Category: သုတ၊ရသႏွင့္အေထြေထြ

ေဆာင္းပါမ်ား၊ ကဗ်ာမ်ား။ ဝထၳဳမ်ား၊ ဗဟုသုတ ျဖစ္ဖြယ္ရာမ်ား စသျဖင့္

“ျပည္သူ႔ေဆးရုံေပၚေတြမွာ ေတာေၾကာင္မ်ားကို သတိထားၾကပါစို႕လား”

ေဆးရံု၊ ရဲစခန္း၊ တရားရံုး စသည္တို႔သည္ လူတိုင္းမသြားခ်င္ဆံုးေသာ ေနရာမ်ားျဖစ္ၾက ပါသည္။ သို႔ေသာ္ အေျခအေန အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ထိုေနရာမ်ားသို႔ မသြားခ်င္ေပမယ့္ လည္း သြားခဲ့ၾကရသူေတြ ရွိၾကပါသည္။ ဇူလိုင္လ ေနာက္ဆံုး အပတ္ေလာက္က စာေရးသူသည္ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး၊ သဃၤန္းကၽြန္းၿမိဳ႕နယ္၊စံျပ ေဆးရံုႀကီးကို ေရာက္ရွိခဲ့ပါသည္။ ထိုစံျပ ေဆးရံုႀကီးကို ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ စစ္အစိုးရလက္ထက္တြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး လူနာကုတင္ ၅၀၀ ဆံ့ အ တြက္ရည္ရြယ္ခဲ့ပါသည္။ စံျပေဆးရံုႀကီးသည္ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး၊ ေျမာက္ဥကၠလာပၿမိဳ႕နယ္ တြင္ ဖြင့္လွစ္ထားေသာ ေဆးတကၠသိုလ္(၂) ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ ဆရာဝန္ေလာင္းမ်ားအ တြက္ ေဆးေက်ာင္းေတာ္ႀကီး တစ္ခုလည္းျဖစ္ပါသည္။ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် လူအသက္ေပါင္းမ်ားစြာကို ကယ္တင္ေပးေနေသာ ေနရာလည္းျဖစ္ပါသည္။

စာေရးသူ၏ တူတစ္ေယာက္ အစာအိမ္ အူအတက္ေရာင္၍ စံျပျပည္သူ႔ေဆးရံုႀကီးသို႔ ည ၁၀ နာရီတြင္တင္ၿပီး အေရးေပၚခြဲစိတ္ကုသမႈ႕ခံလိုက္ရပါသည္။ လူနာၾကည့္ရန္ ခြဲစိပ္ၿပီး ေနာက္ေန႔ ေဆးရံုသို႔ေရာက္ရွိခဲ့ပါသည္။ ခြဲစိပ္လူနာမ်ားအား ဒုတိယထပ္ အေဆာင္(B) တြင္ ထားရွိၿပီး စိုးရိမ္ စရာမလိုေသာ ခြဲစိတ္ခံလူနာမ်ားအား အေပၚဆံုးထပ္ တိုးခ်ဲ႕ေဆာင္သို႔ ပို႔ထားေလ့ရွိပါသည္။

အရပ္သားအစိုးရလက္ထက္တြင္ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ တိုးတက္မႈ႕မ်ားကို တင္ျပရ လွ်င္ တာဝန္က်ဆရာဝန္မ်ား၊ သူနာျပဳမ်ားသည္ လူနာမ်ားႏွင့္ လူနာရွင္မ်ားအား ေကာင္းမြန္စြာ ဆက္ဆံပါသည္။ ေဆးရံုအတြင္းအျပင္ သန္႔ရွင္းမႈမ်ားလည္း အေတာ္အတန္ ရွိသည္ကို ေတြ႕ရပါ သည္။ တာဝန္ရွိသူမ်ားကို အၾကံဥာဏ္ေပးရန္ အၾကံေပးစာမ်ားထည့္ရန္ Box ကိုလည္း ေတြ႕ရပါ သည္။ ေလးေထာင့္ကန္၊ပဲခူး၊ေကာ့မွဴး စသည္တို႔မွလာေသာ လူနာမ်ားကိုေတြ႕ရပါသည္။ လူနာ မ်ားအတြက္ အခ်ိဳ႕ေဆးဝါးမ်ားကို ေဆးရံုက အခမဲ့ ေပးပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေဆးဝါးမ်ားကို ျပင္ပေဆး ဆိုင္မ်ားမွဝယ္ယူေပးရပါသည္။ အစစအရာရာ ကုသစရိတ္မ်ားလြန္းလွေသာ ပုဂၢလိကပိုင္ အထူးကု ေဆးရံုမ်ားထက္ စာလွ်င္ စံျပေဆးရံုလို ျပည္သူ႕ေဆးရံုမ်ိဳးသည္ အေျခခံလူတန္းစားမ်ား အတြက္ အတိုင္းအတာ တစ္ခုထိ ခရီးေရာက္ေနသည္ကို စာေရးသူတင္ျပခ်င္ပါသည္။ ရပ္ေဝးလူနာမ်ား၊ ထမင္းစားခ်ိန္တြင္ စားစရာအခက္အခဲရွိလွ်င္ ပရဟိတ အလွွဴရွင္မ်ားက မၾကာခဏ လာေရာက္ လွဴဒါန္းၾကသည္ကိုလည္းေတြ႔ရပါသည္။

တက္ေရာက္ေနၾကသည့္ တက္ေရာက္ေနၾကသည့္ လူနာမ်ားမွာ ၁၀၀၀ ေက်ာ္ပင္ရွိႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္း အင္အား၊အတိုင္းအတာ၊တစ္ခုထိ အားနည္းေနသည္ကိုလည္း အၾကံ ျပဳခဲ့ပါသည္။

စိတ္ပ်က္စရာျမင္ကြင္းတခ်ိဳ႕ကိုတင္ျပရလွ်င္ ထိုခြဲစိတ္လူနာေဆာင္တြင္ အရက္နာက်ၿပီး တက္ေရာက္ကုသေနေသာ လူနာအခ်ိဳ႕သည္ ဆရာဝန္၊သူနာျပဳမ်ား အလစ္တြင္ အရက္ခိုးေသာက္ ပါသည္။ Maskမ်ားတတ္ထား၍ တာဝန္က် သူနာျပဳမ်ား အရက္နံ႔မရၾကေသာ္လည္း ေဘးရွိ လူနာ ႏွင့္ လူနာေစာင့္မ်ား အရက္နံ႔ မႊန္ထူေနေသာေၾကာင့္ စိတ္ေသာက ေရာက္ရပါသည္။ ေဆးရံုလာတက္ၾကသည့္ လူနာမ်ားႏွင့္ လူနာအကူမိသားစုဝင္တိုင္း ေသာကမီး၊ ဒုကၡမီးမ်ားကို ရင္ဆိုင္ျဖတ္ သန္း ေက်ာ္ျဖတ္ရန္ ေရာက္ရွိလာၾကသူမ်ားသာျဖစ္ၾကပါသည္။

ထို႔အျပင္ ျပည္သူ႔ေဆးရံုသို႔ လူနာအကူပံုစံ လူနာသတင္းေမးပံုစံျဖင့္ လာေရာက္ၾကသူမ်ား ထဲတြင္ အုတ္ေရာေရာ၊ ေက်ာက္ေရာေရာပံုစံျဖင့္ “သူခိုးေတာေၾကာင္မ်ား” ေျခရွုပ္ေနသည္ကို တစ္လေက်ာ္ၾကာ လူနာေစာင့္အေနျဖင့္ စံျပေဆးရံုႀကီးတြင္ ရွိေနသူတစ္ဦးက စာေရးသူအား ေျပာျပခဲ့ပါသည္။ လက္ေတြ႔သာဓက တစ္ရပ္အေနျဖင့္ ဇူလိုင္လ ၃၀ ရက္တြင္ စံျပေဆးရံု ခြဲစိပ္လူ နာေဆာင္သို႔ လူနာေစာင့္ပံုစံမ်ိဳးျဖင့္ ဇနီးေမာင္ႏွံ ႏွစ္ဦး ေရာက္ရွိလာပါသည္။ ဇနီးျဖစ္သူက “သူတို႔ သည္ ပဲခူးမွလာခဲ့ၾကေၾကာင္း ရြာသာႀကီးဘူတာတြင္ ေငြ၅ ေသာင္း အခိုးခံခဲ့ရေၾကာင္း” အနီးအနား ရွိသူမ်ားအား သနားစဖြယ္ၾကင္နာေအာင္ ဟိတ္ဟန္ထုတ္၍ ရွင္းျပပါသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ေတာ္ ဝင္ေဖာင္ေဒးရွင္းမွ လူနာမ်ားႏွင့္ လူနာေစာင့္မ်ားအား စတုဒိသာေကၽြးသည့္အျပင္ ျခံဳေစာင္တစ္ ထည္ႏွင့္ ထီးတစ္လက္ကိုပါ လွဴဒါန္းေနပါသည္။

ခင္ပြန္းျဖစ္သူသည္ ထိုစတုဒိသာထုတ္မ်ား၊ထီးႏွင့္ေစာင္ကိုေတာင္းယူၿပီး ခြဲစိပ္လူနာေဆာင္ ဒုတိယထပ္သို႔ တက္လာျပန္သည္။ ထို႔ေနာက္အိပ္ေပ်ာ္ေနေသာ လူနာတစ္ဦးအနီးတြင္ တင္ထားေသာ mobile handset တစ္ခုအား လူနာေစာင့္ဂိုက္ဖမ္း၍ ခိုးယူသြားခဲ့သည္ကို ခပ္လွမ္း လွမ္းမွ လူနာအခ်ိဳ႕ႏွင့္လူနာေစာင့္ အခ်ိဳ႕ေတြ႕ျမင္ခဲ့ပါသည္။ အခ်ိန္ေတာ္ၾကာၿပီး ဖုန္းခိုးခံရသူ လူနာ အိပ္ယာမွႏိုးလာေသာအခါက်မွ ဖုန္းယူသြားသူသည္ လူနာရွင္၊လူနာေစာင့္ မဟုတ္ဘဲ လူနာေစာင့္ ဟန္ေဆာင္ထား ခိုးယူသြားမွန္း သိလိုက္ရေပသည္။

