့္ ဂါဇာေဒသ သံုးရက္ၾကာ အပစ္ရပ္ေရးမွာ မနက္ျဖန္တြင္ ျပည့္ေတာ့မည္ျဖစ္ၿပီး၊ လံုး၀ၿငိမ္းခ်မ္ေရးအတြက္ ကုိင္႐ုိတြင္ ဟားမက္စ္ႏွင့္ အစၥေရးတုိ႔မွ ကုိယ္စားလွယ္အဖြဲ႕မ်ားက တစ္ဆင့္ခံေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနသည္။

    ဟားမက္စ္တုိ႔ကမူ ဂါဇာေဒသအား အစၥေရးတုိ႔က ပိတ္ဆုိ႔မႈမ်ားကုိ ဖယ္ရွားေပးရန္ေတာင္းဆုိထားၿပီး၊ ပါလက္စတုိင္း ျပည္သူမ်ားကလည္း အစၥေရး၏ က်ဴးေက်ာ္အိမ္ရာမ်ားရပ္တန္႔ေရး၊ မတရားဖမ္းဆီးထားေသာ ပါလက္စတုိင္းမ်ားအား ျပန္လႊတ္ေပးေရးႏွင့္ ပါလက္စတုိင္းပိုက္နက္မ်ားအား အစၥေရးက ပိတ္ဆုိ႔ထားမႈမ်ားကုိ ဖယ္ရွားေပးရန္ အလုိရွိေနသည္။

    “စစ္မွန္တဲ့ေအာင္ျမင္မႈမရဘဲနဲ႔ အပစ္ရပ္ေရးကုိ သက္တမ္းတုိးေတာ့မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေျပာခဲ့သလုိပါပဲ။ ဟားမက္စ္ရဲ႕ေတာင္းဆုိခ်က္ကုိ ဘာမွမတုံ႔ျပန္ခဲ့ပါဘူး။ ဒီအေၾကာင္းအရင္းေတြကုိ ေက်ာ္လႊားႏုိင္ျခင္းမရွိဘူးဆုိတဲ့ အဓိပၸါယ္ပါပဲ” ဟု ရဒ္၀န္ကဆုိသည္။

    ၿဗိတိန္ပါလီမန္ကလည္း ပါလက္စတုိင္းေဒသမ်ားအား အစၥေရးမွ ပိတ္ဆုိ႔ထားမႈမ်ားမွာ လံုၿခံဳေရးေၾကာင့္ဟု ေျပာ၍မဘဲ၊ ထုိပိတ္ဆုိ႔မႈမ်ားဖယ္ရွားေရး ၿဗိတိန္ႏွင့္ ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ားတုိ႔က အစၥေရးအစုိးရအား ဖိအားေပးရန္ေတာင္းဆုိခဲ့သည္။

    အီဂ်စ္မီဒီယာမ်ားမူ အပစ္ရပ္ေရး သက္တမ္းထပ္တုိးႏုိင္မည္ဟု ေဖာ္ျပေနေသာ္လည္း  ေဆြးေႏြးပြဲတုိးတက္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ အခ်က္အလက္အနည္းငယ္သာ ထြက္ေပၚလာေသးသည္။ အစၥေရးဘက္ကမူ ဟားမက္စ္တုိ႔အား လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းၿပီး ဂါဇာေဒသအား စစ္တပ္မဲ့ဇုန္ ျဖစ္လာရန္ ေတာင္းဆုိထားသည္။

    ဟားမက္စ္တုိ႔၏ ဒံုးက်ည္ပစ္လႊတ္မႈကုိ တုံ႔ျပန္သည္ဟုဆုိကာ ဇူလုိင္ ၈ ရက္ေန႔မွ စတင္၍ အစၥေရးက ဂါဇာေဒသအား က်ဴးေက်ာ္တုိက္ခုိက္ခဲ့ၿပီး၊ တစ္လနီးပါးၾကာျမင့္ခဲ့သည့္ တုိက္ခုိက္မႈအတြင္း လူေနအိမ္၊ ေဆး႐ံု၊ စာသင္ေက်ာင္း၊ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္း၊ မသန္စြမ္း ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးစင္တာ စသည့္ အရပ္ဖက္ပစ္မွတ္မ်ားကုိ တုိက္ခုိက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ဂါဇာျပည္သူ ၁၈၇၅ ဦးေသဆံုးခဲ့သည္။ ဒဏ္ရာရရွိသူမွာ တစ္ေသာင္းနီးပါးရွိၿပီး၊ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးရသူမ်ားမွာ သန္း၀က္ခန္႔ရွိေနသည္။

    ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဘန္ကီမြန္ကမူ အစၥေရး၏ ထုိတုိက္ခုိက္မႈမ်ားအတြက္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ားျပဳလုပ္ရန္ တုိက္တြန္းခဲ့ၿပီး ထုိလုပ္ရပ္မ်ားမွာ ကမၻာ့လူသားထုအတြက္ ရွက္ဖြယ္ရာပင္ျဖစ္သည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ကုလ လူ႕အခြင့္အေရးအႀကီးအကဲ နဗီးပီးေလးကလည္း အစၥေရး၏ လုပ္ရပ္မ်ားမွာ စစ္ရာဇ၀တ္မႈအျဖစ္ သတ္မွတ္၍ ရေနၿပီဟု ေျပာၾကားထားသည္။

    Al Jazeera and agencies

  • အေမရိကန္၏ စမ္းသပ္ဆဲ အီဘိုလာေရာဂါ ေဆးဝါးသစ္မ်ား အာဖရိကန္မ်ားကို ေပးသံုးရန္ ပညာရွင္မ်ားေျပာ

    အေမရိကန္၏ စမ္းသပ္ဆဲ အီဘိုလာေရာဂါ ေဆးဝါးသစ္မ်ား အာဖရိကန္မ်ားကို ေပးသံုးရန္ ပညာရွင္မ်ားေျပာ

    ၾသဂုတ္ ၇ ၊ ၂၀၁၄
    M-Media

    Girls look at a poster, distributed by UNICEF, bearing information on and illustrations of best practices that help prevent the spread of Ebola virus disease (EVD), in the city of Voinjama, in Lofa County in this handout photo
    ဂီနီ၊ ဆိုင္ရာလီယြန္ႏွင့္ လိုင္ေဘးရီးယားရိွ လူ (၉၀၀)နီးပါးေသဆံုးၿပီး (၁၆၀၀)ေက်ာ္ ေရာဂါကူးစက္ခံထားရသည္။ (ဓာတ္ပံု – ရိုက္တာ)

    အေမရိကန္ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားမ်ားကိုသာ အဘယ္ေၾကာင့္ စမ္းသပ္ေဆး၀ါးေပးထားသနည္းဟု ကမာၻ႕ထိပ္တန္း အီဘိုလာေရာဂါကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားက ေမးခြန္းထုတ္ေနၾက၏။

    ေၾကာက္ခမန္းလိလိ ေရာဂါဆိုးႀကီး ျဖစ္ပြားေနေသာ အေနာက္အာဖရိက တိုင္းျပည္သံုးခု၌ ရိွေနၾကသည့္ ျပည္သူမ်ားအား စမ္းသပ္ေဆး၀ါးႏွင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ ကာကြယ္ေဆးမ်ား ေပးကမ္းရန္ အီဘိုလာေရာဂါဆိုင္ရာ ကမာၻ႕ထိပ္တန္းကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္သံုးဦးမွ ေတာင္းဆိုလိုက္သည္။

    လိုင္ေဘးရီးယားတြင္ ထိုေရာဂါကူးစက္ခံ အေမရိကန္ ကယ္ဆယ္ေရး လုပ္သားတို႔ကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသို႔ ျပန္လည ္မေခၚယူမီ အတည္ျပဳခ်က ္မထြက္ေသးသည့္ ေဆး၀ါးတစ္မ်ဳိး ေပးခဲ့သည့္ အခ်က္ကို ေထာက္ျပ၍ (၁၉၇၆)ခုႏွစ္က အီဘိုလာေရာဂါ တြဲဖက္ရွာေဖြေတြ႕ရိွသူ ပီတာ ပိုင္းေယာ့ Peter Piot အပါအ၀င္ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားသည္ အလားတူ ကူးစက္ခံရသည့္ အာဖရိကသားမ်ား အေနႏွင့္ အလားတူ အခြင့္အေရးရသင့္ေၾကာင္း ေျပာၾကားသည္။

    အီဘိုလာေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရးေလ့လာမႈေအာက္မွ အသံုးခ်ႏိုင္ေလာက္ေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ တိုက္ဖ်က္ေဆး၀ါးမ်ား၊ ဗီဇတူ ဘက္တီးရီးယားတို႔ကို တိုက္ဖ်က္ႏိုင္သည့္ ပရိုတိန္းမ်ား၊ ကာကြယ္ေဆးမ်ဳိးစံု ရိွေနၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း Piot ၊ David Heymann ႏွင့္ Jeremy Farrar အပါအ၀င္ London School of Hygiene and Tropical Medicine ၊ Chatham House Centre on Global Health Security ၊ Wellcome Trust ရိွ ကူးစက္ေရာဂါဆိုင္ရာ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ပါေမာကၡႏွင့္ ဒါရိုက္တာအားလံုးတို႔က ဆိုသည္။

    “ဒီကာကြယ္ေဆးေတြကို  အသံုးျပဳမယ္ မျပဳဘူးဆိုတာ အာဖရိကတိုင္းျပည္အစိုးရတို႔ကို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ေစသင့္ပါတယ္။ ေရာဂါကူးစက္ႏိုင္မႈ အႏၱရာယ္ အထူးျမင့္မားေနတဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္သားေတြကို ကာကြယ္၊ ကုသေပးဖို႔ ဆိုတာမ်ဳိးေပါ့ ” ဟူ၍ ၎တို႔၏ စုေပါင္း ထုတ္ျပန္ခ်က္၌ ေရးသားထားသည္။

    ထိုသို႔ စမ္းသပ္ကုသျခင္း ခြင့္ျပဳေပးေရးအတြက္ ႏိုင္ငံတကာ၏ တစ္ခုတည္းေသာ ၾသဇာရိွအဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည့္ ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ WHO  မွ ဤအခန္းက႑အား ဦးစားေပး ဦးေဆာင္မႈေပး ရလိမ့္မည္ ဟုလည္း ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထား၏။

    ေဖေဖာ္၀ါရီလအတြင္း ဂီနီႏိုင္ငံ၌ ဗိုင္းရပ္စ္ စတင္ပ်ံ႕ႏွံ႔ခ်ိန္မွစ၍ အီဘုိလာေရာဂါေၾကာင့္ ဂီနီ၊ ဆိုင္ရာလီယြန္ႏွင့္ လိုင္ေဘးရီးယားတို႔တြင္ လူေပါင္း (၉၀၀)နီးပါး ေသဆံုးကာ (၁၆၀၀၀)အထက္ ကူးစက္ခံထားရသည္။

    လစ္ဗ်ားရိွ အေမရိကန္ကယ္ဆယ္ေရး လုပ္သား (၂)ဦးမွာ အီဘိုလာေရာဂါျဖင့္ နာမက်န္း ျဖစ္ခဲ့သည္။  ၎ေနာက္ ဆန္ဒီယားဂိုး အေျခစိုက္ ပုဂၢလိက ဇီ၀နည္းပညာအသင္း Mapp Biopharmaceutical မွ ထုတ္လုပ္သည့္ ZMapp အမည္ရိွ စမ္းသပ္ေဆး၀ါးကို တိုက္ေကၽြးၿပီးသည့္ေနာက္ ထိုသူတို႔မွာ လစ္ဗ်ားမွာတင္ အေျခအေန အဆင့္ဆင့္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေၾကာင္း ေတြ႕ၾကရသည္။

    အာဖရိက တိုက္သားတို႔အေပၚ အလားတူအခြင့္အေရးမ်ဳိး အဘယ္ေၾကာင့္ မေပးခဲ့ေၾကာင္း Piot ၊ Farrar ႏွင့္ Heymann တို႔က ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့သည္။

