မတ္ ၂၇၊ ၂၀၁၉
နမ္ျမင္ခ ေခ်ာင္းတြင္ ငါးမ်ား ေသဆံုးေနမႈ (Photo Credit – Frontier Myanmar) – ကခ်င္ျပည္နယ္ ၀ုိင္းေမာ္ၿမိဳ႕နယ္က ငွက္ေပ်ာက္စုိက္ခင္းနားမွာရွိတဲ့ ေခ်ာင္းေတြမွာ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၆ ရက္ေန႔ ေန႔လည္ခင္းကစလုိ႔ ငါးေတြ ေသဆံုးေနတာကုိ ေတြ႕လာရပါတယ္။
နမ္ျမင္ခနဲ႔ နန္းလံုခလုိ႔ေခၚတဲ့ အဲဒီေခ်ာင္းႏွစ္ခုက ငါးေသေတြကုိ အနီးအနားမွာရွိတဲ့ ေအာင္ေျမ (၁)၊ ေအာင္ေျမ (၂) ရြာသားေတြက ယူေဆာင္ စားသံုးခဲ့ၾကပါတယ္။
ငါးေတြ ေသဆံုးမႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းအျဖစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၅ ရက္ေန႔မွာ ကခ်င္ျပည္နယ္အစုိးရရဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး ဦးစီးဌာနက ေခ်ာင္းႏွစ္ခုကေရေတြကုိ ဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးခဲ့ေပမယ့္ ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းမွာ ဓာတုပစၥည္းသံုးစြဲမႈ ရွိေနလားဆုိတာကုိ မစစ္ေဆးခဲ့ပါဘူး။ ဓာတ္ခြဲမႈအရ ေခ်ာင္းေရ ညစ္ညမ္းေနတာကုိ ေတြ႕ရၿပီး၊ရြာသားေတြက သူတုိ႔စားဖုိ႔ ငါးေတြကိုဖမ္းရာကေန ျဖစ္တာလုိ႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ့ပါတယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္ၿမိဳ႕ေတာ္ ျမစ္ႀကီးနားနဲ႔ ၂၅ ကီလုိမီတာေ၀းၿပီး မႏၱေလးကုိသြားတဲ့ အေ၀းေျပးလမ္းေပၚမွာဒီရွိတဲ့ ေအာင္ေျမ (၁)၊ ေအာင္ေျမ (၂) ရြာသားေတြဟာ ေျမေတြကုိ ငွက္ေပ်ာစုိက္ဖုိ႔အတြက္ ကုမၸဏီတစ္ခုထံ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကစတင္ကာ ငွားရမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ငွက္ေပ်ာစုိက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္း ႀကီးထြားလာာ မႈကုိ Frontier သတင္းဌာနက စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ကာ Kachin’s plantation curse ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ဇန္န၀ါရီလက သတင္းေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးပါတယ္။
ရြာသားေတြဟာ ေန႔စဥ္ ေသာက္ဖုိ႔၊ သံုးဖုိ႔နဲ႔ ကၽြဲႏြားေတြကုိ တုိက္ေကၽြးဖုိ႔အတြက္ ေခ်ာင္းထဲက ေရကုိသာ ခပ္ယူသံုးစြဲၾကပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ရြာသားေတြက ေခ်ာင္းနဲ႔ မနီးမေ၀းမွာရွိတဲ့ ေရတြင္းေတြထဲက ေရေတြကုိ ေသာက္ၾကပါတယ္။ ေခ်ာင္းႏွစ္ခုနဲ႔ အနီးဆံုးေရတြင္းေတြမွာလည္း ငါးေသေတြကုိ ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။
“ငါးေတြဒီလုိေသေနတာကုိ အစကေတာ့ ဘာျဖစ္ေနမွန္း မသိၾကဘူး။ ရြာသားေတြက ဒီငါးေတြကုိယူၿပီး စားၾကတယ္” လုိ႔ ေအာင္ေျမ (၂) ရြာမွာ ေနထုိင္တဲ့ ဖရဲစုိက္ေတာင္သူ U Ting Ying က ေျပာပါတယ္။
Ting Ying ဟာ ေဒသခံျပည္သူေတြကိုယ္စား ေရွ႕ထြက္ေျပာဆုိသူတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာခဲ့ၿပီး၊ မီဒီယာေတြကုိ ေျပာျပတာဟာ ဒီကိစၥကုိ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ငွက္ေပ်ာစုိက္ ကုမၸဏီအေပၚ ဖိအားတစ္ခု ျဖစ္ေစမယ္လုိ႔ သူက ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္။ ေဒသတြင္းမွာ ကုမၸဏီက အႀကီးတန္းတာ၀န္ရွိသူေတြ မရွိတာေၾကာင့္ ကုမၸဏီကုိ ဆက္သြယ္ေျပာဆုိဖုိ႔ မလြယ္ဘူးလုိ႔လည္း သူက ေျပာပါတယ္။
“ငွက္ေပ်ာၿခံေတြမွာ သူတုိ႔က ပုိးသတ္ေဆးေတြျဖန္းတယ္။ အဲဒီလုိလုပ္ကတည္းက ငါေတြ တစ္ေကာင္မက်န္ အကုန္ေသကုန္တာ။ ရြာသားေတြအားလံုး စိတ္ေသာကေရာက္ေနၾကပါတယ္။ ကုမၸဏီေၾကာင့္လုိ႔ တပ္အပ္ေျပာလုိ႔မရဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီအျဖစ္အပ်က္က အဲဒီကုမၸဏီစုိက္ခင္းတစ္၀ုိက္မွာပဲ ျဖစ္တာပါ။ ကုမၸဏီက အလုပ္သမားေခါင္းကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေမးေတာ့ သူက ဘာမွမသိဘူးလုိ႔ ေျပာတယ္”
ေအာင္ေျမ ၂ ရြာက ဖရဲေတာင္သူ U Na Lawn က “တာ၀န္ရွိတဲ့သူကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဥပေဒေၾကာင္းအရ အေရးယူခ်င္တယ္။ ဒါမ်ိဳး ေနာက္ထပ္မျဖစ္ခ်င္ပါဘူး။ ငါးေတြအားလံုး ေသကုန္ၾကတာ”
ရြာႏွစ္ရြာက ေျမဧက ၅၀၀ ကုိ Jinhgpaw Nadi လုိ႔ေခၚတဲ့ တ႐ုတ္ကုမၸဏီကုိ အငွားခ်ထားတယ္လုိ႔ Ting Ying က ေျပာပါတယ္။ ကုမၸဏီကုိ ဘယ္သူပုိင္လဲဆုိတာ Frontier က အတည္ျပဳလုိ႔ မရေပမယ့္ Ting Ying က သူေတြ႕ဖူးတဲ့ အလုပ္သမားေခါင္းေတြဟာ တ႐ုတ္လုိပဲေျပာၾကတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ကုမၸဏီဟာ လတ္တေလာ ဧက ၂၀၀ ေလာက္ ငွက္ေပ်ာစိုက္ထားတယ္လုိ႔ သူက ေျပာပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ကုမၸဏီ အဲဒီေဒသကုိ ေရာက္လာစဥ္ ရြာတစ္ရြာက ခရစ္ယာန္ႏွစ္ျခင္းအသင္းေတာ္ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးဟာ ကုမၸဏီကုိ ေျမအငွားခ်ဖုိ႔အတြက္ ရြာသားေတြကုိ တုိက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေျမေတြဟာ အရင္က ႏွမ္း၊ ေျပာင္း၊ ဖရဲနဲ႔ လိေမၼာ္သီးတုိ႔လုိ အသီးအႏွံမ်ိဳးစံု စုိက္ပ်ိဳးတာပါ။ ရြာသားအမ်ားစုက ငွားဖုိ႔ ျငင္းဆန္ခ့ဲၾကေပမယ့္ အိမ္ေျခ ၈၀ မွာ သံုးပံုတစ္ပံုေလာက္က သေဘာတူခဲ့ၾကတယ္လုိ႔ Ting Ying က ျပာပါတယ္။
“စား၀တ္ေနေရးခက္ခဲတဲ့ ရြာသား တစ္ေယာက္၊ ႏွစ္ေယာက္ေလာက္က စားဖုိ႔ေသာက္ဖို႔ ပုိက္ဆံေလးမ်ား ရမလားဆုိၿပီး ေျမငွားလုိက္တဲ့ အခါက်ေတာ့ က်န္တဲ့လူေတြကလည္း လုိက္ၿပီး အငွားခ်ၾကတယ္”
