အောက်တိုဘာ ၂၅၊ ၂၀၂၀
M-Media

-မြန်မာနိုင်ငံက ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားရာ ဒေသတွေမှာနေထိုင်တဲ့ ဖယ်ကျဉ်ခံ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုတွေအတွက် လာမယ့်လ ရွေးကောက်ပွဲဟာ အနည်းဆုံးတော့ ကိုယ်စားပြုခွင့်ရရေး မှိန်ပျပျ မျှော်လင့်ချက်လေးတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် သူတို့နေထိုင်ရာဒေသတစ်ချို့မှာ လုံခြုံရေးစိုးရိမ်ရမှုဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်နဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမကျင်းပဖို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ထွက်လာတဲ့အခါမှာတော့ လူနှစ်သန်းလောက် မဲပေးခွင့်ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး တိုင်းရင်းသားတွေမှာလည်း မျှော်လင့်ချက်ဆုံးရှုံးမှု၊ ဒေါသတွေ ဖြစ်တည်လာပါတယ်။

နိုင်ဝင်ဘာ ၈ ရက်နေ့ ရွေးကောက်ပွဲဟာ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ဆိုး ချုပ်ငြိမ်းပြီးတဲ့နောက် ဒုတိအကြိမ်မြောက် ကျင်းပတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်ပြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) ပါတီကပဲ အာဏာထပ်ရလိမ့်မယ်လို့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မျှော်လင့်ထားကြပါတယ်။

တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ NLD ပါတီအပေါ် ထောက်ခံမှု ကျင်ဆင်းလာပြီး အခုအချိန်မှာတော့ မကျေနပ်မှုပါ ပိုမိုမြင့်တက်လာခဲ့ပါတယ်။

ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့တစ်ပတ်က ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပခြင်းမပြုမယ့် မဲဆန္ဒနယ်စာရင်းတွေကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ လူပေါင်း ၁ သန်းကျော်နဲ့ တစ်ခြားဒေသတွေမှာ လူသိန်းချီ မဲပေးခွင့် ဆုံးရှုံးခဲ့ပါတယ်။

“အလွန်ကို ဆိုးရွားပါတယ်။ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့်လည်း စိတ်ပျက်ရပါတယ်။ ​ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတော့ ဘယ်သူကိုမဲပေးရမလဲဆိုတာ ကျွန်တော် အစကတည်းက ဆုံးဖြတ်ထားပြီးသား မို့လိုပါ” လို့ ရခိုင်ပြည်နယ်က စစ်ဘေးရှောင်စခန်းတစ်ခုရဲ့အကြီးအကဲ ရခိုင်တိုင်းရင်းသား ဦးလှမောင်ဦးက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ရွေးကော်ရဲ့ကြေငြာချက် ထွက်မလာခင်ကတည်းက ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ တင်းမာမှုတွေက မြင့်တက်နေတာပါ။

ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပိုရရေး တိုက်ပွဲဝင်နေတဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ AA နဲ့ မြန်မာစစ်တပ်တို့အကြား တိုက်ပွဲတွေကြောင့် သေဆုံး၊ ဒဏ်ရာရသူ ရာချီရှိခဲ့ပြီး လူ ၂ သိန်းလောက် အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးခဲ့ရပါတယ်။

ကျူးလွန်မှုတွေရှိတယ်လို့ နှစ်ဖွဲ့စလုံးက အပြန်အလှန်စွပ်စွဲကြပေမယ့် တိုင်းပြည်ရဲ့ အဆင်းရဲဆုံးပြည်နယ်မှာနေထိုင်ရပြီး လူများစု ဗမာလူမျိုးတွေရဲ့ ဖယ်ကျဉ်မှုဒဏ်ကို ကြာရှည်ခံစားလာရတဲ့ ရခိုင်လူမျိုးတွေရဲ့ ထောက်ခံမှုကို AA က အခိုင်အမာ ရရှိထားပါတယ်။

​တိုက်ခိုက်မှုတွေထဲမှာ ကြားညပ်နေပြီး၊ မဲပေးခွင့်ပါ ထပ်ဆုံးခဲ့ရတဲ့ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုတွေ အများအပြား ရှိနေပြီး အဲဒီအထဲမှာ မြို၊ ခမီနဲ့ ဒိုင်းနက်တို့လည်း ပါဝင်ပါတယ်။

“ကျွန်တော်တို့ဟာ အဖွဲ့နှစ်ခုကြားထဲမှာ ညပ်နေပြီး၊ နှစ်ဖက်စလုံးရဲ့ရန်ကိုလည်း ကြောက်ရပါတယ်။ ​တိုက်ခိုက်နေမယ့်အစား နိုင်ငံရေးအရအဖြေရှာတာကိုပဲ ကျွန်တော်တို့ လိုချင်ပါတယ်” လို့ ကျောက်တော်မြို့နယ်က မြိုတိုင်းရင်းသား ဦးစိန်လှထွန်းက ပြောပါတယ်။

မျှော်လင့်ချက်မဲ့ပြီ

အရင်ကတည်းက မဲပေးခွင့်ဆုံးရှုံးထားတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်က လူမျိုးစုတစ်ခုအပေါ်မှာတော့ ရွေးကော်ရဲ့ နောက်ဆုံး ဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ သက်ရောက်မှု မရှိပါဘူး။

