မတ္ ၉၊ ၂၀၁၆
– အၾကမ္းထည္သစ္သားေဆာင္တစ္ခုရဲ႕ သန္႔ရွင္းထည္၀ါမႈမဲ့အခန္းငယ္ေလးထဲ အထည္စက္ရံု အလုပ္သမငယ္ေလးေတြ ရိွေနၾကတယ္။ ရြာမွာက်န္ရစ္တဲ့သူတို႔မိဘမ်ားရဲ႕ဓာတ္ပံုေတြရဲ႕တစ္ဖက္တစ္ခ်က္မွာ ျမန္မာေပါ့ပ္အဆိုေတာ္ေတြရဲ႕ပံုေတြကို အခန္းငယ္နံရံမွာ ခ်ိတ္ဆြဲထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ အျပင္ဖက္က ေျမာင္းပုပ္ေရအနံ႔ကေတာ့ အခန္းထဲအထိ ၀င္ေရာက္ေနရဲ႕။ အဲ့ဒီက ေသြးခ်င္းသံုးဦးနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕၀မ္းကြဲညီအစ္မေတြအားလံုးဟာ ႏိုင္ငံတကာနာမည္ႀကီး အထည္ကုမၸဏီရဲ႕ စက္ရံုမ်ားမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကသူေတြပါ။ အဲ့ဒီအထည္စက္ရံုမ်ားက GAP, Primark, H&M, Tesco စတဲ့ အမွတ္တံဆိပ္ေတြအတြက္ ၿဗိတိန္၊ အေမရိကန္နဲ႔ အျခားႏိုင္ငံေတြဆီ ျပည္ပပို႔ကုန္အျဖစ္ ခ်ဳပ္လုပ္ေနၾကတာပါ။ သူတို႔ဟာ Oxfan နဲ႔လက္တြဲထားတဲ့ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးအုပ္စု၀င္ျဖစ္ၿပီး အလုပ္သမားမ်ားေကာင္းစားေရးအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္ေနၾကသူေတြျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕အသံေတြကိုနားေထာင္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ စက္ရံုေတြအထိ သြားေရာက္ကြင္းဆင္းခဲ့ၾကတယ္။ ျမန္မာ့အထည္အလိပ္လုပ္ငန္းက႑ဟာ အလ်င္အျမန္ ႀကီးထြားက်ယ္ျပန္႔လ်က္ရိွပါတယ္။ လက္ရိွမွာ အထည္စက္ရံုလုပ္သားေတြ သံုးသိန္း၀န္းက်င္ရိွၾကၿပီး ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းက အမ်ဳိးသမီးေတြ၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ အသက္ ၂၅ ႏွစ္ေအာက္အရြယ္ေတြျဖစ္ၾကတယ္။
သူတို႔ရဲ႕ ေန႔တြက္လုပ္အားခ (အေမရိကန္) ၂.၈ ေဒၚလာက ဘ၀တစ္ခုအတြက္ ရပ္တည္ရွင္သန္ဖို႔ မလံုေလာက္ပါဘူး။ အထည္စက္ရံုလုပ္သားအားလံုးရဲ႕ ထက္၀က္နီးပါးဟာ အေၾကြးႏြံထဲ နစ္မြန္းေနၿပီး အစားအစာ၊ ေဆး၀ါး၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စတဲ့ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္မ်ားအတြက္ ေခ်းငွားသံုးစြဲေနရတယ္လို႔ Oxfan ရဲ႕ မၾကာေသးမီ ကြင္းဆင္းေလ့လာခ်က္တစ္ရပ္မွာ ေတြ႕လိုက္ရပါတယ္။ သူတို႔တစ္ေတြဟာ တစ္ပတ္မွာ ၆ ရက္၊ တစ္ရက္ကို ၁၁ နာရီထိ အလုပ္ဆင္းရတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဥပေဒေၾကာင္းအရရိွေနတဲ့ ဖ်ားနာခံစားခြင့္ ဆိုတာ မရရိွသေလာက္ပါပဲ။ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်မရိွတဲ့ ထုတ္ကုန္လ်ာထားခ်က္ျပည့္မီဖို႔ ညဖက္အထိ အလုပ္ဆင္းေနၾကရတယ္လို႔ လူအမ်ားအျပားက