ရြာသားေတြဟာ တစ္ဧက တစ္ႏွစ္ငွားခ က်ပ္ ၂ သိန္းနဲ႔ ၃ ႏွစ္အငွားစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကေပမယ့္ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္လာတဲ့အထိ ပုိက္ဆံမရေသးဘူးလုိ႔ Ting Ying က ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဥပေဒပ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ား
ေအာင္ေျမ ၂ ရြာအနီးရွိ နမ္ျမင္ခ ေခ်ာင္း (Photo Credit – Frontier Myanmar) ေအာင္ေျမ (၁) နဲ႔ ေအာင္ေျမ (၂) ရြာက ငွက္ေပ်ာၿခံေတြဟာ တ႐ုတ္နဲ႔ကပ္ေနတဲ့ ၀ုိင္းေမာ္ၿမိဳ႕မွာ ရွိေနတဲ့ ငွက္ေပ်ာစုိက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြထဲက ေသးငယ္တဲ့ အစိတ္အပုိင္းေလးတစ္ခုသာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီက ငွက္ေပ်ာစုိက္ပ်ိဳးေရးကုိ တစ္႐ွဴးငွက္ေပ်ာ စုိက္ပ်ိဳေရးလုိ႔ေခၚၿပီး သတ္မွတ္ငွက္ေပ်ာမ်ိဳးစိတ္က တစ္႐ွဴးကို ဓာတ္ခြဲခန္းထဲမွာ ပ်ိဳးၿပီးေနာက္ အျပင္မွာ ျပန္လည္ စုိက္ပ်ိဳးတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျမစ္ႀကီးနားအေျခစုိက္ ေျမယာလံုၿခံဳေရးႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးကြက္ယက္ Land Security and Environmental Conservation Networking Group (LSECNG) က ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ တစ္႐ွဴးငွက္ေပ်ာ စုိက္ပ်ိဳးမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မၾကာေသးခင္က အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီကြန္ယက္ကုိ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕ ၁၁ ခု ပူးေပါင္းဖြဲ႕စည္းထားတာျဖစ္ၿပီး သူတုိ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ၀ိုင္းေမာ္၊ ဗန္းေမာ္၊ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕နယ္ေတြက ရြာ ၆ ရြာမွာရွိတဲ့ ရြာသားေတြကုိ အေသးစိတ္ ေမးျမန္းမႈေတြ ပါ၀င္သလုိ၊ ၀ုိင္းေမာ္ၿမိဳ႕နယ္က ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းေတြရဲ႕ ၿဂိဳဟ္တုဓာတ္ပံုေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ တစ္႐ွဴးငွက္ေပ်ာ စုိက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းကုိ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္က စတင္ခဲ့ၿပီး ၀ုိင္းေမာ္ၿမိဳ႕နယ္မွာေတာ့ အဲဒီငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းဟာ ဧက ၁၄၂၀၀၀၊ ၿမိဳ႕နယ္ရဲ႕ ၁၂ ရာခုိင္ႏႈန္း ေလာက္ရွိတယ္လုိ႔ LSECNG ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းအတြက္ ေျမငွားထားသူေတြရဲ႕ ၅၉ ရာခုိင္ႏႈန္းက သူတုိ႔ဟာ ဖိအားေတြ၊ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ၊ လွည့္စားမႈေတြ၊ အၾကပ္ကုိင္မႈေတြေၾကာင့္ ငွားခဲ့ရတာျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္က ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ အုိးအိမ္စြန္႔ခြာထြက္ေျပးရသူေတြ၊ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ျပဌာန္းခဲ့တဲ့ ေျမလြတ္၊ ေျမ႐ုိင္း စီမံခန္႔ခြဲေရးဥပေဒေၾကာင့္ ေျမသိမ္းခံရမယ့္ အႏၱရာယ္ရွိသူေတြကုိ ကုမၸဏီေတြက အလုိေတာ္ရွိေတြငွားၿပီး ဖိအားေပးခဲ့တယ္လုိ႔ ဇန္န၀ါရီလ Frontier ရဲ႕ သတင္းေဆာင္းပါးမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
တစ္႐ွဴးငွက္ေပ်ာစုိက္ပ်ိဳးေရး ေနာက္ဆက္တြဲ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိခုိက္မႈ၊ က်န္းမာေရးထိခုိက္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေသးစိတ္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ မလုပ္ရေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းဖက္ကေန စီးလာတဲ့ ေခ်ာင္းေရကုိ ေသာက္သံုးၿပီး ႏြားေတြေသတာ၊ ငွက္ေပ်ာရြက္စားၿပီး ၀က္ေတြေသတာ၊ ဓာတုပၥည္းေတြကုိ ကာလရွည္ ထိေတြ႕မႈေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္တဲ့ အသက္႐ႈလမ္းေၾကာင္ဆုိင္ရာ ေရာဂါေတြကို ရြာသားေတြ ခံစားလာရတာေတြလုိ စုိးရိမ္စရာကိစၥေတြကို ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြအတြင္း LSECNG က ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။
ေအာင္ေျမ (၂) ရြာက ရြာသားအမ်ားစုဟာ ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းအတြက္ ေျမတစ္ဧကကုိ တစ္ႏွစ္ ၁ သိန္းကေန ၂ သိန္းၾကားနဲ႔ ကုမၸဏီေတြကုိ ငွားထားၿပီး တစ္ခါတစ္ရံမွာ က်ပ္ ၅ ေသာင္း၊ ၆ ေသာင္းေလာက္နဲ႔ေတာင္ ငွားၾကတယ္လုိ႔ LSECNG အဖြဲ႕၀င္ေတြက Frontier သတင္းဌာနကုိ ေျပာပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ဒီေငြေတြကုိ ခ်က္ျခင္းမရဘူးလုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။
သီးႏွံရိတ္သိမ္းခ်ိန္မွာ ရြာသားေတြက တစ္ရက္ကုိ ေငြက်ပ္ ၈ ေထာင္ကေန ၁၂၀၀၀ ေလာက္နဲ႔ အဲဒီစုိက္ခင္းေတြမွာ အလုပ္လုပ္ၾကရပါတယ္။ ဒါပမယ့္ ျမန္မာႏုိင္ငံေအာက္ပုိင္းနဲ႔ ရခုိင္ျပည္နယ္တုိ႔က ေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားေတြဟာ တစ္ရက္ကုိ ၅၀၀၀ ေလာက္နဲ႔ လုပ္ေပးတာေၾကာင့္ ေဒသခံရြာသားေတြလည္း လုပ္ခကုိ ေစ်းခ်ၿပီး လုပ္ၾကရပါတယ္။ ကုမၸဏီေတြကေတာ့ တစ္ခါရိပ္သိမ္းရင္ တစ္ဧကကုိ သိန္း ၈၀ ေလာက္ရၿပီး တစ္ႏွစ္ကုိ ႏွစ္သီးရိတ္သိမ္းရတယ္လုိ႔ LSECNG က ေျပာပါတယ္။
