မတ္ ၈ ၊ ၂၀၁၅
M-Media
– ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕၏ အလ္-မူတာနာဘီလမ္းမေပၚတြင္ အီရတ္ျပည္သူမ်ားက မူဆုိးလ္ၿမိဳ႕ရွိ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀၀၀ သက္တမ္းရွိေသာ ေရွးေဟာင္း ႐ုပ္တုမ်ား ဖ်က္ဆီးခံရျခင္းအတြက္ ၀မ္းနည္းေနၾကသည္မွာ ထုိ႐ုပ္တုမ်ားက အသက္ရွိသူမ်ားသကဲ့သုိ႔ပင္ ျဖစ္ေန၏။
“ကၽြန္မ ေတာ္ေတာ္ေလး မေက်မနပ္ ျဖစ္မိပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျပာေတာင္ မေျပာႏုိင္ေတာ့ပါဘူး” ဟု သူငယ္ခ်င္းေဟာင္း တစ္ဦးက မ်က္ရည္စမ္းစမ္းျဖင့္ ေျပာသည္။
အက္ဆီရီယန္ နန္းေတာ္မ်ား၏ ၀င္ေပါက္ရွိ လူ၏ ဦးေခါင္း တပ္ထားၿပီး ေတာင္ပံပါေသာ ႏြား၏ ခႏၶာကုိယ္ ႐ုပ္ထုႀကီးမ်ားမွာ ေရွးေဟာင္း မက္ဆုိပုိေတးမီးယားတုိ႔၏ အထူးျခားဆံုး အမွတ္သညာလည္းျဖစ္သည္။ အာမက္ဆူ (Iamassu) ဟု ေခၚသည့္ အဆုိပါ ႐ုပ္တုမ်ားမွာ အကာအကြယ္ေပးသည့္ ၀ိဥာဥ္မ်ားဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ထုိပံုမ်ားကုိ ေၾကးျပားမွ ႏုိင္ငံရပ္ျခား သံ႐ံုးနံရံမ်ား၏ နံရံအထိ ေနရာတုိင္းတြင္ ထြင္းထု ပံုေဖာ္ၾကသည္။
ေက်ာက္တံုးျဖင့္ထုလုပ္ထားေသာ အဆုိပါ ႐ုပ္ထုမ်ားမွာ ဘီစီ ၇ ရာစု နန္းေတာ္ စတင္ ေဆာက္လုပ္စဥ္ကတည္းက ႏုိင္ဗီဟ္ (Nineveh) ၿမိဳ႕ (ယခု မူလဆုိးလ္ၿမိဳ႕) ၏ ဂိတ္ေပါက္၀တြင္ ရွိေနခဲ့ၾကသည္။ ၎တုိ႔မွာ ႏုိင္ဗီဟ္ၿမိဳ႕အား ဖ်က္ဆီးခံရစဥ္တြင္လည္းေကာင္း၊ အက္ဆီရီယန္အင္ပါယာႀကီး ေပၚထြက္လာၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ လည္းေကာင္း၊ ထုိ အင္ပါယာႀကီး ပ်က္ဆီးကာ ေနာက္ပုိင္း အင္ပါယာမ်ား ေပၚထြက္လာသည့္အခ်ိန္တြင္ လည္းေကာင္း ေတာက္ေလွ်ာက္ တည္ရွိလာခဲ့ၾကသည္။
၁၈၄၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားတြင္ အဆုိပါနန္းေတာ္အား တူးေဖာ္သည့္အခ်ိန္ႏွင့္ ထုိနန္းေတာ္မွ အဖုိးတန္ပစၥည္းမ်ားကုိ ၿဗိတိန္ႏွင့္ အေမရိကသုိ႔ သယ္ေဆာင္သြားသည့္အခ်ိန္တြင္လည္း ထုိ႐ုပ္တုမ်ားက ရွိေနခဲ့ၾကသည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ သီတင္းပတ္တြင္ေတာ့ ထုိ႐ုပ္ထုမ်ားမွာ အားေကာင္းသည့္ လြန္ပူကုိကုိင္ကာ အစၥလာမ္မထြန္းကားခင္ အီရတ္၌ရွိေနခဲ့ေသာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကုိ ဖ်က္ဆီးဖယ္ရွားခ်င္သည့္ လူမ်ား၏လက္ထဲတြင္ ၿပိဳက် ပ်က္ဆီးခဲ့ရေလသည္။
