ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၁၊ ၂၀၁၃
M-Media
ႏုိင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးႏႇင့္ တာ၀န္မ်ားကုိ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ အခန္း(၈)တြင္ ျပ႒ာန္းထားၿပီး ႏုိင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ရပုိင္ခြင့္ ၃၆ ခ်က္ကုိ ယင္းအခန္း၌ ျပ႒ာန္းထားေၾကာင္း သိရသည္။
ႏုိင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ခံရေၾကာင္း ျမန္မာႏုိင္ငံ အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရႇင္က သတင္းရရႇိပါက စုံစမ္းစစ္ေဆးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ျပည္ေထာင္စုအစုိးရအဖြဲ႔ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာအမႇတ္ (၃၄/၂၀၁၁) အရ သိရသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံအမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္ အေရးေကာ္မရႇင္အား ၂၀၁၁ ခုႏႇစ္ စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ၿပီး ဥကၠ႒ ဦး၀င္းျမ (သံ အမတ္ႀကီး-အၿငိမ္းစား)၊ ဒုတိယ ဥကၠ႒ ဦးေက်ာ္တင့္ေဆြ (သံအမတ္ ႀကီး-အၿငိမ္းစား)၊ အတြင္းေရးမႇဴး ဦးစစ္ၿမိဳင္ (ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္-အၿငိမ္းစား)ႏႇင့္ အဖြဲ႕၀င္ ၁၂ ဦးပါ၀င္ေၾကာင္း သိရသည္။
အခန္း(၈)
နိုို္ု္င္ငံသား၊ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလူလအခြင့္အေရးႏွင့္ တာ၀န္မ်ား
၃၄၅။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါအရည္အခ်င္းတစ္ရပ္ရပ္နွင့္ျပည့္စံုသူမ်ားသည္ ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာနိုင္ငံေတာ္၏ နိုင္ငံသားမ်ားျဖစ္ျကသည္ –
(က) ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာနိုင္ငံေတာ္၏ တိုင္းရင္းသားမိဘနွစ္ပါးမွ ေမြးဖြားသူ၊
( ခ ) ဤဖြဲ့စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အတည္ျပဳျပဌာန္းသည့္ေန့တြင္ ဥပေဒအရ နိုင္ငံသားျဖစ္ျပီးသူ။
၃၄၆။ နိုင္ငံသားျဖစ္ျခင္း၊ နိုင္ငံသားျပုျခင္းနွင့္ နုိင္ငံသားအျဖစ္မွရပ္စဲျခင္းတို့သည္ ဥပေဒျဖင့္ျပဌာန္းသည့္အတိုင္း ျဖစ္ေစရမည္။
၃၄၇။ နုိင္ငံေတာ္သည္ မည္သူ့ကိုမဆို ဥပေဒအရာတြင္ တန္းတူညီမွ်အခြင့္အေရးရရွိေစရမည္။ ထုိ့ျပင္ ဥပေဒ၏အကာအကြယ္ကိုလည္း တန္းတူညီမွ်စြာ ရယူပိုင္ခြင့္ေပးရမည္။
၃၄၈။ နုိင္ငံေတာ္သည္ ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာနိုင္ငံေတာ္၏ မည္သည့္နိုင္ငံသားကိုမွ် လူမ်ိဳး၊ ဇာတိ၊ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ၊ ရာထူးဌာနႏၱရ၊ အဆင့္အတန္း၊ ယဥ္ေက်းမွု၊ အမ်ုိးသား၊ အမ်ိဳးသမီး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာတို့ကို အေျကာင္းျပု၍ခြဲျခားမွုမရွိေစရ။
၃၄၉။ နိုင္ငံသားမ်ားသည္ ေအာက္ပါလုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္တူညီေသာ
အခြင့္အလမ္းရရွိေစရမည္ –
(က) ျပည္သူ့၀န္ထမ္း တာ၀န္ထမ္းေဆာင္မႈ၊
( ခ ) အလုပ္လုပ္ကိုင္မႈ၊
( ဂ ) ကုန္သြယ္ေရာင္း၀ယ္ ေဖာက္ကားမႈ
(ဃ) စီးပြားေရးလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္မႈ၊
( င ) အတတ္ပညာနွင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းမႈ၊
( စ ) ၀ိဇၹာပညာ၊ သိပၸံပညာနွင့္ နည္းပညာရပ္မ်ား ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္မႈ၊
၃၅၀။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ တူညီေသာအလုပ္အတြက္ အမ်ိဳးသားမ်ားခံစားခြင့္ရွိေသာ အခြင့္အေရးႏွင့္လစာတို႔ကို ခံစားခြင့္ရွိသည္။