တစ္႐ွဴးငွက္ေပ်ာက္ စုိက္ပ်ိဳေရးနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမႈေတြဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အဆက္မျပတ္ ျဖစ္လာခဲ့ၿပီး ဒါဟာ အႏၱရာယ္ရွိႏုိင္တယ္လုိ႔ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပမႈေတြလည္း ျဖစ္လာပါတယ္။ Frontier သတင္းဌာနက အင္တာဗ်ဴးခဲ့တဲ့ LSECNG အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးက သူတုိ႔ရဲ႕ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အစုိးရဖက္က ေ၀ဖန္ထားတာေၾကာင့္ သူ႕ရဲ႕အမည္ကို ထုတ္ေဖာ္မေျပာဖုိ႔ ေမတၱာရပ္ခံခဲ့ပါတယ္။
‘ျမစ္ႀကီးနား သတင္းဂ်ာနယ္’ က သတင္းေထာက္ႏွစ္ဦးဟာ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၆ ရက္ေန႔မွာ ‘သခင္စစ္’ သတၳဳတူးေဖာ္ေရးကုမၸဏီရဲ႕ ဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္ျခင္းကုိ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ငွက္ေပ်ာစုိက္ပ်ိဳးေရးအတြက္ သခင္စစ္ကုမၸဏီက ေျမေတြရွင္းလင္းမႈကုိ ရြာသားေတြက စိုးရိမ္ေၾကာင္းသတင္းကုိ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၅ ရက္ေန႔က ျမစ္ႀကီးနားသတင္းဂ်ာနယ္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။
လြတ္ေျမာက္လာၿပီး ေနာက္တစ္ရက္မွာေတာ့ သတင္းေထာက္ေတြဟာ ညႇင္းပမ္းမႈမွာ ပါ၀င္သူ ကုမၸဏီ၀န္းထမ္း ၆ ဦးကုိ ျပစ္မႈဆုိင္ရာ ဥပေဒပုဒ္မေတြနဲ႔ တရားစြဲဆုိခဲ့ပါတယ္။ မတ္လ ၁၃ ရက္ေန႔မွာ သခင္စစ္ သတၳဳတြင္းကုမၸဏီရဲ႕ မန္းေနးဂ်င္းဒါ႐ုိက္တာ Ding Sau က ျမစ္ႀကီးနား သတင္းဂ်ာနယ္ရဲ႕ အမႈေဆာင္ဒါ႐ုိက္တာ Brang Mai နဲ႔ သတင္းေထာက္ မြန္မြန္ပန္တုိ႔ကုိ အသေရဖ်က္မႈနဲ႔ တရားစြဲဆုိခဲ့ပါတယ္။
ကခ်င္ျပည္နယ္က ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ မရွိပါဘူး။ လုပ္ေနတဲ့ ကုမၸဏီအမ်ားစုက တ႐ုတ္ပုိင္ကုမၸဏီေတြ၊ ဒါမွမဟုတ္ ျမန္မာနဲ႔ တ႐ုတ္လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ဖက္စက္ေထာင္ထားတဲ့ ကုမၸဏီေတြ ျဖစ္မယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ရပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီေတြ၊ သူတုိ႔ရဲ႕စုိက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အစုိးရမွတ္တမ္းေတြမွာ သတင္းအခ်က္အလက္မွတ္တမ္း မရွိသေလာက္ပါပဲ။ ကုမၸဏီေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕ေတြထိန္းခ်ဳပ္ရာ ေဒသေတြမွာ လုပ္ကုိင္ေနၾကတာျဖစ္ၿပီး အစိုးရရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္၊ သဘာပတ္၀န္းက်င္ ထိခုိက္မႈဆုိင္ရာ တရား၀င္ ေလ့လာသံုးသပ္မႈေတြကုိ ေရွာင္လႊဲ ေဆာင္ရြက္ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