    အကယ္၍ ၾကြယ္၀ ခ်မ္းသာေသာ တိုင္းျပည္မ်ား၌ ေၾကာက္စရာ ဗိုင္းရပ္စ္ ျပန္႔ပြားမႈႀကီးထြား လာေလလွ်င္ “ေဆး၀ါးေအဂ်င္စီမ်ားသည္ ကုမၸဏီမ်ား၊ ဓာတ္ခြဲခန္းမ်ားႏွင့္ ေဆး၀ါး ကုန္ပစၥည္းတိုးျမွင့္ထုတ္လုပ္ေရး အတြက္ ေဆြးေႏြးပါ၊ ထို႔ေနာက္ မည္သူသည္ အခမဲ့အသံုးျပဳျခင္း အတြက္ လိုအပ္ေၾကာင္း မဆိုင္းမတြ ဆံုးျဖတ္ၾကပါ ” ဟု ဆိုၾကေပသည္။

    အဂၤါေန႔ေႏွာင္းပိုင္း လန္ဒန္၌ ထုတ္ျပန္သည့္ အဆိုပါစာထဲတြင္ “ သာမန္အားျဖင့္ ကနဦး ေဘးကင္း စိတ္ခ်ေရး စစ္ေဆးခ်က္မ်ား မပါ၀င္ဘဲ စမ္းသပ္ကုသမႈနဲ႔ အဆင့္ မေက်ာ္အပ္ပါဘူး။ သို႔ေသာ္ အေနာက္ အာဖရိကမွာ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ေသေရးရွင္ေရး စိန္ေခၚခ်က္ေၾကာင့္ အဆိုးရြားဆံုး လိုအပ္ေနသူေတြထံ အသင့္ေလ်ာ္ဆံုး၊ အေကာင္းဆံုး(စမ္းသပ္)ေဆး၀ါးမ်ားကို ေပးပို႔ကူညီၾကဖို႔ လိုအပ္ေနပါၿပီ။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာဘဲ ေဘးကင္းမႈနဲ႔ ထိေရာက္မႈ အတိုင္းအတာကိုု ေစာင့္ၾကည့္သြားရမွာပါ ” ဟုလည္း သူတို႔က ဆိုထားၾက၏။

    ZMapp ေဆး၀ါးသည္ ဇႏၷ၀ါရီလအတြင္း အေရးေပၚ ကုသမႈ၌သာ ေဖာ္စပ္အသံုးျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ ခ်က္ျခင္းရယူရန္ မလြယ္ကူေလာက္ေအာင္ ပမာဏနည္းပါးေနေၾကာင္း၊ ကုသေရးစနစ္ မွာ ခက္ခဲသလို ကုန္ပစၥည္းမ်ားအား လိုသလိုခ်က္ျခင္းထုတ္ဖို႔က အလြန္လက္၀င္ေၾကာင္း Biotech firm Mapp ႏွင့္ ၎၏ စီးပြားေရးပါတနာLeaf Biopharmaceutical ကုမၸဏီက ေျပာၾကားသည္။

    ယင္းေဆး၀ါးတြင္ ထည့္သြင္းအသံုးျပဳသည့္ အဆင့္ျမင့္ျပဳျပင္ထားေသာေဆးရြက္ႀကီးမ်ား ရရိွေအာင္ ရက္သတၱပတ္ေပါင္း မ်ားစြာ ေစာင့္ဆိုင္းရသည္ဟု သိရသည္။

    ကုလသမဂၢက်န္းမာေရးေအဂ်င္စီသည္ လိုင္စင္ႏွင့္ စမ္းသပ္ကုသမႈ ပံုမွန္နည္းစဥ္အားျဖင့္ ထြက္ရိွမလာေသာ မည္သည့္ေဆး၀ါးကိုမွ် အားေပးလိမ့္မည္မဟုတ္ေၾကာင္း ဂ်ီနီဗာအေျခစိုက္ WHO  ေျပာေရးဆိုခြင့္ရိွသူတစ္ဦးက ရိုက္တာသတင္းဌာနသို႔ ေျပာၾကားလိုက္သည္။

    လူသားတို႔ထံ ေဘးကင္းထိေရာက္မႈရိွေၾကာင္း သတ္မွတ္ရန္ စမ္းသပ္မႈလုပ္မထားေသာ ဓာတ္ခြဲခန္းေဆး၀ါးမ်ားကို လူနာမ်ားအား ကုသျခင္းက ပံုမွန္လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေနပါသည္။

