Thant Sin Phyoe
Myanmar ON the World Map
ကခ်င္ျပည္နယ္က စစ္ပြဲ ၁ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာေနတာကို ၾကည့္ရင္း က်ေနာ့စိတ္ထဲ အေတြးတစ္ခုဝင္လာတယ္။ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းက ပဋိပကၡျပီးသြားျပီဆိုေပမဲ့ ဒုကၡသည္ေတြျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးအပါအဝင္ လူမ်ိဳးေရး/ႏိုင္ငံသားအေရးေတြလည္း ေျဖရွင္းရေတာ့မယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ အစိုးရထိပ္တန္းပိုင္းက စကားကို ခုတမ်ိဳးေတာ္ၾကာတစ္မ်ိဳးေတြေျပာေနေတာ့ ျမန္မာမုစ္လင္မ္တစ္ေယာက္အေနနဲ႕ စိုးရိမ္စရာအရိပ္အေယာင္ေတြေတြ႕လာရတယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္မွာဆင္ႏႊဲေနတဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ဆိုရင္လည္း ေတာ္ၾကာေနသမၼတက ရပ္တန္႕ခိုင္းလိုက္ျပီလို႕သတင္းထြက္လိုက္၊ ျပီးေတာ့သိပ္မၾကာဘူးစစ္တပ္ကထိုးစစ္ဆင္လိုက္၊ အဲ့ဒီေနာက္ေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲဆိုျပီးလုပ္လိုက္၊ သိပ္မၾကာဘူး KIA နဲ႕စစ္တပ္နဲ႕တိုက္ပြဲျပန္ျဖစ္လိုက္၊ လူေတြလည္းထြက္ေျပးလိုက္၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလည္း ေဆြးေႏြးလိုက္၊ သေဘာတူညီမႈရသလိုလိုျဖစ္လာလိုက္၊ အရပ္သားေတြဖမ္းတဲ့အဆင့္ေတြေရာက္သြားလိုက္၊ ဒုကၡသည္ေတြကိုပါ ဖမ္းျပီးစစ္ေဆးမႈေတြျဖစ္လာလိုက္၊ အစိုးရဘက္က ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးလုပ္မယ္ဆိုျပီးအသံထြက္လာလိုက္၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္ေရးအဖြဲ႕ဖြဲ႕လိုက္၊ စစ္တပ္က သြားတိုက္လိုက္၊ အဲ့ဒီလိုနဲ႕ စစ္ပြဲလည္း၁ႏွစ္ေက်ာ္သြားျပီ။ ကခ်င္လူထုလည္း ဒုကၡေရာက္လိုက္တာမွေသာက္ေသာက္လဲ။
အတိုက္အခံဘက္က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လည္း ကခ်င္ျပည္နယ္တစ္ခါသြားျပီးျပီ၊ လႊတ္ေတာ္ျပင္ပ Free activist ေတြျဖစ္တဲ့ ၈၈မ်ိဳးဆက္ေတြလည္း ကခ်င္ျပည္နယ္ကိုသြားျပီးျပီ၊ UN ကလည္းဝင္ျပီးျပီ၊ အေထာက္အပံ့ေတြလည္း ေပးပို႕ခြင့္ရေနတုန္း၊ လႉတဲ့လူေတြကလည္း ေသာင္းေသာင္းဖ်ဖ်လႉေနတုန္း၊ တိုက္ပြဲေတြကလည္းျဖစ္ေနတုန္း၊ ရပ္တန္႕မဲ့အရိပ္အေယာင္လည္း ေပ်ာက္ကြယ္ေနတုန္း၊ သေဘာတူညီမႈတစ္စံုတစ္ရာရဖို႕လည္း လမ္းမျမင္ကမ္းမျမင္ျဖစ္ေနတုန္း၊ အစိုးရဘက္က ဒီစစ္ပြဲနဲ႕ပတ္သက္လို႕ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းမွန္မွန္ကန္ကန္ခ်ျပႏိုင္တာတစ္ခုမွ မရွိတဲ့အေနအထားနဲ႕ဇာတ္ေျမာေနတုန္းပါပဲ။ ႏိုင္ငံတကာကလည္း ေအာ္လွျပီ၊ အစိုးရကလည္း လိုက္ေလွ်ာမလိုလိုလုပ္ေပါင္းမ်ားျပီ။ တကယ့္လက္ေတြ႕ကေတာ့ ဘာမွထူးမျခားနားေပါ့။ ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ ၁ႏွစ္ေက်ာ္ကာလအတြင္းမွာ သတင္းဌာနေတြကို သတင္းမျပတ္ေပးႏိုင္တဲ့ ပင္ရင္းၾကီးတစ္ခုျဖစ္ေနတုန္းပဲ။
ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းက လူမ်ိဳးေရးပဋိပကၡဆိုရင္လည္း အစိုးရက အခုအထိ ဗေလာင္းဗလဲအသံေတြထြက္ေနတုန္းပဲ။ တခ်ိဳ႕က UNHCR ကိုသမၼတေျပာလိုက္တဲ့ စကားကိုအပိုင္ကိုင္မယ္လို႕ယူဆေနတုန္း။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္မွာလဲ အစိုးရရဲ့အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ? ဒီ stateless ျဖစ္ေနတဲ့ လူေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႕ ေျဖကိုေျဖရွင္းရေတာ့မယ္။ ေခတ္အဆက္ဆက္က အစိုးရတိုင္းရဲ့ ဘာလုပ္လို႕ဘာကိုင္သြားမွန္းမသိတဲ့ အေနအထားကို က်ေနာ္တို႕ မေျဖရွင္းရင္ဘာျဖစ္မွာလဲ။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကလည္း သူ႕ႏိုင္ငံမဟုတ္ဘူးေအာ္တယ္ ျမန္မာကလည္း ငါ့ႏိုင္ငံသားမဟုတ္ပါေအာ္ဆဲ။ တခ်ိဳ႕ကလည္း Shoot on sight ဆိုတဲ့ အိႏၵိယရဲ့ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ကိုအတုယူဖို႕ေျပာေနတုန္း။ ျမန္မာအစိုးရရဲ့ အသံေတြကိုနားေထာင္လိုက္ျပန္ေတာ့လည္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ လက္ခံမယ္လို႕ေျပာတယ္ဆိုျပီး အသံၾကားရတယ္။ တခ်ိဳ႕က ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႕ လက္ခံမဲ့အပိုင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာ မထုတ္ျပန္ေသးတဲ့အခ်က္အေပၚမွာ အေသကိုင္ဆြဲထားတုန္းေပါ့။ ေနာက္ျပီး UNHCR နဲ႕ေတြ႕ေတာ့ ခဏထိန္းသိမ္းေပးျပီး Third Country ကိုပို႕ေပးမယ္လို႕ ကမ္းလွမ္းတယ္လို႕ အစိုးရေၾကျငာတယ္။
ဒီေနရာမွာ ျပည္ပခိုးဝင္လာသူဆိုတာနဲ႕ အစိုးရဘက္က ဂယ္ေပါက္ေလးေဖာက္ထားတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာျမန္မာတိုင္းရင္းသားမဟုတ္ဘူး မရွိဘူးေအာ္ေနတဲ့ လဝကဝန္ၾကီးကေတာ့ ကြင္တာနားေရွ႕မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဘဂၤါလီနဲ႕ရခိုင္ညီအစ္ကိုေတြရန္ျဖစ္တာလို႕ ေျပာျပန္ေရာ။ ရိုဟင္ဂ်ာမရွိဘူးတြင္တြင္ေအာ္ျပီး