LSECNG ရဲ႕အစီရင္ခံစာမွာ ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း ငွက္ေပ်ာစုိက္ပ်ိဳးေနတဲ့ကုမၸဏီ ၄၀ ေလာက္ရွိတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ ကုမၸဏီမ်ား ညႊန္ၾကားမႈဦးစီးဌာန(DICA)ထံ မွတ္ပံုတင္ရာမွာ သူတုိ႔ရဲ႕ လုပ္ကုိင္ေဆာင္ရြက္မႈ အားလံုးကုိ ေဖာ္ျပစရာမလုိပါဘူး။ DICA ကုိ မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ ကုမၸဏီေတြထဲမွာ တစ္ခုသာ ငွက္ေပ်ာစုိက္ပ်ိဳးမယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အဲဒီလုိေဖာ္ျပထားတဲ့ကုမၸဏီက ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာ မွတ္ပံုတင္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံသားပုိင္ Kachin Star ကုမၸဏီ ျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြ ၀င္ေရာက္လာတဲ့အခါမွာေတာ့ Kachin Tian Hu Company Limited အမည္နဲ႔ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွာ ဖက္စက္ကုမၸဏီအျဖစ္ မွတ္ပံုတင္ခဲ့ပါတယ္။
ေအာင္ေျမရြာေတြမွာ ငွက္ေပ်ာစုိက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္း လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ကုမၸဏီအမည္ဟာ Jinghpaw Nadi ျဖစ္တယ္လုိ႔ Ting Ying က ေျပာပါတယ္။ အဲဒီကုမၸဏီဟာ ခရီးသြားလုပ္ငန္းတစ္ခုအျဖစ္ DICA မွာ မွတ္ပံုတင္ထားတာျဖစ္ၿပီး ငွက္ေပ်ာစုိက္ပ်ိဳးေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တစ္လံုးတစ္ပါဒမွ မပါ၀င္ပါဘူး။
မွတ္တမ္းေပ်ာက္
မတ္လ ၁ ရက္ေန႔က ကခ်င္ျပည္နယ္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ဦးစီးဌာန (ECD) ရဲ႕ ျမစ္ႀကီးနား႐ံုးမွာ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းမႈမွာ ျပည္နယ္ ဒုတိယညႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒၚႏြယ္ႏြယ္ေအးက ေခ်ာင္းထဲမွာ ငါးေတြေသဆံုးမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဦးစီးဌာနရဲ႕ အစီရင္ခံစာပါ အခ်က္အလက္ေတြကုိ Frontier သတင္းဌာနထံ မွ်ေ၀ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိဖုိ႔က အေရးႀကီးဆံုးပါ” လုိ႔ သူမကဆုိၿပီး ငွက္ေပ်ာစုိက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းကုိ ဘယ္သူလုပ္ေနလဲလုိ႔ ေမးျမန္းရာမွာေတာ့ ကုမၸဏီအမည္ကုိ သူမ မသိေၾကာင္း၊ ဒီလုပ္ငန္းကုိ လုပ္ကုိင္ေနတဲ့ အျခားကုမၸဏီေတြလုိ တ႐ုတ္ကုမၸဏီျဖစ္မယ္ထင္ေၾကာင္း ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။
ကုမၸဏီအေၾကာင္းနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕လုပ္ငန္းေတြအေၾကာင္း အစီရင္ခံစာမွာ မပါ၀င္သလုိ၊ နမ္ျမင္ခေခ်ာင္းနားက ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းမွာ ဓာတုပစၥည္းေတြ အသံုးျပဳမႈအေၾကာင္းကုိလည္း အစီရင္ခံစာမွာ မေတြ႕ရပါဘူး။
ငါးေတြေသဆံုးမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စံုစမ္းစစ္ေဆးဖုိ႔အတြက္ ၀န္ထမ္း ၄ ဦးကုိ ေစလႊတ္ခဲ့တယ္လုိ႔ ECD က အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေခ်ာင္းအထက္ပုိင္းနဲ႔ ငါးေတြေသဆံုးခဲ့တဲ့ ေခ်ာင္းေအာက္ပုိင္းက ေရနမူနာကုိ သူတုိ႔အဖြဲ႕က ယူေဆာင္ခဲ့ၿပီး ရြာသားေတြကုိလည္း ေတြ႕ဆံု ေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။ နမူနာယူလာတဲ့ေရေတြကုိ PH၊ oxidation နဲ႔ reduction ျဖစ္ႏုိင္မႈ၊ ရြံ႕ပါ၀င္မႈေတြအပါအ၀င္ စံႏႈန္း ၁၃ ခုနဲ႔ ကုိက္ညီမႈ ရွိ၊ မရွိ စစ္ေဆးခဲ့ရာမွာ စံႏႈန္းအားလံုး ျပည့္မီေပမယ့္ အနည္ပါ၀င္မႈ မ်ားျပားေနတာကုိ ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။
ေခ်ာင္းကမ္းနားမွာ မီးပံုအႂကြင္းအက်န္ေတြ၊ ဘီယာဗူးေတြကုိ ECD စံုစမ္းစစ္ေဆးသူေတြက ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ စံုစမ္းစစ္ေဆးတဲ့အခ်ိန္မွာ ငါးေသေတြ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ငါးေသေတြကုိ မီးပံုဖုိထားတဲ့ေနရာရဲ႕ ေအာက္ပုိင္းမွာ ေတြ႕ရတယ္ဆုိတဲ့ ရြာသားေတြရဲ႕ေျပာၾကားမႈကုိ ကုိးကားၿပီး အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အဲဒီေနရာမွာ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ကလည္း ငါးေတြေသဖူးၿပီး အဲဒီတုန္းက စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈအရ ရြာသားေတြဟာ ေပါင္းသတ္ေဆးေတြ၊ ေဖာက္ခြဲေရးပစၥည္းေတြအသံုးျပဳကာ ငါးဖမ္းခဲ့တယ္ဆုိတာ ေတြ႕ရွိရေၾကာင္း အစီရင္ခံစာမွာ ေရးသားထားပါတယ္။ ငါးေတြဟာ ဘယ္သူ႕ေၾကာင့္၊ ဘာ့အေၾကာင့္ ေသဆံုးသြားလဲဆုိတာကုိ တိတိက်က် ဆံုးျဖတ္ႏုိင္ျခင္းမရွိေပမယ့္ ရြာသားေတြေၾကာင့္ ေသဆံုးတာျဖစ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ဒီမခုိင္လံုတဲ့ အေထာက္အထားကုိ အေျခခံၿပီး အစီရင္ခံစာမွာ ေကာက္ခ်က္ခ်ထားပါတယ္။
ေဒၚႏြယ္ႏြယ္ေအးက ငါးေတြကုိဖမ္းစားတာဟာ ရြာသားေတြရဲ႕ဓေလ့ျဖစ္ၿပီး သူတုိ႔ကုိ အျပစ္မတင္ေပမယ့္ ငါေတြကုိ မၾကာခဏ ဖမ္းစားေလ့ရွိတာေၾကာင့္ ငါးေတြေသတာ ရြာသားေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္တယ္ဆုိတာ သံုးသပ္မႈမွာေတြ႕ရေၾကာင္း ထည့္သြင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။
စုိက္ခင္းေတြကုိ ပုိးသတ္ေဆးျဖန္းတဲ့ရာသီ မဟုတ္တာေၾကာင့္ ငါးေတြေသတာဟာ ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းမွာသံုးတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေၾကာင့္ မဟုတ္ႏုိင္ဘူးလုိ႔ ECD ရဲ႕ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမွာ ရြာသားေတြက ေျပာၾကားခဲ့ေၾကာင္း သူမက ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေျပာဆုိခ်က္ဟာ Frontier ကုိ Ting Ying ရဲ႕ ေျပာဆုိခ်က္နဲ႔ ကြဲလြဲေနပါတယ္။ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၆ ရက္ေန႔ Kachin News Group