“ယံုမလားေတာ့မသိဘူးဗ်ာ။ ႐ုပ္တုေတြ ဖ်က္ဆီးခံလုိက္ရတယ္ဆုိတဲ့ သတင္းၾကားၿပီး ကၽြန္ေတာ္ ညဘက္ အိပ္လုိ႔ေတာင္မေပ်ာ္ပါဘူး” ဟု စုိ႔၊ ေက်ာက္တုံး အပုိင္းအစမ်ားႏွင့္အတူ ထုိင္ကာ ပန္းပုထုေနသူ အဘ္ဒူလာဟ္ ဒုိ႔စ္ဟန္က ဆုိသည္။
စစ္တပ္တြင္ အမႈထမ္းစဥ္ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားက ထုိျပတုိက္သုိ႔ သြားေရာက္လည္ပတ္၍ ကင္မရာျဖင့္ ဓာတ္ပံုမ်ား ႐ုိက္ယူေလ့ရွိသည္ဟု ၎က ဖြင့္ဟခဲ့သည္။
“ကၽြန္ေတာ္ဟာ မူဆုိးလ္ၿမိဳ႕ တစ္ၿမိဳ႕လံုးကုိ ေလွ်ာက္သြားတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေန႔တုိင္း ဒီ႐ုပ္ထုေတြကို သြားၾကည့္ပါတယ္။ လူေတြက ‘ဒီ႐ုပ္တုေတြဟာ ခင္ဗ်ားအေဖလား’ လုိ႔ ေမးၾကတဲ့အထိပါပဲ”
အက္ဆီရီယန္မ်ား၏ ေက်ာက္သားထြင္းထုမႈ အႏုပညာလက္ရာက ယေန႔ခတ္ ပန္းပုဆရာတုိ႔ကုိ အံ့ၾသမွင္တက္ေစသည္။ ျခေသၤ့မ်ားႏွင့္ ဒရယ္ငယ္မ်ားက နံရံမ်ားမွ ခုန္ထြက္လာေတာ့ မေယာင္ေယာင္။ အႏုစိပ္ထုထားသည့္ မုဆိတ္မ်ားကလည္း အာမက္ဆူ႐ုပ္ထု၏ ေျခသလံုးအထိ ေျပဆင္းသြားသည္။
“ၾကည့္စမ္းပါအံုးဗ်ား။ ဘယ္ေလာက္ အခ်ိဳးညီလုိက္သလဲ။ တကယ္လုိ႔ ခင္ဗ်ား တုိင္းၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဘယ္လုိျခားနားခ်က္မွ ေတြ႕ရမွာ မဟုတ္ဘူး။ သူတုိ႔က တစ္မွ်င္ျခင္းကုိ ထြင္းထုထားတာေလ” ဟု အာမက္ဆူ႐ုပ္ထု၏ ဓာတ္ပံုကုိ ညႊန္ျပ၍ ဒုိ႔စ္ဟန္က ေျပာေလသည္။
တစ္ဂရစ္ႏွင့္ ယူေဖရးတီး ျမစ္ႏွစ္ခုအၾကား တည္ရွိခဲ့သည့္ ေျမၾသဇာေကာင္းေသာ အဆိုပါ ေရွးေဟာင္း မက္ဆုိပုိေတးမီးယားေဒသကုိ “ယဥ္ေက်းမႈ ပုခက္” ဟု တင္စားေခၚေ၀ၚၾကၿပီး သိရွိခဲ့သမွ် သမုိင္းေၾကာင္းရွိ ကမၻာ့ပထမဆံုး ၿမိဳ႕မ်ားထဲမွ တစ္ၿမိဳ႕လည္းျဖစ္သည္။ ပထမဆံုး စာေရးသားမႈကုိ အဆုိပါေဒသတြင္ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀၀ ေက်ာ္က စတင္ခဲ့သည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ အီရတ္ျပည္သူအမ်ားစုကေတာ့ အဆုိပါ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားကုိ ၎တုိ႔၏ သမုိင္းအေမြအႏွစ္အျဖစ္ ႐ႈျမင္ၾကသည္။
“ဒါဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ ႐ုိးရာနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈပါပဲ။ ဒါဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ အမွတ္သညာပါပဲ။ အျခားတုိင္းျပည္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္သြားတဲ့အခါ ‘ငါဟာ ေဘဘီလံုအင္ပါယာ၊ အက္ဆီရီယန္ အင္ပါယာနဲ႔ အီရတ္ရဲ႕ သားေကာင္းတစ္ေယာက္ပဲ’ လုိ႔ သူတုိ႔ကုိ ေျပာျပပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ႏုိးထဖုိ႔ လုိေနပါၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ထပ္ၿပီး ဆံုး႐ံႈးလုိ႔မရေတာ့ပါဘူး” ဟု အႏုပညာေက်ာင္းသားတစ္ဦးျဖစ္သူ ဟူဆမ္ ဆာဘာဟ္ ခါလီလ္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။
IS က ဖ်က္ဆီးခဲ့သည့္ ႐ုပ္ထုမ်ားထဲတြင္ ၄ ခုမွာ ပလာစတာ ပံုတူမ်ားျဖစ္ၿပီး က်န္႐ုပ္တုမ်ားမွာ ေအာ္ရီဂ်င္နယ္ မ်ားျဖစ္ၾကသည္ဟု ျပတုိက္ တာ၀န္ရွိသူမ်ားက ေျပာၾကားခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ျပတုိက္ရွိ ၁၇၂ ခုေသာ ႐ုပ္ထုမ်ားတြင္ မည္မွ် ဖ်က္ဆီးခဲ့ၿပီး၊ မည္မွ်ေရာင္းခ်ခဲ့သည္ကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိရဟု ၎တုိ႔က ဆုိသည္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲၿပီးေနာက္ ေရွးေဟာင္း သုေတသန ေနရာမ်ားတြင္ လုယက္မႈမ်ား က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျပည္နယ္ျပတုိက္မ်ားမွ တန္ဖုိးအရွိဆံုး လက္ရာမ်ားကုိ ဘဂၢဒတ္သုိ႔ ပုိ႔ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။
မူဆိုးလ္ျပတုိက္တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၾကသူမ်ားကေတာ့ ယခုအခ်ိန္အထိ ထိခုိက္ဒဏ္ရာရျခင္းမရွိဘဲ မူဆုိးလ္၌ပင္ ဆက္ရွိေနသည္။ IS အဖြဲ႕သားမ်ားက ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ဇြန္လအတြင္း ျပတုိက္အား သိမ္းပုိက္ၿပီးေနာက္ပုိင္း ၎တုိ႔မွာ မိမိတုိ႔၏ ေနအိမ္တြင္သာ ေနထုိင္ေနၾက ကာ ထုိျပတုိက္အား ေစာင့္ေရွာက္ေနသည္ဟု ဆုိသည္။
“အီရတ္ျပည္သူအားလံုးနဲ႔ မူဆုိးလ္ၿမိဳ႕ခံေတြေတာင္မွ ဒီအတြက္ ဆႏၵျပခ်င္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔မွာ စြမ္းအား မရွိပါဘူး။ သူတုိ႔ ဆႏၵျပဖုိ႔ အျပင္ထြက္ၿပီဆုိရင္ သူတုိ႔ အသတ္ခံရမွာပါ” ဟု ဒုိ႔စ္ဟန္က ထပ္ေလာင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။