ဘဂၤါလီဆိုတဲ့အမည္နဲ႕လက္ခံမဲ့ပံုစံျဖစ္ေနတယ္။ ကြင္တာနားကိုရွင္းလင္းျပသတဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ အဓိက႐ုဏ္းနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုလာတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြက က်ေနာ္တို႕ရဲ့အသိနဲ႕လြဲသြားတယ္။ ျပည္တြင္းမီဒီယာေတြအေနနဲ႕ တစ္ေလွ်ာက္လုံး ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားသာ အၾကမ္းဖက္ခံရတယ္လို႕ ေျပာၾကားျပီး အစိုးရအေနနဲ႕တိတိပပမရွင္းလင္းခဲ့ခ်ိန္မွာ အေနာက္ျပည္ပမီဒီယာေတြက ေဒသခံမုစ္လင္မ္ေတြသာခံရတယ္ဆိုျပီးထုတ္ျပန္ေနတယ္။
ကြင္တာနားေရွ႕မွာထုတ္ျပလာတဲ့ စာရင္းဇယားေတြအရ ၂ဖက္စလုံးဟာ တစ္ဖက္ဆီမွန္ေနၾကတယ္။ အေရအတြက္အရ လူမ်ားစုျဖစ္တဲ့ မုစ္လင္မ္ေတြအမ်ားစု ဒုကၡသည္ေတြျဖစ္ေနၾကတယ္။ အထူးသျဖင့္ စစ္ေတြမွာ ျပည္တြင္းမီဒီယာေတြအေနနဲ႕ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားသာ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ခံေနရေၾကာင္း သတင္းဓာတ္ပံုေတြေဝေဝဆာဆာေပၚထြက္ေဖာ္ျပခဲ့ေပမဲ့ စစ္ေတြမွာ ဒုကၡသည္အေရအတြက္ေရာ ဖ်က္ဆီးခံရတဲ့ ပိုင္ဆိုင္မႈ အေရအတြက္ေရာ မုစ္လင္မ္ေတြဘက္က သိသိသာသာမ်ားေနျပန္တယ္။ ေမာင္းေတာ ဘူးသီးေတာင္ဘက္မွာေတာ့ ဒုကၡသည္အေရအတြက္နဲ႕ ဖ်က္ဆီးခံရတဲ့ပိုင္ဆိုင္မႈအေရတြက္မွာ မုစ္လင္မ္နဲ႕ ရခိုင္ေတြ အတူတူနီးပါးျဖစ္ေနတယ္။ ေနာက္ဆုံးစာရင္းခ်ဳပ္လိုက္ေတာ့ မုစ္လင္မ္ဘက္က တိုက္ခိုက္ခံရမႈပိုမ်ားတယ္လို႕ ကြင္တာနားကို အစိုးရက ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုလိုက္တာပဲ။ ဒီေတာ့ အစိုးရမွန္သလား ျပည္တြင္းမီဒီယာေတြမွန္သလား။ ရခိုင္အေရးအခင္းျဖစ္ကတည္းက ေတာက္ေလွ်ာက္မွာ ျပည္တြင္းမီဒီယာေတြအေနနဲ႕ ဓာတ္ပံုသတင္းေထာက္ေတြလႊတ္ျပီး သတင္းယူခဲ့ၾကေပမဲ့ ဒီေလာက္အေနအထားလို႕ ခန္႕မွန္းေျခမေဖာ္ျပခဲ့ၾကျပန္ဘူး။
ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႕ သမၼတေျပာတဲ့အတိုင္းလုပ္လို႕မရဘူးလား ဘာျပႆနာရွိလဲဆိုတာကို က်ေနာ္စဥ္းစားၾကည့္မိပါတယ္။ ခိုးဝင္လာတဲ့လူေတြပါလို႕ ျမန္မာျပည္ဘက္က ဘယ္လိုအခ်က္အလက္ေတြနဲ႕သတ္မွတ္မွာလဲ။ ဒီေနရာမွာစဥ္းစားရမွာက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကလည္း ျမန္မာဘက္ကေျပးလာသူေတြပါဆိုျပီး တင္ျပထားတဲ့လူစာရင္းရွိေနျပန္တယ္။ စစ္အစိုးရေခတ္ကလိုမ်ိဳး အာဏာရွင္ေခတ္ကလိုမ်ိဳး ေလွထဲထည့္ျပီး ေရထဲေမွ်ာလိုက္ဖို႕ဆိုတာ ဒီမိုကေရစီအစိုးရအေနနဲ႕ လုပ္ဖို႕မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ နဂါးမင္းလို စစ္ဆင္ေရးေတြဆင္ႏႊဲျပီး ေမာင္းထုတ္မယ္ဆိုရင္ ကိုယ့္တိုင္းျပည္မ်က္ႏွာကို ကိုယ္ျပန္ျပီး အိုးမဲသုတ္သလိုမ်ိဳးျဖစ္ရျပန္ဦးမယ္။