ရဲ႕ သတင္းေဖာ္ျပခ်က္မွာ ‘ငါးေတြေသတာဟာ ေခ်ာင္းနဲ႔ ၂ မုိင္အေ၀းမွာရွိတဲ့ တ႐ုတ္ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ တစ္႐ွဴးငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းမွာ အသံုးျပဳတဲ့ ပုိးသတ္ေဆးေတြေၾကာင့္ျဖစ္တယ္လုိ႔’ ယံုၾကည္ရေၾကာင္း ရြာသားေတြရဲ႕ေျပာၾကားမႈကုိ ကုိးကားၿပီး ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
ECD ဟာ ငွက္ေပ်ာၿခံေတြကုိ စစ္ေဆးခဲ့ျခင္း မရွိေပမယ့္ အစီရင္ခံစာမွာေတာ့ ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းေတြမွာ ဓာတုပစၥည္းေတြ အသံုးျပဳမႈကုိ ေစာင့္ၾကည့္၊ ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔၊ ဓာတုပစၥည္းအသံုးျပဳမႈရဲ႕ အႏၱရာယ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဒသခံေတြကို အသိပညာေပးဖုိ႔ အႀကံျပဳခဲ့ပါတယ္။
ECD အေနနဲ႔ နမ္ျမင္ခေခ်ာင္းနားက ငွက္ေပ်ာၿခံေတြကုိ စံုစမ္းစစ္ေဆးဖုိ႔ အစီအစဥ္ရွိလားလုိ႔ ေမးျမန္းရာမွာ ေဒၚႏြယ္ႏြယ္ေအးက ပထမဆံုး DICA ဒါမွမဟုတ္ အစုိးရ႐ံုးတစ္ခုခုက တရား၀င္စာထုတ္ဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔ ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။ လတ္တေလာမွာ Kachin Star/Kachin Tian Hu ကုမၸဏီရဲ႕ ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းေတြကုိ စစ္ေဆးဖုိ႔ DICA ရဲ႕ ေမတၱာရပ္ခံခ်က္ တစ္ခုတည္းသာ ရရွိေသးတယ္လုိ႔လည္း သူမက ထည့္သြင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။
ဓာတုပစၥည္းအဆိပ္သင့္မႈ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈတုိ႔နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပုိမို ထိထိေရာက္ေရာက္ တုန္႔ျပန္ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ LSECNG က အစုိးရကုိ တုိက္တြန္းေဆာ္ၾသေနပါတယ္။
“ငွက္ေပ်ာၿခံေတြကုိ ရွင္းပစ္ခ်င္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ေဒသခံျပည္သူေတြ အက်ိဳးေက်းဇူးကုိ မွ်ေ၀ခံစားႏုိင္ဖုိ႔၊ ေရရွည္တည္တံ့ၿပီး ေဂဟစနစ္နဲ႔ေလ်ာ္ညီတဲ့ စုိက္ပ်ိဳးေရး ျဖစ္လာဖုိ႔ နည္းလမ္းရွာခ်င္တာပါ။ ေဒသခံျပည္သူေတြက ဒီေျမ၊ ဒီေရကုိ မွီခုိေနရတာပါ။ ဒါေတြပ်က္ဆီးသြားရင္ သူတုိ႔ ဘယ္ကုိသြားၾကမလဲ၊ ဘယ္မွာ အသက္ရွင္ရမလဲ” လုိ႔ LSECNG က အမည္မေဖာ္လုိတဲ့ အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
Ref: Frontier Myanmar
(Frontier Myanmar တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ‘All the fish died’: Kachin communities alarmed at impact of banana plantations ေဆာင္းပါးကုိ ေလးေမာင္က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိပါသည္။)