၃၅၁။ မိခင္မ်ား၊ ကေလးသူငယ္မ်ားႏွင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ဥပေဒအရ သတ္မွတ္ထားေသာ သက္ဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ားကို အညီအမွ်ခံစားခြင့္ရွိေစရမည္။
၃၅၂။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ အလုပ္အကိုင္ခန္႔ထားရာတြင္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းေရြးခ်ယ္တာ၀န္ ေပးရာတြင္ျဖစ္ေစ သတ္မွတ္ေသာ အရည္အခ်င္းႏွင့္ျပည့္စံုပါက ျပည္ေထာင္စု သမၼတျမန္မာ ႏိုင္ငံေတာ္၏ မည္သည့္ႏိုင္ငံသားကိုမွ် လူမ်ိဳး၊ ဇာတိ၊ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ သာသနာ၊ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးကိုအေၾကာင္းျပဳလ်က္ ရာထူးေရြးခ်ယ္ခန္႔ထားျခင္းကို ခြဲျခားမႈမျပဳရ။ သို႔ရာတြင္အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္ သာေလ်ာ္ကန္ သင့္ျမတ္သည့္ ရာထူးတာ၀န္မ်ားအတြက္ အမ်ိဳးသားမ်ားအား ေရြးခ်ယ္ခန္႔ထားျခင္းကို ဤပုဒ္မအရ အဟန္႔အတားမျဖစ္ေစရ။
၃၅၃။ မည္သူ႔ကိုမွ် တည္ဆဲဥပေဒႏွင့္အညီမွတစ္ပါး အသက္ကိုျဖစ္ေစ၊ ပုဂၢိဳလ္ဆိုင္ရာလြတ္လပ္မႈကိုျဖစ္ေစ နစ္နာဆံုး႐ံႈးမႈမရွိေစရ။
၃၅၄။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္း သာယာေရး သို႔မဟုတ္ ျပည္သူတိုု႔၏ ကိုယ္က်င့္တရားအက်ိဳးငွာ ျပ႒ာန္းထားသည့္ ဥပေဒမ်ား ႏွင့္ မဆန္႔က်င္လွ်င္ ေအာက္ပါအခြင့္အေရးမ်ားကို လြတ္လပ္စြာသံုးစြဲေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိသည္ –
(က) မိမိ၏ ယံုၾကည္ခ်က္၊ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္
ေျပာဆိုခြင့္၊ ေရးသားျဖန္႔ေ၀ခြင့္၊
( ခ ) လက္နက္မပါဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာစုေ၀းခြင့္၊ စီတန္းလွည့္လည္ခြင့္၊
( ဂ ) အသင္းအဖြဲ႕ သို႔မဟုတ္ အစည္းအ႐ံုးမ်ား ဖြဲ႕စည္းေဆာင္ရြက္ခြင့္၊
(ဃ) တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳးႏွင့္တစ္မ်ိဳး သို႔မဟုတ္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး အခ်င္းခ်င္းကိုလည္းေကာင္း၊ အျခားဘာသာ သာသနာကို လည္းေကာင္း ထိခိုက္နစ္နာမႈ မရွိေစဘဲ မိမိခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုးသည့္ စကား၊ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာသာသနာႏွင့္ ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားကို လြတ္လပ္စြာေဆာင္ရြက္ပိုင္ခြင့္။
၃၅၅။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အတြင္း မည္သည့္အရပ္ ေဒသ၌ မဆို ဥပေဒႏွင့္အညီ အေျခစိုက္ေနထိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၃၅၆။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ တရား၀င္ရရွိပိုင္ဆိုင္ထားေသာ ေရႊ႕ေျပာင္းႏိုင္ေသာပစၥည္း၊ မေရႊ႕မေျပာင္းႏိုင္ေသာ ပစၥည္းမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ဥပေဒအရ ကာကြယ္ေပးရမည္။
၃၅၇။ဤဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္ မဆန္႔က်င္လွ်င္ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ ေနအိမ္ ဥပစာလံုၿခံဳမႈ၊ ပစၥည္းလံုၿခံဳမႈ၊ စာေပးစာယူႏွင့္ အျခားဆက္သြယ္ေရးဆိုင္ရာလံုၿခံဳမႈမ်ားအတြက္ ဥပေဒအရ ကာကြယ္ေပးရမည္။
၃၅၈။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ေက်းကြ်န္ျပဳမႈႏွင့္ လူကုန္ကူးမႈမ်ားကို တားျမစ္သည္။