    Agencies
  • ခ်ယ္ဆီးအသင္း ဖလား ရႏုိင္သည္ဟု တုိက္စစ္မွဴး ႐ႈရဲလ္ဆုိ

    ခ်ယ္ဆီးအသင္း ဖလား ရႏုိင္သည္ဟု တုိက္စစ္မွဴး ႐ႈရဲလ္ဆုိ

    ၾသဂုတ္ ၇ ၊ ၂၀၁၄
    M-Media
    442331_heroa
    – မိမိတုိ႔ ခ်ယ္ဆီးအသင္းတြင္ ကမၻာ့အဆင့္ကစားသမားမ်ားရွိေနၿပီး ယခုႏွစ္ ပရီးမီးယားလိဂ္ဖလားအား ရရွိရန္ လံုေလာက္ေသာ အေနအထားတြင္ ရွိေနသည္ဟု တုိက္စစ္မွဴးလူ ရႈရဲလ္က ေျပာၾကားလုိက္သည္။

    ခ်ယ္ဆီးနည္းျပ ေမာ္ရင္ဟုိမွာ ေႏြရာသီအေျပာင္းအေရႊ႕တြင္ ဖာဘရီဂတ္စ္၊ ဒီေယဂုိေကာ္စတာႏွင့္ ဖိလစ္လူး၀စ္တုိ႔ကုိ ေခၚယူထားၿပီး တစ္ခ်ိန္က ခ်ယ္ဆီးအသင္းႏွင့္ ေက်ာ္ၾကားခဲ့ဖူးသည့္ တုိက္စစ္မွဴးေဟာင္း ဒေရာ့ဘာကုိလည္း ျပန္လည္ေခၚယူထားသည္။

    ခ်ယ္ဆီးမွာ ယမန္ႏွစ္က အဆင့္ ၃ ေနရာျဖင့္ ရာသီသိမ္းခဲ့ၿပီး ကမၻာ့ဖလားခ်န္ပီယံ ဂ်ာမနီအသင္းတြင္ အဓိက ကစားသမားအျဖစ္ ပါ၀င္ခဲ့သည့္ ႐ႈရဲလ္ကမူ မိမိတုိ႔အသင္းမွာ ႀကိဳးစားပါက ယခုႏွစ္တြင္ ဆုဖလားရရွိႏုိင္သည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။

    “ၿပီးခဲ့တဲ့ရာသီက မရခဲ့တာကုိ ဒီႏွစ္မွာရဖုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ၿပိဳင္ပြဲတစ္ခုခုမွာ ဗုိလ္စြဲဖုိ႔၊ ပြဲေတြအႏုိင္ရဖုိ႔နဲ႔ ဖလားေတြရဖုိ႔ပါ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔မွာ (ေတာင့္တင္းတဲ့) လူအင္အားရွိတယ္။ ကစားသမားေကာင္းေတြရွိတယ္။ ႀကိဳးစားဖုိ႔ပဲ လုိပါတယ္။ သူတုိ႔အားလံုးဟာ ကမၻာ့အဆင့္ ကစားသမားေတြပါ” ဟု ႐ႈရဲလ္က အသင္း၏ ၀ဘ္ဆုိက္သုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

  • “အေရွ႔ေတာင္အာရွတြင္ ပံ်႔ႏွ႔ံလာေသာ ေဆးမတိုးသည့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ”

    “အေရွ႔ေတာင္အာရွတြင္ ပံ်႔ႏွ႔ံလာေသာ ေဆးမတိုးသည့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ”

    ၾသဂုတ္ ၇ ၊ ၂၀၁၄
    M-Media
    ေရးသားသူ- မီလာ
    10561634_337755339714304_186576658486489339_n
    ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ကုသရာမွာ အသံုးျပဳတဲ့ အာတီမီတာ၊ အာတီဆူနိတ္ အစရွိတဲ့ အာရ္တီမီဆလင္းေဆးယဥ္ပါး တဲ့ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုး (Artemisinin resistant parasites) ဟာ ကေမၻာဒီယား၊ ျမန္မာ၊ ထိုင္းနဲ႔ ဗီယက္နမ္ နယ္စပ္မွာ လ်ွင္ျမန္စြာ ပ်ံႏွံ႔လာျပီလုိ႔ သတင္းတစ္ပုဒ္မွာ ဖတ္လိုက္ရပါတယ္။ ေဆးမတိုးတဲ့ ငွက္ဖ်ားေရာဂါဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံအလယ္ပိုင္း၊ လာအုိနုိင္ငံ ေတာင္ပိုင္းနဲ႔ ကေမၻာဒီယား အေရွ့ေျမာက္ပိုင္းေတြ မွာပါ ေတြ႔ရွိလာ ရတယ္လုိ႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အာဖရိကတုိက္ရွိ ကင္ညာ၊ ႏုိင္ဂ်ီးရီးယားနဲ႔ ကြန္ဂိုႏုိင္ငံေတြမွာ ေတာ့ Artemisinin resistant parasites ကို မေတြ႔ရေသးေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

