Tag: sudan

ဧပြီ ၂၀၊ ၂၀၂၃

M-Media 

-အာဖရိကနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဆူဒန်မှာ ထိပ်တန်းဗိုလ်ချုပ်နှစ်ဦး အာဏာလုမှုကြောင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေတာ ၅ ရက်တာရှိလာခဲ့ပြီး သေဆုံးသူ အရေအတွက်ကလည်း ၃၀၀ နီးပါး ရှိလာပြီဖြစ်ပါတယ်။ 

မြို့တော် ခါတွန်မှာ အဘ်ဒဲလ် ဖာတာ အလ်-ဘူရ်ဟန်ရဲ့ ဆူဒန်စစ်တပ်နဲ့ သူ့ရဲ့လက်ထောက် မိုဟာမက် ဟမ်ဒန် ဒါဂါလို ခေါင်းဆောင်တဲ့ ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ RSF တို့အကြား တိုက်ပွဲတွေ အကြီးအကျယ်ဖြစ်ပွားနေတာပါ။ 

စစ်ဌာနချုပ်၊ လေဆိပ်နဲ့ သမ္မတနန်းတော်တို့ကို သိမ်းပိုက်ဖို့ RSF က ကြိုးစားနေပြီး ဘူရ်ဟန်ရဲ့ တပ်တွေကလည်း တိုက်လေယာဥ်တွေ၊ လက်နက်ကြီးတွေနဲ့ ပြန်လည်တုန့်ပြန်နေပါတယ်။ 

နာမည်ဆိုးနဲ့ ကျော်ကြားတဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်ဟောင်း သမ္မတ အိုမာရ် အလ်ဘရှီးရ်ကို ဖြုတ်ချတဲ့ ၂၀၁၉ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုမှာ ဘူရ်ဟန်နဲ့ ဒါဂါလိုတို့ဟာ ဆရာတပည့်တွေဖြစ်ခဲ့ကြပြီး၊ အရပ်သားအစိုးရလက်ကနေ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဘူရ်ဟန်က အာဏာထိပ်သိမ်းတဲ့အခါမှာလည်း ဒါဂါလို ပါ၀င်ပါတယ်။ 

နောက်ပိုင်းမှာ အစိုးရဟောင်း၊ နိုင်ငံရေးသမားတွေနဲ့ ပူးပေါင်းကာ ဘူရ်ဟန်က အသွင်ကူးပြောင်းရေးကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ဒါဂါလိုရဲ့ RSF တပ်ကို စစ်တပ်လက်အောက် ထည့်သွင်းဖို့ ကြိုးစားရာကနေ အာဏာလုပွဲ ဖြစ်လာတာဖြစ်ပါတယ်။ 

RSF ကို သမ္မတဟောင်း ဘရှီးရ်က သူ့ရဲ့ လက်ကိုင်တုပ်တပ်ဖွဲ့အဖြစ် ဖွဲ့စည်းကာ ဒါဂါလိုကို တပည့်မွေးခေါင်းဆောင်တင်ခဲ့တာပါ။ ဒါဂါလိုကတော့ ဘရှီးရ်ကို သစ္စာဖောက်ကာ ဘူရ်ဟန်နဲ့ပေါင်းပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ ဖြုတ်ချခဲ့ပါတယ်။ 

လက်ရှီ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် မြို့တော်ခါတွန်မှာ သေဆုံးသူ ၂၇၀ ကျော်လာခဲ့ပြီး ဒဏ်ရာရသူအရေအတွက်လည်း အများအပြား ရှိနေပါတယ်။ 

စစ်ပွဲကြောင့် စားနပ်ရိက္ခာ ရှားပါးလာပြီး ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုစနစ်ကလည်း ပြိုလဲလုနီးနီး ဖြစ်လာပါတယ်။ 

