ဒီဇင်ဘာ ၁၂၊ ၂၀၁၉
M-Media
ဆရီနာဂါက နှစ် ၆၀၀ သက်တမ်းရှိ သမိုင်းဝင် ‘ဂျာမီယာဗလီ’
-အိန္ဒိယအစိုးရဟာ ဂျာမူးနဲ့ ကက်ရှ်မီးယားဒေသကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရုပ်သိမ်းပြီး ဖြတ်တောက်ပိတ်ဆို့မှုတွေ လုပ်ဆောင်ထားတာ ၄ တာ ရှိလာခဲ့ပြီး ဒေသခံတွေအပေါ် စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ ဘာသာရေး ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုတွေလည်း ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။
ဩဂုတ်လ ၅ ရက်နေ့မှာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရုပ်သိမ်းပြီးတဲ့နောက် အောက်တိုဘာလနှောင်းပိုင်းမှာ ဂျာမူးနဲ့ ကက်ရှ်မီယားဒေသကို နှစ်ပိုင်းပိုင်းကာ ဗဟိုအစိုးရရဲ့ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်မှုအောက်ကို သွတ်သွင်းလိုက်ပါတယ်။
အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်အများစုရှိတဲ့ အဲဒီဒေသမှာ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုတွေဟာ အရင်ကတည်းက ရှိခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဩဂုတ်လကနေ စလို့ ဘာသာရေး၊ လူမှုရေး ချုပ်ချယ်မှုတွေက ပိုမိုမျာပြားလာပါတယ်။
ကက်ရှ်မီးယားက အထင်ကရဗလီဝတ်ကျောင်းတော်တွေမှာ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေ စုဝေးဝတ်ပြုခွင့်ကိုလည်း အိန္ဒိယအစိုးရက ပိတ်ပင်ထားပါတယ်။ ဒေသမြို့တော် ဆရီနာဂါက နှစ် ၆၀၀ သက်တမ်းရှိတဲ့ သမိုင်းဝင် ‘ဂျာမီယာဗလီ’ မှာ သောကြာနေ့ စုပေါင်း ဝတ်ပြုဆုတောင်းခွင့်မရတာဟာ ဒီဇင်ဘာ ၁၃ ရက်နေ့ဆိုရင် ၁၈ ပတ်တိတိ ရှိလာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။
အရင်က ဂျာမီယာဗလီမှာ သောကြာနေ့ဆိုရင် လူပေါင်းထောင်ချီ လာရောက်ဝတ်ပြုကြပါတယ်။ ဗလီဘေးက ရပ်ကွက်မှာ နေထိုင်တဲ့ အသက် ၂၆ နှစ်အရွယ် ခါလစ် ဘရှီးရ် ဂူရာက ဝတ်ပြုဆုတောင်းမှုကို အစိုးရက ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“အခြေအနေက ပိုပိုဆိုးလာပါတယ်။ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်အများစုရှိရာဒေသက အကြီးဆုံးဗလီဟာ လနဲ့ချီ ပိတ်ခံထားရတယ်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေမှာ လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်ခွင့်ကို အာမခံထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကက်ရှ်မီးယားမှာတော့ အကြိမ်ကြိမ်ချိုးဖောက်ခံနေရတယ်”