    ငွက္ဖ်ားေရာဂါဟာ အပူပိုင္းေဒသ (tropical zone) နဲ႔ အပူေလ်ာ့ပိုင္းေဒသ (subtropical zone) ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ေရာဂါျဖစ္ျပီး အာရွ၊ အေမရိကနဲ႔ အာဖရိကတုိက္မွာ အဓိက ေတြ႔ရတဲ့ေရာဂါပါ။ Parasite (ကပ္ပါးေရာဂါပိုး) ေၾကာင့္ ျဖစ္ပြါးျပီး ျခင္ကိုက္ရာမွ တဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ယခင္ကေတာ့ Plasmodium falciparum, P. vivax, P.ovale နဲ႔ P.malariae အစရွိတဲ့ ေရာဂါပိုး မ်ိဳးစိတ္ေလးမ်ိဳးကပဲ လူေတြမွာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ျဖစ္ေစတယ္လို႔ သိခဲ႔ေပမယ့္ ၁၉၆၅ ေနာက္ပိုင္းကစျပီး ပရိုင္းမိတ္ေတြမွာ ကူးစက္တဲ့ P. knowlesi  ဆိုတဲ့မ်ိဳးစိတ္ဟာလည္း လူကိုကူးစက္ႏုိင္ျပီး ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္ေစတယ္လို႔ ရွာေဖြေတြ႔ရွိလာပါတယ္။ ယခင္က P. falciparum တစ္မ်ိဳးတည္းကသာ ျပင္းထန္တဲ့ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ (severe malaria) ျဖစ္ေစတယ္လုိ႔ ယူဆထားေပမယ့္လည္း အခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ P. vivax  ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ျပင္းထန္တဲ့ ငွက္ဖ်ားေရာဂါေ၀ဒနာရွင္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေတြ႔လာရပါတယ္။

    တကယ္ေတာ့ ေဆးမတိုးတဲ့ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုးေတြဟာ ထုုိင္း၊ ျမန္မာ နဲ႔ ကေမၻာဒီယားနယ္စပ္ေတြမွာ ေရွးယခင္ကတည္းက စတင္ေပၚေပါက္ေလ ႔ရွိျပီး ဒီနယ္စပ္ေဒသကို  “ေဆးမတိုးေသာ ငွက္ဖ်ားပိုး စတင္ရာေနရာ” (” birth place of drug resistant parasites”) လုိ႔ ညႊန္းဆို သံုးစြဲၾကပါတယ္။ ၁၉၅၀ ေလာက္မွာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါကို ကုသဖုိ႔ ကလိုရိုကြင္း (chloroquine) ငွက္ဖ်ားေဆးကို စတင္ သံုးစြဲခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကလိုရိုကြင္းကို ေဆးမတုိးေတာ့တဲ့ အတြက္ Sulfadoxine and Pyrimethamine ကို အစားထုိး သံုးစြဲခဲ႔ပါတယ္။ ႏွစ္အနည္းငယ္ အတြင္းမွာပဲ Sulfadoxine-Pyrimethamine ကို ေဆးမတိုးတဲ႔ ပိုးေတြ ထပ္မံေပၚေပါက္လာျပန္တဲ့အတြက္ Artemisinin ျဒပ္ေပါင္းပါ၀င္တဲ့ ေဆး၀ါးကို အစားထုိးအသံုးျပဳလာရပါတယ္။