Ref: CNN   

ဇူလိုင် ၅၊ ၂၀၂၂
M-Media

-နိုင်ငံရေးသမားတွေနဲ့ အတိုက်အခံတွေ ပူးပေါင်းကာ ကြားဖြတ်အစိုးရတစ်ရပ် ဖွဲ့စည်းရေး လမ်းဖွင့်ပေးဖို့အတွက် လက်ရှိဆောင်ရွက်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲတွေကနေ စစ်တပ်က နှုတ်ထွက်သွားမယ်လို့ ဆူဒန်အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင် အဘ်ဒလ် ဖာတာ အလ်-ဘူရ်ဟန်က ပြောပါတယ်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေ နိုင်ငံတစ်၀ှမ်း ပြန်ဖြစ်လာခဲ့ပြီးတဲ့နောက် စစ်ခေါင်းဆောင်ဖက်က ဒီလို စကား ထွက်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ကြာသာပတေးနေ့က စတင်ခဲ့တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေကို စစ်တပ်က ပစ်ခတ်နှိမ်နှင်းမှု့ကြောင့် အနည်းဆုံး ၉ ဦး သေဆုံးပြီး၊ ၆၃၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပါတယ်။

မနေ့က ရုပ်သံမိန့်ခွန်းမှာ အလ်-ဘူရ်ဟန်က စစ်တပ်ဟာ လမ်းပိတ်ထားမှာမဟုတ်ကြောင်း၊ ဆူဒန်ပြည်သူတွေ မိမိကြိုက်တဲ့ အစိုးရကို ရွေးချယ်နိုင်မယ့် ရွေးကာက်ပွဲတွေ ဖြစ်လာဖို့အတွက် စစ်တပ်က အားထုတ်လုပ်ဆောင်သွားမှာဖြစ်ကြောင်း ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

ကြားဖြတ်အစိုးရ ဖွဲ့စည်းပြီးရင် သူဦးဆောင်တဲ့ အဓိပတိကောင်စီကို ဖျက်သိမ်းသွားမှာဖြစ်ပြီး၊ အစိုးရသစ်လက်အောက်မှာရှိမယ့် အဓိပတိကောင်စီအသစ်ဟာ လုံခြုံရေးနဲ့ ကာကွယ်ရေးကိုပဲ လုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ စစ်ခေါင်းဆောင်က ဆိုပါတယ်။

ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးကို မြန်မြန်ဆန်ဆန် ဆောင်ရွက်ကြဖို့ အလ်-ဘူရ်ဟန်က တိုက်တွန်းခဲ့ပြီး ဆွေးနွေးပွဲရလဒ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရေးမှာ စစ်တပ်က ပါ၀င်မယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နိုင်ငံရေးမှာ ဘယ်လောက်အနေအထားအထိ ပါ၀င်မလဲဆိုတာ သူက တိတိကျကျ မပြောသွားပါဘူး။

ဆူဒန်မှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလက စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

Ref: Aljazeera

နိုဝင်ဘာ ၂၂၊ ၂၀၂၁
M-Media

-နယ်ပယ်စုံက တတ်သိပညာရှင်တွေ၊ ပရော်ဖက်ရှင်နယ်တွေနဲ့ အစိုးရတစ်ရပ်ဖွဲ့ကာ ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းကို ချီတက်မယ်လို့ စစ်တပ်လက်ထဲကနေ အာဏာပြန်ရခဲ့တဲ့ ဆူဒန်ဝန်ကြီးချုပ် အဘ်ဒူလာ ဟမ်ဒေါ့က ပြောပါတယ်။

ဟမ်ဒေါ့ဟာ အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက်နေ့က စစ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ် အဘ်ဒဲလ် ဖာတာ ဘူရ်ဟန်ရဲ့ အာဏာသိမ်း ဖြုတ်ချမှုကို ခံခဲ့ရပြီး သူနဲ့ အစိုးရရာရှိတွေ နေအိမ်အကျယ်ချုပ်မှာ နေခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ပြည်သူလူထုက ဆန္ဒပြခဲ့ပြီး စစ်တပ်က အကြမ်းဖက်ဖြိုခွင်းတာကြောင့် အနည်းဆုံး လူ ၄၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်း ပြေလည်ဖို့အတွက် အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင် ဘူရဟန်၊ ဟမ်ဒေါ့နဲ့ နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်ကသူတွေ၊ အခြားတတ်သိပညာရှင်တွေ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှု ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးတဲ့နောက် မနေ့က အချက် ၁၄ ချက်ပါ သဘောတူညီချက်တစ်ခုကို ရခဲ့ပါတယ်။