ဂျာမီယာဗလီမှာ ၁၉၆၃ ခုနှစ်ကတည်းက ရှေ့ဆောင်အီမာမ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တဲ့ အသက် ၈၀ အရွယ် ဗလီဆရာ ဆယဒ် အဟ်မဒ် ဆယဒ် နာကက်ရှ်ဘန်ဒီက ဒီလို တားမြစ်ပိတ်ပင်မှုဟာ ဘာသာတရားအပေါ် တိုက်ရိုက်စွက်ဖက်မှု ဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ဩဂုတ်လ ၅ ရက်နေ့ကစလို့ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်တွေဟာ ဂျာမီယာဗလီမှာ ဝတ်ပြုခွင့်မပေးတော့ဘဲ ၅ ကီလိုမီတာဝေးတဲ့နေရာက ဗလီကိုသာ အသုံးပြုခွင့်ပေးပါတယ်။ ဗလီတစ်၀ိုက်မှာ ပြည်သူ့စစ်တွေ၊ ရဲတပ်ဖွဲ့တွေ ချထားပြီး ဒါဟာ လူထုကို ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်တယ်လို့ ဗလီဆရာ နာကက်ရှ်ဘန်ဒီက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ဗလီဂေါပကအဖွဲ့က အဖွဲ့ဝင် ဆယဒ် ရဟ်မန် ရှမ်က ၂၀၁၆ ခုနှစ်တုန်းကဆိုရင် ဂျာမီယာဗလီဝတ်ကျောင်းတော်မှာ သီတင်းပတ် ၁၆ ပတ်ဆက်တိုက် ဝတ်ပြုခွင့်မရခဲ့ဘဲ အခုအချိန်မှာတော့ ပိုဆိုးသွားပြီလို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ကက်ရှ်မီးယားတောင်ပိုင်း အန်အန်နဂ်ခရိုင်က အထင်ကရ ဘိုက်သွလ် မုကရမ်ဗလီမှာလည်း ဒီလို ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှုတွေ ပြုလုပ်ထားပါတယ်။
အခြားနေရာများကိုလည်း ကန့်သတ်
ဗလီတွေအပြင် ကက်ရှ်မီးယားက နာမည်ကျော်ဗိမာန် ‘ဒရ်ဂါ ဟာဇရသ်ဘာလ်’ မှာ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေ လာရောက်လည်ပတ်မှုကို အိန္ဒိယအာဏာပိုင်တွေက အခုလအစောပိုင်းမှာ တင်းတင်းကြပ်ကြပ် ကန့်သတ်လိုက်ပါတယ်။
ဆရီနာဂါမြို့က ထင်ရှားတဲ့ ‘ဒါလ်ရေကန်’ ကမ်းနဖူးမှာရှိတဲ့ ဒီဗိမာန်ဟာ တမန်တော် မုဟမ္မဒ်ရဲ့ ဆံတော်ကို ဌာပနာထားတယ်လို့ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေက ယုံကြည်ကြပါတယ်။ အစ္စလာမ့်ပြက္ခဒိန်အရ တမန်တော် မုဟမ္မဒ် ဖွားမြင်တဲ့ ရဘီအွလ်အောင်ဝလ်လ ၁၂ ရက်နေ့တိုင်း ဒီဗိမာန်ကို လူပေါင်း ၅ သောင်းကျော်လောက် လာရောက် လည်ပတ်ကြပါတယ်။
နိုဝင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့မှာကျရောက်တဲ့ အခုနှစ် တမန်တော်မွေးနေ့မှာ အာဏာပိုင်တွေဟာ ဗိမာန်တစ်၀ိုက် အဆီးအတားတွေ ချထားပြီး ဒေသခံတွေကိုသာ အတွင်းထဲပေးဝင်ကာ အဝေးကလာသူတွေကို ပြန်ခိုင်းခဲ့ပါတယ်။
ဗိမာန်မှာ ဝတ်ပြုမှုကို ဦးဆောင်တဲ့ ရှေ့ဆောင်အီမာမ် ဆယဒ် အဟ်မဒ် ဖာရူကီက ဒီကန့်သတ်မှုတွေကို လူသိရှင်ကြားထုတ်ပြောဖို့ စိုးရွံ့နေပါတယ်။