    Chloroquine နဲ႔ Sulfadoxine-Pyrimethamine ေဆးမတုိးတဲ့ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုးေတြဟာ အာရွတုိက္မွာ စတင္ေပၚေပါက္လာျပီး အာဖရိကတုိက္အထိပ်႔ံႏွ႔ံသြားခဲ႔ပါတယ္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါကို ကုသႏုိင္တဲ့ ေဆး၀ါးအုပ္စုဟာ သိမ္မမ်ားလွတဲ့အျပင္ ေဆးယဥ္ပါးမႈ လ်ွင္ျမန္စြာေပၚေပါက္လာတာဟာလည္း က်န္းမာေရးေလာက အတြက္ေတာ့ အႏၱရာယ္ပါပဲ။ Artemisinin ေဆးဟာ လက္ရွိမွာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ကုသေရး အတြက္ အစြမ္း အထက္ဆံုးေဆး၀ါးပါ။ ကမၻာက်န္းမာေရးအဖြဲ႔ (WHO) က ငွက္ဖ်ားေရာဂါ (uncomplicated malaria) အတြက္ Coartam လုိ႔ေခၚတဲ့ Artemisinin ကိုအေျခခံထုတ္လုပ္ထားတဲ့ ေဆးကို အသံုးျပဳဖို႔ညႊန္ၾကားထားပါတယ္။

    ဒါေပမယ့္လည္း လူနာေပါင္း ၁၂၄၁ ဦးပါ၀င္တဲ့ သုေတသန စာတမ္းမွာေတြ႔လာရတဲ့ အာရ္တီ မီဆလင္းေဆးယဥ္ပါး တဲ့ ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ တာ၀န္ရွိသူေတြက ေဆးယဥ္ပါးမွုကို ဘက္ေပါင္းစံုမွ တားဆီးမွသာလ်ွင္ ေဆးယဥ္ပါးသည့္ေရာဂါပိုး ကူးစက္ပ်ံ႔ႏွံ႔မွုကို အခ်ိန္မီ တားဆီးႏိုင္ လိမ့္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

    ေဆးယဥ္ပါးမွု အဓိကျဖစ္ရျခင္းဟာ ဆရာ၀န္(သို႔) က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းမ်ားရဲ့ ညႊန္ၾကားမႈ မရွိဘဲ ေဆးဆုိင္မ်ားမွ အလြယ္တကူ ၀ယ္ယူေသာက္သံုးေနျခင္း၊ အရည္အေသြးမျပည္မွီတဲ့ ေဆး၀ါးအတုမ်ား ေစ်းကြက္အတြင္းမွာ ေရာင္းခ်ေနျခင္း၊ သက္တမ္း လြန္ေနေသာ ေဆး၀ါးမ်ားကို ေသာက္သံုးေနျခင္း၊ သတ္မွတ္ထားေသာ ေဆးအညြန္းအတိုင္းျပည့္ေအာင္ မေသာက္ျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံက်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာနမွ ငွက္ဖ်ားေဆးယဥ္ပါးမွုအႏၱရာယ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ရန္အတြက္ ေဆးဆုိင္မ်ားတြင္ လူနာအားတုိက္ရိုက္ မေရာင္းခ်ရန္ႏွင့္ ေဆးခန္းမ်ား တြင္ အခမဲ့ရယူႏုိင္ရန္ စီစဥ္ထားေပမယ့္ ထိေရာက္စြာတားဆီးႏုိင္မွုမရိွေသးဘူးလုိ႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါကူးစက္ခံရပါက မိမိတုိ႔ဘာသာ ေဆး၀ယ္ယူေသာက္သံုးေနျခင္း မျပဳဘဲ နီးစပ္ရာေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမ်ားတြင္ သြားေရာက္ျပီး စနစ္တက်  စစ္ေဆးကာ၊ ထိေရာက္သည့္ ကုသမႈကို ခံယူသင့္ပါတယ္လို႔ တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

    မီလာ

    References
    1. Ashley et al., 2014, Spread of artemisinin resistance in Plasmodium falciparum malaria. N Engl J Med, 371, 411-23.
    2. medicalobserverph.com/international-drug-resistant-malaria-spreading-fast-in-southeast-asia/
    3. http://en.wikipedia.org/wiki/Plasmodium_knowlesi
    4. http://myanmar.mmtimes.com/index.php/national-news/5809-2013-06-27-06-27-50.html