၃၅၉။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ဥပေဒက်ဴးလြန္၍ ျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းကိုခံရသျဖင့္ အလုပ္ဒဏ္ ထမ္းေဆာင္ခိုင္းျခင္းႏွင့္ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳး အတြက္ေဆာင္ရြက္ရန္ ႏိုင္ငံေတာ္က ဥပေဒႏွင့္အညီ တာ၀န္ခ်ထားျခင္းမွတစ္ပါး အဓမၼေစခိုင္းျခင္းကို တားျမစ္သည္။
၃၆၀။ (က) ဘာသာသာသနာေရးဆိုင္ရာ ကိုးကြယ္ေဆာက္တည္မႈသည္ စီးပြားေရး၊ဘ႑ာေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ အျခားေလာကီေရးရာ ေဆာင္ရြက္မႈတစ္ခုခုႏွင့္ ဆက္စပ္ေနပါက ပုဒ္မ ၃၄ ပါ ဘာသာသာသနာေရးဆိုင္ရာ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားတြင္ မပါ၀င္ေစရ၊
( ခ ) ထိုသို႔ ဘာသာသာသနာေရးႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ လြတ္လပ္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားကိုေပးထားေသာ္လည္း အမ်ားျပည္သူ အက်ိဳးကိစၥႏွင့္ ျပဳျပင္ေရး ကိစၥတို႔အတြက္ႏိုင္ငံေတာ္၏ ဥပေဒျပဳျခင္းကို မတားျမစ္ရ။
၃၆၁။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ဗုဒၶဘာသာသာသနာေတာ္ကို ႏိုင္ငံေတာ္၏ ႏိုင္ငံသားအမ်ားဆံုးကိုးကြယ္ရာျဖစ္ေသာ ဂုဏ္ထူး၀ိေသသႏွင့္ျပည့္စံုသည့္ ဘာသာသာသနာျဖစ္သည္ဟုႏိုင္ငံေတာ္က အသိအမွတ္ျပဳသည္။
၃၆၂။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ခရစ္ယာန္ဘာသာသာသနာ၊ အစၥလာမ္ဘာသာသာသနာ၊ ဟိႏၵဴ ဘာသာသာသနာႏွင့္ နတ္ကိုးကြယ္ေသာဘာသာတို႔ကို ဤဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအာဏာတည္ေသာေန႔၌ ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ရွိေနၾကေသာ ကိုးကြယ္ရာဘာသာမ်ားဟူ၍ အသိအမွတ္ျပဳသည္။
၃၆၃။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ အသိအမွတ္ျပဳထားေသာ ဘာသာသာသနာမ်ားကို တတ္ႏိုင္သမွ် ကူညီေစာင့္ေရွာက္မည္။
၃၆၄။ ႏိုင္ငံေရးကိစၥအလို႔ငွာ ဘာသာသာသနာကို အလြဲသံုးစားမျပဳရ။ ထို႔ျပင္ လူမ်ိဳးေရးေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဘာသာေရးေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း တစ္ဖက္ႏွင့္တစ္ဖက္၊ တစ္ဂိုဏ္းႏွင့္တစ္ဂိုဏ္း မုန္းတီးျခင္း၊ ရန္မူျခင္း၊ စိတ္၀မ္းကြဲျခင္းတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚေပါက္လာေစရန္ ရည္ရြယ္ေသာ သို႔မဟုတ္ ေပၚေပါက္လာရန္အေၾကာင္းရွိေသာ အျပဳအမူသည္ ဤဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ ဆန္႔က်င္သည္။ ထိုအျပဳအမူမ်ိဳးအတြက္ ျပစ္ဒဏ္ေပးႏိုင္ရန္ ဥပေဒျပ႒ာန္းႏိုင္သည္။
၃၆၅။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ဥပေဒႏွင့္အညီ မိမိတို႔အျမတ္တႏိုးထားရွိေသာ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ အႏုပညာႏွင့္ ဓေလ့ထံုးတမ္းတို႔ကို လြတ္လပ္စြာ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေဆာင္ရြက္ပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။ ယင္းသို႔ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီၫြတ္ေရးကို ထိပါးမႈမရွိေစရန္ ေရွာင္ၾကဥ္ ရမည္။ ထို႔ျပင္ မိမိတို႔၏ေဆာင္ရြက္မႈသည္ အျခားတိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးကိုျဖစ္ေစ၊ လူမ်ိဳးမ်ားကိုျဖစ္ေစ ထိခိုက္နစ္နာေစႏိုင္လွ်င္ သက္ဆိုင္သူမ်ား အခ်င္းခ်င္းညႇိႏိႈင္း၍ ေျပလည္မႈရရွိၿပီးမွသာ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိသည္။