ဆိုၾကတယ္။ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုမွာဆိုရင္ ရက္သတၱပတ္လံုးလံုး ေန႔စဥ္ နံနက္ ၆း၃၀ နာရီအထိ ခ်ဳပ္လုပ္ၾကရၿပီး ၇း၃၀ နာရီမွာ လုပ္ငန္းခြင္ ျပန္၀င္ၾကရတာကို ေတြ႕ရတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရးက အလြန္အေရးႀကီးလွပါတယ္။ လူသံုးဦးမွာတစ္ဦး လုပ္ငန္းခြင္ အနာတရ ျဖစ္ၾကတယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။ ဒါ့အျပင္ ၀င္ေပါက္ထြက္ေပါက္မ်ားလည္း ပိတ္ထားတဲ့အတြက္ စက္ရံုမီးေလာင္မႈအေပၚ လူအမ်ားအျပားက စိုးရြံ႕ထိတ္လန္႔ေနၾကရပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာက္ရိွေနစဥ္ Oxfan ရဲ႕အစီရင္ခံစာ ထြက္လာပါတယ္။ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ ဒါဗိုစ္မွာက်င္းပတဲ့ ကမာၻ႕စီးပြားေရးဖိုရမ္မွာ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ လူတန္းစားက ကမာၻ႕စီးပြားေရးကို ေမႊေႏွာက္ခ်ဳပ္ကိုင္ေနၾကေၾကာင္း၊ ဘီလ်ံနာေပါင္း ၆၂ ဦးဟာ အခုဆုိရင္ ကမာၻ႕အဆင္းရဲဆံုးႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ထက္၀က္ေလာက္ကို တန္းတူ ပိုင္ဆိုင္မႈ ရိွေနေၾကာင္း၊ အဲ့ဒီ ထိပ္တန္း ၁ ရာခိုင္ႏႈန္းလူေတြအႀကိဳက္ ကမာၻ႕စီးပြားေရးက ယိမ္းကေနရေၾကာင္း၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၅ ႏွစ္ကတည္းက ကမာၻ႕စီးပြားေရးတိုးတက္မႈစုစုေပါင္းရဲ႕ ထက္၀က္ေလာက္က သူတို႔အတြက္ ျဖစ္ေနၿပီး က်န္တဲ့ ေအာက္ေျခ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကလည္း သူတို႔နဲ႔ မကင္းႏိုင္ေၾကာင္း ဖြင့္ခ်ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အလြန္စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းတဲ့အခ်က္တစ္ခုကေတာ့ ကမာၻ႕အခ်မ္းသာဆံုး ဘီလ်ံနာ ၆၄ ဦးအနက္ ေလးဦးဟာ အထည္အေရာင္းဆိုင္လုပ္ငန္းပိုင္ရွင္ေတြ ျဖစ္ေနတာပါပဲ။ ေဒၚလာ ၆၄ ဘီလီယံပိုင္ဆိုင္တဲ့ စပိန္က Amancio Ortega ဟာ Zara ရဲ႕ ပိုင္ရွင္ျဖစ္ၿပီး Inditex ဧရာမအထည္လုပ္ငန္းကို ဦးေဆာင္ေနပါတယ္။ ေဒၚလာ ၂၄ ဘီလီယံ ၾကြယ္၀တဲ့ Swede Stefan Persson ဟာ H&M ရဲ႕ ဥကၠ႒ျဖစ္ၿပီး လုပ္ငန္းရဲ႕အစုရွယ္ယာ ၂၈ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ပိုင္ဆိုင္ပါတယ္။ ဂ်ပန္က Uniqlo ပိုင္ရွင္ Tadashi Yanai ဟာ ေဒၚလာ ၂၀ ဘီလီယံ ခ်မ္းသာတယ္။ ေနာက္ဆံုးတစ္ဦးကေတာ့ Nike ရဲ႕ ဥကၠ႒အျဖစ္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အထိ ၅၁ ႏွစ္ၾကာအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ Phil Knight ျဖစ္ၿပီး ေဒၚလာ၂၁ ဘီလီယံ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀သူျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံက စက္ရံုေတြကို H&M က ၀ယ္ယူေနသလို Uniqlo ကလည္း အလားတူအတိုင္း ျပဳလုပ္ဖို႔ ရိွေနပါတယ္။
