မေ ၂၊ ၂၀၂၅
M-Media
သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်တစ်ယောက် ထူးထူးခြားခြား ဧပြီလအတွင်းမှာ အီရန်နဲ့ စေ့စပ်ဆွေးနွေးမှုတွေ စတင်လိုက်ဟာ အီရန်ကို ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ဖို့ အမေရိကန်ကို အဖော်ညှိနေတဲ့ အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင် နေတန်ယာဟုကို အံ့အားသင့်သွားစေခဲ့ပါတယ်။
နေတန်ယာဟုတစ်ယောက် အီရန်ရဲ့ နျူစက်ရုံတွေကို အလစ်ချောင်းတိုက်ခိုက်ဖို့ အမေရိကန်ရဲ့ ထောက်ခံမှုကို မျှော်ကိုးပြီး ဝါရှင်တန်ကိုသွားရောက်ခဲ့တဲ့အချိန်မှ အီရန်-အမေရိကန် ဆွေးနွေးမှု မကြာခင်စတင်တော့မယ်ဆိုတာ သိလိုက်ရတာပါ။ အဲဒီနောက်ပိုင်း သုံးပတ်အတွင်း အမေရိကန်နဲ့ အီရန်တို့ဟာ နျူကလီးယားလက်နက် မထုတ်ဖို့နဲ့ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုတွေ လျှော့ချပေးဖို့ ရည်ရွယ်တဲ့ ဆွေးနွေးပွဲသုံးကြိမ် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး စတုတ္ထအကြိမ်မြောက် ဆွေးနွေးပွဲကိုလည်း မကြာမီကျင်းပဖို့ စီစဉ်ထားပါတယ်။
ဒီဆွေးနွေးပွဲတွေရဲ့ အဓိကအချက်က ၂၀၁၅ ခုနှစ် နျူကလီးယားသဘောတူညီချက် (JCPOA) ကို ပြန်လည်အသက်သွင်းဖို့နဲ့ ချဲ့ထွင်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ထရမ့်ဟာ သူ့ရဲ့ အရင်သက်တမ်းမှာ ဒီသဘောတူညီချက်ကနေ နှုတ်ထွက်ခဲ့ပါတယ်။
လက်ရှိမှာတော့ သဘောတူညီချက်ကာလကို ပိုရှည်ဖို့၊ စစ်ဆေးမှုတွေ ပိုမိုတင်းတင်းကျပ်ကျပ်လုပ်ဆောင်ဖို့နဲ့ ယူရေနီယံ သန့်စင်မှုကို ၃.၆၇% အထိ ကန့်သတ်ဖို့ စတဲ့ အဆိုပြုချက်တွေ ပါဝင်နေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အီရန်အနေနဲ့ ပြည့်၀ယူရေနီယံ အနည်းငယ်သာ ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရှိပြီး အများစုကို ရုရှားလို တစ်ခြားနိုင်ငံတွေဆီ ပို့ဆောင်သိမ်းဆည်းထားဖို့ သဘောတူညီမှုထဲမှာ ပါ၀င်လာဖွယ် ရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဓိက အချက်နှစ်ချက်မှာ သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေ ရှိနေဆဲပါ။
အမေရိကန် နိုင်ငံရေးသမားတစ်ချို့နဲ့ အစ္စရေးတို့ကတော့ အီရန်ရဲ့ ယူရေနီယံ သန့်စင်မှုကို လုံး၀ တားဆီးဖို့နဲ့ ဒုံးကျည်စီမံကိန်းကိုပါ ကန့်သတ်ဖို့ တောင်းဆိုနေပြီး အီရန်ကလည်း ဒါကို လက်ခံမှာမဟုတ်ဘူးလို့ ယတိပြတ် ပြောဆိုထားပါတယ်။
အစ္စရေးရဲ့ အလစ်အငိုက် ချောင်းမြောင်းကျူးကျော်တိုက်ခိုက်မှု အန္တရာယ်လည်း ရှိနေပါတယ်။ အီရန်ရဲ့ ဒုံးခွင်းစနစ် အားနည်းမှုကို အစ္စရေးက အခွင့်ကောင်းယူချင်နေတာဖြစ်ပါတယ်။ တိုက်ခိုက်မှုမှာ တိုက်ရိုက်ပါဝင်ဖို့ အမေရိကန်က ငြင်းဆိုနေပေမယ့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသအတွင်း စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုတွေကို တိုးမြှင့် လုပ်ဆောင်လာပါတယ်။
ကျွမ်းကျင်သူတွေကတော့ စစ်ရေးတိုက်ခိုက်မှု အောင်မြင်ရင် အီရန်ရဲ့ နျူကလီးယားစွမ်းရည် အားလျော့သွားနိုင်ပေမယ့် အပြီးတိုင် ဖျက်ဆီးနိုင်မှာမဟုတ်ဘူး လို့ သတိပေးထားပါတယ်။
Ref: Reuters