လက္ရွိအေနအထားက ေနာက္ေၾကာင္းျပန္မလွည့္ဘူးဆိုထားေလေတာ့ ႏိုင္ငံတကာမွာ မ်က္ႏွာမပ်က္ဖို႕က အေရးကိစၥတစ္ခုျဖစ္ေနရျပန္တယ္။ International Relation ဆိုတာ သင္ဖူးတဲ့လူေတြပိုသိပါတယ္။ ဥပမာ ၈၈ေခါင္းေဆာင္ ဦးကိုကိုၾကီးတို႕လိုေပါ့။ ကိုယ့္ Emotional နဲ႕ ကိုယ့္စိတ္တိုင္းက်လုပ္လို႕မရဘူးေလ။ တိုင္းျပည္ကိုတိုးတက္ခ်င္တာကိုး။ အရင္ကလိုမ်ိဳး က်န္တဲ့ႏိုင္ငံေတြဘယ္လိုပိတ္ပိတ္ တရုတ္နဲ႕အဆင္ေျပေျပ ေဆြမ်ိဳးေပါက္ေဖာ္ဆက္ဆံေရးလုပ္ျပီး အစစအရာရာတရုတ္ျပည္ၾကီးမွီခိုျပီးေနလာတာ တိုင္းျပည္လည္း ခြၽတ္ျခဳံက်ေနျပီဆိုေတာ့ IR ကအေရးပါလာျပီကိုး။ တကယ္ေတာ့ အရင္အစိုးရအဆက္ဆက္က ျပႆနာကို ေက်ေက်လည္လည္မေျဖရွင္းတဲ့အက်ိဳးဆက္ရယ္ ဝန္ထမ္းေတြျခစားခဲ့တဲ့အက်ိဳးဆက္ရယ္ေပါ့။ ျဖစ္သမွ်အေၾကာင္း ေခါင္ကိုရွာေတာ့ အစိုးရပဲ။ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရအေနနဲ႕ စစ္မွန္တဲ့ နည္းလမ္းကိုေရြးႏိုင္မွေတာ္ရာက်ေတာ့မယ္ေလ။ ခုစာကေလးေၾကာ္ ခုဆီထမင္းေျပာေျပာျပီး တကယ္တမ္းလက္ေတြ႕မေျဖရွင္းပဲေနလို႕မရေတာ့ဘူး။
လူေတြမျမင္ရတဲ့အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႕ တိုင္းျပည္ပဲ နာမည္ပ်က္ျပီး ထိခိုက္နစ္နာေနမွာ။ ဒီေတာ့ အစိုးရအေနနဲ႕ ဘာလုပ္မွာလဲ ေသေသခ်ာခ်ာ ပြင့္လင္းသင့္ျပီလို႕ထင္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံသား အသိအမွတ္ျပဳစိစစ္ေရးကဒ္ျပားဆိုရင္ ကတ္ထူစကၠဴနဲ႕ထုတ္ေပးထားတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႕ လဝကစနစ္မွာ ကြန္ျပဴတာေဘ့စ္ fully မျဖစ္ေသးဘူး။ အစိုးရအေနနဲ႕ ဘယ္လိုပံုစံနဲ႕လူေတြကို ႏိုင္ငံသားခြင့္ျပဳမယ္ဆိုတာမ်ိဳး ထုတ္ေျပာေပမဲ့ တကယ္တမ္းလုပ္ေဆာင္မႈက သုည။ ဒါ့အျပင္ အေထာက္အထားဆိုတာ အခုနကေျပာသလို ႏိုင္ကဒ္ေတာင္ကတ္ထူစကၠဴဆိုေတာ့ အဲ့ဒီအေထာက္အထားေတြကေရာ မပ်က္ဆီးႏိုင္တာေတြမွ မဟုတ္တာကိုး။ ေျပာရရင္ တစ္ဖက္ကေထာက္ကြက္ေတြအမ်ားၾကီးရယ္။ အစိုးရအေနနဲ႕ UN နဲ႕သက္ဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းေတြေရွ႕မွာ Working Smart ျဖစ္ဖို႕တကယ္လိုသလို လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ရာမွာလည္း မွန္မွန္ကန္ကန္လုပ္ဖို႕လိုတယ္။