၃၆၆။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ကခ်မွတ္ထားေသာ ပညာေရးဆိုင္ရာမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္အညီ –
(က) ပညာသင္ၾကားပိုင္ခြင့္ရွိသည္၊
( ခ ) ဥပေဒျဖင့္ျပ႒ာန္းသည့္ မသင္မေနရအေျခခံပညာမ်ားကို သင္ၾကားရမည္၊
( ဂ ) သိပၸံပညာစူးစမ္းရွာေဖြမႈ၊ စာေပႏွင့္ အႏုပညာေခတ္မီတိုးတက္ေစရန္ တီထြင္ၾကံဆေဖာ္ထုတ္ေရးသားမႈႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈကိစၥမ်ားတြင္ လြတ္လပ္စြာသုေတသနျပဳ ေဖာ္ထုတ္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိသည္။
၃၆၇။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ကခ်မွတ္ထားေသာ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ အညီ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈကို ခံယူခြင့္ရွိသည္။
၃၆၈။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ပညာရည္ထူးခြ်န္ေသာ ႏိုင္ငံသားမ်ားအား လူမ်ိဳး၊ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ၊ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးခြဲျခားမႈ မထားရွိဘဲ ယင္းတို႔၏ အရည္အခ်င္းအလိုက္ ခ်ီးေျမႇာက္ေထာက္ပံ့မည္။
၃၆၉။ (က) ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ဤဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ျဖစ္ေစ၊ သက္ဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားႏွင့္ျဖစ္ေစ မဆန္႔က်င္လွ်င္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္၊တိုင္းေဒသႀကီးလႊတ္ေတာ္ သို႔မဟုတ္ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ တစ္ရပ္ရပ္တြင္ ေရြးေကာက္ တင္ေျမႇာက္ခြင့္ႏွင့္ ေရြးေကာက္ တင္ေျမႇာက္ခံပိုင္ခြင့္ရွိသည္၊
( ခ ) သက္ဆိုင္ရာ မဲဆႏၵရွင္မ်ားသည္ လႊတ္ေတာ္တစ္ရပ္ရပ္မွ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ကို ဥပေဒႏွင့္အညီ တာ၀န္မွ ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းခြင့္ရွိသည္။
၃၇၀။ ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္း အမ်ိဳးသားစီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေစေရး အတြက္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ဥပေဒႏွင့္အညီ လြတ္လပ္စြာလုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိသည္။
၃၇၁။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ အမ်ိဳးသားစီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေစေရးအတြက္ နည္းပညာ၊ အရင္းအႏွီး၊ စက္မႈပစၥည္း၊ ကုန္ၾကမ္း အစရွိသည္တို႔ကို ရရွိေစရန္ကူညီမည္။
၃၇၂။ ဤဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္လည္းေကာင္း၊ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္ လည္းေကာင္း မဆန္႔က်င္ေစဘဲ စီးပြားေရးကိစၥမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ပစၥည္းပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊ သံုးစြဲခြင့္ႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္တီထြင္ခြင့္၊ မူပိုင္ခြင့္တို႔ကို ႏိုင္ငံေတာ္က အာမခံသည္။
၃၇၃။ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူ မည္သူ႔ကိုမဆို ယင္းျပစ္မႈက်ဴးလြန္သည့္အခ်ိန္က အတည္ျဖစ္လ်က္ ရွိေသာ သက္ဆိုင္ရာ ဥပေဒအရသာ ျပစ္မႈထင္ရွားစီရင္ရမည္။ ထို႔ျပင္ ယင္းဥပေဒအရ ခ်မွတ္ႏိုင္ေသာ ျပစ္ဒဏ္ထက္ပို၍ ခ်မွတ္ျခင္းမျပဳရ။