သဘောတူညီချက်အရ ဟမ်ဒေါ့က ဝန်ကြီးချုပ်တာဝန်ပြန်ယူကာ တတ်သိပညာရှင်တွေနဲ့ အစိုးရဖွဲ့ရမှာဖြစ်ပြီး ဖမ်းဆီးထားတဲ့ နိုင်ငံရေးသမားတွေအားလုံးကို စစ်ခေါင်းဆောင်က ပြန်လွှတ်ပေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဟမ်ဒေါ့ဟာ အာဏာဘယ်လောက်ပမာဏအထိ ရယူကျင့်သုံးနိုင်မလဲဆိုတာ တိတိကျကျ မသိရပါဘူး။

သူဖွဲ့စည်းမယ့်အစိုးရဟာ ၂၀၁၉ ခုနှစ် အခြေခံဥပ​ဒေဆိုင်ရာ ပဋိဉာဏ်ကို အခြေခံကာ အခြေခံဥပဒေရေးဆွဲရေး၊ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လမှာ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပကာ ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းဆီ ချီတက်ရေး အာရုံစိုက်လုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ ဟမ်ဒေါ့က ပြောပါတယ်။

ဟမ်ဒေါ့ဖွဲ့စည်းတဲ့ အစိုးရကို စစ်ခေါင်းဆောင် ဘူရ်ဟန်က အကြီးအကဲအဖြစ်တာဝန်ယူထားတဲ့ နိုင်ငံတော်ကောင်စီက အတည်ပြုပေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ၃ ပတ်ကြာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ သွေးထွက်သံယိုမှုတွေအတွက် လွတ်လပ်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတစ်ရပ် ပြုလုပ်သွားမယ်လို့လည်း ဟမ်ဒေါ့က ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

စစ်အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်ရေး၊ ဒီမိုကရေစီအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေကတော့ ဟမ်ဒေါ့နဲ့ ဘူရ်ဟန်တို့အကြား ရရှိတဲ့ သဘောတူညီချက်ကို ဆန့်ကျင်ရှုတ်ချခဲ့ကြပါတယ်။

Ref: Aljazeera

နိုဝင်ဘာ ၂၁၊ ၂၀၂၁
M-Media

-ဖြုတ်ချခံလိုက်ရတဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် အဘ်ဒူလာ ဟမ်ဒေါ့ကို ရာထူးပြန်ပေးပြီး ဖမ်းဆီးထားသူအားလုံးကို လွှတ်ပေးဖို့အတွက် ဆူဒန်အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင်က သဘောတူခဲ့တယ်လို့ ညှိနှိုင်းဆွေး​နွေးသူတွေက ပြောပါတယ်။

အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ် ဘူရ်ဟန်၊ ဝန်ကြီးချုပ် ဟမ်ဒေါ့၊ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ၊ သူပုန်ခေါင်းဆောင်ဟောင်းတွေနဲ့ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေ စနေနေ့မှာ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းပြီး ဒီသဘောတူညီချက်ကို ရရှိခဲ့တာပါ။ နိုင်ငံတော်ကောင်စီက ဒီကိစ္စကို တနင်္ဂနွေနေ့မှာ ထုတ်ပြန်ဖို့ ရှိတယ်လို့ ဒီကိစ္စကို သိရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။