ျမန္မာမုစ္လင္မ္တစ္ေယာက္အေနနဲ႕ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္း လူမ်ိဳးေရးမွာလုံးဝဝင္မေရးခဲ့ဘူး။ အခုေတာ့ ဝင္ေရးရတာလည္းအေၾကာင္းရွိတယ္။ လက္ရွိျဖစ္ပြါးေနတဲ့ အေျခအေနေတြရဲ့ effect ကို ျမန္မာမုစ္လင္မ္ေတြေရွာင္လႊဲလို႕မရေအာင္ ဆြဲထည့္ေနၾကျပီ။ ဒီအေနအထားမွာ အစိုးရအေနနဲ႕ ဘယ္လိုလုပ္သင့္တယ္ဆိုတာကိုပဲေျပာခ်င္တယ္။ တကယ္ဆိုရင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရ ျမန္မာအစိုးရ UNHCR လိုမ်ိဳး သံုးပြင့္ဆိုင္ေဆြးေႏြးပြဲတစ္ခုလိုကိုလိုအပ္တယ္။ ဒီကိစၥျဖစ္ျပီးမွ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႕တစ္ၾကိမ္ UNHCR နဲ႕တစ္ၾကိမ္အစိုးရဘက္ကေတြ႕ဆံုျပီးျပီ ဆိုေပမဲ့ တိက်တဲ့အေျဖတစ္ခုအတြက္ ဒီသံုးဖြဲ႕အေၾကအလည္ေဆြးေႏြးသင့္တယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ ဒီလိုေျပာသလဲဆိုေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က သူ႕ဘက္မွာ ဒုကၡသည္စခန္းဖြင့္ျပီးလက္ခံထားတဲ့လူေတြကို ျမန္မာျပည္ထဲ ျပန္ပို႕ခ်င္ေနတယ္။ ျမန္မာကလည္း မိမိဘက္မွာအေထာက္အထားမျပည့္စံုသူေတြစိစစ္ျပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကိုျပန္ေမာင္းထုတ္ခ်င္ေနတယ္။ UNHCR က ဒီ stateless people ေတြကို လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႕အညီ State တစ္ခုခုျဖစ္ေစခ်င္ေနတယ္။ ဒီေတာ့ နည္းမွန္လမ္းမွန္နဲ႕ ၃ဖြဲ႕စလုံးမ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ေဆြးေႏြးဖို႕ လိုအပ္တယ္။ ဒါမွသာ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႕လည္း နည္းမွန္လမ္းမွန္နဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္ေဆြးေႏြးအေျဖရွာတယ္ဆိုျပီး ႏိုင္ငံတကာမ်က္ႏွာစာမွာ လက္မေထာင္ႏိုင္မယ္။ ဒီအျဖစ္အပ်က္မွာၾကည့္ရင္ ႏိုင္ငံတကာက ျမန္မာကိုပဲဖိအားေပးျပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကို ဖိအားမေပးတာကိုက ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာနဲ႕ဆက္ဆံေဆြးေႏြး အေျဖရွာဖို႕ လိုအပ္ေနတယ္ဆိုတာ ေဖာ္ျပတယ္။