ယဥ္ေက်းမႈအား ဖ်က္ဆီးျခင္း
IS က ၎တုိ႔ သိမ္းပုိက္ထားေသာေဒသ၏ ၿမိဳ႕အျဖစ္ ေၾကညာထားေသာ မူဆိုးလ္မွာ အစဥ္အလာအရ ကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ အခ်က္အျခာၿမိဳ႕ျဖစ္ၿပီး ႐ႈပ္ေထြးလွသည့္ အီရတ္ရွိၿမိဳ႕မ်ားထဲမွ တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ကာ ဘာသာေရး မတူကြဲျပားမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ အညီညြတ္ဆံုး ၿမိဳ႕လည္းျဖစ္သည္။
“အီရတ္ရဲ႕ အေကာင္းဆံုး ဂီတပညာရွင္ေတြက မူဆုိးလ္မွာ ေမြးတာပါ။ ဒါတင္မကေသးဘဲ အေရးအပါဆံုး သမုိင္းပညာရွင္ေတြ၊ ပထမဆံုးအမ်ိဳးသမီး တရားသူႀကီး စတာေတြဟာလည္း မူဆုိးလ္ၿမိဳ႕က လာတာပါ။ အီရတ္စစ္တပ္က အရာရွိအမ်ားအျပားနဲ႔ ႏုိင္ငံ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြဟာလည္း မူဆုိးလ္ကလာတာပါ။ အီရတ္ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ အီရတ္ရဲ႕ သမုိင္းမွာဆုိရင္ မူဆုိးလ္ဟာ အေရးပါတဲ့ ၿမိဳ႕ပါပဲ” ဟု အမ်ိဳးသားစာၾကည့္တုိက္၏ ဒါ႐ုိက္တာျဖစ္သူ ဆအာ့ဒ္ အက္စ္ကန္ဒါက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
မူဆုိးလ္ၿမိဳ႕ျပတုိက္တြင္ အဆုိပါ ႐ုပ္တုမ်ားအား ဖ်က္ဆီးသည့္ ဗီဒီယို မထုတ္ျပန္ခင္ ရက္နည္းငယ္အရင္က ထုိအုပ္စုမွာ မူဆုိလ္းၿမိဳ႕ရွိ စာၾကည့္တုိက္ကိုလည္း မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးခဲ့ၾကေသးသည္။
အလ္-မြန္တာနာဘီလမ္းအနီးရွိ ယာယီဘဂၢဒတ္ျပတုိက္တြင္ စေနတနဂၤေႏြေန႔မ်ား၌ မိသားစုမ်ားက ျပတုိက္အတြင္းရွိ ခန္းမတြင္ အက္ဆီရီယန္ႏွင့္ ဆူမားရီးယန္း အႏုပညာလက္ရာမ်ား၏ အျဖဴအမဲဓာတ္ပံုကုိသာ ၾကည့္႐ႈခြင့္ရၾကသည္။
ခါလ္ဒြန္ ဆလ္မန္တစ္ေယာက္ မူဆုိးလ္တကၠသုိလ္တြင္ တက္ေရာက္စဥ္က မူဆိုးလ္ျပတုိက္သုိ႔ သြားေရာက္ လည္ပတ္ေလ့ရွိခဲ့သည္။
“စဥ္းစားလို႔ မရႏုိင္ေလာက္ေအာင္ပါပဲ။ သူတုိ႔ဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈကုိ ဖ်က္ဆီးေနတာပါ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ သမုိင္းကို ဖ်က္ဆီးေနတာပါ” ဟု ၎က ေျပာၾကားခဲ့သည္။
Source: Al Jazeera
မိုးေဝ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။