ယခုလို စီးပြားေရးအၾကပ္အတည္းမ်ား၊ လူအမ်ားစု ရင္ဆိုင္ေနရခ်ိန္ က်န္းမာေရးျပႆနာ မ်ားေၾကာင့္ ျပည္သူ႕ေဆးရံုႀကီးမ်ားသို႔ အားကိုးတႀကီး ေဆးကုသမႈ႔ခံယူရန္ တက္ေရာက္ကုသမႈ႕ ခံၾကေသာအခါ ေဆးရံုတက္ေနစဥ္ကာလ အအိပ္ပ်က္၊ အစားပ်က္ ေသာကမီးေတာက္ေလာင္ေန ေသာအခါတြင္ ေဆးရံုေပၚတြင္ က်င္လည္က်က္စားာ အျမီွးရ၊ အျမွီးစား၊ ေခါင္းရ၊ေခါင္းစား ေနၾက ေသာ သူခိုးေတာေၾကာင္ လူတန္းစားမ်ားသည္ လူနာေဆာင္ အသီးသီးသို႔ တစ္ခန္းဝင္ တစ္ခန္း ထြက္ လွည့္လည္ကာ လစ္ရင္ လစ္သလို လူနာမ်ား လူနာရွင္မ်ား၏ ဖုန္းဟမ္းဆက္ စသည့္ ပစၥည္း မ်ားကို ခိုးယူေနေၾကာင္း စာေရးသူ စံုစမ္းသိရွိရပါသည္။ ေန႔စဥ္ဆိုသလို အေဆာင္တိုင္းမွ ဖုန္း ေပ်ာက္သူမ်ားရွိေနပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ေဆးရံုတက္သည့္အခါ ေဆးရံုမ်ားေပၚရွိ ေတာ ေၾကာင္မ်ား၏ အႏၱရာယ္မွ ကင္းေဝးေစရန္ အသိ သတိရွိဖို႔လိုေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း အၾကံျပဳတင္ျပလိုက္ ပါသည္။

ေလးစားလ်က္

ဂ်က္ဖရီတင္အုန္း (ရန္ကုန္စက္မႈ႕တကၠသိုလ္ R.I.T)

August 2, 2017
“လူမ်ိဳးဘာသာ ခြဲျခားကာ ျပည္သူအား ပညာျပေနသည့္ လဝက ဌာနဝန္ထမ္းမ်ား ျပဳျပင္စရာမ်ား”

အရပ္သားအစိုးရလက္ထက္တြင္ လူဝင္မႈ႕ျကီးျကပ္ေရးႏွင့္ အလုပ္သမားဝန္ျကီးဌာ အမ်ားအေခၚ လ၀ကဌာန ၀န္ထမ္းမ်ားအေနျဖင့္ နဝတ စစ္အစိုးရ နအဖ စစ္အစိုးရ သမၼတေဟာင္း ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ လက္ထက္ႏွင့္ ယခု NLD အရပ္သားအစိုးရလက္ထက္တြင္ လူတိုင္း အိမ္တိုင္း အေျခအေန အခ်ိန္အခါေပၚ မူတည္၍ မျဖစ္မေန မသြားမေနရ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ ဆက္ဆံေနရသည့္ ဌာနတစ္ခုသည္ “လဝက ဌာန”ပင္ ျဖစ္သည္။ျပည္သူမ်ားထံမွ ေပၚေပၚတင္တင္ ေငြေၾကး ေတာင္းခံျခင္းတို႕ေျကာင့္ အစိုးရဝန္ျကီးဌာနဆိုင္ရာမ်ားတြင္ အက်င့္ပ်က္ ျခစား နည္းေပါင္းစုံျဖင့္ လာဘ္ေပး လာဘ္ယူျပဳမႈႈႈ႕ေျကာင့္ ျပည္သူမ်ား ေအာ့ႏွလုံးနာစိတ္ပ်က္ရြံရွာမုန္းတီးလြန္းတာေျကာင့္ မသြားခ်င္ဆုံးေသာ ဌာန တစ္ခုအေနျဖင့္ ျမန္မာျပည္တြင္ နာမည္ဆိုးျဖင့္ ထင္ေပၚေက်ာ္ျကားလူသိမ်ားေသာ ဌာနတစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေျကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွ လဝက ျပည္ေထာင္စုဝန္ျကီး ဦးသိန္းေဆြ အား “ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ေနထိုင္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသား မိဘ ႏွစ္ပါးမွ ေမြးဖြားသူတစ္ဦးသည္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္သည္”ဟု၍ လမ္းညႊန္ခဲ႕ဖူးသည္ကို စာေရးသူ မီဒီယာမ်ားတြင္ ဖတ္ခဲ႕ဖူးပါသည္။

စည္းကမ္းလိုက္နာမႈ အားနည္းသည့္ ျပဳျပင္ရန္စရာ ဆင္ျခင္စရာမ်ားနွင့္ျပည့္ႏွက္ေနသည့္ အလုပ္သမား၊ လူ၀င္မႈၾကီးၾကပ္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ႕႔အင္အား ၀န္ၾကီးဌာနက အခ်က္ ၃၀ ပါသည့္ ညြန္ၾကားခ်က္အား ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၂၆ ရက္ေန႔စြဲျဖင့္ ထုတ္ျပန္ထားခဲ႕ပါသည္။စာေရးသူအေနျဖင့္ လက္ေတြ႔နယ္ပယ္တြင္ မတူကဲြျပားဘာသာဝင္မ်ားအပါဝင္ ျပည္သူလူထုျကီး ရင္ဆိုင္ျကံုေတြ႔ေနရေသာ လက္ေတြ႔ အခက္အခဲအျကပ္အတည္းမ်ားကို နံပါတ္စဥ္မ်ား မေျပာင္းဘဲ ထပ္မံျဖည့္စြက္ျပီး အစိုးရႏွင့္တာဝန္ရိွသူမ်ား သိရိွဖို႕ရန္ အျကံေပးေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။

၁။ သက္ဆိုင္ရာရပ္ကြက္ ေက်းရြာကို တာဝန္ယူသည့္ “လဝက”တိုက္နယ္မွဴးမ်ားသည္ ကာယကံရွင္မ်ား (မွတ္ပုံတင္၊ ေမြးတိုး၊သန္ေခါင္စာရင္းစသည္မ်ား)အသစ္ ေပ်ာက္ပ်က္မ်ား လာေရာက္ ေလ်ာက္ထားသူမ်ား အား တာဝန္ရိွ ၿမိဳ႔နယ္ဦးစီးမွဴးမ်ားႏွင့္ေတြ႔ဆုံခြင့္မေပးျခင္း။

၂။ ၿမိဳ႕နယ္ဦးစီးမွဴးမ်ားမွလည္း ေအာက္ေခ် လဝက ဝန္ထမ္းမ်ားအား အေတြ႔မခံရေအာင္ ႏႈတ္မိန္႕ ညႊန္ျကားထား ျခင္း။

၃။ ကာယကံရွင္အား အမႈ႕တဲြပါ အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ေသေသခ်ာခ်ာ ရွင္းလင္းျပသမႈမရွိျခင္း။

၄။ ပညာဗဟုသုတနည္းပါးသူမ်ား ရုံးကဏၰသြား ေျကာက္တတ္သူ ျပည္သူမ်ားကို ေခ်ာက္လုံးေဟာက္လုံးသုံးျခင္း။တနည္း ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕စြာ ဆက္ဆံမႈ မရွိျခင္း၊

၅။ လာေရာက္ ေမြးတိုး သန္းေခါင္စာရင္း မွတ္ပုံတင္လာေရာက္ ေလွ်ာက္ထားသူမ်ားအေပၚ(တရုတ္ႏြယ္ဖြား၊ အိႏၵိယ ႏြယ္ဖြားမ်ားကို) အထူးကန္႕သတ္ရည္ရြယ္ကာ ခဲြျခားဆက္ဆံကာ လူမ်ဳိး၊ႏွင့္ ကုိးကြယ္သည့္ ဘာသာအေပၚ အေျခခံ၍ ခြဲျခားဆက္ဆံေနျခင္း။

၆။ ကာယကံရွင္မ်ားထံမွ လာဘ္ေပး လာဘ္ယူ တပ္မက္ ရယူလိုစိတ္ရွိမ်ားျပားေနျခင္း။

၇။ ကာယကံရွင္ေလ်ာက္လႊာရွင္မွ လဝက ရုံးသို႕ စတင္ေလွ်ာက္ထားသည့္ေန႔အား အမႈတဲြစတင္စာရင္းသြင္းသည့္ေန႔ အျဖစ္ သတ္မွတ္ ရမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း မသတ္မွတ္ဘဲထားရွိျခင္း။

၈။ အခ်ိဳ႕တိုက္နယ္မွဴးမ်ားမွ ရုံးတြင္းအမႈတြဲမ်ားအား မိမိတို႕သက္ဆိုင္ရာရံုးမ်ားတြင္စာရင္းမသြင္း မွတ္ပံုမတင္ဘဲ ၎တို႕၏ေနအိမ္မ်ားတြင္ ထားကာ ေနအိမ္တြင္ အမႈတြဲတည္ေဆာက္ေနျခင္း။

၉။ အခ်ိဳ႕ ရပ္ေက်းကိုင္ “လဝက” တိုက္နယ္မွဴးမ်ားသည္ ေလ်ာက္ထားသူကာယကံရွင္မ်ား၏ မျပည့္စံုေသာအမႈတြဲအား ရုံးတြင္လက္ခံမေပးဘဲ လာေရာက္ေလွ်ာက္ထားသည့္ ကာယကံရွင္ထံျပန္ေပးလိုက္ျခင္း။ျပည္သူ႕ဝန္ထမ္းေကာင္း ပီသစြာ ေစတနာထားျခင္း အျကံဥာဏ္မ်ားေပးျခင္း လမ္းညႊန္မႈ႕မ်ားေပးျခင္း စသည္တို႕ကို မျပဳလုပ္ႏိုင္ျခင္း။

၁၀။ ယေန႕ IT နည္းပညာေခတ္လို အခ်ိန္မ်ိဳးတြင္ ကာယကံရွင္မ်ား၏အမႈတြဲအတြက္ လိုအပ္သည္႔ အေထာက္အထားမ်ားကို မိမိတို႕ လဝက ရံုးဌာနအခ်င္းခ်င္း ရုံးစာမ်ား အျမန္ေခ်ာပို႕မ်ား။Fax မ်ား။ Email စသည္႔ တို႕ကိုသုံး၍ ဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕ေလ်ာက္လႊာရွင္မ်ားသည္ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းမ်ားသို႔သြားေရာက္ ယူေဆာင္ေပးရသည့္အတြက္ မိမိတို႕၏အမႈတြဲမ်ား မလိုအပ္ဘဲ ျကန္႔ျကာေနျခင္း။