Inditex က တင္သြင္းမႈကြင္းဆက္နဲ႔ အခ်ိန္ေလွ်ာ့ခ်ေရးပံုဟန္ကို စတင္လမ္းေဖာက္ခဲ့ၿပီး အခုအခ်ိန္မွာ သူ႔စံႏႈန္းကဖက္ရွင္အ၀တ္ေတြ အလ်င္အျမန္ရရိွဖို႔ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီစီးပြားေရးလုပ္ထံုးက တင္သြင္းသူနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕လုပ္သားေတြအေပၚ ဖိအား အလြန္ႀကီးမားေစပါတယ္။ အတင္းအဓမၼ အခ်ိန္ပိုအလုပ္ဆင္းခိုင္းျခင္း၊ လုပ္အားခကို နည္းႏိုင္သမွ် နည္းပါးေအာင္ ေခါင္းပံုျဖတ္လာေစျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
H&M ကလည္း သူတို႔အ၀တ္အထည္ေတြကို ထုတ္လုပ္ေပးတဲ့ ျမန္မာျပည္ကစက္ရံုေတြမွာ ဒီလိုအေနအထားနဲ႔ ရသေလာက္ညွစ္ထုတ္ေနၾကပါတယ္။ နာမည္ႀကီးတံဆိပ္အမ်ားအျပားကေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိးအျဖစ္မရိွပါဘူးလို႔ ျငင္းဆိုတတ္ၾကတယ္။ “နာမည္ႀကီးတံဆိပ္အေရာင္းဆိုင္ေတြက သူတို႔ရဲ႕အ၀တ္အထည္ေတြကို ဘယ္မွာထုတ္လုပ္ၾကတယ္ဆိုတာ ဘာေၾကာင့္ ဖံုးကြယ္ထားလိုတဲ့အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုေလာက္ မင္း စဥ္းစားမိသလား” လို႔ ကၽြန္ေတာ့္ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္တစ္ဦးက ဆိုလာပါတယ္။ H&M နဲ႔ Indetex ႏွစ္ခုစလံုးက သူခိုးေစ်းလုပ္သားခ အေရးကို ကိုင္တြယ္ဖို႔ တက္လွမ္းခဲ့ၾကတယ္။ ပမာအားျဖင့္ လုပ္သားခ/ေစ်းႏႈန္း ညိွႏိႈင္းျမွင့္တင္ေရးဆိုင္ရာ ကမာၻ႕အလုပ္ရံုမ်ားသမဂၢနဲ႔ ပဋိညာဥ္လက္မွတ္ေရးထိုးထားၾကတယ္။ သို႔ေပမယ့္လည္း ၂၀၀၁ မွ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အတြင္း ျပည္ပကို အ၀တ္အထည္တင္ပို႔တဲ့ ထိပ္တန္း ၁၅ ႏိုင္ငံက အထည္အလိပ္လုပ္သားမ်ားအတြက္ လုပ္အားခေတြမွာေတာ့ သေဘာတူညီခ်က္အမွန္အတိုင္း ေဆာင္ရြက္ေပးမႈ ပ်က္ကြက္ေနခဲ့ပါတယ္။
ကမာၻ႕ဆင္းရဲမြဲေတမႈေလွ်ာ့ခ်ေရးကို အေထာက္အကူျပဳေနတဲ့ စီးပြားေရးစနစ္မွာ ရိုက္ခတ္မႈျဖစ္လို႔ Oxfan ဟာ အရင္းရွင္၀ါဒဆန္႔က်င္တဲ့အဖြဲ႕အျဖစ္ ေ၀ဖန္သူအခ်ဳိ႕က စြပ္စြဲၾကတယ္။ လုပ္ေဆာင္မႈျဖစ္စဥ္အရ အဲ့ဒါအမွန္ပဲလို႔ ဆိုရပါမယ္။ ယခု ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဆံုေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ မိန္းမရြယ္ေလးေတြဟာ လုပ္အားခ တစ္ေန႔ ၁.၉ ေဒၚလာသာ ရေနၾကၿပီး တရား၀င္ အနိမ့္ဆံုးဆင္းရဲမႈသတ္မွတ္ခ်က္ထက္ပင္ ပိုလြန္ေနပါတယ္။ ဒါနဲ႔တင္ လံုေလာက္ၿပီလို႔ ထင္ေနၾကပါသလား ?