မြန်မာနိုင်ငံက ရိုဟင်ဂျာမွတ်စလင်တွေဟာ နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်နဲ့ အခြားအခွင့်အရေးတွေ ဆုံးရှုံးခဲ့တာ ဆယ်စုနှစ်ချီ ကြာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၁၇ ခုနှစ်က စစ်တပ်ရဲ့ ကြမ်းကြုတ်တဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေးကြောင့် ရိုဟင်ဂျာ ၇ သိန်းခွဲလောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဖက် ထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး ဒီကိစ္စကြောင့်ပဲ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကုလရဲ့ အမြင့်ဆုံးတရားရုံးမှာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုစွဲချက်နဲ့ တရားရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ရိုဟင်ဂျာ ၆ သိန်းလောက်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆက်လက်နေထိုင်နေကြပြီး အများစုက ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ဟာ စနစ်တကျ ခွဲခြားဖိနှိပ်မှုအောက်မှာ နေထိုင်နေရတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက ပြောပါတယ်။

“အရင်တုန်းကလည်းကျွန်တော်တို့မှာ မျှော်လင့်ချက်မရှိခဲ့ဘူး။ အခုလည်း မရှိပါဘူး။ ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပခဲ့ပေမယ့်လည်း ကျွန်တော်တို့ရဲ့အခြေအနေဟာ တိုးတက်လာခြင်း မရှိပါဘူး” လို့ မင်းပြားမြို့နယ်မှာ နေထိုင်တဲ့ ရိုဟင်ဂျာအမျိုးသား စောအောင်က ပြောပါတယ်။

အပြန်အလှန်အပြစ်တင်

စုစုပေါင်း မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူ ၂ သန်းနီးပါးလောက် မဲပေးခွင့်မရတော့ဘဲ ဒါဟာ မဲဆန္ဒရှင်အရေအတွက်ရဲ့ ၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ဖြစ်ပါတယ်။

အခြားပြည်နယ်တွေ အထူးသဖြင့် ရှမ်းပြည်၊ ကချင်ပြည်နယ်နဲ့ ကရင်ပြည်နယ်မှာ အစိုးရရဲ့ ဒီထုတ်ပြန်ချက်ကို အံ့ဩကြသူတွေလည်း ရှိပါတယ်။

ကချင်ပြည်နယ် ပြည်သူ့ပါတီ လွှတ်တော်အမတ် ဒေါ်ဘွဲဘူက အစိုးရဟာ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုတွေကို အလေးမထားဘူးလို့ စွပ်စွဲပါတယ်။

“NLD အစိုးရဟာ ဒီမိုကရေစီအတွက် ကြိုးစားပြီး ပြည့်သူ့အတွက် အလုပ်လုပ်မယ်လို့ ယုံကြည်ခဲ့တာပါ။ ဒါပေမယ့် ပိုဆိုးလာတယ်လို့ အခု ကျွန်မ မြင်ပါတယ်”

အစိုးရက ရွေးချယ်ခန့်အပ်ထားတဲ့ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ မျှတမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး လူသိရှင်ကြား မေးခွန်းထုတ်တာတွေလည်း ရှိလာပါတယ်။

ရွေးကောက်ပွဲဖျက်သိမ်းတဲ့ ဒေသအားလုံးနီးပါးဟာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ အားကောင်းတဲ့နေရာဖြစ်ပြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ NLD ပါတီ မဲအသာရအောင် လုပ်တာမျိုး ဖြစ်ဖွယ်ရှိတယ်လို့ လေ့လာစောင့်ကြည့်သူတွေက သုံးသပ်ပြီး ပဋိပက္ခတွေ၊ နိုင်ငံရေးအကြမ်းဖက်မှုတွေ ပိုဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။

ကော်မရှင်ဟာ “လူနည်းစုတွေရဲ့ ကိုယ်စားပြုခွင့်ကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ငြင်းပယ်တာဖြစ်တယ်” လို့ Burma Human Rights Network က ဦးကျော်ဝင်းက ပြောကြားခဲ့ပြီး ဆုံးဖြတ်ချက် ပြန်ရုပ်သိမ်းဖို့လည်း တောင်းဆိုပါတယ်။

ကြားဝင်စွက်ဖက်မှုရှိတယ်ဆိုတဲ့ ပြောကြားချက်ကို NLD က ငြင်းဆိုပါတယ်။ ရွေးကော်က ရွေးကောက်ပွဲ ဖျက်သိမ်းတာကို စစ်တပ်ထိန်းချုပ်တဲ့ ဝန်ကြီးဌာနနှစ်ခုထံကနေ အကြံပြုချက်ယူပြီး ဆုံးဖြတ်တာဖြစ်တယ်လို့ အခုတစ်ပတ်မှာ ထုတ်ပြန်ကာ ပြစ်တင်ပြောဆိုမှုတွေကို ကာကွယ်ခဲ့ပါတယ်။

ဘယ်သူတွေကပဲ ဆုံးဖြတ်ချက်ချချ စစ်တပ်တဲ့ ကချင်လက်နက်ကိုင်တွေအကြား တိုက်ပွဲကြောင့် အိုးအိမ်စွန့်ခွာခဲ့ရတဲ့ Htoi Aung တစ်ယောက် လာမယ့်လ ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲမပေးနိုင်တော့ပါဘူး။

“ကျွန်တော်တို့လူမျိုးတွေဟာ ရသင့်ရထိုက်တဲ့အခွင့်အရေးတွေ ဆုံးရှုံးနေသလို၊ ကျွန်တော်တို့ တိုင်းရင်းသားပါတီကလည်း ရွေးကောက်ပွဲ မဝင်နိုင်တော့ပါဘူး”

Ref: AFP

(AFP သတင်းဌာနတွင် ဖော်ပြထားသည့် Myanmar’s vote ban extinguishes hope for ethnic minorities ဆောင်းပါးကို လေးမောင်က ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုပါသည်)