၁၁။ သက္ဆိုင္ရာ လဝကရုံးမ်ား၏ ေတာင္းခံခ်က္အရ မိခင္ ဖခင္ မ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ လိုအပ္သည့္ မွတ္တမ္း အေထာက္အထားမ်ားကို ထုတ္ေပးရမည့္ၿမိဳ႕နယ္ရံုးမ်ားသည္ မိမိတို႕ရံုးအခ်င္းခ်င္း ရံုးစာျဖင့္ အျပန္အလွန္ ေပးပို႔ရမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ကာယကံရွင္မ်ားအား ကိုယ္တိုင္သြားေရာက္ယူခိုင္းသျဖင့္ ကာယကံရွင္မ်ားဘက္မွ အခ်ိန္ကုန္ ေငြကုန္ စိတ္ပမ္းလူပမ္းျဖစ္ရျခင္း။ ကာယကံရွင္မွ ၎စာရြက္စာတမ္းမ်ားအား မိမိအတြက္ လက္ခံအေနျဖင့္ မိတၳဴကူးယူထားသည့္အတြက္ မိမိတို႔ လဝက ဌာန၏ စာရြက္စာတမ္း၊ လံုျခံဳေရးစည္း က်ိဳးေပါက္ရျခင္း။

၁၂။ လဝက ဝန္ထမ္း (တိုက္နယ္မွဴး)မ်ားအေနျဖင့္ လာေရာက္ေလွ်ာက္ထားသည့္ ကာယကံရွင္မ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ရန္ ဖုန္းနံပါတ္မ်ားႏွင့္ ေနရပ္လိပ္စာမ်ားကို အတိအက် မွတ္သားထားျခင္းမရိွျခင္း။

၁၃။ အမႈတြဲဖိုင္မ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာစာရြက္စာတမ္းမ်ားတြင္ လဝက ဝန္ထမ္းမ်ား လက္မွတ္ေရးထိုးရာတြင္ အေထာက္အထား တစ္ရပ္အေနျဖင့္ ရက္စြဲ တတ္ေလ့မရိွျခင္း။

၁၄။ အခ်ိဳ႕ လဝက တိုက္နယ္မွဴးဝန္ထမ္းမ်ားသည္ ေငြမရပါက အမႈတြဲမ်ားအား လဝက ဦးစီဆီသို႕မပို႕ဘဲ ရုံးတြင္းေအာင္းထားျခင္း။ သိမ္းထားျခင္း၊။မၾကာ ၾကာေအာင္ျပဳ တမင္တကာ အခ်ိန္ဆဲြထားျခင္း။

၁၅။ အခ်ိဳ႕ ခရိုင္/ျမိဳ႕နယ္ရံုးမ်ားတြင္ တင္ထားသည့္ အမႈတဲြဖိုင္ကိစၥအတြက္ လာျကသည့္ကာယကံရွင္မ်ားအား ရံုးအတြက္ရန္ပံုေငြ ထည့္သြားရန္ ဖိအားေပးေျပာၾကားျခင္း၊(မွတ္ခ်က္-စာေရးသူကိုယ္တိုင္ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္က ခေလး ေမြးတိုးကိစၥအတြက္ သကၤန္းက်ြန္းျမို႕နယ္ လဝက ရုံးသို႕ ဦးစီးမွဴး ဦးေက်ာ္ေက်ာ္ထြန္း လက္ထက္ ကေတြ႕ဆုံရာတြင္ ထိုဦးစီးကိုယ္တိုင္ စာရြက္စာတမ္းဖိုး အလွဴထည့္ရန္ ေျပာျကားခဲ႕ေသာေျကာင့္ တိုက္နယ္မွဴး ၅၀၀၀ က်ပ္ အလွဴေငြ ၅၀၀၀ က်ပ္ ထည့္ခဲ႔ရပါသည္။)ကာယကံရွင္မွ ရန္ပံုေငြ ၂၀၀၀ိ/ ၃၀၀၀ က်ပ္ထည့္ပါက နည္းသည္ ။ထပ္ထည့္ပါဦးဟု ေျပာဆိုသည့္ဝန္ထမ္းမ်ားလည္း ရွိေၾကာင္း တင္ျပလိုပါသည္။

၁၆။ ၿမိဳ႕နယ္ လဝက ဦးစီးမွဴးမ်ားသည္ ျမိဳ႕ျကီး ျပျကီးမ်ားတြင္ မိမိႏွင့္ အဆင္ေျပသည့္ ရုံးဝန္ထမ္းမ်ားကို လာဘ္ေငြယိုဖိတ္သည့္ ေကာင္းသည့္တိုက္နယ္မ်ား/ ရပ္ကြက္မ်ားကို အပိုင္စား ေပးထားျခင္း။

၁၇။ ေငြရလြယ္သည့္ အမႈတြဲမ်ားကို ျမိဳ႕နယ္ဦးစီးမွဴးမ်ားမွ ၎ႏွင့္အဆင္ေျပသည့္ ဝန္ထမ္းမ်ားကိုသာ တာဝန္ေပးေဆာင္ရြက္ေစျခင္း၊ ဝင္လာသည့္အမႈတြဲမ်ားမွာ ရံုးလုပ္ငန္းစနစ္အရ မွတ္ပံုတင္ျခင္းမျပဳလုပ္ဘဲ ၎ဝန္ထမ္းမ်ားမွ ကိုယ္တိုင္ေဆာင္ရြက္၍ ကိုယ္တိုင္ ၿမိဳ႕နယ္ဦးစီးမွဴးမ်ားထံ တိုက္ရိုက္တင္ျပေနျခင္းျဖင့္ ရံုးလုပ္ငန္းသမားစဥ္မ်ား ပ်က္ျပားေနျခင္း။

၁၈။ အခ်ိဳ႕ရံုးမ်ားတြင္ တင္ျပလာသည့္အမႈတြဲမ်ားတြင္ ပိုက္ဆံထည့္ထားေသာစာအိတ္ေလးၾကား ညွပ္ ပါရွိမွ ၎အမႈတဲြအား လက္ခံေဆာင္ရြက္ျခင္း။

၁၉။ အခ်ိဳ႕ လဝက ဦးစီးရုံးမ်ားတြင္ အမႈတြဲ လက္ခံ မွတ္ပံုတင္စာရင္းစာအုပ္ မထားရွိျခင္း။

၂၀။ ေန႔အလိုက္လက္ခံရရွိသည့္အမႈတဲြဖိုင္မ်ားအား နံပါတ္အစီအစဥ္အလိုက္ စိစစ္ေဆာင္ရြက္မည့္အစား အလွည့္က်စနစ္ကို မက်င့္သံုးဘဲ မိမိအတြက္ အက်ိဳးအျမတ္ရွိမည့္ မိမိအားလာဘ္ထိုးထားသည့္ အမႈတြဲဖိုင္မ်ားကိုသာ ေရြးထုတ္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း။

၂၁။ ၿမိဳ႕နယ္ရံုးမွ စိစစ္ၿပီးေသာ အမႈတြဲဖိုင္မ်ားကို ခရိုင္/တိုင္းေဒသၾကီး/ျပည္နယ္ရုံးမ်ားသို႔ ေပးပို႔ရာတြင္ တိုင္းေဒသႀကီး/ ျပည္နယ္ရံုးႏွင့္ ခရိုင္ရံုးတို႔မွ “ပို႔ပါ” ဆိုသည့္အခ်ိန္မွ ၿမိဳ႕နယ္ရံုးမွပို႔ရသျဖင့္ ၿမိဳ႕နယ္ရံုးတြင္ အမႈတဲြဖိုင္မ်ား ရာန့ဲခ်ီ စုပံုေနျခင္း။ဥပမာ ရန္ကုန္တိုင္း ၄၅ ျမိဳ႔နယ္ရိွ လဝက ဦးစီးရုံးတစ္ခုတြင္ အမႈ႕တဲြဖိုင္ေပါင္း ၅၀၀ ေက်ာ္ရိွေနျခင္း။

၂၂။ တိုင္းေဒသႀကီး/ ျပည္နယ္ရံုးမွ စစ္ေဆးၿပီး မျပည့္စံုေသာ အမႈတြဲမ်ားကို ခရိုင္ရံုးသို႔ ျပန္ပို႔ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ခရိုင္မွစစ္ေဆးၿပီး မျပည့္စံုေသာအမႈတြဲမ်ားကို ၿမိဳ႕နယ္ရံုးသို႔ ျပန္ပို႔ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ အမႈတစ္ခုခ်င္းအလိုက္ လိုအပ္ခ်က္ကို တရားဝင္ရံုးစာျဖင့္ ခ်ျပညႊန္ၾကားျခင္း မရွိဘဲ အမႈအားလံုးအတြက္ ေယဘုယ် လိုအပ္ခ်က္ကို ဖုန္းျဖင့္ ေျပာၿပီး ျပန္ပို႔ေနသျဖင့္ ၿမိဳ႕နယ္ရံုးမ်ားမွ မည္ကဲ့သို႔ဆက္လုပ္ရမည္ကို မသိျဖစ္ေနျခင္း။

၂၃။ အခ်ိဳ႕ေသာဝန္ထမ္းမ်ားသည္ ပံုစံ(၁၀) အဝင္မရွိဘဲ မိမိၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပံုစံ(၁၀) အဝင္ျပၿပီး အိမ္ေထာင္စုစာရင္း ထုတ္ေပးေနျခင္း။

၂၄။ ကိုင္ေဆာင့္သင့္သည့္ ကတ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ေပ်ာက္ဆံုး/ ပ်က္စီးျခင္းအတြက္ မိတၳဴလာေလွ်ာက္ရာ တြင္ ေငြေၾကးတန္ဆိုးလက္ေဆာင္ေပးႏိုင္သူအား ရက္ပိုင္းအတြင္း ထုတ္ေပးျခင္း၊။ မေပးႏိုင္သူ အား ဆိုင္းငံံ့ထားျခင္း။ ပညာျပသည့္အေနျဖင့္ အေျကာင္းမရိွ အေျကာင္းရွာကာ မွတ္ပုံတင္ေလ်ာက္ထားစဥ္က ေတာင္းဆိုခဲ႕သည့္ ကာယကံရွင္မိဘ ဘိုးဘြားမ်ား၏ လဝက အေခၚ ပုံစံ ၁ စသည့္ စာရြတ္စာတမ္းအေထာက္အထားမ်ားကို ေတာင္းခံေနျခင္း။

၂၅။ ၿမိဳ႕နယ္လဝကဦးစီးမွဴးမ်ားသည္ မိမိလက္ေအာက္ရွိ ဝန္ထမ္းမ်ား၏ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ေနမႈကို စနစ္ တက် ႀကီးၾကပ္ႏိုင္ျခင္း မရိွသျဖင့္ ဝန္ထမ္းမ်ားမွာ ထင္သလိုစိတ္ျကိုက္ ေဆာင္ရြက္ေနျခင္း။ လဝက ရုံးကိုမိမိတို႕ အေရာင္းအဝယ္လုပ္ေနသည့္ ေစ်းဆိုင္မ်ား သဖြယ္ျပဳမူေဆာက္ရြက္ေနျခင္း။