၃၇၄။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ စီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာတရား႐ံုးက ျပစ္မႈတစ္ရပ္အတြက္ ျပစ္မႈ ထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အမႈမွအၿပီးအျပတ္ လႊတ္ျခင္းခံရလွ်င္ျဖစ္ေစ အဆိုပါျပစ္မႈ ထင္ရွားစီရင္သည့္ စီရင္ခ်က္ သို႔မဟုတ္ အမႈမွအၿပီး အျပတ္လႊတ္သည့္စီရင္ခ်က္ကို အဆင့္ျမင့္ တရား႐ံုးကပယ္ဖ်က္ၿပီး အမႈကိုအသစ္တစ္ဖန္ျပန္လည္စစ္ေဆးေစရန္ အမိန္႔ခ်မွတ္သည့္အခါ မွတစ္ပါး ယင္းျပစ္မႈ အတြက္ ထိုသူအား ထပ္မံစစ္ေဆးျခင္းမျပဳရ။
၃၇၅။ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေၾကာင္း စြပ္စြဲခံရသူတစ္ဦးဦးသည္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ခုခံေခ်ပခြင့္ရွိေစရမည္။
၃၇၆။ ႏိုင္ငံေတာ္လံုၿခံဳေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ အမ်ားျပည္သူေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးငွာ ဥပေဒႏွင့္အညီ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထားရွိရန္လိုအပ္ေသာကိစၥ သို႔မဟုတ္တည္ဆဲဥပေဒတစ္ရပ္ရပ္အရ ခြင့္ျပဳသည့္ ကိစၥမွတစ္ပါး စီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ တရားသူႀကီး၏ ခ်ဳပ္မိန္႔မရရွိဘဲ မည္သူ႔ကိုမွ် ၂၄ နာရီထက္ပို၍ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းမျပဳရ။
၃၇၇။ ဤအခန္း၌ ေပးအပ္ထားေသာ အခြင့္အေရးတစ္ရပ္ရပ္ကို ရယူလိုပါလွ်င္ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္သို႔ ေလွ်ာက္ထားပိုင္ခြင့္ ရွိရမည္။
၃၇၈။ (က) ဤအခန္း၌ ေပးအပ္ထားေသာအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ေလွ်ာက္ထား လာသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ျပည္ေထာင္စု တရား လႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္သည္ ေအာက္ ေဖာ္ျပပါ စာခြ်န္ေတာ္အမိန္႔တစ္ရပ္ရပ္ကို သင့္ေလ်ာ္သည့္အတိုင္း ထုတ္ဆင့္ေပးခြင့္အာဏာရွိရမည္ –
(၁) ေရွ႕ေတာ္သြင္းစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႔၊
(၂) အာဏာေပးစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႔၊
(၃) တားျမစ္ေစစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႔၊
(၄) အာဏာပိုင္ေမးစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႔၊
(၅) အမႈေခၚစာခြ်န္ေတာ္အမိန္႔။
( ခ ) ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္သို႔ အပ္ႏွင္းသည့္စာခြ်န္ေတာ္အမိန္႔မ်ား ထုတ္ဆင့္ခြင့္အာဏာသည္ အျခားတရား႐ံုးမ်ားအား တည္ဆဲဥပေဒမ်ားအရ အပ္ႏွင္းထားသည့္ စာခြ်န္ေတာ္အမိန္႔သေဘာမ်ိဳးသက္ေရာက္သည့္ အမိန္႔ထုတ္ဆင့္ပိုင္ခြင့္အာဏာကို မထိခိုက္ေစရ။
၃၇၉။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အေျခအေနတစ္ရပ္ရပ္ေပၚေပါက္ခ်ိန္တြင္ အမ်ားျပည္သူလံုျခံဳေရး အတြက္ လိုအပ္သည့္ ကိစၥမွတစ္ပါး ပုဒ္မ ၃၇၇ ပါ အခြင့္အေရးမ်ားေတာင္းခံပိုင္ခြင့္ကို ရပ္ဆိုင္းထားျခင္းမျပဳရ –
(က) စစ္မက္ျဖစ္ပြားခ်ိန္၊
( ခ ) တိုင္းတစ္ပါးမွ က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခ်ိန္၊
( ဂ ) ဆူပူေသာင္းက်န္းမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္။
၃၈၀။ ႏိုင္ငံျခားတိုင္းတစ္ပါးႏွင့္ ဆက္ဆံေသာ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ျပည္တြင္း၌ျဖစ္ေစ၊ ျပည္ပ၌ျဖစ္ေစ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈကို ေတာင္းခံခြင့္ရွိသည္။
၃၈၁။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အေျခအေနႏွင့္အခ်ိန္အခါမွတစ္ပါး ႏိုင္ငံသားမ်ား၏တရား၀င္ ရပိုင္ခြင့္ရွိေသာ နစ္နာခ်က္မ်ားအတြက္ ဥပေဒျဖင့္သတ္မွတ္ထားေသာ ရယူပိုင္ခြင့္မ်ားကို ျငင္းပယ္ျခင္းမျပဳရ –