က်ေနာ္ေျပာခ်င္တာကေတာ့ အစိုးရအေနနဲ႕ အားလုံးကိုဘူးခံျပီးျငင္းေနလို႕လည္းအလုပ္မျဖစ္သလို ျဖစ္သမွ်အေၾကာင္း ေခါင္းခံေျဖရွင္းေပးဖို႕ဆိုတာလည္းမျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ ဒီေတာ့ အဆိုပါလူေတြအတြက္ ႏိုင္ငံတကာမွာ မ်က္ႏွာေကာင္းေကာင္းနဲ႕ ေျဖရွင္းသူအစိုးရျဖစ္ဖို႕လိုအပ္တယ္လို႕ယူဆတယ္။ ဒီလိုမလုပ္ပဲ ကခ်င္အေရးမွာလို လက္ရွိ ရိုဟင္ဂ်ာအေရးမွာ အစိုးရဘက္က အသံထြက္ျပသလို ခုတမ်ိဳးေတာ္ၾကာတမ်ိဳးအသံမ်ိဳးစံုထြက္ျပတာကလြဲလို႕ ဘာမွမယ္မယ္ရရအေကာင္အထည္မေဖာ္ရင္ တိုင္းျပည္ပဲနစ္နာလို႕ပါ။
အကယ္လို႕ အစိုးရအေနနဲ႕အေပၚမွာေျပာထားတဲ့ပံုစံမ်ိဳးသာ မိမိဘက္က လက္ခံရမဲ့လူအေနအထားစတာေတြေသခ်ာေအာင္ လုပ္ျပီးျပီဆိုရင္ေတာ့ ပထမဆုံးကိုင္တြယ္ရမွာ Rule of Law ပဲ။ အေရးအခင္းျပီးကတည္းက အေရးအခင္းနဲ႕ဆက္သြယ္ဖမ္းဆီးထားသူေတြကို ထိုက္တန္တဲ့ျပစ္ဒါဏ္ခ်မွတ္သင့္တယ္။ လူမ်ိဳးဘာသာ တစ္ခုမွမၾကည့္ပဲ Rule of Law ကိုတိတိက်က်မွန္မွန္ကန္ကန္နဲ႕ကိုင္တြယ္ဖို႕လိုတယ္။ ေျပာမဲ့သာေျပာတာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ တရားစီရင္ေရးက လူထုယံုၾကည္မႈသုညနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာလက္ခံမႈဇီး႐ိုးျဖစ္ေနတယ္။ အဓိက႐ုဏ္းျဖစ္ခါစမွာ ဦးမင္းကိုႏိုင္ေျပာတာေလးကို မွတ္မိၾကမယ္ထင္ပါတယ္။ ဒီအဓိက႐ုဏ္းရဲ့ မူလအေျခခံအရင္းအျမစ္ကိုက တရားစီရင္မႈအေပၚလူထုအယံုအၾကည္ပ်က္ယြင္းမႈပဲ။ အခုအထိေတာင္ ေတာင္ကုတ္မွာအၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္သတ္ျဖတ္မႈအတြက္ အေရးယူမႈ တရားဥပေဒအရစီရင္ဆုံးျဖတ္ႏိုင္မႈမရွိေသးဘူး။
ဒီေတာ့ ျပည္တြင္းမွာတည္ျငိမ္ဖို႕အတြက္ကေတာ့ ရခိုင္ေဒသရယ္မွမဟုတ္ပဲ တစ္တိုင္းတစ္ျပည္လုံး တရားစီရင္ေရးမွာ မွ်မွ်တတနဲ႕ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းရွိဖို႕ လိုအပ္တယ္။ ဒီအခ်က္ရဲ့အေရးၾကီးမႈက ထိပ္ဆုံးပဲ။ တရားစီရင္ေရးနဲ႕ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအေပၚမွာ လူထုယံုၾကည္မႈကိုေတာ့ အစိုးရနဲ႕လႊတ္ေတာ္ကေသေသခ်ာခ်ာတည္ေဆာက္သင့္တယ္။ တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္ကိုလည္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ႑ိဳင္ေအာက္ကေန အျမန္ဆုံးထုတ္ပစ္ျပီး သူ႕ဘာသာသူ သီးသန္႕ ရပ္တည္တဲ့ ႏိုင္ငံ့ ေဒါက္တိုင္ၾကီးအျဖစ္ ေသေသခ်ာခ်ာေဆာင္ရြက္ရမယ္။ တရားဥပေဒေတြကိုလည္း ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိေအာင္ လႊတ္ေတာ္ဘက္ကေဆာင္ရြက္ေပးရမယ္။