၂၆။ လဝကရုံးဝန္ထမ္းမ်ား က်င့္သားရျပီး ေခါက္ရိုးက်ိဳးေနျပီျဖစ္ေသာ ေန႔စဥ္ရံုးတက္ခ်ိန္ေနာက္က်ျခင္းႏွင့္ ရံုးဆင္းခ်ိန္ေစာေနျခင္းမ်ားကို ၿမိဳ႕နယ္ဦးစီးမွဴးမ်ားက သိလွ်က္ႏွင့္ ခြင့္ျပဳေနျခင္း။ မသိက်ိဳးကၽြံျပဳေပးေနရျခင္း။

၂၇။ အခ်ိဳ႕ေသာ ၿမိဳ႕နယ္၊ခရိုင္၊ တိုင္းေဒသႀကီး/ ျပည္နယ္ရံုးမ်ားတြင္ လဝက ဦးစီးမွဴးမ်ားသည္ မိမိ လက္ေအာက္ ဝန္ထမ္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ မိမိလုပ္ပိုင္ခြင့္အရ နားလည္မႈ႕ေပးကာ ခြင့္ရက္ရွည္ ေပးထားျခင္း၊။ ထိုကိစၥကို ထိပ္ပိုင္း တာဝန္ရွိသူအရာရွိမွ မသိရွိျခင္း။

၂၈။ အခ်ိဳ႕ေသာ လဝက ရံုးမ်ားတြင္ ရံုးအတြက္ ရန္ပံုေငြထည့္ေပးေသာ လဝက ဝန္ထမ္းမ်ားကို ရံုးဖြင့္ရက္ျဖစ္ေစ ကာမူ နားလည္မႈျဖင့္ ခြင့္ေပးထားျခင္း။ရုံးပိတ္ရက္ သို႕မဟုတ္ ရုံးခ်ိန္ျပင္ပျဖစ္ေစကာမူ ရုံးတြင္ အလုပ္လုပ္ခြင့္ျပုျခင္း။
ဥပမာ။ ရုံးတက္သည့္ေန႕မ်ားတြင္ ညေန ၆နာရီမွ ည ၉ နာရီေလာက္အထိလည္းေကာင္း စေနႏွင့္တနဂၤေႏြ ေန႕မ်ားတြင္ မနက္ပိုင္း အခ်ိန္မ်ားတြင္လည္းေကာင္း လဝက ရုံးမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ခြင့္ ျပုထားျခင္း။

၂၉။ အခ်ိဳ႕ေသာရံုးမ်ားတြင္ တစ္ရံုးထဲတြင္ ခင္ပြန္းနွင့္ဇနီး အတူတူတာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနၿပီး ၿမိဳ႕ နယ္လဝက ဦးစီးမွဴးျဖစ္သူ (ခင္ပြန္း)မွ ဇနီးျဖစ္သူ (လက္ေအာက္ဝန္ထမ္း)အား နားလည္မႈျဖင့္ ရံုးဆင္း ရုံးတက္ ေနာက္က်မႈကို ခြင့္လႊတ္လိုက္ေလ်ာေပးေနျခင္း။ထို႔အျပင္ ရုံုးတြင္ျပဳလုပ္သည့္ အစည္းအေဝးမ်ားတြင္လည္း ၎၏ဇနီးအား မေခၚဘဲ ျပင္ပ လုပ္ငန္းတြင္ တာဝန္ေပးထားျခင္း၊ တခါတရံ တစ္ေနကုန္ရံုးမတက္ဘဲ ေနျခင္း ကို ၿမိဳ႕နယ္ဦးစီးမွဴးမွ လက္ခံေနျခင္း။

၃၀။ ၿမိဳ႕နယ္လဝက ဦးစီးမွဴးမ်ားသည္ မိမိ လက္ေအာက္ ဝန္ထမ္းမ်ား၏ သာေရး၊ နာေရး၊ လူမႈေရးကိစၥမ်ားႏွင့္ သက္သာေခ်ာင္ခ်ိေရး အတြက္ စည္းကမ္းေဘာင္ အတြင္းမွ ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္းမရွိဘဲ ၾကံဳသလိုေဆာင္ရြက္ေပးေန ျခင္း တစ္ရံုးထဲရွိ ဝန္ထမ္းအခ်င္းခ်င္းအေပၚတြင္ မွ်မွ်တတ စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္ေပးမႈမရွိျခင္း။

အထက္ပါ အခ်က္မ်ားသည္ လဝက ဌာန၏ ေခတ္အဆက္ အစိုးရမ်ားလက္ထက္တြင္ ျမန္မာျပည္တစ္ဝန္း ျပည္သူမ်ား ရင္ဆိုင္ျဖတ္သန္းေနရေသာ လက္ေတြ႔ျဖစ္ရပ္မ်ားပင္ ျဖစ္ေပသည္။စာေရးသူအေနျဖင့္ လက္ေတြ႔နယ္ပယ္တြင္ ျကဳံေတြ႔ေနရေသာ မတူကဲြျပားလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ဘာသာဝင္မ်ားမ်ားဦးေရ တစ္ရာေက်ာ္ကို ေတြ႔ဆုံျပီး မွတ္တမ္းျပု ျဖည့္စြက္တင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံတစ္ခု ဖြံ႕့ျဖိဳးတိုးတက္ဖို႕အတြက္ ေကာင္းေသာအစိုးရ သန္႕ရွင္းေသာ အစိုးရတစ္ရပ္လည္း လိုအပ္သလို အစိုးရဝန္ထမ္း( ျပည္သူ႕ဝန္ထမ္း )ဆိုသူမ်ားကလည္း ျပည္သူ႕အခြန္ဘဏၰာစားျပီး ျပည္သူလူထုအက်ိဳးကို တာဝန္ေက်ဖို႕ လိုေနေပသည္။ျပည္သူလူထု ရြံရွာမုန္းတီးသည့္ ျပည္သူလူထုကို ဝန္ပိေစမည့္ ဒုကၡေရာက္ေစမည့္လုပ္ရပ္မ်ားကို မျပုလုပ္မိဖို႕အလြန္အေရးျကီးလွေပသည္။ျပည္သူလူထုဘက္ကလည္း ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ အဖိုးထိုက္တန္သည့္ တာဝန္သိျပည္သူသားေကာင္းမ်ား ျဖစ္ေစရန္ မိမိအေနနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ ေပးဆပ္ႏိုင္သည့္ ကာယအား ဥာဏအားမ်ားစသည့္ အရာမ်ားကို ေပးဆပ္ဖို႕အခ်ိန္တန္ေနေပသည္။ထို႕ေျကာင့္လည္း စာေရးသူအေနျဖင့္ တာဝန္သိ ျပည္သူတစ္ေယာက္ျဖစ္လိုတာေျကာင့္ မိမိေတြ႕ျကုံခဲ႕ရသည့္ ဗဟုသုတ အေတြ႕အျကံုမ်ားကို ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ တာဝန္ရိွ လူျကီးမ်ား လိုအပ္သလို သိရိွလမ္းညႊန္ဖို႔ရန္ ကေလာက္စြမ္းျဖင့္ အျကံျပဳေရးသားတင္ျပခဲ႕့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ဂ်က္ဖရီတင္အုန္း(ရန္ကုန္စက္မႈ႕တကၠသိုလ္ R.I.T)

July 29, 2017
ပထ၀ီ၀င္ – ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား (၅၀)

ဇူလုိင္ ၂၉၊ ၂၀၁၇
M-Media

ရာဇာ တင္ဆက္သည္

(အပတ္စဥ္ ေသာၾကာေန႔တုိင္း ေဖာ္ျပသြားပါမည္)

စစၥလီကၽြန္းရွိ ဘုရင္ေရာ္ဂ်ာေရွ႕ေမွာက္တြင္ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး အလ္-အစ္ဒ္ရီစီက ပထမဆံုး ကမၻာ့ေျမပံု ျပသေနမႈကုိ စိတ္ကူးပံုေဖာ္ထားသည့္ ပန္းခ်ီ

– အလယ္ေခတ္ အစၥလာမ္ကမၻာမွာ ေနထုိင္ခဲ့သူေတြဟာ ရပ္နီး၊ ရပ္ေ၀းက သူတုိ႔ရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္မွာရွိေနတဲ့ အရာေတြကို ရွာေဖြစူးစမ္းမႈ၊ မွတ္တမ္းတင္မႈေတြမွာ ေမြ႕ေလ်ာ္တဲ့ ခရီးသြားေတြ၊ ရွာေဖြစူးစမ္းသူေတြ၊ ကုန္သည္ေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သိုးအုပ္ေတြ၊ ဆိတ္အုတ္နဲ႔အတူ သန္႔ရွင္းလတ္ဆတ္တဲ့ စားက်က္သစ္ ရွာေဖြၾကတဲ့ လူေနမႈပံုစံဟာ ပထ၀ီ၀င္ကုိ သူတုိ႔ စိတ္၀င္စားလာမႈ တစ္စိတ္တစ္ပုိင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ လွည့္လည္သြားလာေနရတာေၾကာင့္ သစ္ပင္ေတြ၊ သားရဲတိရစၦာန္ေတြအေၾကာင္း သိရွိဖုိ႔ဟာ သူတုိ႔အတြက္ မရွိမျဖစ္ လုိအပ္ၿပီး ဒီအေျခအေနေတြေၾကာင့္ပဲ လက္ေတြ႕အသံုးခ်ႏုိင္တဲ့ ပထ၀ီ၀င္ဘာသာရပ္ ေပၚေပါက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဟဂ်္လုိ႔ေခၚတဲ့ မကၠာကုိ ဘုရားဖူးလာေရာက္ရတဲ့ ခရီးစဥ္ကလည္း မြတ္စလင္ေတြ ပထ၀ီ၀င္နယ္ပယ္ကုိ ခ်ဥ္းနင္း၀င္ေရာက္ခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရင္းေတြထဲက တစ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ေ၀းကြာတဲ့ ေဒသေတြကေန လာေရာက္ၾကရတဲ့သူေတြဟာ မကၠာနဲ႔မဒီနာကုိ သြားရမယ့္ လမ္းေၾကာင္းေတြအေၾကာင္း ပါးစပ္စကားနဲ႔ နားေထာင္ အသံုးျပဳခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္း ဒါေတြကုိ ေပထက္အကၡရာ တင္ႏုိင္ခဲ့ၿပီး မြတ္စလင္ကမၻာရဲ႕ အစြန္အဖ်ားကေန မကၠာကုိ လာေရာက္ၾကမယ့္သူေတြကုိ ခရီးသြားလမ္းညႊန္ေတြက ဒီစာအုပ္ေတြဖတ္ၿပီး အကူအညီေပးခဲ့ၾကပါတယ္။