(က) တိုင္းတစ္ပါးမွ က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခ်ိန္၊
( ခ ) ဆူပူေသာင္းက်န္းမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္၊
( ဂ ) အေရးေပၚအေျခအေန ျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္။
၃၈၂။ ကာကြယ္ေရးတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ား သို႔မဟုတ္ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရးတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ရေသာတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ားအား ယင္းတို႔၏ တာ၀န္၀တၲရားမ်ားကို ေက်ပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ေရးႏွင့္ စည္းကမ္းေသ၀ပ္မႈမ်ားရွိေစေရးတို႔အတြက္ ဤအခန္း၌ ေပးအပ္ထားေသာ အခြင့္အေရးမ်ားအနက္ ကန္႔သတ္ရန္ သို႔မဟုတ္ ဖ်က္သိမ္းရန္ လိုအပ္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားကို ဥပေဒျပ႒ာန္း၍ ကန္႔သတ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ဖ်က္သိမ္းျခင္းျပဳရမည္။
၃၈၃။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ေအာက္ပါတို႔ကို ေစာင့္ထိန္းရန္တာ၀န္ရွိသည္ –
(က) ျပည္ေထာင္စုမၿပိဳကြဲေရး၊
( ခ ) တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီၫြတ္မႈမၿပိဳကြဲေရး၊
( ဂ ) အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရး။
၃၈၄။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ဤဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကို လိုက္နာေစာင့္ထိန္းရန္ တာ၀န္ရွိသည္။
၃၈၅။ ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၏ လြတ္လပ္ေရး၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာႏွင့္ နယ္ေျမတည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရးတို႔ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးသည္ ႏိုင္ငံသားတိုင္း၏ တာ၀န္ျဖစ္သည္။
၃၈၆။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ စစ္ပညာသင္ၾကားရန္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးအတြက္ စစ္မႈထမ္းရန္တာ၀န္ရွိသည္။
၃၈၇။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္ကိုအေျခခံ၍ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး အခ်င္းခ်င္း စည္းလံုး ညီၫြတ္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ တစ္ရပ္လံုးေအးခ်မ္းသာယာေရးတို႔အတြက္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ေဆာင္ရြက္ရန္ တာ၀န္ရွိသည္။
၃၈၈။ ေခတ္မီဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးေပၚထြန္းေစေရးသည္ ႏိုင္ငံသားတိုင္း၏ တာ၀န္ျဖစ္သည္။
၃၈၉။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ဥပေဒအရ ေပးေဆာင္ရမည့္အခြန္အေကာက္မ်ားကို ေပးေဆာင္ရန္ တာ၀န္ရွိသည္။
၃၉၀။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အား ကူညီရန္ တာ၀န္ရွိသည္ –
(က) အမ်ိဳးသားယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊
(ခ) သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊
(ဂ) လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ျမင့္မားလာေစရန္ ႀကိဳးပမ္းျခင္း၊
(ဃ) အမ်ားျပည္သူပိုင္ပစၥည္းမ်ားကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္း။