လူထုဘ၀ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ အရင္းရွင္၀ါဒရဲ႕ၾသဇာအင္အားကို Oxfan က အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဂၤလန္ဘဏ္ဦးစီးမွဴး ေၾကြးေၾကာ္ထားေနတဲ့ လက္ရိွ ေစ်းကြက္တင္းၾကပ္ေရးစံႏႈန္းက ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို အၾကြင္းမဲ့ စိတ္ပ်က္သြားေစပါတယ္။ ကြန္ဆာေဗးတစ္ အမတ္ေဟာင္း Matthew Oarus က The Times သတင္းစာမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ဒါဗို႔စ္အစီရင္ခံစာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဒီလိုေရးသားထားပါတယ္။ လက္ရိွေခတ္ အရင္းရွင္စံနစ္ကို ခုခံကာကြယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနသူမ်ားကိုၾကည့္ၿပီး USSR ကိုကာကြယ္ဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့ ကြန္ျမဴနစ္ေတြကို သတိရသြားေစပါတယ္တဲ့။ “ရာစုသစ္မွာ ေစ်းကြက္လြတ္လပ္မႈကို ခုခံကာကြယ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ မမွ်တမႈဆိုတဲ့ ဧရာမဆံုးရံႈးမႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ပါတယ္”။
သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ကို ေလ့လာၾကည့္လိုက္ရင္ ကေလးသူငယ္မ်ားကို အလုပ္မခိုင္းေစေရး၊ တစ္ေန႔အလုပ္ခ်ိန္ ၁၀ နာရီျဖစ္ေရး၊ လစာရအလုပ္နားရက္၊ ဖ်ားနာခံစားခြင့္၊ သာမန္လူတန္းစားမ်ား ဘ၀ေျပလည္ႏိုင္မယ့္ လုပ္အားခ ရရိွေရးေတြအေပၚ တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့သူမ်ားဟာ အရင္းရွင္၀ါဒဆန္႔က်င္ေရးသမားေတြ မဟုတ္ခဲ့ၾကပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔က အေကာင္းဆံုးလုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္မယ္လို႔ သူတို႔ ယံုၾကည္ထားခဲ့ၾကျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ အတိတ္ကာလ လႈပ္ရွားတက္ၾကြသူမ်ားဟာ ငထံုငထိုင္းေတြ၊ ဆူပူေအာင္လႈံ႕ေဆာ္သူေတြအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံခဲ့ၾကရတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိုးတက္ယဥ္ေက်းတဲ့လူ႔အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ဂုဏ္အဂၤါတစ္ရပ္အတြက္ သူတို႔ တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ၾကတာလို႔ ခုခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔သိျမင္သြားၾကပါၿပီ။
ဒီေခတ္မွာလည္း ဒီလိုတိုက္ပြဲမ်ဳိးကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဆက္လက္ဆင္ႏႊဲသြားရပါလိမ့္မယ္။ ထိပ္တန္းစာရင္း၀င္ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ လူမ်ားစုအတြက္ ပိုမိုအက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစမယ့္ အရင္းရွင္စနစ္ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဖန္တီးဖို႔ လိုအပ္ပါမယ္။ ဖန္တီးလို႔လည္း ရသလို အလုပ္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အဓိကက်တဲ့ ကုမၸဏီအမ်ားစုက အလုပ္သမားစည္းမ်ဥ္းဥပေဒနဲ႔တစ္ကြ တိုင္းႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ အရင္းအျမစ္သယံဇာတေတြကို အေလးထားလို႔ မိမိတို႔ရဲ႕ စီးပြားေရးလုပ္ထံုအတိုင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ စက္ရံုေတြကလည္း ဘ၀ရပ္တည္ႏိုင္တဲ့ လုပ္အားခကို ေပးႏိုင္လာပါလိမ့္မယ္။ ၿပီးေတာ့ လုပ္သားေတြအဖို႔ စီမံေရးက႑မွာ လြတ္လပ္စြာ ေစ့စပ္ညိွႏိႈင္းမႈေတြ ရရိွလာေစမွာျဖစ္ပါတယ္။
ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ လူသားအေျချပဳစီးပြားေရးတစ္ခုတည္ေဆာက္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ စြမ္းရည္၊ နည္းပညာနဲ႔ စိတ္ကူးစိတ္သန္းေတြ ပိုင္ဆိုင္ၾကပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အနိမ့္ဆံုးလုပ္အားခ မဟုတ္ဘဲ အျမင့္ဆံုးလုပ္အားခ ျဖစ္ေစရပါမယ္။ ဒါမွ လက္တစ္ဆုပ္စာအခြင့္ထူးခံတစ္စုအတြက္မွ်သာ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစတဲ့ မတန္တဆ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာမႈကို အဆံုးသတ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံက မိန္းမရြယ္ေလးေတြကို သူတို႔ရဲ႕အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေတြ႕ဆံုေလ့လာခဲ့ခ်ိန္ – ထိုင္းနဲ႔ ကေမာၻဒီးယားက အထည္စက္ရံုလုပ္သားေတြရဲ႕ ရုန္းထေအာင္ျမင္မႈကို ေတြ႕ျမင္ခဲ့ခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာ့္အဖို႔ အနာဂတ္ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ ျပည့္လႊမ္းသြားပါတယ္။ အေကာင္းဆံုး၊ အမွ်တဆံုးအနာဂတ္တစ္ခုအတြက္ သူတို႔ တိုက္ပြဲ၀င္ၾကပါဦးမယ္၊ ကၽြန္ေတာ္လည္း ကိုယ္စြမ္းဥာဏ္စြမ္းရိွသမွ် သူတို႔ကို ကူညီႏိုင္ဖို႔ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္သြားေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Ref : The Irrawaddy – Max Lawson’s “From Myanmar Sweatshops to Billionaires in Switzerland”
ျမင့္မိုရ္ေမာင္ေမာင္ မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုသည္။