ေန႔စဥ္၀တ္ျပဳတဲ့အခါမွာ မကၠာၿမိဳ႕က ‘ကအ္ဘာ’ ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ မ်က္ႏွာမူရတာေၾကာင့္ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြ ေဆာက္လုပ္ရာမွာ မကၠာဘက္ကုိ ဦးတုိက္ေစေရး ေဆာင္ရြက္ရတာကလည္း မြတ္စလင္ေတြ ပထ၀ီေဗဒကုိ ေလ့လာဖုိ႔အတြက္ တြန္းအားတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြ၊ နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္မႈေတြနဲ႔အတူ က်ယ္ျပန္႔လာတဲ့ မြတ္စလင္ကမၻာအတြက္ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆုိင္ရာ လုိအပ္ခ်က္ေတြကလည္း ပထ၀ီအသိပညာေတြ ရွာေဖြရာမွာ တြန္းအားျဖစ္ေစခဲ့တဲ့ ေနာက္ထပ္အေၾကာင္းအရင္း ျဖစ္ပါတယ္။

မြတ္စလင္ကမၻာမွာ နကၡတၱေဗဒပညာရပ္နဲ႔ သခ်ၤာပညာရပ္ေတြ ပုိၿပီး တိတိက်က် ျဖစ္လာမႈနဲ႔အတူ ပထ၀ီ၀င္ဘာသာရပ္ ေလ့လာမႈမွာလည္း တစ္ဟုန္ထုိးတုိးတက္လာခဲ့ၿပီး ေျမပံုေရးဆြဲျခင္းဟာ မြတ္စလင္ေတြ ဖြံ႕ၿဖိဳးေစခဲ့တဲ့ ပ၀ထီပညာရပ္ေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ၉ ရာစုက ပါရွန္ပညာရွင္ အလ္-ခြာရစ္ဇ္မီ (Al-Khwarizmi) ဟာ သိပၸံနည္းက် အေသးစိတ္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အေစာဆံုး ပထ၀ီပညာရွင္ေတြထဲက တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး သခ်ၤာပညာမွာ ပါရမီရင့္သန္သူပါ။ သူ႕ရဲ႕ ေက်ာ္ၾကားတဲ့စာအုပ္ The Form of the Earth (ကမၻာၿဂိဳဟ္၏ ပံုသ႑ာန) မွာ ပထ၀ီဆုိင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြကုိ ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ ဆန္းစစ္မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၿပီး သူ႕ေနာက္ပုိင္း ဘဂၢဒတ္နဲ႔ မြတ္စလင္အုပ္စုိးတဲ့ စပိန္တုိ႔က ပညာရွင္ မ်ိဳးဆက္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဒီစာအုပ္ကုိ လက္စြဲအျဖစ္ အသံုးျပဳခဲ့ရပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ မြတ္စလင္ပထ၀ီပညာရွင္က ၁၀ ရာစုအစပုိင္းက ဆူဟ္ရဘ္ (Suhrab) ျဖစ္ၿပီး ကမၻာတစ္၀ွမ္းက ပင္လယ္ေတြ၊ ကၽြန္းေတြ၊ ေရကန္ေတြ၊ ေတာင္တန္းေတြ၊ ျမစ္ေခ်ာင္းေတြအေၾကာင္း စာအုပ္တစ္အုပ္ ေရးသားျပဳစုခဲ့ပါတယ္။ ယူဖေရးတီး၊ တီဂရစ္၊ ႏုိင္းျမစ္တုိ႔နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သူ႕ရဲ႕ ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ထားမႈဟာ ေတာ္ေတာ္ေလးကုိ အဖုိးတန္ခဲ့ၿပီး အလယ္ေခတ္ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕ကုိ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး စီမံကိန္းမွာ ၿမိဳ႕ရဲ႕ တူးေျမာင္းေတြအေၾကာင္း သူ႕ရဲ႕ေရးသားခ်က္ေတြဟာ အဓိက အားကုိးအားထားျပဳစရာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဂုိင္း လီ စထရိန္းဂ်္ (Guy Le Strange) ဆုိသူဦးစီးတဲ့ ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕ ျပန္လည္ေဆာက္လုပ္မႈဟာ ၁၈၉၅ ခုႏွစ္မွာ ၿပီးစီးခဲ့ၿပီး လီ စထရိန္းဂ်္ဟာ ဆူဟ္ရဘ္ရဲ႕အမည္ကုိ ထင္ရွားတဲ့ မြတ္စလင္သမားေတာ္ အစ္ဗေန႔ ဆာရာဘီယြန္ (Ibn Sarabiyun) နဲ႔ မွားယြင္းၿပီး မွတ္သားခဲ့ပါတယ္။ ၉ ရာစု ပညာရွင္ အလ္-ယာကူဘီ (Al-Ya’qubi) ရဲ႕ ေဖာ္ထုတ္မႈေတြကုိလည္း လီစထရိန္းဂ်္က သူ႕ရဲ႕ ျပန္လည္တည္ေဆာက္မႈမွာ အသံုးခ်ခဲ့ပါတယ္။ ဘဂၢဒတ္ၿမိဳ႕က ေရေပးေ၀ေရးကြန္ယက္အေၾကာင္း ဆူဟ္ရဘ္ရဲ႕ ေရးသားမႈ၊ အလ္-ယာကူဘီက ေရးသားခဲ့တဲ့ ဘဂၢတ္ဒတ္အတြက္ အေ၀းေျပးလမ္းအေၾကာင္းေတြဟာ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု ေတာ္ေတာ္ေလးကို ျပည့္စံုၿပီး လုိက္ေလ်ာညီေတြ ရွိပါတယ္။

မြတ္စလင္ပထ၀ီပညာရွင္ ေနာက္တစ္ဦးကေတာ့ ၁၀ ရာစုက အလ္-မုကဒ္ဒါစီ (Al-Muqaddasi) ဆုိသူျဖစ္ၿပီး မြတ္စလင္ကမၻာတစ္၀ွမ္း ေျခဆန္႔ခဲ့တဲ့သူဟာ ရွာေဖြစူးစမ္းမႈ၊ ရွိၿပီးသား အေထာက္အထားေတြကို အတည္ျပဳမႈ၊ မွန္၊ မမွန္ ခ်ိန္ဆစစ္ထုတ္မႈေတြကုိ လုပ္ခဲ့သလုိ သူကုိယ္တုိင္ ေတြ႕ရွိခဲ့ရတာေတြကုိလည္း ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခရီးသြားၿပီးတဲ့ေနာက္ ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ သူ႕ရဲ႕လက္ရာက Best Divisions for Knowledge of the Regions (ေဒသမ်ားအေၾကာင္း ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာမႈက်မ္း) ဆုိတဲ့ စာအုပ္ျဖစ္ၿပီး သကၠရာဇ္ ၉၈၅ ခုႏွစ္မွာ ၿပီးစီးခဲ့ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ကုိ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း အႀကိဳက္ေတြ႕ခဲ့ၾကပါတယ္။ သူ႕အရင္နဲ႔ သူ႕ေနာက္ပုိင္းက လူေတြလုိပဲ အလ္-မုကဒ္ဒါစီရဲ႕ ဒီလုိ ပညာရပ္ဆုိင္ရာ သုေတသနျပဳမႈေတြရဲ႕ အဓိကတြန္းအားက ဘုရားသခင္အေပၚ ယံုၾကည္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ သူေရးသားခဲ့တဲ့စာအုပ္ေတြဟာ ဘုရားသခင္ကုိ ပုိမုိ နားလည္သေဘာေပါက္ဖုိ႔ နည္းလမ္းတစ္ခုအျဖစ္ ရည္ရြယ္တာျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ဒီစာအုပ္ႀကီးဟာ ပထ၀ီ၀င္အတြက္ စနစ္က်တဲ့ အေျခခံအုတ္ျမစ္ ျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ ပထ၀ီအသံုးႏႈန္းေတြ၊ ကမၻာေျမႀကီးကို ပိုင္းျခားမႈ၊ လက္ေတြ႕အေျခခံတဲ့ စူးစမ္းေဖာ္ထုတ္မႈ စတာေတြကုိ မိတ္ဆက္ေပးခဲ့သူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

အေစာဆံုး တူရကီပထ၀ီပညာရွင္ေတြထဲက တစ္ဦးက မဟ္မူးဒ္ အလ္-ကက္ရွ္ဂါရီ (Mahmud al-Kashghari) ျဖစ္ၿပီး သူဟာ ေက်ာ္ၾကားတ့ဲ အဘိဓာန္ျပဳစုသူ ပညာရွင္ႀကီးျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာေဗဒကုိ အေျခခံကာ ထူးျခားၿပီး စက္၀ုိင္းပံုစံရွိတဲ့ ကမၻာ့ေျမပံုတစ္ခုကို သူက ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ၁၀၇၃ ခုႏွစ္မွာ ေရးသားၿပီးစီးခဲ့ၿပီး သူရဲ႕ ထိပ္တန္းလက္ရာတစ္ခုျဖစ္တဲ့ သဒၵါက်မ္း Compendium of Turkish Dialects (တူရကီ ေဒသသံုး ဘာသာစကားမ်ားဆုိင္ရာ သုတေပါင္းခ်ဳပ္က်မ္း) မွာ ဒီေျမပံုကုိ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေျမပံုမွာ ဗဟုိဘာရွေဒသကုိ ႀကီးႀကီးမားမားေဖာ္ျပထားၿပီး တ႐ုတ္နဲ႔ ေျမာက္အာဖရိက ေဒသေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ အေနာက္ဖက္မွာေတာ့ ဥေရပရဲ႕အရွည္ဆံုး ဗုိလ္ဂါျမစ္ (Volga) စြန္းစြန္းေလးပဲ ေဖာ္ျပထားၿပီး ဒါဟာ တူရကီေတြ အေနာက္ဖက္ကုိ မေရာက္ခင္မွာ ေရးဆြဲထားတာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