ဆရီနာဂါမြို့မှာပဲတည်ရှိတဲ့ မွတ်စလင်သူတော်စင် ခွာဂျာ နာကက်ရှ်ဘန် ရှာဘတ်ရဲ့ ဂူဗိမာန်ကိုလည်း နိုဝင်ဘာ ၁ ရက်နေ့ကစပြီး အာဏာပိုင်တွေက ကန့်သတ်မှုတွေ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ ဗိမာန်က ဗလီမှာ Khoje Digar ဆိုတဲ့ အထူးဝတ်ပြုမှုတစ်ခုကို နှစ်စဉ်ပြုလုပ်လေ့ရှိနေပြီး အခုနှစ် ဒီဝတ်ပြုမှုမတိုင်ခင်မှာ ဝင်ရောက်ခွင့်ကန့်သတ်မှု ပေါ်ပေါက်လာတာပါ။
ကက်ရှ်မီးယားအလယ်ပိုင်း ဘူဒ်ဂမ်ခရိုင်က နာမည်ကျော် မွတ်စလင်သူတော်စဉ် ‘ရှိခ်နူရ်ဒင် နူရာနီ’ ရဲ့ ဂူဗိမာန်က ဘာသာရေးအခမ်းအနားတွေကိုလည်း အောက်တိုဘာ ၂၆ ရက်နေ့မှာ အာဏာပိုင်တွေက ကန့်သတ်မှုတွေ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။
ဆရီနာဂါရဲတပ်ဖွဲ့အကြီးအကဲ ဟာဆစ်ဘ် မူဂိုလ်က အခြေအနေတွေက တောင်းဆိုလာတာကြောင့် ဗလီတွေနဲ့ အခြား အစ္စလာမ့် သာသနိက အဆောက်အဦးတွေမှာ ဒီလိုကန့်သတ်မှုတွေ လုပ်ဆောင်ရတာလို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“လူစုလူဝေး ကြီးကြီးမားမားတွေကို ခွင့်ပြုလို့ရတဲ့ အခြေအနေမှာ မရှိပါဘူး။ ဆိုးဝါးတဲ့ ဆန္ဒပြမှုတွေဖြစ်ကာ အသက်၊ အိုးအိမ်၊ စည်းစိမ် ဆုံးရှုံးသွားနိုင်ပါတယ်”
ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တွေကို ဖမ်းဆီး
ဩဂုတ်လ ၅ ရက်နေ့နောက်ပိုင်း အိန္ဒိယအာဏာပိုင်တွေ ကက်ရှ်မီးယားမှာ ဖမ်းဆီးထားသူ အရေအတွက်ဟာ ၅ ထောင်ကျော်ရှိခဲ့ပြီး မွတ်စလင်ဘာသာရေးခေါင်းဆောင် တော်တော်များများလည်း ပါဝင်ပါတယ်။
ဖမ်းဆီးထားသူတွေထဲက ၆၀၀ ကျော်လောက်က လက်ရှိအချိန်အထိ အချုပ်ထဲမှာ ရှိနေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ကက်ရှ်မီးယားအခြေစိုက် လူ့အခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ခူရမ် ပါရ်ဗာအစ်ဇ်က ဩဂုတ်လ ၅ ရက်နေ့နောက်ပိုင်း ကက်ရှ်မီးယားမှာ ဖြစ်ပျက်လာတာတွေဟာ အသစ်အဆန်းမဟုတ်ဘူးလို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ လူတန်းစားတစ်ခုရဲ့ ကိုးကွယ်မှုကို နိုင်ငံတော်က ကာကွယ်ပေးရမယ်ဆိုတဲ့ အခြေခံဥပဒေပါ သတ်မှတ်ချက်ဟာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ် မတိုင်ခင်ကစလို့ ကက်ရှ်မီးယားမှာ အကြိမ်ကြိမ်ချိုးဖောက်ခံခဲ့ရတယ်လို့ သူက ဆိုပါတယ်။
“ကက်ရှ်မီးယားက ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့် ချိုးဖောက်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကုလသမဂ္ဂနဲ့ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေက အိန္ဒိယအစိုးရကို ရှုတ်ချခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘာမှ ထူးခြားလာတာ မရှိပါဘူး”
Ref: Aljazeera
