ဇန်နဝါရီ ၂၄၊ ၂၀၂၁
M-Media

-တိဘက်ဒေမှာ မြစ်ဖြားခံကာ အိန္ဒိယနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တို့ကို စီးဆင်းတဲ့ Yarlung Zangbo မြစ်မှာ ဧရာမ ဆည်ကြီးတစ်ခုတည်ဆောက်ဖို့ တရုတ်နိုင်ငံက စီစဉ်နေပြီး မဲခေါင်မှာလို မြစ်အောက်ပိုင်းနိုင်ငံတွေကို အကြပ်ကိုင်ဖို့ လက်နက်သဖွယ် သုံးလာနိုင်တယ်စိုတဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေလည်း မြင့်တက်လာပါတယ်။

အဲဒီဧရာမဆည်ကြီးဟာ ယန်ဇီမြစ်ပေါ်က ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ်ပေးတဲ့ Three Gorges ဆည်ထက် ၃ ဆကျော်လောက် ဓာတ်အား ထုတ်ပေးနိုင်မှာပါ။ စီမံကိန်းအသေးစိတ်ကို တရုတ်နိုင်ငံက ထုတ်မပြောသေးဘဲ မြစ်အောက်ပိုင်းနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တို့နဲ့ ရေမျှဝေရေးသဘောတူညီချက်အတွက် ဆွေးနွေးတာလည်း မရှိသေးပါဘူး။ ။

တိဘက်ဒေသရဲ့ အရှည်ဆုံးမြစ်ဖြစ်တဲ့ Yarlung Zangbo မြစ်ဟာ အိန္ဒိယမှာ ဘရာမာပူထရာမြစ်အဖြစ် စီးဆင်းပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကိုဖြတ်ကာ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ထဲ စီးဝင်တာဖြစ်ပါတယ်။

အိန္ဒိယနဲ့ တရုတ်ဟာ ဟိမ၀န္တာအနောက်ပိုင်းက လာဒက်ခ်ဒေသမှာ နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားနေပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်နှစ် မနှစ်က ဇွန်လတို့မှာ အပြန်အလှန်တိုက်ခိုက်မှုတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ဘရာမာပူထရာမြစ်ရှိတဲ့ အရူနာချာလ် ပရာဒက်ရှ်ပြည်နယ်က နယ်မြေတစ်ချို့ဟာ ‘တိဘက်တောင်ပိုင်း’ ဖြစ်ပြီး သူတို့ပိုင်တယ်လို့လည်း တရုတ်က ပြောကြားထားပါတယ်။၁၉၆၂ ခုနှစ်က အဲဒီဒေသမှာ နှစ်နိုင်ငံ စစ်ပွဲတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သလို အခုလို ဧရာမဆည်ကြီးတစ်ခု ဆောက်ဖို့ တရုတ်က စီစဉ်လာတာဟာ နှစ်နိုင်ငံ တင်းမာမှုတွေကို ပိုမိုဆိုးရွားလာစေနိုင်တယ်လို့ သုံးသပ်မှုတွေလည်း ရှိလာပါတယ်။

Yarlung Zangbo မြစ်ပေါ်က တရုတ် ဆည်စီမံကိန်းဟာ မြစ်အောက်ပိုင်းက လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေအပေါ် ဆိုးဆိုးရွားရွား ထိခိုက်နိုင်တယ်လို့ အိန္ဒိယ ပြည်တွင်းမီဒီယာတွေ၊ နယူးဒေလီအခြေစိုက် Center for Policy Research လို တတ်သိပညာရှင်များအဖွဲ့တွေက ထောက်ပြသတိပေးတာမျိုး လုပ်နေပါတယ်။

တရုတ်နဲ့ဆက်ဆံရေးကောင်းတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာလည်း ဒီဆည်စီမံကိန်းကို ဆန့်ကျင်ပြောဆိုမှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သဘာပတ်ဝန်းကျင် တားဆီးကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ Riverine People ရဲ့ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ရှိခ်ရိုကွန်က Yarlung Zangbo မြစ်ပေါ်မှာ တရုတ်က ဆည်မဆောက်ခင် ဒီမြစ်နဲ့သက်ဆိုင်တဲ့ နိုင်ငံတွေအကြား ဆွေးနွေးမှုတွေ သေသေချာချာ လုပ်ဆောင်ဖို့လိုကြောင်း၊ ဒီကိစ္စကို မြစ်အောက်ပိုင်းနိုင်ငံတွေက စိုးရိမ်ပိုင်ခွင့်ရှိကြောင်း၊ ဆည်တွေကြောင့် ရေစီးကြောင်း ထိခိုက်နိုင်တဲ့ အခြေအနေရှိကြောင်း ပြီးခဲ့တဲ့လမှာ ရိုက်တာသတင်းဌာနကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

မဲခေါင်မြစ်ညာကို ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံဟာ သူပိုင်တဲ့အခြမ်းမှာ ဆည်တွေအများအပြားဆောက်လုပ်ထားပြီး ရေထိန်းတာ၊ ရေလွှတ်တာတွေကို မြစ်အောက်ပိုင်းက အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေကို အသိမပေးဘဲ လုပ်တာကြောင့် ရေခန်းတာ၊ ရေကြီးတာတွေ မကြာခဏ ဖြစ်ပေါ်လာပါတယ်။ ဒါ့အပြင် တရုတ်အစိုးရဟာ ဒီဆည်တွေကို လက်နက်သဖွယ်အသုံးပြီး လိုချင်တာရဖို့ နိုင်ငံငယ်တွေကို နောက်ပိုင်းမှာ အကြပ်ကိုင်လာနိုင်တယ်လို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက သုံးသပ်ကြပါတယ်။

Ref: Asia Times