၁၁ နဲ႔ ၁၂ ရာစုေတြမွာ မြတ္စလင္ စာေရးဆရာႏွစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အလ္-ဘကၠရီ (Al-Bakri) နဲ႔ အစ္ဗေန႔ ဂ်ဴဘုိင္းရ္ (Ibn Jubayr) တုိ႔ဟာ သူ႕အရင္က ပညာရွင္ႀကီးေတြရဲ႕ ေဖာ္ထုတ္မႈေတြကုိ စုေဆာင္းကာ၊ ရွာေဖြဖတ္႐ႈဖုိ႔ လြယ္ကူတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ အစီအစဥ္တက် စုစည္းခဲ့ပါတယ္။ အလ္-ဘကၠရီဟာ စပိန္က ဟူလ္ဗာ (Huelva) နဲ႔ ဆာလ္တက္စ္ (Saltes) ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးရဲ႕ သားျဖစ္ၿပီး၊ ဆီးဗီးလ္နန္းေတာ္မွာ သံတမန္ေရး ကိစၥေတြကို ကိုင္တြယ္ရတဲ့ အေရးပါသူ ၀န္ႀကီးတစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ အလုပ္ေတြ မအားေပမယ့္ အလ္-ဘကၠရီဟာ ဉာဏ္ပညာျပည့္စံုတဲ့ ပညာရွင္တစ္ေယာက္၊ စာေရးသြက္သူတစ္ေယာက္ျဖစ္ၿပီး ေနရာေဒသနာမည္ေတြ အပါအ၀င္ အာေရဗ်ကၽြန္းဆြယ္အေၾကာင္း အဓိကေဖာ္ျပထားတဲ့ ပထ၀ီဆုိင္ရာ အေရးပါတဲ့က်မ္တစ္ေစာင္ကုိ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ Route and Kingdoms (လမ္းေၾကာင္းႏွင့္ ဘုရင့္ႏုိင္ငံမ်ား) ဆုိတဲ့ အဲဒီ က်မ္းမွာ ရြာေတြ၊ ၿမိဳ႕ေတြ၊ ေတာင္ၾကားေတြ၊ အထိမ္းအမွတ္ အေဆာက္အအံု စတာေတြရဲ႕ အမည္နာမေတြကုိ အကၡရာစဥ္အလုိက္စီကာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အလ္-ဘကၠရီရဲ႕ ေနာက္ထပ္ အဓိကအားထုတ္မႈတစ္ခုက အဲဒီေခတ္မွာ သိရွိထားတဲ့ ကမၻာတစ္ခုလံုးအေၾကာင္းကုိ ဘက္စံု ေထာင့္စံုကေန ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗလင္စီယာက မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး အစ္ဗေန႔ ဂ်ဴဘုိင္းရ္ (Ibn Jubayr) ဟာ မကၠာၿမိဳ႕ကုိ သြားရတဲ့ ဟဂ်္ခရီးသြားမွတ္တမ္းကုိ မွတ္တမ္းတင္ထားသူေတြထဲက တစ္ဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀၀ ေလာက္က သူ႕ရဲ႕ ေန႔စဥ္မွတ္တမ္းေတြမွာ ေျမထဲပင္လယ္ အေရွ႕ဘက္တစ္ျခမ္းလံုးအေၾကာင္းကုိ အေသးစိတ္ မွတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္။ ဂ်ဴဘုိင္းရဲ႕ ဒီခရီးသြားမွတမ္းဟာ ပထ၀ီသိပၸံထက္ကုိ ပုိၿပီး ႐ုကၡေဗ၊ ဟင္းလ်ာမ်ိဳးစံုခ်က္ျပဳတ္နည္းေတြ၊ ခရီးသြားအႀကံျပဳခ်က္ စတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။

မြတ္စလင္အုပ္စုိးတဲ့ စပိန္မွာ ခရီးသြားက်မ္းေတြ ေရးသားျပဳစုမႈဓေလ့ ႀကီးထြားလားခဲ့ၿပီး ဒီ စာအုပ္၊ စာတမ္းေတြက အခ်က္အလက္ေတြကုိ ေပါင္းစည္းကာ နာမည္ေက်ာ္ မြတ္စလင္ပညာရွင္ အလ္-အစ္ဒ္ရီစီ (Al-Idrisi) က အဲဒီအခ်ိန္က အျပည့္စံုဆံုး ကမၻာ့ေျမပံုတစ္ခုကုိ ဖန္တီးေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ စစၥလီကၽြန္းက ေနာ္မန္ဘုရင္ ေရာ္ဂ်ာ ၂ (Roger II) ဟာ သကၠရာဇ္ ၁၁၃၉ ခုႏွစ္မွာ အလ္-အစ္ဒ္ရီစီကုိ ေကာ္ဒုိဘာကေန စစၥလီကုိေခၚယူၿပီး သူ႕အတြက္ ေျမပံုတစ္ခု ေရးဆြဲေပးဖုိ႔ တာ၀န္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဘုရင္ရဲ႕ ပါလာမုိနန္းေတာ္မွာ အလ္-အစ္ဒ္ရီစီတစ္ေယာက္ ခ်ီးျမႇင့္ေျမႇာက္စားခံခဲ့ရၿပီး ၁၅ ႏွစ္တာကာလအတြင္းမွာ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ ခရီးသြားေတြကုိ ေမးျမန္းကာ အရင္က မပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ေနရာေတြအပါအ၀င္ အဲဒီအခ်ိန္က အတိက်ဆံုးျဖစ္တဲ့ ကမၻာ့ေျမပံု ၇၀ ကုိ ေရးဆြဲေပးႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

သူ႕ရဲ႕ဒီအားထုတ္မႈမွာ သူ႕အရင္ကရွိခဲ့တဲ့ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ ေရးသားမႈေတြကုိ အေျခခံသလုိ၊ စစၥလီမွာေနစဥ္ သူရရွိခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြလည္း ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာႀကီးဟာ အလံုးႀကီးျဖစ္တယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ကုိ အလ္-အစ္ဒ္ရီစီက တစ္စုိက္မတ္မတ္ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး “ၾကက္ဥထဲမွာ အႏွစ္က တည္ၿငိမ္ေနသလုိပဲ ကမၻာႀကီးဟာ အာကာသထဲမွာ တည္ၿငိမ္ေနတယ္” လုိ႔ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ စာအုပ္ေတြထဲမွာ ကမၻာ့ ေတာင္ျခမ္း၊ ေျမာက္ျခမ္းအေၾကာင္း၊ ရာသီဥတုေတြအေၾကာင္း၊ ပင္လယ္ေတြ၊ ပင္လယ္ေကြ႕ေတြအေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသလုိ၊ အာရွနဲ႔ အာဖရိကရဲ႕ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားေဒသေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေတာ္ေတာ္ေလး အဖုိးမျဖတ္ႏုိင္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကုိလည္း မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့ပါတယ္။

၁၃ ရာစုမွာေတာ့ ယာကြတ္ အလ္-ဟာမာ၀ီ (Yaqut al-Hamawi) ဆုိတဲ့ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီးဟာ အီရတ္ႏုိင္ငံ မူဆုိးလ္ၿမိဳ႕ကေန ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ အလက္ပုိ၊ ပါလက္စတုိင္း၊ အီဂ်စ္နဲ႔ ပါရွား (ယခုအီရန္) တုိ႔ကုိ သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္မွာေတာ့ သူ႕ရဲ႕ ဒီခရီးသြားမွတ္တမ္းေတြထဲက ၄ ခုသာ က်န္ရွိေတာ့ၿပီး လူသိအမ်ားဆံုးကေတာ့ Dictionary of Contries (ႏုိင္ငံမ်ားအဘိဓာန္) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ႀကီးဟာ ပထ၀ီ၀င္ဆုိင္ရာ စြယ္စံုက်မ္းႀကီးျဖစ္ၿပီး ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္၊ လူမ်ိဳးေဗဒ၊ သမုိင္း၊ မႏုႆေဗဒ၊ သဘာ၀သိပၸံနဲ႔ ပထ၀ီဆုိင္ရာအပါအ၀င္ အလယ္ေခတ္က သိထားသမွ် ကမၻာႀကီးရဲ႕ အေၾကာင္းအရာအားလံုးနီးပါးကုိ မွတ္တမ္းတင္ထားကာ၊ ေနရာေဒသတုိင္းရဲ႕ ကုိၾသဒိနိတ္ေတြကုိလည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေတြ၊ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြရဲ႕ အမည္နာမ အမ်ားစုနဲ႔ အဲဒီေနရာက စီးပြားေရးအေျခအေန၊ သမုိင္းေၾကာင္း၊ လူဦးေရ၊ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသူေတြနဲ႔ အထိမ္အမွတ္အေဆာက္အဦးေတြအေၾကာင္းလည္း ဒီက်မ္းႀကီးမွာ အေသးစိတ္ ေရးသား မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။

သိပၸံ၊ နည္းပညာနဲ႔ အႏုပညာေတြလုိပဲ ပထ၀ီ၀င္ပညာရပ္မွာ ႏွစ္ျမႇဳပ္အားထုတ္ခဲ့ၾကတဲ့ မြတ္စလင္ သိပၸံညာရွင္ႀကီးေတြဟာ မနည္းမေနာ ရွိခဲ့ပါတယ္။ သူတုိ႔ထဲက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ သူမ်ားေတြ မသိတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ရယူစုေဆာင္းဖုိ႔အတြက္ ကမၻာအႏွံ႔ေျခဆန္႔ခဲ့ၾကၿပီး အသိပညာကုိ ဆာေလာင္မႈ၊ စူးစမ္းလုိစိတ္ရင့္သန္မႈ၊ တစ္ျခားလူေတြအတြက္ အသံုး၀င္မယ့္ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကုိ အေမြအျဖစ္ထားလုိမႈ စတဲ့စိတ္ဓာတ္ေတြကုိ ျပသခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္မွာ ကမၻာႀကီးကုိ ေလ့လာဖုိ႔အတြက္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔မွာ မဂၢဇင္းေတြ၊ ၿဂိဳဟ္တု ႐ုပ္သံလုိင္းေတြ ရွိေနပါၿပီ။ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြဟာ စိတ္အပန္းေျဖေရးအတြက္ ခရီးေတြ သြားေနၾကၿပီး၊ ထုိင္ခံုမွာထုိင္ကာ ကၽြမ္းက်င္သူေတြရဲ႕ ေဖာ္ထုတ္မႈေတြကို ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ၾကည့္႐ႈနားလည္ႏုိင္ၾကေပမယ့္ လြန္ခဲ့တဲ့ ေထာင္စုႏွစ္တစ္ခုက လူေတြကေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ကုိ သိရွိနားလည္ဖုိ႔အတြက္ ယံုၾကည္ခ်က္ကုိ ဦးထိပ္ပန္ဆင္ကာ စူးစမ္းလုိစိတ္ကုိ အေဖာ္ျပဳခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကမၻာ့ပထမဆံုး ေျမပံု

၁၁ ရာစု မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး အလ္-အစ္ဒ္ရီစီ ေရဆြဲခဲ့သည့္ ပထမဆံုး ကမၻာ့ေျမပံု

လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ထာင္ေက်ာ္က ႏုိင္ငံေတြ၊ တုိက္ႀကီးေတြ၊ ပင္လယ္ေရေၾကာင္းသြားလာမႈေတြ အေၾကာင္းကုိ တိတိက်က် မသိရွိခဲ့ၾကပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကုန္သြယ္မႈ၊ နယ္ပယ္သစ္ခ်ဲ႕ထြင္မႈ၊ ဘာသာေရး ခရီးသြားမႈေတြအတြက္ ခရီသြားတဲ့လူေတြ ပုိပုိမ်ားလာတာေၾကာင့္ ေျမပံုေကာင္းေကာင္းေတြကုိ လုိအပ္မႈကလည္း ျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။