ကဲ။ ႏိုင္ငံတကာစာမ်က္ႏွာကိုၾကည့္ျပီးရင္ ျပည္တြင္းက ရခိုင္ညီအစ္ကိုေတြကိုလည္းၾကည့္ရေတာ့မယ္။ ေလာေလာဆယ္ကမွ ျပႆနာၾကီးၾကီးမားမားျဖစ္ထားတဲ့ ရခိုင္ေတြအေနနဲ႕ ဒီလူေတြကို ဘယ္လိုမ်ိဳးထားၾကမွာလဲ။ ေန႕လယ္ကပဲ ရခိုင္လူမ်ိဳး မိတ္ေဆြတစ္ဦးပို႕တဲ့စာမွာ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြအေနနဲ႕ ဘယ္ေလာက္ပဲ လစ္ဘရယ္က်တယ္ေျပာေျပာ ျပႆနာျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေနအထားမွာ မေနလိုဘူးဆိုတာမ်ိဳးျဖစ္ေနတာကိုေတြ႕မိေနတုန္းပဲ။ ဒါ့အျပင္ လူဦးေရတိုးပြါးႏႈန္းဆိုတာမ်ိဳးကလည္း သူတို႕စိတ္ထဲမွာ ၾကီးၾကီးမားမားနဲ႕ ေတြေဝေစတဲ့အခ်က္ပဲ။ ဒီအခ်က္က ပိုျပီးကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရခက္တယ္။ တကယ္ေတာ့ ဘာသာေရးဆိုင္ရာမတူညီမႈအေပၚမွာ အမုန္းပြါးမႈေတြမ်ားျပားေနတာရယ္ ဘာသာေရးအသံုးခ်သူေတြရယ္အတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္ဘက္က လိုအပ္တဲ့ေဆာင္ရြက္မႈေတြလုပ္ႏိုင္တယ္။ က်ေနာ့မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္ကေျပာတယ္ မုစ္လင္မ္ေတြ မိန္းမ၄ေယာက္မယူလို႕မရဘူးလားတဲ့။ အဲ့ဒီလိုအေနအထားမ်ိဳးေတြအထိျဖစ္ေနတာ ျမင္ရေတာ့ စိတ္မေကာင္းဘူး။ ကမာၻေပၚမွာ မိန္းမတစ္ေယာက္ထက္ပိုမယူရဆိုျပီး ျပဌာန္းထားတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ မုစ္လင္မ္ေတြေနေနၾကတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႕လည္း မယားျပိဳင္ယူျခင္းကို တားဆီးခြင့္ဥပေဒလိုမ်ိဳးထုတ္ျပန္ျပဌာန္းလို႕ရတယ္လို႕ က်ေနာ္ေတာ့ျမင္တယ္။ မုစ္လင္မ္တစ္ေယာက္အေနနဲ႕ မယားျပိဳင္မယူရလို႕ ငရဲၾကီးတယ္လို႕မွမရွိတာ။
ဒီ case ဟာလုံးဝျပႆနာမဟုတ္ဘူးလို႕ မုစ္လင္မ္တစ္ေယာက္အေနနဲ႕ ျမင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ မုစ္လင္မ္ေတြသာ မယားျပိဳင္ယူ ခြင့္မရွိဆိုတဲ့ ဥပေဒမ်ိဳးမဟုတ္ဖို႕ေတာ့လိုတယ္။ အလားတူပဲ ေမြးဖြားႏႈံးထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းဆိုတဲ့အေပၚမွာလည္း ေဆြးေႏြးျဖစ္တယ္။ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး ဘာသာတစ္ခု ဆိုျပီးခြဲျခားျပဌာန္းရင္ေတာ့ ျပႆနာရွိလိမ့္မယ္လို႕ျမင္မိတယ္။ တစ္ႏိုင္ငံလုံး မိသားတစ္စု ခေလးဘယ္ႏွေယာက္ဆိုတာမ်ိဳး ျပဌာန္းႏိုင္တာပဲ။ အစၥလာမ္ဘာသာမွာ ေမြးဖြားႏႈန္းထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းခြင့္မျပဳဆိုတာ ဘယ္သူကစေျပာလဲေတာ့မသိဘူး ဒါေပမဲ့ ခြင့္ျပဳတယ္လို႕ က်ေနာ္ေတာ့သိတယ္။ အစၥလာမ္ဘာသာအရ ေမြးဖြားႏႈံးထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ခြင့္ျပဳတယ္ ဘယ္လိုဘယ္ပံုခြင့္ျပဳတယ္ဆိုတာေတာ့ ဘာသာေရးပညာရွင္ေတြက ပိုေသခ်ာမွာမို႕လို႕ က်ေနာ္ဒီေနရာမွာ မေဆြးေႏြးလိုဘူး။ ေယဘုယ်ေျပာရရင္ ေမြးဖြားႏႈန္းထိန္းခ်ဳပ္ရာမွာ မိဘ၂ပါးရဲ့ က်န္းမာေရးကို မထိခိုက္ဖို႕လိုအပ္တယ္လို႕ေျပာရင္ အဆင္ေျပလိမ့္မယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္ရဲ့ ေအးခ်မ္းမႈမရႏိုင္ေသးတာကိုၾကည့္ရင္း က်ေနာ္အေပၚမွာေတာက္ေလွ်ာက္ေရးတာေတြကိုျပန္ဖတ္ရင္း က်ေနာ္အရမ္းပဲ စိတ္ကူးယဥ္ဆန္ေနျပီလားလို႕ေတာ့ ေတြးမိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ဗ်ာ က်ေနာ္တို႕ႏိုင္ငံ ေအးခ်မ္းသာယာျပီး ဖြင့္ျဖိဳးတိုးတက္လာတာကို ျမင္ခ်င္လွပါျပီ။ ဒီေတာ့အစိုးရအေနနဲ႕ လႊတ္ေတာ္အေနနဲ႕ ေဆာင္ရြက္ေပးေစခ်င္ပါတယ္။
ကိုသန္႔စင္ျဖိဳး ေရးသည့္ ပိုစ္ကို ခြင္ျပဳခ်က္ေတာင္းခံျပီး ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ပင္မဝတ္ျပဳေဆာင္တြင္ တရားေဟာစင္ျမင့္(မင္န္ဗရ္) တစ္ခုရိွျပီး ေရွ႕ေဆာင္ဆရာမွ ထိုစင္ျမင့္ထက္မွေန၍ ေသာၾကာေန႔တိုင္းႏွင့္ က်န္ေန႔မ်ားတြင္ အခါအားေလ်ာ္စြာ တရားေဟာဆုံးမစကားေျပာပါသည္။ ဝတ္ျပဳေဆာင္ မ်ားမွာ အခန္းလြတ္မ်ားျဖစ္ၾကျပီး ေရွ႕ေဆာင္ေနာက္မွ လိုက္၍ လူစုလူေဝးျဖင့္ဝတ္ျပဳၾကရန္အတြက္ျဖစ္ပါသည္။ ဝတ္ျပဳမႈမွာ ကုရ္အာန္က်မ္းျမတ္ပါ ပါဒေတာ္မ်ား ရြတ္ဖတ္သရဇၨယ္ျခင္း၊ ဆုေတာင္းျခင္း၊ ဂုဏ္ေတာ္တသျခင္းႏွင့္ ေမတၱာပို႔သျခင္းမ်ား ကို ရပ္ျခင္း၊ ဦးညြတ္ျခင္း၊ ထိုင္ျခင္းႏွင့္ ဦးခ်ျခင္းအေနအထားမ်ားျဖင့္ ျပဳျခင္း ျဖစ္သည္။ ပုံမွန္ေန႔စဥ္ ငါးၾကိမ္စုေဝး ဝတ္ျပဳျခင္းအျပင္ ဝတ္ျပဳေဆာင္မ်ားတြင္ တစ္ဦးခ်င္းအလိုက္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အုပ္စုလိုက္ေသာ္လည္းေကာင္း တရားေဆြးေႏြးျခင္း၊ က်မ္းစာမ်ားဖတ္ရႈျခင္း၊ ဂုဏ္ေတာ္တသျခင္း၊ တရားဆင္ျခင္ျခင္းႏွင့္ တရားထိုင္ျခင္း (မုရာကဗာ)၊ ရမဒြန္ဥပုသ္လျမတ္တြင္ တရားစခန္းဝင္ျခင္း(အိသိကားဖ္)တို႕ကိုလည္း ျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ ဝတ္ျပဳေဆာင္ထဲတြင္ ကုရ္အာန္က်မ္းလာ ပါဒေတာ္မ်ားႏွင့္ တမန္ေတာ္ျမတ္၏ ဆုံးမစကားမ်ားကို ခ်ိတ္ဆြဲထားေလ့ရိွသည္။ ကုရ္အာန္က်မ္းေတာ္ျမတ္ႏွင့္ ဆုံးမစာမ်ားကိုလည္း ဝတ္ျပဳသူတို႔ ဖတ္မွတ္ႏိုင္ရန္ စာအုပ္ဗီရိုမ်ားျဖင့္ စီစဥ္ထားေပးသည္။