ဟမ်ဒေါ့ဦးဆောင်ကာ အစိုးရဖွဲ့စည်းမှာဖြစ်ပြီး စစ်တပ်က ဖမ်းထားတဲ့ နိုင်ငံရေးသမားအားလုံးကို လွှတ်ပေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဗိုလ်ချုပ် အဘ်ဒဲလ် ဖာတာ အလ်-ဘူရ်ဟန် ခေါင်းဆောင်တဲ့ စစ်တပ်ဟာ အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက်နေ့က ဝန်ကြီးချုပ် ဟမ်ဒေါ့နဲ့ အစိုးရအကြီးအကဲတွေကို ဖမ်းဆီး အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီး အဲ့ဒီနောက်ပိုင်း ဆူဒန်မှာ မတည်ငြိမ်မှုတွေ ဖြစ်လာပါတယ်။

စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေကို ပြည်သူတွေက ဆက်တိုက် ပြုလုပ်လာပြီး အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကလည်း အကြမ်ဖက် ဖြိုခွင်းမှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့တာကြောင့် အနည်းဆုံး လူ ၄၀ သေဆုံးကာ ရာနဲ့ချီ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပါတယ်။

ဗိုလ်ချုပ် ဘူရ်ဟန်ဟာ တိုင်းပြည်ကို အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေငြာခဲ့ပြီး အသွင်ကူးပြောင်းရေးအစိုးရ အကြီးအကဲအဖြစ် သူ့ကိုယ်သူ ခန့်အပ်ခဲ့ပါတယ်။

စစ်အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်ရေးအဖွဲ့ Forces for the Declaration of Freedom and Change က စစ်တပ်နဲ့ ရရှိခဲ့တဲ့ သဘောတူညီချက်ကို ကန့်ကွက်ကြောင်း ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး၊ စစ်တပ်နဲ့ နိုင်ငံရေးမိတ်ဖွဲ့တာမျိုး မလုပ်ဖို့၊ စစ်အာဏာသိမ်းမှုမှာ တာဝန်ရှိသူတွေကို အရေးယူအပြစ်ပေးဖို့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကို တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။

Ref : Aljazeera

အောက်တိုဘာ ၂၆၊ ၂၀၂၁

M-Media

-ဆူဒန်မှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ဆန္ဒပြပြည်သူတွေကို စစ်တပ်က ပစ်ခတ်တာကြောင့် အနည်းဆုံး ၇ ဦး သေဆုံးပြီး ၁၄၀ လောက် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပါတယ်။

ဗိုလ်ချုပ် အဘ်ဒဲလ်ဖာတာ အလ်-ဘူရ်ဟန် ဦးဆောင်တဲ့စစ်တပ်ဟာ အသွင်ပြောင်းအစိုးရရဲ့ ၀န်ကြီးချုပ် အဘ်ဒဲလာ ဟမ်ဒေါ့နဲ့ ၀န်ကြီးတွေကို မနေ့ကမနက်ပိုင်းမှာ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းကာ အာဏာသိမ်းလိုက်တာပါ။

၂၀၁၉ ခုနှစ် အာဏာရှင် အိုမာရ် အလ်-ဘရှီးကို ဖြုတ်ချပြီးနောက် စစ်တပ်နဲ့ အရက်ဖက် ပူးပေါင်းဖွဲ့စည်းထားတဲ့ နိုင်ငံတော်ကောင်စီကို ဖျက်သိမ်းကာ နိုင်ငံကို အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေငြာခဲ့ပါတယ်။

ဆူဒန်ပြည်သူတွေက စစ်တပ်ရဲ့ အာဏာသိမ်းမှုကို လမ်းပေါ်ထွက်ကာ အကြီးအကျယ် ဆန္ဒပြနေကြပြီး လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ အကြမ်းဖက်ပစ်ခတ်မှုကြောင့် သေဆုံး ဒဏ်ရာရမှုတွေလည်း ရှိလာပါတယ်။

အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ် အဘ်ဒဲလ်ဖာတာ အလ်-ဘူရ်ဟန်က တိုင်းပြည်လုံခြုံအောင်လုပ်ဖို့ လိုအပ်နေပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ်ဇူလိုင်လမှာ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပေးကာ ရွေးကောက်ခံအစိုးရထံ အာဏာလွှဲပြောင်းပေးမယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

Ref : Aljazeera