ကမၻာ့အဖုိးအတန္ဆံုး ေျမပံုေတြထဲကအခ်ိဳ႕ကုိ ေရးဆြဲခဲ့သူေတြဟာ အလယ္ေခတ္ မြတ္စလင္ကမၻာက ပညာရွင္ႀကီးေတြျဖစ္ၿပီး သူတုိ႔ေခတ္အခါက သိရွိႏုိင္သမွ်ေသာ ပထ၀ီဆုိင္ရာ အသိပညာေတြအားလံုးကုိ နားလည္တတ္ကၽြမ္းခဲ့ၾကသူေတြလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သိရွိသမွ်၊ သြားေရာက္ခဲ့သမွ်ကုိ ေန႔စဥ္ မွတ္တမ္းတင္ထားၾကတဲ့ အလယ္ေခတ္ မြတ္စလင္ ပထ၀ီ၀င္ပညာရွင္ေတြ၊ မြတ္စလင္ခရီးသြားေတြရဲ႕ မ်က္ျမင္ေတြ႕ရွိမႈကုိ ဒီပညာရွင္ႀကီးေတြက အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။

၁၂ ရာစုေရာက္တဲ့အခါမွာေတာ့ မြတ္စလင္ပညာရွင္ႀကီး အလ္-အစ္ဒ္ရီစီဟာ ဥေရာပ၊ အာရွနဲ႔ ေျမာက္အာဖရိကက ေဒသေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပါ၀င္တဲ့ ေျမပံုတစ္ခုကုိ ပထမဆံုး ေရးဆြဲႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၈၅၀ ေက်ာ္ေလာက္က အဲဒီေျမပံုဟာ မာကုိပုိလုိနဲ႔ ကုိလံဘတ္စ္တုိ႔ ကမၻာအႏွံ႔ ေျခမဆန္႔ခင္ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာအရင္ကတည္းက ဖန္တီးႏုိင္ခဲ့တာပါ။ သူ႕အရင္က ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အသိပညာေတြ၊ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ခရီးသြားေတြကို ေမးျမန္းမႈကေန ရရွိတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ အလ္-အစ္ဒ္ရီစီဟာ သူ႕ေခတ္အခါက အတိက်ဆံုး ကမၻာ့ေျမပံုတစ္ခုကုိ ေရးဆြဲႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ အာရဘီ စာတမ္းေတြအရ အလ္-အစ္ဒ္ရီစီဟာ သူ႕ေျမပံုမွာ အဲဒီကာလက ဓေလ့တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ကမၻာ့ေတာင္ဘက္ကုိ အေပၚမွာ၊ ေျမာက္ဖက္ကုိ ေအာက္မွာထားၿပီး ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။

ဒီေျမပံုေရးဆြဲဖုိ႔အတြက္ မြတ္စလင္ဘုရင္ေတြကုိ ျဖဳတ္ခ်ခဲ့တဲ့ စစၥလီကၽြန္းက ေနာ္မန္ဘုရင္ ေရာ္ဂ်ာ ၂ (Roger II) ဟာ စပိန္မွာေနထုိင္တဲ့ အလ္-အစ္ဒ္ရီစီကုိ ဖိတ္ေခၚ တာ၀န္ေပးခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ေျမပံုေပၚထြက္လာဖုိ႔အတြက္ ၁၅ ႏွစ္တာ ၾကာျမင့္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၂ ရာစုက စစၥလီကၽြန္းဟာ ကမၻာ့ ယဥ္ေက်းမႈ၊ အေတြးအေခၚေတြရဲ႕ ဆံုမွတ္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ေမာ္႐ုိကုိက သူ႕ရဲ႕အိမ္ကုိ မျပန္မီ အလ္-အစ္ဒ္ရီစီဟာ ဘုရင္ေရာ္ဂ်ာရဲ႕ နန္းေတာ္မွာ အေလးစားခံရဆံုး ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

စပိန္ႏုိင္ငံ Ceuta ၿမိဳ႕ရွိ အလ္-အစ္ဒ္ရီစီ၏ ႐ုပ္တု

စက္၀ုိင္းပံုစံ သူ႕ရဲ႕ေျမပံုမွာ အလ္-အစ္ဒ္ရီစီဟာ အိႏၵိယ၊ အာေရဗ်၊ အာရွ၊ ေျမထဲပင္လယ္၊ ဥေရာပနဲ႔ ေျမာက္ အာဖရိကေဒသေတြကုိ ထည့္သြင္းခဲ့ၿပီး ဘုရင္ေရာ္ဂ်ာအတြက္ ေငြစက္၀ုိင္းျပားမွာထြင္းထားတဲ့ ေျမပံုကုိ ဖန္တီးေပးခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာႀကီးဟာ အလံုးႀကီးျဖစ္တယ္ဆုိတာ ေရွးေဟာင္း ဂရိေတြရဲ႕ ေခတ္ထဲကေန လူေတြက ယံုၾကည္ခဲ့ၾကေပမယ့္ ကမၻာလံုးႀကီးရဲ႕ အတုိင္းအတာအေသးစိတ္ကုိ ပထမဆံုး ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သူေတြကေတာ့ မြတ္စလင္ပညာရွင္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အလ္-အစ္ဒ္ရီစီရဲ႕ ေရးသားမႈေတြထဲမွာ အီေကြတာကေန ကမၻာႀကီးရဲ႕စက္၀န္းမ်ဥ္းဟာ မုိင္ေပါင္း ၂၂၉၀၀ ရွိတယ္လုိ႔ တြက္ခ်က္ခဲ့ၿပီး လက္ရွိ သိရွိထားတဲ့ အတုိင္းအတာနဲ႔ ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္သာ ေလ်ာ့နည္းပါတယ္။ သူဟာ ကမၻာ့ ေတာင္ဖက္ျခမ္း၊ ေျမာက္ဖက္ျခမ္း၊ ဥတုဇုန္ေတြ၊ ပင္လယ္ေတြ၊ ပင္လယ္ေကြ႕ေတြအေၾကာင္းလည္း ေရးသားခဲ့ပါတယ္။

အေစာပုိင္း မြတ္စလင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ကမၻာႀကီးရဲ႕အေနအထားကုိ တုိင္းတာတာ၊ ေဖာ္ထုတ္တာေတြဟာ သခ်ၤာနည္းက်ပထ၀ီေဗဒရဲ႕ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး အျမင့္ေတြ၊ အကြာအေ၀းေတြကို တုိင္းတာဆံုးျဖတ္ဖုိ႔အတြက္ အဲဒီကာလက ေခတ္အမီဆံုး နကၡတၱေဗေဒ စမ္းသပ္ခန္းေတြကို အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ ၉ ရာစုမွာ မြတ္စလင္ဘုရင္ အလ္-မာမြန္ဟာ ကမၻာႀကီးရဲ႕ စက္၀န္းမ်ဥ္းကုိ တုိင္းတာဖုိ႔အတြက္ သူ႕ရဲ႕ နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ေတြကုိ တာ၀န္ေပးခဲ့ၿပီး သူတုိ႔ရဲ႕ ေတြ႕ရွိမႈဟာ ဒီေန႔ေခတ္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သိရွိထားတဲ့ အတုိင္းအတာထက္ ၁၂၅ မုိင္ေလာက္သာ ကြာခဲ့ပါတယ္။

(ကုိးကား- National Geographic ၏ 1001 Inventions – The Enduring Legacy of Muslim Civilization)

(ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယေန႔တုိင္ရွင္က်န္ေနသည့္ မြတ္စလင္တုိ႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ား – တင္ဆက္ျပီးသမွ် အပုိင္းအားလံုးကို ဤေနရာ တြင္ ဖတ္႐ႈႏုိင္ပါသည္

July 29, 2017
အဆံုးစီရင္ျခင္းက အေျဖလား

လူရယ္လုိ႔ ျဖစ္လာရင္ ေပ်ာ္စရာ စိတ္ညစ္စရာေတြ ရွိလာတတ္တာ ထံုးစံပါပဲ။ ဒီတစ္ေလာ စိတ္ဓာတ္က်ေနသူေတြ အမ်ားအျပားကို ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေတြ႔ေနရတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်တာရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးျဖစ္တဲ့ ကိုယ့္ကိုကုိယ္ အဆံုးစီရင္တာေတြပါ အခုဆို မၾကာမၾကာ ၾကားေနရပါတယ္။ အခု ေနာက္ဆံုး သတင္းစာမ်က္ႏွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေနရာယူထားတဲ့ ကမၻာေက်ာ္ ေတးဂီတအဖြဲ ့တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Linkin Park အဖြဲ ့ရဲ႕ အဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Chester Bennington ကိုယ့္ကိုကိုယ္ အဆံုးစီရင္လိုက္ျခင္းက လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ရုိက္ခက္သြားပါတယ္။

စိတ္ဓာတ္က်တဲ့အခါမွာ လူေတြဘာေၾကာင့္ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ အဆံုးစီရင္ၾကရတာလဲ။ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးစစ္တမ္းအရ ကမာၻေပၚမွာ လူဦးေရ သန္း ၃၀၀ ေလာက္ဟာ စိတ္က်ေ၀ဒနာကို ခံစားေနရတယ္တဲ့။ တစ္ကမာၻလံုးနဲ႔ ယွဥ္လိုက္ရင္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ အဆံုးစီရင္ႏႈန္းက ၄၂ ေနရာမွာ ရွိေနပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ေသေၾကာင္းႀကံစည္မႈ အမ်ားဆုံး ေနရာကေတာ့ ေတာင္အေမရိကတိုက္မွာရွိတဲ့ ဂိုင္ရာနာႏိုင္ငံ (Guyana)ပဲျဖစ္ပါတယ္။

စိတ္က်ေရာဂါ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ၾကတာလဲ။ အဆင္မေျပမႈေတြကပဲ စမွာပါ။ ပညာေရး၊ စီးပြားေရး၊ က်န္းမာေရး၊ အခ်စ္ေရး၊ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရး စတဲ့ျပသာနာ နည္းနည္းေလးေတြကေန စၿပီး စိတ္က်ေရာဂါ ျဖစ္လာတာပါ။ အဆင္မေျပတာေတြ မ်ားမ်ားလာၿပီးေတာ့ ထြက္ေပါက္ရွာမရေတာ့ရင္ ေနာက္ဆံုး ထြက္ေပါက္ျဖစ္တဲ့ suicide နည္းလမ္းကို သံုးလိုက္ၾကတာပါပဲ။ အသက္အရြယ္အားျဖင့္ ၂၀ နဲ႔ ၄၀ ၾကားမွာရွိတဲ့ လူငယ္ေတြဟာ စိတ္က်ေရာဂါ ျဖစ္တာမ်ားတယ္လို႔ စစ္တမ္းေတြအရ သိရပါတယ္။

စိတ္က်ေရာဂါ ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ မေပ်ာ္ရႊင္ေတာ့တာ၊ ညဘက္ေတြဆို အိပ္မေပ်ာ္ေတာ့တာ၊ အရာရာ အလိုမက်တာေတြ ျဖစ္လာတာ၊ တစ္ခုခုဆို စိတ္ထိခိုက္လြယ္တာ၊ မဟုတ္တဲ့ ကိစၥေလးေတြမွာ ေဒါသထြက္လြယ္ျဖစ္လာတာ၊ အျမဲတမ္း အထီးက်န္သလို ခံစားေနရတာ၊ ဘယ္အရာကိုမွ စိတ္ပါလက္ပါ မလုပ္ခ်င္ေတာ့တာ အစရွိတာေတြက စိတ္ဓာတ္က်လာျခင္းရဲ႕ လကၡဏေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ကုိယ့္ကိုကုိယ္ စိတ္ဓာတ္က်ေနတယ္လို႔ သိရတယ္ဆုိရင္ ဒီေရာဂါက ကုသလို႔ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ဓေလ့ထံုးစံနဲ႔ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြရဲ႕ အက်င့္စရုိက္ေတြက ကိုယ့္ကိစၥ ကိုယ့္ျပသာနာေတြကို တျခားသူေတြန႔ဲ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးတာမ်ိဳးေတြ သိပ္မရွိပါဘူး။ စိတ္က်န္းမာေရး ဆရာဝန္နဲ႔ ေဆြးေႏြးဖို႔ဆိုတာကိုလည္း သိပ္ျပဳလုပ္ေလ့ မရွိၾကပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အဲ့ဒီလို ေဆြးေႏြးခန္းလုပ္တဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ိဳးေတြလည္း သိပ္မတြင္က်ယ္ေသးပါဘူး။ တခ်ိဳ႕ေတြဆို ဒီလိုေဆြးေႏြးရေကာင္းမွန္းေတာင္ မသိၾကေသးပါဘူး။ စိတ္ဓာတ္က်ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ကိုယ့္ျပသာနာေတြကို တျခားလူတစ္ေယာက္ေလာက္ကို ရင္ဖြင့္မယ္ဆုိရင္ တစ္ဝက္ေလာက္ေတာင္ ေပ်ာက္သြားႏုိင္ပါတယ္။ ေျပာတဲ့သူကလည္း ကိုယ္ယံုၾကည္တဲ့သူ ျဖစ္ဖို႔ေတာ့ လိုတာေပါ့။ ပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕ ေႏြးေထြးတဲ့ ေမတၱာကို ရမယ္ဆိုရင္ စိတ္က်ေရာဂါကို ကုသလို႔ ရႏုိင္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ မိမိကုိယ္ကို စိတ္ဓာတ္က်ေနၿပီ စိတ္က်ေရာဂါရဲ႕ လကၡဏေတြ ကိုယ့္မွာ ေတြ႔လာရၿပီဆိုရင္ေတာ့ ပထမဆံုး ကိုယ့္စိတ္အေျခအေနကို စစ္ေဆးပါ။ ယံုၾကည္ရတဲ့သူေတြကို ကိုယ့္ျပသာနာေတြကို ေျပာျပပါ။ စိတ္က်န္းမာေရး ဆရာဝန္နဲ႔ စစ္ေဆးပါ။ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးခန္းေတြကို သြားပါ။ ျပသာနာတိုင္းမွာ အေျဖရွိပါတယ္။ ထြက္ေပါက္ ရွိပါတယ္။ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ရင္ ကိုယ့္အတြက္ တစ္ခုခုေတာ့ ရႏိုင္ပါတယ္။

ကိုယ့္ကိုကိုယ္ သတ္ေသတယ္ဆိုတာက ၾကားရတဲ့သူေတြကိုလည္း ရင္ထဲမွာ နင့္ေစပါတယ္။ ၂၀၂၀ မွာ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ အဆံုးစီရင္မႈႏႈန္း ၁၀% ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္မယ္လို႔လည္း ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔က ဆိုထားပါတယ္။

ျပႆနာဆိုတာ ကိုယ့္မွာတင္ ရွိတာမဟုတ္ဘူး။ လူတိုင္းမွာ ရိွေနတတ္တဲ့ အရာပါ။ ျပႆနာေတြကို အေျဖရွာၿပီး ေျဖရွင္းဖုိ႔ပဲ ႀကိဳးစားရမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ အဆံုးစီရင္ျခင္းဆိုတာ ျပႆနာေတြရဲ႕ အေျဖမဟုတ္ပါဘူး။ ျပႆနာတစ္ခုကို ေျဖရွင္းၿပီးတိုင္း ေလာကႀကီးက ကိုယ့္အတြက္ သာယာလွပေနမွာပါ။

(အလင္းသစ္ ေရးသားသည္။)

July 25, 2017
ကမၻာမွာ အမ်ားျပည္သူ ႐ံုးပိတ္ရက္အမ်ားဆံုးက ဘယ္ႏုိင္ငံေတြလဲ

ဇူလုိင္ ၁၉၊ ၂၀၁၇
M-Media

– ခရီးသြားလုပ္ငန္း ၀ဘ္ဆုိက္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Wego က ကမၻာေပၚမွာ အမ်ားျပည္သူ ႐ံုးပိတ္ရက္အမ်ားဆံုးႏုိင္ငံေတြကုိ စာရင္းေကာက္ရာမွာ အိႏၵိယႏုိင္ငံက တစ္ႏွစ္ကုိ ပိတ္ရက္ ၂၁ ရက္နဲ႔ ထိပ္ဆံုးမွာ ရွိေနပါတယ္။

ဒုတိယေနရာမွာ ကုိလံဘီယာနဲ႔ ဖိလစ္ပုိင္တုိ႔က ၁၈ ရက္စီနဲ႔ ရွိေနၿပီး၊ တ႐ုတ္နဲ႔ ေဟာင္ေကာင္တုိ႔က ၁၇ ရက္နဲ႔ တတိယေနရာမွာ ရွိေနပါတယ္။

Wego မားကတ္တင္းအႀကီးအကဲ ဂ်ိဳအာခ်င္း ဟုိလ္တီက တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဟာ ကမၻာေပၚမွာ ခရီးသြားလာမႈနယ္ပယ္မွာ အျမန္ဆံုးတုိးတက္လာတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္႐ံုသာမက အလုပ္သမားေတြအတြက္ ပိတ္ရက္ရွည္ရွည္ေပးၿပီး ပိတ္ရက္ေတြဟာ စေန၊ တနဂၤေႏြေန႔နဲ႔ တုိက္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ အစုိးရက ၾကားရက္ေတြမွာ အစားထုိး ပိတ္ေပး
တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

“ဒီႏွစ္မွာ တ႐ုတ္ရဲ႕ ႐ံုးပိတ္မယ့္ရက္ ၁၇ ခုအတြက္ ၂၈ ရက္ ပိတ္မွာျဖစ္ၿပီး ထုိမ္၀မ္က ပိတ္ရက္ ၁၃ ခုအတြက္ ၂၉ ရက္ ပိတ္မွာျဖစ္ပါတယ္”

ကမၻာေပၚက အမ်ားျပည္သူ႐ံုးပိတ္ရက္ အနည္းဆံုးႏုိင္ငံက ေတာင္အေမရိကတုိက္က မကၠဆီကုိႏုိင္ငံျဖစ္ၿပီး ၇ ရက္သာ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစုိးရအေနနဲ႔ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ တစ္ဦးခ်င္း လုိအပ္ခ်က္အရ ႁခြင္းခ်က္အေနနဲ႔ အားလပ္ရက္ ေပးထားပါတယ္။

အာရွမွာ ယူေအအီးက အမ်ားျပည္သူ႐ံုးပိတ္ရက္ ၁၁ ရက္ရွိၿပီး အျခား အာရွႏုိင္ငံေတြထက္စာရင္ နည္းေနပါတယ္။

“ဖိလစ္ပုိင္ရဲ႕ အမ်ားျပည္သူ႐ံုးပိတ္ရက္ဟာ ၁၈ ရက္ျဖစ္ၿပီး မယူမေနရ အားလပ္ရက္ ၅ ရက္ ထည့္ေပါင္းမယ္ဆုိရင္ မ်ားသြားမွာပါ။ ၾသစေတးလ်အလုပ္သမားေတြကေတာ့ ေနတဲ့ျပည္နယ္အလုိက္ ၁၀ ရက္၀န္းက်င္ေလာက္ ႐ံုးပိတ္ရက္ရၿပီး တစ္ႏွစ္လံုးအတြက္တြက္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ရက္ ၂၀ ေလာက္ ရွိမွာျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ Wego က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

Wego ရဲ႕ ဒီစာရင္းမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံမပါ၀င္ေပမယ့္ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ တရား၀င္ ႐ံုးပိတ္ရက္ဟာ တႏွစ္ကုိ ၂၆ ရက္ရွိေနၿပီး ကမၻာ့ႏုိင္ငံေတြနဲ႔တြက္ရင္ အမ်ားဆံုးလုိ႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ NLD အစုိးရဟာ ယခင္ သႀကၤန္ပိတ္ရက္ ၁၀ ရက္ကုိ အခုႏွစ္ကစလုိ႔ ၅ ရက္သာ သတ္မွတ္ခဲ့ၿပီး ဒီ ၅ ရက္အစားကုိ သီတင္းကၽြတ္၊ တန္ေဆာင္တုိင္၊ ႏုိင္ငံတကာ ႏွစ္သစ္ကုိး႐ံုးပိတ္ရက္ေတြမွာ တုိးျမႇင့္သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

ကမၻာ့႐ံုးပိတ္ရက္အမ်ားဆံုး ၁၀ ႏုိင္ငံစာရင္းက ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္ပါတယ္။

1. India1. IndiaNumber of holidays: 21
2. Colombia, PhilippinesNumber of holidays: 18
3. China, Hong KongNumber of holidays: 21
4. Thailand, Turkey, PakistanNumber of holidays: 16
5. Japan, Malaysia, Argentina, Lithuania, Vietnam, SwedenNumber of holidays: 15
6. Indonesia, Chile, SlovakiaNumber of holidays: 14
7. South Korea, Austria, Belgium, Norway, TaiwanNumber of holidays: 13
8. Finland, RussiaNumber of holidays: 12
9. Singapore, China, Canada, Italy, Denmark, France, UAE, Morocco, Czech Republic,
LuxembourgNumber of holidays: 11
10. US, Portugal, Ukraine, Australia, New Zealand, Netherlands, Croatia, RomaniaNumber of holidays: 10
Ref: gulfbusiness

July 19, 2017